1,782 matches
-
Cohen drept o „trăsătură tragică” a celei dintâi. Fundamentele metafizice ale științei matematice a naturii nu ar fi fost bine înțelese înaintea lui Kant. Autorul CRP ar fi întreprins, pentru prima, dată o cercetare sistematică a acestora. În acest sens, Newton este caracterizat de Cohen drept „precursorul” lui Kant, iar cel din urmă drept acela care „a desăvârșit” opera celui dintâi 9. Cohen susține că, pentru Kant, prima îndatorire a filosofiei era determinarea conceptului științei newtoniene. Această determinare ar fi fost
[Corola-publishinghouse/Science/2034_a_3359]
-
a conceptelor kantiene cu enunțuri ale fizicii newtoniene devine fatală, dacă prin aceasta gândirea lui Kant este atrasă în întregime în sfera fizicii clasice astfel încât prin fizica nouă determinările kantiene ar trebui considerate drept depășite, ca și cele ale lui Newton 15. Argumentele autorului ar putea fi reconstituite după cum urmează: dacă filosofia transcendentală a lui Kant nu a fost elaborată pornind de la analiza fundamentelor metafizice ale științei newtoniene, rezultă că ea nu va fi în nici un fel afectată de evoluția ulterioară
[Corola-publishinghouse/Science/2034_a_3359]
-
chiar dacă nu întotdeauna în litera exprimărilor sale, susține Brittan, ca principiile filosofiei transcendentale să fie înțelese doar drept condiții necesare de posibilitate pentru principiile metafizice ale științelor naturii, și cu atât mai mult pentru legi cum sunt cele formulate de Newton, în același sens în care ele sunt condiții ale posibilității cunoașterii comune. Ceea ce asigură ele este doar posibilitatea unor enunțuri cu valoare obiectivă, și nu a unor enunțuri universale și necesare, cum sunt legile științei newtoniene. Brittan recunoaște, pe de
[Corola-publishinghouse/Science/2034_a_3359]
-
anumită conexiune cu relevanță între structura transcendentală profundă (ontologia generală) și structura fizicii newtoniene.”28 Iată de ce, crede Buchdahl, ar fi greșit să comparăm demonstrațiile date de Kant pentru cele trei legi ale mișcării cu întemeierea pe care o dă Newton legilor mecanicii. Căci primele nu ar încerca să probeze adevărul acestor legi, ci doar „posibilitatea lor reală”, arătând cum se integrează ele atât în infrastructura metafizică a fizicii newtoniene cât și în structura experienței în general. Buchdahl nu uită să
[Corola-publishinghouse/Science/2034_a_3359]
-
se disociază de comentatori ca Brittan și Buchdahl atunci când afirmă că obiectivul principal urmărit de Kant prin elaborarea metafizicii sale speciale a fost întemeierea științei matematice a naturii, care a luat naștere și s-a dezvoltat îndeosebi prin opera lui Newton și a cercetătorilor newtonieni. Kant era convins ca principiile enunțate în scrierea sa din 1786 reprezintă cadrul oricărei cunoașteri despre natura corporală, care va putea fi caracterizată, în mod îndreptățit, drept științifică. Aceasta deoarece principiile amintite sunt cele care fac
[Corola-publishinghouse/Science/2034_a_3359]
-
citate îmi aparține. Expresia Anfangsgründe, din titlul ei, poate fi redată prin prime fundamente, prime temeiuri sau principii. S-a atras atenția asupra faptului că în manuscrisele din ultima perioadă a vieții sale Kant traducea titlul latin al lucrării lui Newton Naturalis philosophiae principia mathematica prin Methematische Anfangsgründe der Naturwissenschaft. Traducerea expresiei Anfangsgründe prin principii mi se pare preferabilă nu numai pe temeiul conciziei. Dacă spunem fundamente ne gândim la ceea ce susține o construcție, care este în acest caz știința matematică
