11,108 matches
-
descântători și, extrem de rar, magicieni. Practica divinației, în acest caz, se înscrie într-un act mai complex de magie populară. Divinația este aici un studiu preliminar prin care se depistează răul și se pun "diagnostice". Ea este urmată întotdeauna de ritualuri de desfacere, dezlegare a vrăjilor. În această situație, divinația are o funcție de "diagnoză" și "prognoză". Mai mult decât atât, credem că prezicerea este, de fapt, momentul prin care se câștigă încrederea clientului. Este un prag psihologic extrem de important: "La mine
by Cristina Gavriluţă [Corola-publishinghouse/Science/1065_a_2573]
-
vadă nime. Cu cât e mai mare bucuria sau necazul dracului, cu atât e mai mare volbura"239. La rândul său, focul face parte din inventarul instrumentarului divinator. Cel mai adesea el este întâlnit ca simbol al divinității. Multitudinea de ritualuri magice și divinatorii în care focul este actor principal face din el unul dintre cele mai folosite instrumente magico-religioase. Mentalul românesc tradițional a reținut o largă varietate de forme de interpretare a focului. Se iau în calcul culoarea, zgomotul, forma
by Cristina Gavriluţă [Corola-publishinghouse/Science/1065_a_2573]
-
căutată în "focul viu", care își are "originea în vremurile în care strămoșii popoarelor europene trăiau mai mult din produsele cirezilor lor, iar agricultura juca încă un rol subordonat în viața lor""240. Perspectiva antropologului pune în relație credințele și ritualurile legate de foc cu principala sursă de existență a omului din vechime: agricultura. Viul vegetal și animal ar fi generat o mulțime de credințe legate de prezența focului viu. Iată suficiente motive pentru a încerca să interpretăm o serie de
by Cristina Gavriluţă [Corola-publishinghouse/Science/1065_a_2573]
-
legate de foc cu principala sursă de existență a omului din vechime: agricultura. Viul vegetal și animal ar fi generat o mulțime de credințe legate de prezența focului viu. Iată suficiente motive pentru a încerca să interpretăm o serie de ritualuri bine-cunoscute care au focul drept element central. În această privință dispunem de un material etnografic bogat, pus în valoare de o seamă de etnologi celebri: S. Florea Marian, Ion Ghinoiu, Romulus Vulcănescu, Ion Mușlea, Ovidiu Bîrlea etc. S. Florea Marian
by Cristina Gavriluţă [Corola-publishinghouse/Science/1065_a_2573]
-
adâncurile noastre și se manifestă prin iubire. Plecând de la acest raționament, Gaston Bachelard 242 vede focul, în primul rând, ca pe un "fiu al omului" și mai apoi al lemnului. Dacă Frazer stabilea o legătură între viul vegetal/animalier și ritualurile cu foc, autorul francez al Psihanalizei focului îl pune în relație cu viul din noi. Cu certitudine între focul iubirii și actul sexual există o misterioasă legătură pe care omul primitiv și cel tradițional au simțit-o, au încercat s-
by Cristina Gavriluţă [Corola-publishinghouse/Science/1065_a_2573]
-
noi. Cu certitudine între focul iubirii și actul sexual există o misterioasă legătură pe care omul primitiv și cel tradițional au simțit-o, au încercat s-o înțeleagă, să-i pătrundă misterul și au înveșmântat-o în diverse credințe și ritualuri. Nu întâmplător la noi, la români, se spune că feciorii care sar peste acest foc se vor bucura de sănătate tot anul, dar, în primul rând, își vor mări performanțele sexuale. În această situație, focul are o conotație pozitivă, trimițând
by Cristina Gavriluţă [Corola-publishinghouse/Science/1065_a_2573]
-
