208 matches
-
a faptului că proprietățile acestei clase de verbe sunt diferite de la o limbă la alta. În bibliografia consultată, am identificat o singură încercare de acest fel, pentru limba japoneză − Jacobsen (1992)24 − care prezintă un inventar al verbelor cu alternanță cauzativă din această limbă, identificând 341 de astfel de unități verbale. 3.3.1. Principii de stabilire a inventarului Pentru limba română, singurul test sintactic pe care l-am putut folosi pentru stabilirea inventarului este adjectivarea participiului, celelalte teste sintactice invocate
[Corola-publishinghouse/Science/84999_a_85785]
-
fi incluse cel puțin în două clase: frighten 'a speria, a înspăimânta' vs fear 'a se teme, a se speria', în engleză, sau preoccupare 'a preocupa' vs piacere 'a plăcea', în italiană, primul membru al perechii fiind, în ambele cazuri, cauzativ. Croft (1993, apud Levin și Rappaport Hovav 2005: 22) menționează că există variație în cadrul aceleiași limbi și de la o limbă la alta pentru realizarea argumentală a verbelor psihologice noncauzative (tipul fear), dar nu și pentru cele cauzative (tipul frighten), iar
[Corola-publishinghouse/Science/84999_a_85785]
-
în ambele cazuri, cauzativ. Croft (1993, apud Levin și Rappaport Hovav 2005: 22) menționează că există variație în cadrul aceleiași limbi și de la o limbă la alta pentru realizarea argumentală a verbelor psihologice noncauzative (tipul fear), dar nu și pentru cele cauzative (tipul frighten), iar Levin și Rappaport Hovav (2005: 22) sunt de acord în privința faptului că verbele psihologice prezintă opțiuni diferite de realizare a argumentelor în diverse limbi. Grimshaw (1990: 30) arată că verbele din clasa frighten (cauzative psihologice) diferă de
[Corola-publishinghouse/Science/84999_a_85785]
-
și pentru cele cauzative (tipul frighten), iar Levin și Rappaport Hovav (2005: 22) sunt de acord în privința faptului că verbele psihologice prezintă opțiuni diferite de realizare a argumentelor în diverse limbi. Grimshaw (1990: 30) arată că verbele din clasa frighten (cauzative psihologice) diferă de inacuzative prin faptul că numai inacuzativele implică deplasarea unui NP. Autoarea reia observația formulată de Belletti și Rizzi (1988)25, care au demonstrat că verbele din clasa frighten și inacuzativele nu se comportă la fel în privința selecției
[Corola-publishinghouse/Science/84999_a_85785]
-
aflat în poziția cea mai înaltă din ierarhia sintactică (în D-Structură), iar Tema nu este relevantă (Pesetsky 1995: 63). Pesetsky (1995: 63) susține că predicatele de tipul annoy 'a (se) enerva' sunt complexe morfologic, fiind alcătuite dintr-un morfem cauzativ cu realizare zero și o rădăcină. Levin și Rappaport Hovav (2005: 14) acceptă ideea că verbele psihologice au proprietăți diferite. Autoarele preiau de la Belletti și Rizzi (1988) și Grimshaw (1990) ideea că aceste verbe iau ca argumente un Experimentator și
[Corola-publishinghouse/Science/84999_a_85785]
-
fear thunderstorms/Thunderstorms frighten my children ' Copiii mei se tem de furtură'/' Furtuna îi sperie pe copiii mei'. Alexiadou, Anagnostopoulou, Everaert (2004: 4) susțin că verbele din clasa preoccupare, spre deosebire de cele din clasa piacere, au proprietăți comune cu verbele tranzitive/cauzative, însă nu se pronunță asupra încadrării acestora în clasa inacuzativelor sau a inergativelor. Un argument suplimentar pentru eliminarea verbelor psihologice din clasa inacuzativelor este adus de Van Hout (2004: 82), autoare care susține, între alții, că distincția inacuzativ/inergativ se
[Corola-publishinghouse/Science/84999_a_85785]
-