[Corola-publishinghouse/Science/2034_a_3359]
-
67, 1976, p. 436. 17. Vezi L.W. Beck, „A Prussian Hume and a Skottisch Kant” (1978), în S. Tweyman (ed.), David Hume. Critical Assesments, vol. VI, Routledge, London, 1995, îndeosebi pp. 269-274. 18. Insistând asupra „dependenței” lui Kant de Newton, autorul scrie: „El (Kant) credea că enunțurile bazate pe experiență nu pot fi incompatibile cu principiile fizicii newtoniene.” (St. Körner, Kant, Vandenhoek & Ruprecht, Göttingen, 1967, p. 39. ) 19. Vezi P.F. Strawson, The Bounds of Sense. An Essay inKant’s Critique
[Corola-publishinghouse/Science/2034_a_3359]
-
și titlului acestui studiu? Cunoscuți cercetători ai operei lui Kant au propus răspunsuri diferite la aceste întrebări. Unii biografi și exegeți subliniază că în perioada studiilor sale Kant a fost îndrumat de profesorul său favorit, Martin Knutzen, spre scrierile lui Newton. Se lasă să se înțeleagă faptul că el le-ar fi studiat în mod temeinic. Un foarte apreciat cunoscător al lucrărilor și manuscriselor lui Kant, Erich Adickes, ajunge însă la concluzii care pot fi apreciate drept o sensibilă nuanțare a
[Corola-publishinghouse/Science/2034_a_3359]
-
a fost să întemeieze adevărul fizicii newtoniene pornind de la convingerea „că această teorie decurge în mod inevitabil și cu necesitate logică din legile intelectului nostru”9. Prin expresia fizică pură, Kant ar fi avut în vedere, de fapt, teoria lui Newton. Iar în Pmsn Kant ar fi dat o deducție a teoriei lui Newton 10. Kant ar fi gândit știința ca episteme, în sensul că enunțurile ei pot și trebuie să fie derivate dintr-un mic număr de principii a priori
[Corola-publishinghouse/Science/2034_a_3359]
-
decurge în mod inevitabil și cu necesitate logică din legile intelectului nostru”9. Prin expresia fizică pură, Kant ar fi avut în vedere, de fapt, teoria lui Newton. Iar în Pmsn Kant ar fi dat o deducție a teoriei lui Newton 10. Kant ar fi gândit știința ca episteme, în sensul că enunțurile ei pot și trebuie să fie derivate dintr-un mic număr de principii a priori. Până și un precaut filosof contemporan al științei a putut să afirme că
[Corola-publishinghouse/Science/2034_a_3359]
-
lui Kant asupra legilor particulare ale naturii poate fi schițată, într-o primă aproximație, printr-o dublă delimitare față de o filosofie a naturii de tradiție carteziană sau wolffiană și față de punctul de vedere al acelor fizicieni care, urmându-l pe Newton, socoteau că ele pot fi derivate din observarea faptelor prin inducție. Kant a avut o atitudine sceptică față de orientarea pur raționalistă, proprie vechii filosofii a naturii. El a insistat asupra vanității pretenției de a obține cunoștințe despre legile particulare ale
[Corola-publishinghouse/Science/2034_a_3359]
-
prin cunoaștere clară, ci prin totala incomprehensibilitate a unui principiu care încă mai dinainte a fost astfel imaginat încât trebuie să conțină conceptul despre ceva absolut prim”17. Oricine este familiarizat cu noua filosofie naturală, cu fizica matematică a lui Newton, și va compara rezultatele ei cu diferite sisteme ale vechii filosofii a naturii, va înțelege că stăruința celor care continuau să se agațe de iluzia existenței unei „căi regale” pe care am putea înainta în cunoașterea lumii fizice, la adăpost
[Corola-publishinghouse/Science/2034_a_3359]
-