așa cum sunt ele percepute la nivelului mentalului colectiv tradițional, sunt cele care lucrează cu forțele întunericului, cu diavolul. Utilizarea focului în practicile divinatorii poate construi în jurul acestui fapt o anume aură de mister care să inspire teamă și respect. Astăzi, ritualurile focului s-au mai diluat, uneori chiar până la dispariție, în unele zone ale României. Totuși, semnificația focului s-a păstrat la nivelul mentalului popular sub forma unor superstiții și obiceiuri. În unele locuri continuă să mai fie aprinse focuri în
by Cristina Gavriluţă [Corola-publishinghouse/Science/1065_a_2573]
-
este una de felul următor: "așa făceau bătrânii noștri", "am auzit că este bine" sau, pur și simplu, "așa se face". Focul are utilizări cu semnificații speciale, mai ales în practicile magice, vrăjitorești și divinatorii. El este "ingredientul" principal în ritualurile de descântec. În unele spații sociale, cărbunii încinși în foc, dar și frigările (cuțit, foarfecă, potcoavă, seceră, în general obiecte din fier care au fost călite la flacăra focului magic și inițiatic încă de la fabricarea lor. De cele mai multe ori, ele
by Cristina Gavriluţă [Corola-publishinghouse/Science/1065_a_2573]
-
dar și frigările (cuțit, foarfecă, potcoavă, seceră, în general obiecte din fier care au fost călite la flacăra focului magic și inițiatic încă de la fabricarea lor. De cele mai multe ori, ele sunt modelate de către un tânăr fecior țigan și după un ritual extrem de precis), care au trecut și ele proba focului, sunt socotite remedii sigure împotriva deochiului, sperieturii sau a unor boli. Rolul lor curativ se bazează, în primul rând, pe forța purificatoare a focului care poate arde și distruge răul sub
by Cristina Gavriluţă [Corola-publishinghouse/Science/1065_a_2573]
-
această situație "focul se asociază cu principiul său antagonic, apa. Astfel, purificarea prin foc este complementara purificării prin apă pe plan microcosmic (rituri inițiatice) și pe plan macrocosmic (mituri alternante ale Potopului și ale Secetei sau Incendiilor)"244. Descântecul, ca ritual magic, urmează, în fapt, un model exemplar al miturilor, atât la nivel macrocosmic, cât și la cel microcosmic. Într-un fel, acțiunea contrariilor (foc și apă) vine să sugereze dezordinea instalată, haosul primordial. Ei bine, imitarea acelor începuturi dă speranțe
by Cristina Gavriluţă [Corola-publishinghouse/Science/1065_a_2573]
-
haosul primordial. Ei bine, imitarea acelor începuturi dă speranțe pentru aflarea echilibrului și a ordinii (în unele cazuri aceasta echivalează cu aflarea sănătății și cu traiul liniștit înscris în ordinea firească a lumii). Cât privește folosirea specială a focului în ritualurile de divinație, putem spune că el este utilizat mai cu seamă în practicile de aflare a ursitului. Dintre acestea, cele mai răspândite sunt cele din noaptea Sfântului Andrei și cele din noaptea Sfântului Vasile. Fetele privesc în oglindă, la lumina
by Cristina Gavriluţă [Corola-publishinghouse/Science/1065_a_2573]
-
247. Această similitudine între om și copac este întâlnită încă de la naștere 248 (apa de la scaldă este aruncată la un pom roditor sau, la naștere, se plantează un pom care-l va reprezenta pe noul-născut). Ea se mai regăsește în ritualurile nunții 249 (steagul mirelui este împodobit cu ramuri de pom) și ale morții (aici apare pomul de înmormântare sau pomul ca substitut vegetal al mortului 250). Imaginea dublului vegetal pare să-i fi inspirat pe oameni. În esență, viul vegetal
by Cristina Gavriluţă [Corola-publishinghouse/Science/1065_a_2573]
-
diverse: baghete magice, bețigașe, zaruri, tăblițe, globuri de cristal, boabe, bile, anse, cărți de joc, statuete, amulete, oglinzi, lumânări, topor, fus, ciur, inel etc. În cele ce urmează ne vom opri doar la folosirea oglinzii. S. Florea Marian prezintă un ritual de divinație maritală din noaptea de Sfântul Vasile care implică folosirea oglinzii și a lumânărilor: În alte părți tot din Modova, fata care voiește să știe care-i va fi ursitul, precum și ceea ce i se va întâmpla în decursul anului
