10,567 matches
-
ea însăși cuprinsă într-o unitate de viață, că ea constituie doar o parte care poate concentra în sine însuși faptul de a fi al întregului (în care ea este parte): unitatea de viață omenească. Trebuie pornit de la o asemenea premisă și pentru că ea corespunde exigențelor de preluare și de prelucrare preliminară a unui răspuns din perspectiva "conștiinței filosofice", pusă deja la lucru aici, în chiar limitele și constrângerile pe care aceasta, istoric, și le-a dat sieși, constrângeri care nu
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
semnificativă întru adevăr. Dar judecata (potrivit lui Aristotel, logos apophantikos, "enunțare" al cărei conținut, ca gând, poate fi "comunicat") intră în structuri discursiv-cognitive ample, anume în "raționament" (logismos) și în "argumentare" (logikos syllogismos), care este tot raționament, dar unul special, fiindcă premisele sale nu sunt adevăruri necesare (ca în demonstrație, apodeixis), ci aserțiuni, anume propoziții care pot fi adevărate în aceeași măsură în care pot fi false. De asemenea, judecata leagă "cuvintele", cum spune Aristotel, luând astfel fie forma afirmației, fie pe
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
lucrării de față, referitoare la genealogia dictaturii judicativului: a) reconstrucțiile științei logicii, fiindcă ele vizează în mod explicit limitele logos-ului formal, evitând, în măsura în care vizează aceste limite, excesele formaliste și "analitice"; b) antropologiile teologice, fiindcă acestea, deși acceptă, încă din premise, formule "onto-teo-logice" predeterminate, mizează, chiar de la nivelul limbajului, pe șansa de a rosti după logos-ul întreg, evitând, tocmai în măsura în care rostesc astfel, capcana ideologiei (a celei religioase, în primul rând), dar, filosofic vorbind, chiar unele excese tehnic-"fenomenologice". Pentru primul
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
condiții, ci această pretenție infinită a sofiștilor de a argumenta orice pe fundamente valabile. Dovada pentru această stare de lucruri o aflăm chiar la Aristotel, care deseori, dar mai cu seamă în contextele în care se ocupă de raționamentele din premise probabile (Topica; Respungerile sofistice), semnalează dificultățile argumentării într-o discuție, dificultăți distribuite cu aceeași măsură și de partea celui care pune întrebări și de partea celui ce răspunde. Dificultățile indică limite ale raționamentului în toate formele sale aristotelice demonstrativ, dialectic
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
tip aristotelic, conceput pentru a întruchipa corectitudinea logică la nivelul raționamentului, dar implicit și la nivelul celorlalte două forme logice, noțiunea și judecata, nu aduce, prin concluzia sa, o cunoștință nouă, pentru că tot ce comunică aceasta este deja prins în premise (prin urmare, există o "identitate cognitivă" între premise și concluzie). După cum se vede, faptele amintite instituie situații în care este "apelat" dar și supradimensionat, dacă le raportăm pe acestea la "situația logică" instituită prin opera lui Aristotel un principiu al
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
la nivelul raționamentului, dar implicit și la nivelul celorlalte două forme logice, noțiunea și judecata, nu aduce, prin concluzia sa, o cunoștință nouă, pentru că tot ce comunică aceasta este deja prins în premise (prin urmare, există o "identitate cognitivă" între premise și concluzie). După cum se vede, faptele amintite instituie situații în care este "apelat" dar și supradimensionat, dacă le raportăm pe acestea la "situația logică" instituită prin opera lui Aristotel un principiu al identității care nu poate fi redus la formula
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
Astfel, dacă termenii sunt luați prin simpla interpretare funcțională (ca major, minor și mediu), atunci avem de-a face cu un raționament silogistic (de tip deductiv sau inductiv). Dacă ei sunt interpretați în mai mare măsură, dacă, spre exemplu, propozițiile premise alcătuite din ei exprimă adevăruri necesare, atunci raționamentul se specifică în forma demonstrației, în vreme ce alcătuind doar propoziții al căror adevăr este plauzibil, raționamentul se specifică în forma raționamentului dialectic, numit și argumentare. Dacă, mai departe, interpretarea continuă în sensul atașării
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
logice originare, S P, întâi în sensul "cunoașterii veritabile", adică al dobândirii principiilor raționamentului științific (apodictic) și, pe baza acestora, a cunoștințelor științifice propriu-zise, prin însuși raționamentul științific, apoi în sensul apropierii de adevăr pornind de la "teze", "probleme", adică de la premise probabile proprii raționamentului dialectic. Tema comună celor două părți vizează adevărul și esența sa ca relație de corespondență între elemente de naturi diferite. 3.1.1.2. Precizarea rolului formal al analiticii și dialecticii (topicii) aristotelice Analitica este, pentru Aristotel
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
