2,847 matches
-
James, idealul îl constituia reprezentarea scenică romanul trebuia să-și prezinte povestea precum drama, fără intermedierea printr-un narator. Contemporanul lui Spielhagen, Otto Ludwig (autor al romanului Domnișoara de Scudéry [g. Das Fräulein von Scudéry]), a creat conceptul de reprezentare scenică pentru acest ideal. Stanzel se situează deci aici într-o tradiție germană, după care, în rama triadei goetheene, romanul (epica) trebuie delimitat de dramă și de lirică (vezi și luările de poziție ale teoreticienei Käte Hamburger în privința acestor trei "genuri
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
cu modernitatea literară pe cale de a se naște. Prejudecata împotriva naratorului intruziv va fi totuși curînd înlăturată de încercările de descriere și de analiză care constată că în romane pasajele de povestire alternează în mod obișnuit cu astfel de reprezentări scenice. Romanul combină deci telling cu showing (după cum le-a denumit Percy Lubbock în 1921, în The Craft of Fiction), la care Lubbock adaugă teza că showing ar fi mai bun decît primitivul telling. Înaintea lui Wayne C. Booth, care a
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
povestea principală și rezumatul întîmplărilor anterioare. Aceasta nu este făcută în mod arbitrar de către autor; ea pare să depindă de factori precum structura temporală, situația narativă (care, la rîndul său, determină structura temporală) și distribuția rezumatului narativ și a prezentării scenice. În plus, prezența timpului prezent la începutul primei propoziții (următorul verb este unul la trecut) și construcția temporală "în urmă cu mulți ani" nu ar fi compatibile. Orientarea temporală într-un rezumat prin intermediul formelor adverbiale temporale ridică într-adevăr o
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
trecut, în timp ce relatarea care se referă la cei urmăriți (micul cerb, fata) este la timpul prezent. În plus, comentariile naratorului sînt, la rîndul lor, la timpul trecut. Explicația lui Ludwig că timpul prezent apare acolo unde naratorul apelează la "prezentarea scenică"118 nu este pe deplin convingătoare, din moment ce diferența dintre fragmentele din această baladă care sînt prezentate "scenic" și cele care povestesc nu este atît de limpede definită. Pe de altă parte, explicația lui Ludwig legată de prezența timpului trecut ca
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
plus, comentariile naratorului sînt, la rîndul lor, la timpul trecut. Explicația lui Ludwig că timpul prezent apare acolo unde naratorul apelează la "prezentarea scenică"118 nu este pe deplin convingătoare, din moment ce diferența dintre fragmentele din această baladă care sînt prezentate "scenic" și cele care povestesc nu este atît de limpede definită. Pe de altă parte, explicația lui Ludwig legată de prezența timpului trecut ca semnal pentru "intermediere"119 este o confirmare binevenită a tezei mele potrivit căreia timpul trecut din narațiune
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
retrage într-o asemenea măsură în spatele întîmplărilor narate, încît devine practic invizibil pentru cititor. Distincția dintre aceste două forme de narațiune fundamentale este în general acceptată în teoria narațiunii. Următoarele perechi de termeni sînt adesea aplicate: narațiune "reală" și narațiune "scenică" (Otto Ludwig), prezentare "panoramică" și prezentare "scenică" (Lubbock), "telling" și "showing" (Friedman), narațiune "de tip relatare" și "prezentare scenică" (Stanzel)126. În timp ce conceptele propuse pentru modul narativ al unui narator pesonalizat sînt relativ clare, termenii care desemnează prezentarea scenică și
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
narate, încît devine practic invizibil pentru cititor. Distincția dintre aceste două forme de narațiune fundamentale este în general acceptată în teoria narațiunii. Următoarele perechi de termeni sînt adesea aplicate: narațiune "reală" și narațiune "scenică" (Otto Ludwig), prezentare "panoramică" și prezentare "scenică" (Lubbock), "telling" și "showing" (Friedman), narațiune "de tip relatare" și "prezentare scenică" (Stanzel)126. În timp ce conceptele propuse pentru modul narativ al unui narator pesonalizat sînt relativ clare, termenii care desemnează prezentarea scenică și fără narator îmbină două tehnici care adesea
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
de narațiune fundamentale este în general acceptată în teoria narațiunii. Următoarele perechi de termeni sînt adesea aplicate: narațiune "reală" și narațiune "scenică" (Otto Ludwig), prezentare "panoramică" și prezentare "scenică" (Lubbock), "telling" și "showing" (Friedman), narațiune "de tip relatare" și "prezentare scenică" (Stanzel)126. În timp ce conceptele propuse pentru modul narativ al unui narator pesonalizat sînt relativ clare, termenii care desemnează prezentarea scenică și fără narator îmbină două tehnici care adesea apar în conjuncție, însă care trebuie diferențiate în planul teoriei. Una dintre
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
