1,248 matches
-
Iona Rumi, Jalal al-Din (1207 - 1273ă - mistic și poet persan, ale cărui versuri sunt influențate de Sufism. În 1244 a acceptat prietenia și Îndrumarea religioasă a lui Shams al-Din, un derviș din Iran, devotat Sufismului. Dad - tată, daddy - tătic Poveste indo-europeană repovestită din „Un frate vrea să se căsătorească cu sora lui”, Range, Lithauische Volksmarchen, nr.28 (n.a.ă Slavă lui Allah (În turcă În orig.ă ölüevi FILENAME \p D:\microsoft\docuri nefacute\Bastarda.doc PAGE 255
[Corola-publishinghouse/Imaginative/1878_a_3203]
-
care își găsește întruparea în limbă. Dacă avântul meu speculativ nu vă va convinge, cel puțin veți afla câte ceva despre o particularitate fascinantă a limbii japoneze. Tipul de locuire în lume diferă fundamental, la japonezi, de cel prefigurat în limbile indo-europene. La noi, totul se construiește în jurul subiectului: nu există perspectivă asupra lumii care să nu pornească de la subiectul atotputernic, înfipt bine în centrul universului, în multe limbi țintuit întotdeauna în "capul trebii", recte al propoziției, al afirmației despre sine și
Darurile zeiţei Amaterasu by Roxana Ghiţă, Cătălin Ghiţă [Corola-publishinghouse/Imaginative/1390_a_2632]
-
în general, și numai din poziționarea situațională se poate înțelege dacă este vorba despre mine, despre altcineva sau despre toată lumea; nu există indiciu lingvistic în acest sens. Și, mai ales, a avea, a poseda, fapt de limbă inimaginabil pentru un indo-european, nu trimite decât la starea de existență a unui lucru, subiectul nefiind mai mult decât o localizare spațială unde ia formă această existență: carte există, eventual la mine, de cele mai multe ori însă umil adaos, simțit drept superfluu. Și nu: eu
Darurile zeiţei Amaterasu by Roxana Ghiţă, Cătălin Ghiţă [Corola-publishinghouse/Imaginative/1390_a_2632]
-
de cafea"). Franceza, mai plictisită decât româna în acest caz, folosește același cuvânt "café" și pentru "cafenea", adică locul în care se consumă băutura respectivă. Probabil că, înainte de a reflecta asupra polisemiei, nici nu suntem conștienți de faptul că limbile indo-europene nu ar putea exista în afara acestui mecanism lexical. Aproape orice cuvânt care îmi vine îmi minte intră în clase polisemantice mai mult sau mai puțin bogate. Banalul "a întinde", de exemplu, este folosit pentru a desemna acțiunea de bază, "a
Darurile zeiţei Amaterasu by Roxana Ghiţă, Cătălin Ghiţă [Corola-publishinghouse/Imaginative/1390_a_2632]
-
baterii cu viață lungă la laptop", "sunt pasionată de viața marină", "nu cred că originea vieții (seimei) a fost întâmplătoare, dar cred că, la originea vieții mele individuale (jinsei) a fost un accident" sunt aruncate sub aceeași umbrelă, în limbile indo-europene, printr-un gest princiar de netezire a micilor diferențe și de preferare a granițelor fluide, ambigue dintre fenomene. Este interesant de urmărit și în funcție de ce criterii sunt operate aceste clasificări. Spiritul japonez este atent la nuanțe am spus nuanțe care
Darurile zeiţei Amaterasu by Roxana Ghiţă, Cătălin Ghiţă [Corola-publishinghouse/Imaginative/1390_a_2632]
-
ies din lăcașul lor. De exemplu, în textele zoroastrice, unul dintre demonii care-l însoțesc pe Arhidemonul Ahriman în încercarea de a distruge creația lui Ormazd este cel numit Busyasta, al cărui nume înseamnă „letargie, somn letargic” (regăsim aceeași rădăcină indo-europeană ca în sanscrită [a]budhyam, rusă buditi etc.). Să vedem cum apare și în folclorul românesc motivul demonilor care poartă „morbul somnului” și-l contaminează pe erou. În balada Milea, eroul „greșește” și adoarme („Am greșit, și-am adormit”), în timp ce
Ordine şi Haos. Mit şi magie în cultura tradiţională românească by Andrei Oişteanu () [Corola-publishinghouse/Imaginative/848_a_1763]
-