by Cristina Gavriluţă [Corola-publishinghouse/Science/1065_a_2573]
-
practici divinatorii. Rolul divinatorului este acela de a distinge imaginile reflectate și de a le intepreta. În general, obiectele confecționate și prelucrate nu au darul divinării prin ele însele, așa cum se întâmplă în cazul obiectelor naturale. Ele sunt supuse unui ritual special. La fel, semnificațiile lor sunt aleatorii, uneori chiar conjuncturale, și au o mai mică putere sugestivă în comparație cu instrumentele naturale. 12.4. Obiecte divinatorii abstracte: imagini și fantasme Deși pare destul de ciudat, în divinație sunt importante chiar și obiectele abstracte
by Cristina Gavriluţă [Corola-publishinghouse/Science/1065_a_2573]
-
Toate aceste obiecte sunt absolut necesare în diferite tipuri divinatorii. Ele sunt instrumentele grație cărora practicianul încearcă să pătrundă înțelesul ascuns al lumii. Maniera în care se realizează acest fapt este una specifică tehnicii divinatorii alese, fapt ce presupune un ritual și un discurs specific. Capitolul 13 PRACTICĂ ȘI DISCURS DIVINATORIU 13.1. Etapele practicilor divinatorii Analiza oricărui fapt social urmărește stabilirea unor forme, etape și mecanisme de producere și funcționare a acestuia. La fel se întâmplă și în cazul divinației
by Cristina Gavriluţă [Corola-publishinghouse/Science/1065_a_2573]
-
imagini. Cu ajutorul ochilor și prin ei se pot cerceta abisurile sufletului 259. Nu întâmplător o seamă de ziceri românești spun despre ochi că "sunt oglinda sufletului". b) Privire fixă și concentrare. Aceasta este valabilă în special pentru momentul pregătitor al ritualului. Pentru mulți acest lucru poate să semnifice pricepere, seriozitate, talent etc.: "A început să bată cărțile imediat, fără a se mai uita la mine. Părea că face asta de când lumea... Îmi era teamă să mai spun ceva..." (A., 38 ani
by Cristina Gavriluţă [Corola-publishinghouse/Science/1065_a_2573]
-
fie sfinți, spirite, fie pe Dumnezeu. Spune rugăciuni, descântece sau formule magice. E. Niculiță-Voronca, în Datinele și credințele poporului român, a surprins nenumărate practici în care se regăsesc formulări specifice. De exemplu, în registrul obiceiurilor de Ajun se înscrie un ritual de luare a mesei care poate servi practicilor divinatorii cu scop marital. Astfel, fetele "care au postit la amiază, se așează acum la masă, însă nu iau decât o singură bucătură, pe care îndată o și scot din gură și
by Cristina Gavriluţă [Corola-publishinghouse/Science/1065_a_2573]
-
limbajul persoanelor care practică divinația conține o serie de verbe care indică acțiunea operatorului: a face, a veni, a pleca, a ajuta, a observa, a aranja, a pregăti, a calcula, a introduce, a invoca etc. Dacă termenii se circumscriu unui ritual care precedă divinarea propriu-zisă, rolul lor este unul magic pentru operator. Dintr-o altă perspectivă însă, scopul acestor termeni este, în principal, acela de a-l introduce pe client într-o atmosferă fantastică și de a da un gir divin
by Cristina Gavriluţă [Corola-publishinghouse/Science/1065_a_2573]
-
și audiența de care se bucură sporește importanța fenomenului. Există așadar o anume predispoziție în mediul social românesc de a recurge la ajutorul preotului sau numai al Cărții Sfinte în practicile divinatorii, chiar dacă Biserica are o atitudine fermă împotriva acestui ritual. Cum se explică acest fapt? Motivațiile sunt de ordin social și personal, la fel ca în cazul practicilor divinatorii și magice populare: justiție, dreptate, sănătate, fericire, dragoste etc. De asemenea, semnalăm o mare fervoare religioasă în jurul preoților și al persoanelor
by Cristina Gavriluţă [Corola-publishinghouse/Science/1065_a_2573]
-