narațiune "scenică" (Otto Ludwig), prezentare "panoramică" și prezentare "scenică" (Lubbock), "telling" și "showing" (Friedman), narațiune "de tip relatare" și "prezentare scenică" (Stanzel)126. În timp ce conceptele propuse pentru modul narativ al unui narator pesonalizat sînt relativ clare, termenii care desemnează prezentarea scenică și fără narator îmbină două tehnici care adesea apar în conjuncție, însă care trebuie diferențiate în planul teoriei. Una dintre acestea este scena dramatizată care constă în dialog pur, dialog cu indicații scenice scurte sau dialog cu o relatare a
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
sînt relativ clare, termenii care desemnează prezentarea scenică și fără narator îmbină două tehnici care adesea apar în conjuncție, însă care trebuie diferențiate în planul teoriei. Una dintre acestea este scena dramatizată care constă în dialog pur, dialog cu indicații scenice scurte sau dialog cu o relatare a acțiunii foarte condensată. Această tehnică este bine ilustrată de povestirea lui Hemingway intitulată Asasinii. Cealaltă tehnică este reflectarea întîmplărilor ficționale prin conștiința unui personaj din roman fără comentariu narativ. Pe un astfel de
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
pot fi împărțite în două categorii, și anume formele narative (relatarea, descrierea, comentariul, eseul auctorial) și formele non-narative sau dramatice (dialogul, scena dramatizată). Scena dramatizată constă în primul rînd într-un dialog presărat cu elemente narative care funcționează ca indicații scenice sau ca scurte relatări ale acțiunii. În funcție de predominanța elementelor narative sau non-narative din cadrul său, scena dramatizată poate fi inclusă fie în formele narative, fie în cele non-narative. Împărțirea profilului longitudinal al unei narațiuni corespunde distincției cunoscute încă din timpul lui
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
narațiune 176. Stilul indirect liber este un caz special. Prezentarea vorbirii în stilul indirect liber este relativ frecventă într-o situație narativă auctorială, precum și într-una personală. Adesea aceasta oferă o trecere blîndă de la narațiunea de tip relatare la prezentarea scenică, reducînd astfel dinamica alternanței formelor narative dintr-un roman. Cît timp trebuie o scenă dialogată să întrerupă partea narativă a unui roman pentru a efectua o schimbare în atitudinea cititorului, pentru a-l stimula pe acesta să-și mute cu
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
3.2.2. Ritmul narativ Dacă profilul unei narațiuni derivă din succesiunea blocurilor narative și dialogate, ritmul acesteia poate fi determinat pornind de la succesiunea diferitelor forme de narațiune fundamentale care cuprind partea narativă a unei opere (relatarea, comentariul, descrierea, prezentarea scenică însoțită de relatarea acțiunii) și de la relația acestora cu profilul narativ. În timp ce alternarea părților narative și dialogate are loc în mare măsură independent de situația narativă, succesiunea formelor fundamentale de narațiune într-un roman este determinată în primul rînd de
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
al căror ritm este puternic marcat. Ritmul narativ nu se distinge foarte bine în narațiunea lui Schnitzler Leutnant Gustl, care constă numai în monolog interior, sau în nuvela Asasinii a lui Hemingway, care este alcătuită aproape în exclusivitate din prezentare scenică. Cu toate acestea, narațiunile amintite nu sînt nicidecum monotone și lipsite de tensiune; dimpotrivă, monotonia procesului narativ chiar contribuie la intensificarea sau la suspansul acestor povestiri. În romanul Procesul al lui Kakfa, de asemenea, în condițiile în care predomină situația
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
se limitează în primul rînd la relatarea lucrurilor pe care un observator invizibil le-ar putea percepe el însuși pe scena acțiunii. Astfel, în romanele lui Dickens cea mai mare parte a procesului narativ o reprezintă în mod limpede prezentarea scenică realizată de naratorul auctorial, în care sînt integrate fragmentele dialogate. Surprinzătoare în opera lui Dickens sînt de asemenea trecerile de la viziunea din exterior auctorială (perspectiva externă) la cea din interior personală (perspectiva internă), care aproape că pot fi explicate tematic
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
două puncte de vedere diferite. Un fenomen specific romanelor la persoana întîi din secolele al XVIII-lea și al XIX-lea, precum și celor auctoriale este alternanța constantă a pasajelor în care predomină relatarea și a celor care constau în prezentare scenică și dialog. Limitarea recurentă a perspectivei eului narator la punctul de vedere al orizontului perceptiv al eului care trăiește este o trăsătură specifică situației narative la persoana întîi. Trecerea este aproape întotdeauna gradată și astfel de regulă nu e vizibilă
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
blîndă, cenușie, auzea bufniturile mingilor: de colo și de colo prin aerul molcom auzea zgomotul bastoanelor de cricket: pic, pac, poc, pîc: ca niște stropi de apă-ntr-o fîntînă, domol picînd în cupa plină ochi183. Aici dialogul și relatarea scenică alternează cu reprezentarea personală a gîndurilor și a percepțiilor lui Stephen, în așa fel încît vocile colegilor săi sînt împinse în fundal, în timp ce gîndurile lui Stephen iau în stăpînire prim-planul prezentării din ce în ce mai mult. Astfel, structura narativă și tematică a