naturi diferite. 3.1.1.2. Precizarea rolului formal al analiticii și dialecticii (topicii) aristotelice Analitica este, pentru Aristotel, disciplina formelor logice, deși Analitica primă cercetează, în mod direct, raționamentul în genere, iar Analitica secundă, demonstrația, concepută ca raționament cu premise necesar adevărate, ca "raționament științific". Dialectica ("Topica", în sistematica logicii aristotelice) este disciplina argumentării cu premise probabile, adică teoria raționamentului dialectic, cel din premise cu adevărat probabile, și a celui eristic, din premise aparent probabile (acesta din urmă fiind avut
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
este, pentru Aristotel, disciplina formelor logice, deși Analitica primă cercetează, în mod direct, raționamentul în genere, iar Analitica secundă, demonstrația, concepută ca raționament cu premise necesar adevărate, ca "raționament științific". Dialectica ("Topica", în sistematica logicii aristotelice) este disciplina argumentării cu premise probabile, adică teoria raționamentului dialectic, cel din premise cu adevărat probabile, și a celui eristic, din premise aparent probabile (acesta din urmă fiind avut în vedere numai ca limită a celui dialectic). Analitica are sarcina de a înfățișa elementele raționamentului
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
primă cercetează, în mod direct, raționamentul în genere, iar Analitica secundă, demonstrația, concepută ca raționament cu premise necesar adevărate, ca "raționament științific". Dialectica ("Topica", în sistematica logicii aristotelice) este disciplina argumentării cu premise probabile, adică teoria raționamentului dialectic, cel din premise cu adevărat probabile, și a celui eristic, din premise aparent probabile (acesta din urmă fiind avut în vedere numai ca limită a celui dialectic). Analitica are sarcina de a înfățișa elementele raționamentului, "formele" acestuia, și de a enunța regulile alcătuirii
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
Analitica secundă, demonstrația, concepută ca raționament cu premise necesar adevărate, ca "raționament științific". Dialectica ("Topica", în sistematica logicii aristotelice) este disciplina argumentării cu premise probabile, adică teoria raționamentului dialectic, cel din premise cu adevărat probabile, și a celui eristic, din premise aparent probabile (acesta din urmă fiind avut în vedere numai ca limită a celui dialectic). Analitica are sarcina de a înfățișa elementele raționamentului, "formele" acestuia, și de a enunța regulile alcătuirii raționamentelor corecte; cele mai importante elemente sunt, desigur, judecățile
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
din urmă fiind avut în vedere numai ca limită a celui dialectic). Analitica are sarcina de a înfățișa elementele raționamentului, "formele" acestuia, și de a enunța regulile alcătuirii raționamentelor corecte; cele mai importante elemente sunt, desigur, judecățile, care au funcție de premisă și, condiționat de aceasta, judecata cu funcție de concluzie. Încă de la începutul Analiticii prime apare o precizare semnificativă pentru discuția noastră: premisa silogistică (logică, în genere) poate fi demonstrativă sau dialectică.50 Aristotel însă distribuie problemele legate de premisa în genere
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
acestuia, și de a enunța regulile alcătuirii raționamentelor corecte; cele mai importante elemente sunt, desigur, judecățile, care au funcție de premisă și, condiționat de aceasta, judecata cu funcție de concluzie. Încă de la începutul Analiticii prime apare o precizare semnificativă pentru discuția noastră: premisa silogistică (logică, în genere) poate fi demonstrativă sau dialectică.50 Aristotel însă distribuie problemele legate de premisa în genere și de cele două specii ale sale, precum și de structurile discursive corespunzătoare, în trei compartimente ale Organon-ului (din cele șase
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
au funcție de premisă și, condiționat de aceasta, judecata cu funcție de concluzie. Încă de la începutul Analiticii prime apare o precizare semnificativă pentru discuția noastră: premisa silogistică (logică, în genere) poate fi demonstrativă sau dialectică.50 Aristotel însă distribuie problemele legate de premisa în genere și de cele două specii ale sale, precum și de structurile discursive corespunzătoare, în trei compartimente ale Organon-ului (din cele șase care îl alcătuiesc 51). Cel dintâi este Analitica primă, care se ocupă, cum spuneam mai sus, cu
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
a structurii sale "judicative", a regulilor constituirii și ale evaluării sale. Al doilea este Analitica secundă, care se ocupă cu demonstrația (gr. apodeixis; "silogismul științific"; numit, în Topica, "filosofemă"), sarcina ei fiind cercetarea "științei", adică a modului în care procurăm premisele necesar adevărate și a modalităților determinate în care se constituie, pornind de la acestea, raționamentele corecte ale "științei", singurele călăuze absolute ale adevărului. Topica, cel de-al treilea compartiment al logicii-organon dintre cele vizate, are în vedere raționamentul cu premise probabile
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
procurăm premisele necesar adevărate și a modalităților determinate în care se constituie, pornind de la acestea, raționamentele corecte ale "științei", singurele călăuze absolute ale adevărului. Topica, cel de-al treilea compartiment al logicii-organon dintre cele vizate, are în vedere raționamentul cu premise probabile (raționamentul dialectic și raționamentul eristic, acesta din urmă, relativ diferit de sofism gr. sophisma, raționament incorect, dar cercetat, într-o oarecare măsură, doar pentru a indica, printr-o regulă negativă, limita de valabilitate a argumentului, adică a raționamentului dialectic