și experimentul. Kant se va delimita și de concepția inductivistă, de inspirație baconiană, asupra legilor științei matematice a naturii. O variantă a unei asemenea înțelegeri a temeiurilor legilor șțiinței matematice a naturii este schițată chiar în unele scrieri ale lui Newton. În ale sale Regulae philosophandi, de la începutul celei de a treia cărți a Principiilor matematice ale filosofiei naturale, ca și in corespondența sa, Newton va caracteriza legile mișcării drept principii „deduse din fenomene și făcute generale prin inducție”. Inducția - afirma
[Corola-publishinghouse/Science/2034_a_3359]
-
înțelegeri a temeiurilor legilor șțiinței matematice a naturii este schițată chiar în unele scrieri ale lui Newton. În ale sale Regulae philosophandi, de la începutul celei de a treia cărți a Principiilor matematice ale filosofiei naturale, ca și in corespondența sa, Newton va caracteriza legile mișcării drept principii „deduse din fenomene și făcute generale prin inducție”. Inducția - afirma el - este dovada cea mai înaltă care poate fi adusă în favoarea unui enunț al filosofiei naturale, expresie prin care desemna ceea ce numim astăzi fizică
[Corola-publishinghouse/Science/2034_a_3359]
-
a IV-a se precizează că „certitudinea unei legi experimentale”, adică a unei legi deduse din fapte prin inducție, depinde de „certitudinea” observațiilor și experimentelor pe care se bazează și că „certitudinea” acestora nu poate fi niciodată pe deplin asigurată. Newton scria că legile experimentale „trebuie considerate sau precis, sau aproximativ adevărate, chiar dacă le stau împotrivă ipoteze contrare, până când se vor ivi alte fenomene prin care devin sau mai precise, sau supuse excepțiilor”20. Certitudinea legilor experimentale va rămâne întotdeauna una
[Corola-publishinghouse/Science/2034_a_3359]
-
revizuiri ale legilor experimentale. Pe de altă parte, certitudinea relativ înaltă, proprie unor observații și experimente bine făcute și riguros controlate, va atrage după sine o certitudine comparabilă a legilor „deduse” din ele. Pentru ediția a II-a a Principiilor, Newton i-a recomandat lui Roger Cotes să introducă următoarea precizare: „În acest fel, impenetrabilitatea, mobilitatea și impetusul corpurilor și legilor mișcării și ale gravitației sunt recunoscute. Și este suficient că gravitația corpurilor există cu adevărat și acționează potrivit legilor expuse
[Corola-publishinghouse/Science/2034_a_3359]
-
de a raționa pe care natura îl poate admite lucrurilor și poate fi privit ca fiind cu atât mai puternic, cu cât este mai generală inducția”. Iar într-o formulare mai amplă a regulii a IV-a, din manuscrisele lui Newton, statutul legilor obținute prin inducție, în opoziție cu cel al ipotezelor, termen pe care autorul îl folosește pentru a desemna propoziții care se sustrag controlului strict al faptelor, este caracterizat în felul următor: În filosofia experimentală nu trebuie să se
[Corola-publishinghouse/Science/2034_a_3359]
-
contrare. În cazul în care o propoziție dedusă prin inducție nu ar fi însă destul de sigură, va trebui să o corectăm nu prin ipoteze, ci prin fenomene ale naturii observate pe scară mai largă și cu mai multă grijă.21 Newton socotea, prin urmare, că legile științei matematice a naturii pot să fie mai mult sau mai puțin sigure, în raport cu întinderea și precizia cunoștințelor noastre despre fapte, dar ele nu pot fi niciodată pe deplin sigure, adică certe. În cercetarea temeiurilor
[Corola-publishinghouse/Science/2034_a_3359]
-
a naturii. Calitatea ei de știință în sensul strict al termenului, nu a fost pusă de Kant sub semnul întrebării. Din cele spuse pot fi desprinse două concluzii. Prima este aceea că delimitarea lui Kant de considerațiile metodologice ale lui Newton a avut o anumită îndreptățire în măsura în care în acestea din urmă nu se distingea clar între simple generalizări inductive și legile propriu-zise ale științei matematice a naturii, cum este legea gravitației. Fizicienii matematicieni din generația lui Kant aveau deja o conștiință