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
împinse în fundal, în timp ce gîndurile lui Stephen iau în stăpînire prim-planul prezentării din ce în ce mai mult. Astfel, structura narativă și tematică a romanului se reflectă în acest scurt extras: o succesiune fin articulată de forme de bază relativ scurte (dialogul, relatarea scenică, reprezentarea personală a conștiinței) și prezentarea lumii exterioare ca anticameră a celei interioare, unde converg toate experiențele eroului. Chiar și descrierea serii tăcute de toamnă în spațiul campestru (care este în întregime atribuită conștiinței lui Stephen prin situația narativă în
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
fel de pasaje poate conduce temporar la apariția unei perspective interne. Reflecțiile recurente ale eroinei din romanul Emma al lui Jane Austen ilustrează acest fenomen. Retragerea naratorului auctorial și creșterea simultană a dimensiunilor scenelor dialogate și a pasajelor cu prezentare scenică în care punctul de vedere pare să fie localizat în centrul întîmplărilor pot, la rîndul lor, să conducă la o perspectivă internă, așa cum se întîmplă în povestirea The Killers (Asasinii) a lui Hemingway. Situațiile de acest gen pot depinde și
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
două tipuri de focalizare ale lui Genette sînt "focalizarea zero" și "focalizarea externă". Cea dintîi implică omnisciența din partea unui narator auctorial, în timp ce focalizarea externă este ilustrată de povestirea Asasinii a lui Hemingway, care este prezentată în primul rînd în manieră scenică sau dramatică 265. Din punctul de vedere al lui Genette, distincția dintre " Cine vede?" și "Cine vorbește?" nu este un aspect al focalizării, ci unul al vocii și al modului 266. Două teorii care dispută necesitatea unei distincții între persoană
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
este transmis printr-un personaj-reflector, ca în romanul Portret al artistului în tinerețe, ci prin naratorul la persoana întîi, un personaj-narator. Această diferență este importantă. Telling, relatarea unui narator, are de regulă o anumită afinitate cu aperspectivismul, în timp ce showing, prezentarea scenică și personală prin intermediul unui personaj-reflector, are o afinitate cu perspectivismul. O corespondență între opoziția "perspectivă" și opoziția "mod" este aici destul de evidentă. Natura artei temporale are valoare mai puternică în narațiune atunci cînd un personaj-narator este prezent și cînd perspectiva
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
e orientat în direcția unuia dintre cei doi poli, în ciuda oscilației. În aceste lucrări, opoziția mod este o trăsătură distinctivă a situației narative. Distincția dintre cele două moduri narative, dintre unul indirect și unul aparent direct, care este unul imediat, scenic sau imitativ, e una dintre cele mai vechi descoperiri ale teoriei narative. Formează nucleul conceptual al contrastului lui Platon între diegesis și mimesis 333, care a fost adoptat și dezvoltat în retorica clasică și postclasică 334. Distincției dintre aceste două
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
dintre aceste două moduri narative i-a fost acordată o nouă perspectivă de viață în cadrul discuției despre obiectivitate susținute de către criticii interesați de teoria romanului la sfîrșitul secolului al XIX-lea. Distincția lui Otto Ludwig între narațiunile "propriu-zise" (eigentliche) și "scenice" (szenische)335 formează baza pentru termenii sugerați în Situațiile narative, și anume "relatare" (berichtende Erzählung) și "prezentare scenică" (szenische Darstellung), care par a fi general acceptați de teoria narațiunii conturate în Germania 336. În naratologia engleză și americană sînt folosiți
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
susținute de către criticii interesați de teoria romanului la sfîrșitul secolului al XIX-lea. Distincția lui Otto Ludwig între narațiunile "propriu-zise" (eigentliche) și "scenice" (szenische)335 formează baza pentru termenii sugerați în Situațiile narative, și anume "relatare" (berichtende Erzählung) și "prezentare scenică" (szenische Darstellung), care par a fi general acceptați de teoria narațiunii conturate în Germania 336. În naratologia engleză și americană sînt folosiți de asemenea termenii de "narațiune simplă" și "prezentare scenică" sau "scenă" (Lubbock), sau "telling" și "showing" (Friedman)337
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
Situațiile narative, și anume "relatare" (berichtende Erzählung) și "prezentare scenică" (szenische Darstellung), care par a fi general acceptați de teoria narațiunii conturate în Germania 336. În naratologia engleză și americană sînt folosiți de asemenea termenii de "narațiune simplă" și "prezentare scenică" sau "scenă" (Lubbock), sau "telling" și "showing" (Friedman)337. Distincția lui Anderegg între un "model de relatare" și un "model narativ" a oferit de curînd acestei opoziții o bază în teoria comunicării 338. Mai instructive din punctul de vedere al
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]