336-337). Nu este locul aici să trec în revistă ceremoniile de An Nou în care era reactualizată cosmogeneza pe baza unor scenarii mitico- -rituale tipice, atestate atât la populațiile de cultivatori primitivi, 44 Ordine și Haos cât și la cele indo-europene și semite. A făcut-o Mircea Eliade în unele dintre lucrările sale (20 ; 31 ; 33 ș.a.). Voi consemna doar, odată cu istoricul religiilor, faptul că din felul în care aveau loc aceste ceremonii rezultă că, pentru mentalitatea tradițională, „începutul era în
Ordine şi Haos. Mit şi magie în cultura tradiţională românească by Andrei Oişteanu () [Corola-publishinghouse/Imaginative/848_a_1763]
-
fonetice între cei doi termeni. Astfel, în pofida unor soluții etimologice „clasice”, Adriana Ionescu a propus recent o soluție inedită și foarte interesantă privind controversata origine a cuvintelor românești bală (monstru) și balaur (64, pp. 37-41). Încercând să reconstruiască un prototip indo-european care să poată explica atât fonetic, cât și semantic rom. bală (din care derivă balaur) și alb. ballë („șarpe mare”), cerce tătoarea a propus radicalul indo-european *bhai- („a se teme”). Un radical care a dat reflexe în mai multe limbi
Ordine şi Haos. Mit şi magie în cultura tradiţională românească by Andrei Oişteanu () [Corola-publishinghouse/Imaginative/848_a_1763]
-
cuvintelor românești bală (monstru) și balaur (64, pp. 37-41). Încercând să reconstruiască un prototip indo-european care să poată explica atât fonetic, cât și semantic rom. bală (din care derivă balaur) și alb. ballë („șarpe mare”), cerce tătoarea a propus radicalul indo-european *bhai- („a se teme”). Un radical care a dat reflexe în mai multe limbi indo-europene, printre care lit. báime („frică”), bailůs („fricos”), let. baile („frică”), bail’s („fricos”) și mai putem adăuga rus. boiazni („frică”), boiazlivîi („fricos”), v. isl. ballr
Ordine şi Haos. Mit şi magie în cultura tradiţională românească by Andrei Oişteanu () [Corola-publishinghouse/Imaginative/848_a_1763]
-
care să poată explica atât fonetic, cât și semantic rom. bală (din care derivă balaur) și alb. ballë („șarpe mare”), cerce tătoarea a propus radicalul indo-european *bhai- („a se teme”). Un radical care a dat reflexe în mai multe limbi indo-europene, printre care lit. báime („frică”), bailůs („fricos”), let. baile („frică”), bail’s („fricos”) și mai putem adăuga rus. boiazni („frică”), boiazlivîi („fricos”), v. isl. ballr („înfricoșător”) etc. Rădăcina indo-europeană *bhai- a devenit în daco-română *ba- (i.-e. ai > d. rom
Ordine şi Haos. Mit şi magie în cultura tradiţională românească by Andrei Oişteanu () [Corola-publishinghouse/Imaginative/848_a_1763]
-
teme”). Un radical care a dat reflexe în mai multe limbi indo-europene, printre care lit. báime („frică”), bailůs („fricos”), let. baile („frică”), bail’s („fricos”) și mai putem adăuga rus. boiazni („frică”), boiazlivîi („fricos”), v. isl. ballr („înfricoșător”) etc. Rădăcina indo-europeană *bhai- a devenit în daco-română *ba- (i.-e. ai > d. rom. a ; cf. 65, p. 316) și a primit probabil un sufix i.-e. -la, care creează substantive sau adjective de tipul ba-la („înfricoșător, care provoacă frică”), de unde apoi bală
Ordine şi Haos. Mit şi magie în cultura tradiţională românească by Andrei Oişteanu () [Corola-publishinghouse/Imaginative/848_a_1763]
-
pentru ca „în locul lor [Dumnezeu] să facă alți oameni mai mici și mai ascultători” (3, p. 137). Etnologul Romulus Vulcănescu (69, p. 427) a considerat că aceste legende sunt de sorginte locală, fiind generate de un „substrat mai vechi european sau indo-european al mitului care anticipează legenda iudeo-creștină a potopului lui Noe” (78). Pentru o discuție pole mică în această privință, vezi nota 125. De regulă, legendele și credințele populare românești referi- toare la potop au urmat modelul biblic al mitului. Totuși
Ordine şi Haos. Mit şi magie în cultura tradiţională românească by Andrei Oişteanu () [Corola-publishinghouse/Imaginative/848_a_1763]
-
de origine traco-cimeriană și „este unul din puținele cuvinte cu prototip anteroman atestat în Antichitate” (18, p. 252) de Ephoros (cf. Strabon, Geografia, V, 4, 5), Suidas, Ștefan Bizantinul etc. Filologii au stabilit că rom. argea are la bază rădăcina indo-europeană *ar(e)k-/*areg-, cu sensul „a închide, a păstra, a apăra”. Din această rădăcină mai derivă : gr. arkeo, lat. arceo, sanscr. raks (toate trei cu sensul „a apăra, a conserva”), lat. arca („ladă, casetă”), arcanum („secret”) și arx („cetate