corelează cu distincția aspectuală telic/atelic (vezi infra, 4.4.): verbele din clasa piacere, considerate inacuzative cel puțin în italiană, sunt atelice în abordarea aspectuală (deci inergative). Reinhart (1996: 42−44) propune pentru alternanța Experimentatorului o analiză asemănătoare cu alternanța cauzativă (pentru modelul lui Reinhart, vezi infra, 5.3.3.2.): (a) Max hates/admires/likes/fears thunders 'Max urăște/admiră/iubește/se teme (de) furtună' Max = Experimentator, [−c+m], thunders = Temă [−c−m] (b) Thunders surprise/worry/excite/frighten Max
[Corola-publishinghouse/Science/84999_a_85785]
-
sunt ergative, dar nu și inacuzative (punctul de vedere al autorului în privința denumirii clasei este asemănător cu cel al lui Haegeman (1994), vezi supra, 3.1.), prin compararea verbelor psihologice (de tipul Comportamentul lui Ion mă amuză) cu corespondentele lor cauzative (de tipul Ion mă amuză cu comportamentul lui): ● verbele psihologice: Experimentatorul − Obiect; Tema − Subiect; ● verbele cauzative: Subiectul − Posesorul care cauzează emoția (Cauzalul); Obiectul care cauzează emoția este un grup prepozițional opțional; Experimentatorul este obiect direct (cele două argumente sunt: posibilitatea
[Corola-publishinghouse/Science/84999_a_85785]
-
cu cel al lui Haegeman (1994), vezi supra, 3.1.), prin compararea verbelor psihologice (de tipul Comportamentul lui Ion mă amuză) cu corespondentele lor cauzative (de tipul Ion mă amuză cu comportamentul lui): ● verbele psihologice: Experimentatorul − Obiect; Tema − Subiect; ● verbele cauzative: Subiectul − Posesorul care cauzează emoția (Cauzalul); Obiectul care cauzează emoția este un grup prepozițional opțional; Experimentatorul este obiect direct (cele două argumente sunt: posibilitatea pasivizării, posibilitatea construcțiilor participiale). Bennis (2004: 105) arată că, în structurile cauzative, Experimentatorul e marcat cu
[Corola-publishinghouse/Science/84999_a_85785]
-
Obiect; Tema − Subiect; ● verbele cauzative: Subiectul − Posesorul care cauzează emoția (Cauzalul); Obiectul care cauzează emoția este un grup prepozițional opțional; Experimentatorul este obiect direct (cele două argumente sunt: posibilitatea pasivizării, posibilitatea construcțiilor participiale). Bennis (2004: 105) arată că, în structurile cauzative, Experimentatorul e marcat cu Caz structural, fie prin adăugarea unui nivel vP în structurile active, fie prin adăugarea unui TP în structurile pasive. Dacă verbele cauzative psihologice sunt verbe tranzitive, corespondentele lor sunt ergative, nu însă în sensul obișnuit. Prin
[Corola-publishinghouse/Science/84999_a_85785]
-
argumente sunt: posibilitatea pasivizării, posibilitatea construcțiilor participiale). Bennis (2004: 105) arată că, în structurile cauzative, Experimentatorul e marcat cu Caz structural, fie prin adăugarea unui nivel vP în structurile active, fie prin adăugarea unui TP în structurile pasive. Dacă verbele cauzative psihologice sunt verbe tranzitive, corespondentele lor sunt ergative, nu însă în sensul obișnuit. Prin urmare, mulți autori susțin că verbele psihologice reprezintă o clasă care nu poate fi subsumată celei a inacuzativelor. Includerea acestor verbe în clasa inacuzativelor s-a
[Corola-publishinghouse/Science/84999_a_85785]
-
pe baza testelor sintactice (pentru limbi ca italiana, neerlandeza, engleza). În română, unde nu există teste sintactice sigure de delimitare a clasei inacuzativelor, soluția nu poate fi verificată prin această metodă. Este adevărat însă că verbele psihologice care au variantă cauzativă trec testul adjectivării participiului − om supărat/ amuzat/preocupat etc., − dar acesta nu poate fi folosit ca argument pentru inacuzativitate, din moment ce și alte clase de verbe din română, în afara inacuzativelor, acceptă construcția (vezi GALR I: 502): tranzitive (carte citită), intranzitive simetrice
[Corola-publishinghouse/Science/84999_a_85785]
-