[Corola-publishinghouse/Science/2034_a_3359]
-
mișcării corpurilor cerești, de exemplu a regularităților din mișcarea planetelor sistemului solar. Tocmai asemenea corelații între legile formulate în limbajul matematic al teoriei și rezultatelor măsurătorilor sunt cele care ne îndreptățesc să caracterizăm legi cum sunt legile mișcării formulate de Newton drept legi ale naturii și să afirmăm că ele sunt sub controlul faptelor. O singură observație bine făcută, un experiment controlat, sunt în măsură să le confirme sau să le infirme, sublinia d’Alembert. Din analiza lui rezultă că legile
[Corola-publishinghouse/Science/2034_a_3359]
-
Alembert. Din analiza lui rezultă că legile fizicii matematice sunt sub controlul faptelor, dar în alt fel decât regularitățile formulate prin generalizări inductive. Este o concluzie care nu pare să se armonizeze cu unele din afirmațiile cuprinse în Regulile lui Newton, reguli ca aceea că legile mișcării sunt „deduse din fenomene și făcute generale prin inducție”. Ea nu este totuși incompatibilă cu impresia generală care se degajă din expunerea pe care o dă Newton legilor mișcării. Într-adevăr Newton a enunțat
[Corola-publishinghouse/Science/2034_a_3359]
-
unele din afirmațiile cuprinse în Regulile lui Newton, reguli ca aceea că legile mișcării sunt „deduse din fenomene și făcute generale prin inducție”. Ea nu este totuși incompatibilă cu impresia generală care se degajă din expunerea pe care o dă Newton legilor mișcării. Într-adevăr Newton a enunțat aceste legi ca axiome, dar a socotit că ele pot fi, în cele din urmă, justificate prin capacitatea de a da socoteală de regularități stabilite prin cercetare empirică, regularități cum sunt legile lui
[Corola-publishinghouse/Science/2034_a_3359]
-
Regulile lui Newton, reguli ca aceea că legile mișcării sunt „deduse din fenomene și făcute generale prin inducție”. Ea nu este totuși incompatibilă cu impresia generală care se degajă din expunerea pe care o dă Newton legilor mișcării. Într-adevăr Newton a enunțat aceste legi ca axiome, dar a socotit că ele pot fi, în cele din urmă, justificate prin capacitatea de a da socoteală de regularități stabilite prin cercetare empirică, regularități cum sunt legile lui Kepler. Punctul de vedere schițat
[Corola-publishinghouse/Science/2034_a_3359]
-
întemeiere a priori a legilor mișcării. Dintr-un principiu ontologic ca acela că materiei îi este proprie o forță care se opune mișcării și din principiul rațiunii suficiente, Wolff a derivat o lege a inerției asemănătoare cu cea enunțată de Newton. De asemenea, el a propus o întemeiere ontologică a legii egalității acțiunii și reacțiunii. În scrierile unor filosofi wolffieni ca Ludwig Thümmig, Georg Bilfinger sau Johann Peter Reusch pot fi întâlnite de asemenea încercări de derivare a legii inerției și
[Corola-publishinghouse/Science/2034_a_3359]
-
au întreprins, la mijlocul secolului al XVIII-lea, chiar și cunoscuți adversari filosofici ai lui Wolff, bunăoară Christian August Crusius, a cărui operă era bine cunoscută lui Kant24. Nici unul dintre acești autori nu menționează legea a doua a mișcării a lui Newton. Ceea ce este deosebit de semnificativ dacă avem în vedere că legea a doua nu va fi menționată nici în formularea pe care o dă Kant celor trei legi ale mișcării, în capitolul al treilea din Pmsn. Rațiunea acestei omisiuni este evidentă
[Corola-publishinghouse/Science/2034_a_3359]