Ordine şi Haos. Mit şi magie în cultura tradiţională românească by Andrei Oişteanu () [Corola-publishinghouse/Imaginative/848_a_1763]
-
lunii, a pădurilor și a farmecelor, Bendis era considerată protectoarea femeilor, fiind adorată de acestea și slujită anume de preotese. Bună parte dintre cercetători (Tomaschek, Decev, Gh. Mușu, Mircea Eliade ș.a.) au indicat ca origine a teonimului Bendis rădă cina indo-europeană *bhendh = „a lega”. Vezi avest. bandayaiti = „el leagă” ; germ. binden = „a lega, a înnoda” ; rom. bandă, bentiță etc. (165). I.I. Russu a respins această etimologie pe consi- derentul că atributul „legării” este „nu tocmai potrivit semantic pentru un nume de
Ordine şi Haos. Mit şi magie în cultura tradiţională românească by Andrei Oişteanu () [Corola-publishinghouse/Imaginative/848_a_1763]
-
118, pp. 116-118). Este probabil că amulete similare, conținând diverse formule magico- rituale (de alungare a duhurilor rele, a bolilor, a furtunilor etc.), erau purtate în scopuri apotropaice de populația arhaică autohtonă, așa cum știm că se foloseau de către alte populații indo-europene sau semite. Poetul grec Euripide (secolul al V-lea î.e.n.) vorbește despre „descântece trace, înscrise de Orfeu pe tăblițe de lemn” (Alcesta, 962), iar scoliastul (Scolii la Euripide, Alcesta) susține că într-un sanctuar din Tracia al lui Dionysos s-
Ordine şi Haos. Mit şi magie în cultura tradiţională românească by Andrei Oişteanu () [Corola-publishinghouse/Imaginative/848_a_1763]
-
muntelui, din vână de urs, din răsuflarea peștelui și din scuipat de păsărele” (75, I, 28). Astfel de „ingrediente” par a fi de tipul acelora folosite/evocate de vrăjitoare în cadrul descântecelor magice. De regulă, zeii și eroii demiurgi din mitologiile indo-europene și semite se autodefinesc : 1. fie prin folosirea strictă a armelor clasice (zei/eroi „răz- boinici” tip Indra) ; 2. fie prin folosirea „armelor” care leagă : năvod, plasă, lasou, lanț, fir (zei/eroi „magicieni” tip Varuna) ; 3. fie prin folosirea concomitentă
Ordine şi Haos. Mit şi magie în cultura tradiţională românească by Andrei Oişteanu () [Corola-publishinghouse/Imaginative/848_a_1763]
-
de invocare a Soarelui de primăvară sau a Lunii noi : Una mie, Una ție [planetei invocate], Una popii Irimie (33, p. 36 ; 11, p. 123). Acest tip de practică religioasă este extrem de vechi, datând din preistorie, deci dinainte de invazia triburilor indo-europene pe continentul nostru (mileniile IV-III î.e.n.) (vezi 66). Odată cu degradarea și dispariția acestor practici sacrificiale, s-a pierdut funcția magico-rituală a ofrandelor, astfel că, în folclorul infantil mai nou, prinosurile alimentare tradiționale (pâine cu sare, colac, pită, turtă etc.) au
Ordine şi Haos. Mit şi magie în cultura tradiţională românească by Andrei Oişteanu () [Corola-publishinghouse/Imaginative/848_a_1763]
-
faptul că ciuperca muscariță era folosită ca un foarte puternic drog de către tinerii războinici din confreriile inițiatice masculine (Männerbünde), pentru provocarea stărilor de furor heroicus și appetitus mortis, stări de care amintesc autorii clasici când descriu năravurile războinice ale populațiilor indo-europene, inclusiv pe cele ale sciților, iranienilor, geto-dacilor și germanilor (31, pp. 25 și urm. ; 46, pp. 76, 110, 125 ; 47, pp. 70-71 ; 48, pp. 212-213, 267-268). 2. Intoxicări involuntare Există informații că anumite fenomene de narcotizare colectivă involuntară aveau loc
Ordine şi Haos. Mit şi magie în cultura tradiţională românească by Andrei Oişteanu () [Corola-publishinghouse/Imaginative/848_a_1763]
-