nu poate fi folosit ca argument pentru inacuzativitate, din moment ce și alte clase de verbe din română, în afara inacuzativelor, acceptă construcția (vezi GALR I: 502): tranzitive (carte citită), intranzitive simetrice (om înrudit/învecinat cu mine). Verbele psihologice care nu au variantă cauzativă nu acceptă adjectivizarea participiului (*copil sinchisit de școală/suferit de inimă). În sfârșit, autorii care optează pentru considerarea verbelor psihologice ca fiind ergative pe baza participării acestora la alternanțe de tipul celei cauzative au formulat rezerve cu privire la rolurile semantice ale
[Corola-publishinghouse/Science/84999_a_85785]
-
mine). Verbele psihologice care nu au variantă cauzativă nu acceptă adjectivizarea participiului (*copil sinchisit de școală/suferit de inimă). În sfârșit, autorii care optează pentru considerarea verbelor psihologice ca fiind ergative pe baza participării acestora la alternanțe de tipul celei cauzative au formulat rezerve cu privire la rolurile semantice ale argumentelor. 3.3.1.2. Verbele de măsură (de tipul a măsura, a cântări, a valora, care, conform GALR, se construiesc cu un "circumstanțial" cantitativ obligatoriu) au fost studiate pentru limba italiană de
[Corola-publishinghouse/Science/84999_a_85785]
-
trebuie corelat cu poziția de obiect intern din D-Structură. Grupul de măsură primește Cazul acuzativ inerent în interiorul VP și nu are rol tematic (în poziția [NP,IP]). Asemănările dintre aceste verbe și cele inacuzative ar fi participarea la alternanța cauzativă și imposibilitatea pasivizării. Acceptarea analizei inacuzative presupune însă numeroase compromisuri: adoptarea fără rezerve a analizei propuse de Belletti și Rizzi pentru verbele psihologice și pentru cele de mișcare; acceptarea faptului că un Caz structural, acuzativul, poate fi atribuit nu numai
[Corola-publishinghouse/Science/84999_a_85785]
-
locativ. Comparând situația din limba română cu descrierea făcută de Levin și Rappaport Hovav (1995) pentru limba engleză (vezi supra, 3.2.1.1.), se observă că nu toate verbele de schimbare de stare din limba română participă la alternanța cauzativă − numai cele derivate, nu și cele primare −, contrar generalizării propuse pentru engleză. Este adevărat însă că ponderea verbelor derivate este considerabil mai mare decât a celor primare. Deși în engleză, ca și în româna actuală, verbele din această subclasă semantică
[Corola-publishinghouse/Science/84999_a_85785]
-
toată viața) la țară. Observația că, în engleză, anumite verbe care exprimă configurația spațială acceptă utilizarea tranzitivă (vezi supra, 3.2.2.2.) poate fi reformulată mai "tare" pentru română: majoritatea verbelor (cele derivate) din această subclasă semantică acceptă alternanța cauzativă. 3.3.2.3. Mișcare direcționată: ● reflexive: a se apropia, a se cățăra, a se clinti, a se cocoța, a se deplasa, a se duce, a se îndrepta, a se întoarce, a se învârti, a se mișca, a se opri
[Corola-publishinghouse/Science/84999_a_85785]
-
pădurii Ion a mers în mâini până la școală; *omul mers în mâini până la școală 32 Ion a zburat până la Londra ca să se întâlnească cu Maria; *omul zburat până la Londra. Deși în engleză relativ puține verbe din această subclasă acceptă alternanța cauzativă (vezi supra, 3.2.2.3.), în română observația nu este valabilă, numărul verbelor derivate fiind considerabil mai mare decât al celor primare. 3.3.2.4. Existență, apariție, dispariție: ● reflexive: a se ivi, a se rătăci (primare); a se
[Corola-publishinghouse/Science/84999_a_85785]
-
pădure toată ziua. Ca și în cazul verbelor de mișcare, nici de această dată nu este valabilă observația formulată supra, 3.2.2.4. de Levin și Rappaport Hovav (1995): pentru limba engleză, verbele din această subclasă nu acceptă alternanța cauzativă, însă în română multe dintre aceste verbe sunt derivate. 3.3.2.5. Emisie de sunete, de miros, de substanțe: ● reflexive: a se prelinge (primar); a se aprinde 34, a se descărca 35, a se difuza, a se infiltra, a