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
a raționamentului dialectic).52 În plus, Topica cercetează și "predicabilele" (definiția, propriul, genul și accidentul; amintite mai devreme în formația de cinci a lui Porfirios), fiindcă acestea contribuie la alcătuirea elementelor unui argument dialectic, anume, în primul rând, la alcătuirea "premisei" și a "problemei" ("problema" fiind și ea "premisă", diferența, atât cât poate fi admisă, constând doar în modalitatea formulării lor); de fapt, în mod direct, ele contribuie la stabilirea "locurilor comune" (topoi), din perspectiva cărora raționamentul dialectic poate fi prins
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
și "predicabilele" (definiția, propriul, genul și accidentul; amintite mai devreme în formația de cinci a lui Porfirios), fiindcă acestea contribuie la alcătuirea elementelor unui argument dialectic, anume, în primul rând, la alcătuirea "premisei" și a "problemei" ("problema" fiind și ea "premisă", diferența, atât cât poate fi admisă, constând doar în modalitatea formulării lor); de fapt, în mod direct, ele contribuie la stabilirea "locurilor comune" (topoi), din perspectiva cărora raționamentul dialectic poate fi prins sub reguli "formale". Ținând seama de proiectul aristotelic
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
proiectul aristotelic al logicii-organon, analitica și dialectica (topica) sunt domenii de cercetare, fiecare având propriul obiect și propria sarcină. Analitica, în ultimă instanță, formulează reguli ale corectitudinii formale a raționamentelor, deși ea operează și cu anumite diferențe între tipurile de premise determinate prin gradele de întemeiere a valorii lor de adevăr (problemă tematizată ca atare după formularea soluțiilor privind problemele formale), iar topica (dialectica) se ocupă, în ultimă instanță, tocmai cu "locurile comune" (topoi) care constituie originea principiilor oricăror raționamente (apodictice
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
care îngăduie stabilirea unor reguli de metodologie a raționamentelor dialectice, ceea ce înseamnă că "forma" logică ce-i servește drept obiect direct nu este raționamentul (fie acesta dialectic), ci noțiunea; "dialectica", în schimb, se referă, în mod direct, la raționamentul din premise probabile, la argumentare, apoi la noțiune și, desigur, la judecată. Sinonimia (imperfectă) este susținută și de faptul că cele două "forme" logice cercetate predilect de topică sau dialectică, anume raționamentul și noțiunea, își preiau sensul de la "forma" logică judecata. Aparent
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
fals într-un caz sau altul."53 Și este, desigur, temă a topicii o asemenea cercetare a unor condiții de "adevăr", cu totul semnificative pentru cunoaștere, dar pentru o cunoaștere particularizată prin obiect ("într-un caz sau altul") și prin premise ("obiecții din două puncte de vedere"). Particularizarea este operată ea însăși după reguli: acesta este de fapt scopul pe care Aristotel îl urmărește, uneori, în Topica (și, cumva, în Respingerile sofistice). 3.1.1.3. Interferența orizonturilor analiticii și dialecticii
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
face câteva distincții (prezente, de altfel, în forme diferite însă, și în alte locuri ale tratatelor logice), amintite și mai devreme, cu un scop diferit față de cel din contextul de față, între tipuri de raționamente în funcție de valoarea de adevăr a premiselor acestora, premisele putând fi: adevărate și prime, sau probabile.55 În acest loc, Aristotel stabilește și motivele pentru care acceptăm valoarea de adevăr a unui enunț, lăsând, totuși, la o parte adevărurile prime, acestea având temeiuri "indiscutabile" (inducția și intuiția
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
distincții (prezente, de altfel, în forme diferite însă, și în alte locuri ale tratatelor logice), amintite și mai devreme, cu un scop diferit față de cel din contextul de față, între tipuri de raționamente în funcție de valoarea de adevăr a premiselor acestora, premisele putând fi: adevărate și prime, sau probabile.55 În acest loc, Aristotel stabilește și motivele pentru care acceptăm valoarea de adevăr a unui enunț, lăsând, totuși, la o parte adevărurile prime, acestea având temeiuri "indiscutabile" (inducția și intuiția, cum vom
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
de regulă, ca exprimând adevărata relație dintre cele două. Pe de o parte, analitica cercetează elementele raționamentului (în genere), ale raționamentului corect din punct de vedere formal, fără un interes special pentru tipuri de raționamente în funcție de valoarea de adevăr a premiselor (în sistematica aristotelică, Analitica primă) și raționamentul din premise necesare, raționamentul științific, apodictic, demonstrația (în sistematica aristotelică, Analitica secundă). Într-un fel, topica nu este exclusă decât din spațiul celei de-a doua cercetări, nu însă și din al celei
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]