sugestivă pentru mentalitatea tradițională. Misterul și secretul oricărei dezordini din social putea fi descifrat cu o cheie, așa cum ai deschide o ușă spre o încăpere secretă, dar numai cu acordul voinței divine (psaltirea). În cercetările noastre nu am aflat nici un ritual de acest gen în spațiul bisericesc. Am obținut însă unele relatări care atestă faptul că tehnica a fost adoptată de laici. În anii 80', în unele localități din Bucovina, se practicau ritualuri de divinație maritală prin învârtirea cărții. Totuși, de
by Cristina Gavriluţă [Corola-publishinghouse/Science/1065_a_2573]
-
psaltirea). În cercetările noastre nu am aflat nici un ritual de acest gen în spațiul bisericesc. Am obținut însă unele relatări care atestă faptul că tehnica a fost adoptată de laici. În anii 80', în unele localități din Bucovina, se practicau ritualuri de divinație maritală prin învârtirea cărții. Totuși, de această dată se pot folosi și alte cărți de rugăciune, iar cheia poate fi una obișnuită. În prealabil se spune o rugăciune ("Tatăl nostru", de obicei), iar apoi se pun întrebări cărora li
by Cristina Gavriluţă [Corola-publishinghouse/Science/1065_a_2573]
-
meteorologice ale zilelor de Crăciun) și tot felul de calendare. 15.4. Preoții, actori ai practicilor divinatorii Preotul este unul dintre protagoniștii principali ai practicilor studiate în această secțiune a lucrării. În unele situații, el este cel solicitat pentru săvârșirea ritualului de divinare cu ajutorul cărții. În acest caz, el devine un fel de mediator între Dumnezeu și om. Cercetările de teren demonstrează că aceste practici încă mai supraviețuiesc izolate în unele locuri din mediul rural. Cum se explică acest fapt? Trăind
by Cristina Gavriluţă [Corola-publishinghouse/Science/1065_a_2573]
-
etc.317), până la încercarea de a pune laolaltă credințe și practici dintre cele mai diverse. În astfel de scrieri sunt prinse în același sistem explicativ cunoștințe din domenii extrem de variate fizică, medicină, antropologie, etnologie, religii. Aici stau alături divinități și ritualuri incompatibile între ele. Constatăm, de asemenea, folosirea abuzivă și necontrolată a unor termeni cu conotații clare (clarviziune, divinație, magie, vrăjitorie, descântec, șamanism, ritualuri etc.), paralel cu încercarea de afișare a științificității materialelor și a caracterului lor esoteric. Din lucrările de
by Cristina Gavriluţă [Corola-publishinghouse/Science/1065_a_2573]
-
sistem explicativ cunoștințe din domenii extrem de variate fizică, medicină, antropologie, etnologie, religii. Aici stau alături divinități și ritualuri incompatibile între ele. Constatăm, de asemenea, folosirea abuzivă și necontrolată a unor termeni cu conotații clare (clarviziune, divinație, magie, vrăjitorie, descântec, șamanism, ritualuri etc.), paralel cu încercarea de afișare a științificității materialelor și a caracterului lor esoteric. Din lucrările de mâna a doua înregistrate în cadrul studiului și care tratează direct sau tangențial fenomenul divinatoriu, am extras o serie de cuvinte-cheie ce pot constitui
by Cristina Gavriluţă [Corola-publishinghouse/Science/1065_a_2573]
-
poate crea decât confuzie și provoacă înțelegerea eronată a fenomenului. Ambiția acestor lucrări este aceea de a prezenta într-o manieră științifică, integratoare, cunoștințe de tip esoteric, religios și științific. Rezultatul: compilații jalnice în care sunt prezentate frânturi de credințe, ritualuri, rețete magice și comentarii care încearcă să formeze o abordare unitară. Ele își propun să cuprindă fenomenele religioase, magice, vrăjitorești, divinatorii și paranormale deopotrivă. Fără îndoială că în astfel de situații avem de-a face cu falsuri și kitschuri editoriale
by Cristina Gavriluţă [Corola-publishinghouse/Science/1065_a_2573]