[Corola-publishinghouse/Science/84999_a_85785]
-
tencuiala Deși inundația s-a produs la etajul 5, apa se infiltrează până la parter (b) Râul se revarsă și distruge culturile de pe mal Râul se revarsă până la șoseaua din apropiere. Deși în engleză verbele din această clasă nu acceptă alternanța cauzativă (vezi supra, 3.2.2.5.), pentru română există perechi tranzitive pentru destul de multe verbe (pentru cele derivate). 3.3.2.6. Aspectuale: ● reflexive: a se declanșa, a se încheia, a se repeta, a se termina (derivate); ● reflexive/nereflexive: a
[Corola-publishinghouse/Science/84999_a_85785]
-
sugerează că nucleul semantic al inacuzativității este universal. Ceea ce diferă de la o limbă la alta, așa cum reiese din comparația pe care am făcut-o cu situația din limba engleză pentru fiecare subclasă, sunt proprietățile sintactice ale verbelor: participarea la alternanța cauzativă, acceptarea obiectului intern. Încadrarea unei unități verbale într-o anumită clasă semantică nu este o operație mecanică. În prezentarea claselor semantice, am urmărit să demonstrez că nu numai sensul verbului este important pentru ca un verb să fie inacuzativ (și să
[Corola-publishinghouse/Science/84999_a_85785]
-
un verb nu poate atribui cazul obiectiv pentru două DP: primul obiect este marcat cazual de către V, iar al doilea, de către un element nul, G. Acest element apare în cazul verbelor cu dublu obiect și al celor care acceptă alternanța cauzativ/incoativ. Statutul categoriei G este asemănător celui al unei prepoziții: așa cum to 'la' introduce argumentul Țintă în structurile cu dublu obiect, G introduce argumentul Temă. G a fost interpretat și ca un predicat (fie cap al unei propoziții reduse sau
[Corola-publishinghouse/Science/84999_a_85785]
-
a verbului principal). În capitolul 4, Chomsky (1995: 315−316) propune o interpretare diferită de cea anterioară: dacă un verb are mai multe argumente interne, trebuie să postulăm o scindare a VP de tip larsonian. Configurația v−VP exprimă rolul cauzativ sau agentiv al argumentului extern. Dacă inergativele sunt tranzitive "ascunse", așa cum sugerează Hale și Keyser (vezi infra, 4.3.1.), atunci numai inacuzativele care nu au Agent sunt structuri simple de tip VP. Chomsky (1995: 316) arată că rolul extern
[Corola-publishinghouse/Science/84999_a_85785]
-
c) rezultă Generalizarea lui Burzio. Autoarele arată că, în această abordare, diferența dintre tranzitive, pasive, reflexive și inacuzative este determinată de specificarea trăsăturilor categoriei v și de prezența/absența argumentului extern. Folli și Harley (2007: 197) susțin că, în analiza cauzativelor afixale, Agentul adăugat al verbelor cauzative apare ca rezultat al adăugării unui vP suplimentar. Morfologia cauzală ar reprezenta rezultatul (engl. spell-out) acestui vP suplimentar. Autorii (Folli și Harley 2007: 207) preiau de la Hale și Keyser (1993, 200246) ideea că v
[Corola-publishinghouse/Science/84999_a_85785]
-
arată că, în această abordare, diferența dintre tranzitive, pasive, reflexive și inacuzative este determinată de specificarea trăsăturilor categoriei v și de prezența/absența argumentului extern. Folli și Harley (2007: 197) susțin că, în analiza cauzativelor afixale, Agentul adăugat al verbelor cauzative apare ca rezultat al adăugării unui vP suplimentar. Morfologia cauzală ar reprezenta rezultatul (engl. spell-out) acestui vP suplimentar. Autorii (Folli și Harley 2007: 207) preiau de la Hale și Keyser (1993, 200246) ideea că v care selectează argumentul extern este diferit
[Corola-publishinghouse/Science/84999_a_85785]