etc.). Practici similare cu cele privind intoxicarea masageților descrise de Herodot (Istorii, I, 202) par să se fi perpetuat timp de peste două milenii la descendenții îndepărtați ai sciților masageți. Este vorba de oseții nord-caucazieni, care vorbesc până azi singura limbă (indo-europeană) ce a supraviețuit dintre cele folosite de sciții pontici. Este o zonă izolată din punct de vedere cultural, fără mari influențe. Supraviețuirile lingvistice fac și mai credibile supraviețuirile rituale. La începutul secolului al XIX-lea, orienta- listul Julius Klaproth a
Ordine şi Haos. Mit şi magie în cultura tradiţională românească by Andrei Oişteanu () [Corola-publishinghouse/Imaginative/848_a_1763]
-
pe teritoriul țării noastre și nu a fost alta decât româna străveche. Limba Bibliei și a Vedelor indiene a avut la origine încifrarea de către sacerdoți a românei adamice. Tot din spațiul carpato- danubian ar fi pornit : latina, greaca, slavona, idiomurile indo-europene și toate celelalte limbi, dialecte și graiuri cunoscute. În aceeași vatră s-ar fi mani- festat epicentrul culturii universale, în care își au rădăcinile cea egipteană, indiană, babiloniană, persană, chineză, greacă etc.” (6). Am citat mai mult din acest articol
Ordine şi Haos. Mit şi magie în cultura tradiţională românească by Andrei Oişteanu () [Corola-publishinghouse/Imaginative/848_a_1763]
-
portret tradițional al criticului, ca „persoană care analizează sau evaluează textele, care le judecă meritele sau greșelile, decide (lat. criticusă și discerne (gr. kritikosă“, fiind capabil să separe și să aleagă (gr. krineină. Dacă ne-am uita însă la rădăcina indo-europeană a cuvântului și la variantele ei, ni s-ar dezvălui „cronica unor reprimări și reduceri culturale“ (e lucru știut că, începând cu poststructuralismul, tonul discursului teoretic devine cam prăpăstiosă. Astfel, sker, rădăcina indo-europeană despre care e vorba, însemna: a cicatriza
[Corola-publishinghouse/Journalistic/2209_a_3534]
-
Dacă ne-am uita însă la rădăcina indo-europeană a cuvântului și la variantele ei, ni s-ar dezvălui „cronica unor reprimări și reduceri culturale“ (e lucru știut că, începând cu poststructuralismul, tonul discursului teoretic devine cam prăpăstiosă. Astfel, sker, rădăcina indo-europeană despre care e vorba, însemna: a cicatriza, a juli, a jupui. Latinescul scribere avea următoarele sensuri: a zgâria, a face o incizie, a scrijeli, a înscrie, a prescrie etc., iar cribrum (tot din latinăă desemna ori acțiunea de a cerne
[Corola-publishinghouse/Journalistic/2209_a_3534]
-
Cf. Mt., 6, 34: „I-ajunge zilei răutatea ei“. Vezi mai sus, p. ..., nota 19. Periodic local. Așezare spaniolă din provincia La Coruña (Galicia). În text: bable (< rădăcina onomatopeică babl, „vorbire confuză și bâlbâită“), varietate dialectală a asturoleonezei, limbă romanică indo-europeană care s-a vorbit în Asturias și León și care subzistă și azi în unele zone asturiene, leoneze și cantabrice, în N Spaniei. De aici se recrutau majoritatea servitorilor. Lat.: „Iubesc, deci exist.“ „Îți mulțumim spre marea slavă a ta
[Corola-publishinghouse/Imaginative/1900_a_3225]
-
cu afinitățile pe care le descopeream cu propria mea limbă, ca și cu acelea cu diverse limbi latine. Tată, mamă, frate, fiică, „father”, „mother”, „brother”, „daughter” se spun „pedar”, „madar”, „baradar”, „dokhtar”, cu greu se poate ilustra mai bine Înrudirea indo-europeană. Chiar și pentru a-l numi pe Dumnezeu, musulmanii din Persia spun „Khoda”, termen mult mai apropiat de englezescul God sau de germanul Gott decât de Allah. În pofida acestui exemplu, influența predominantă rămâne aceea a arabei, care se exercită Într-
[Corola-publishinghouse/Imaginative/2219_a_3544]
-
Înainte de căderea serii, e a noastră. Fortăreața a fost cucerită abia peste zece zile. Pentru fiecare stradă, luptele au fost ucigătoare, dar răzvrătiții Înaintau, toate ciocnirile se Încheiau În avantajul lor. Câțiva „fii ai lui Adam” au cucerit, sâmbătă, biroul Indo-European Telegraph, prin care puteau fi menținute legăturile cu Teheranul și cu alte orașe din țară, ca și cu Londra și Bombay. În aceeași zi, li se alătură o cazarmă a poliției, aducând, În chip de zestre, o mitralieră Maxim și
[Corola-publishinghouse/Imaginative/2219_a_3544]