10,567 matches
-
reducere la absurd, la cele ipotetice sau la cele modale.88 Silogismul are exclusiv trei termeni și două premise; termenul mediu trebuie să fie același în ambele premise; trebuie să existe măcar o premisă afirmativă; trebuie să existe măcar o premisă universală; trebuie ca S și P să apară în concluzie chiar cu partea cu care apar și în premise. Acestea sunt, formulate cât mai schematic, câteva dintre regulile de bază ale construcției silogismului în ipostaza sa de mod silogistic valid
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
termenul mediu trebuie să fie același în ambele premise; trebuie să existe măcar o premisă afirmativă; trebuie să existe măcar o premisă universală; trebuie ca S și P să apară în concluzie chiar cu partea cu care apar și în premise. Acestea sunt, formulate cât mai schematic, câteva dintre regulile de bază ale construcției silogismului în ipostaza sa de mod silogistic valid (corect). Odată respectate toate aceste reguli, putem avea o condiție necesară pentru necesitatea concluziei. Pentru adevărul acesteia, mai trebuie
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
bază ale construcției silogismului în ipostaza sa de mod silogistic valid (corect). Odată respectate toate aceste reguli, putem avea o condiție necesară pentru necesitatea concluziei. Pentru adevărul acesteia, mai trebuie să se adauge și o condiție (necesară) "alethică" referitoare la premise; de aici ideea că, încă de la Aristotel putem vorbi despre existența în logică a unui sens al enunțului formulat ca atare în contextul logicii simbolice, de către Russell: sensul de funcție de adevăr. Nu este, totuși vorba despre o identitate semantică totală
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
simbolică, și ideea de funcție de adevăr, clară, după cum am văzut, încă în logica lui Aristotel. Cu toate acestea, accentul formal al aspectului alethic al enunțului este evident în ambele cazuri. Concluzia unui raționament este adevărată, potrivit regulilor logicii aristotelice, dacă premisele acestuia sunt adevărate și dacă este corectă (validă) construcția raționamentului. Ambele condiții sunt, în esența lor, formale. De asemenea, prin construcția sa după reguli, raționamentul participă la judicativ. De fapt, acesta, luat în aspectul său esențial, cel formal, constituie ca
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
genere. Și raționamentul științfic are anumite probleme speciale, iar Aristotel le-a tratat în Analitica secundă. În Topica, el va tematiza în special problemele raționamentului dialectic, privite, toate, din perspectiva celor două operații care justifică demersul argumentativ: stabilirea și respingerea "premiselor" sau "problemelor" dialectice, operații necesare înaintării către cunoașterea adevărului. Forțând puțin sensurile, am putea spune că raționamentul dialectic se constituie în legătură cu o "teză" (aceasta fiind, în funcție de forma exprimării sale, "problemă" sau "premisă"), termen care se referă la opinia paradoxală sau
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
operații care justifică demersul argumentativ: stabilirea și respingerea "premiselor" sau "problemelor" dialectice, operații necesare înaintării către cunoașterea adevărului. Forțând puțin sensurile, am putea spune că raționamentul dialectic se constituie în legătură cu o "teză" (aceasta fiind, în funcție de forma exprimării sale, "problemă" sau "premisă"), termen care se referă la opinia paradoxală sau la afirmația pentru care dispunem de argumente, deși ea contravine "opiniilor obișnuite".90 De la început trebuie accentuat faptul că problema cea mai semnificativă a demersului aristotelic asupra dialecticii, din perspectiva stabilită în
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
sau la afirmația pentru care dispunem de argumente, deși ea contravine "opiniilor obișnuite".90 De la început trebuie accentuat faptul că problema cea mai semnificativă a demersului aristotelic asupra dialecticii, din perspectiva stabilită în lucrarea de față, este aceea care privește premisa (premisele) raționamentelor dialectice (termenul premisă este luat aici cu sensul său logic general, diferit de ceea ce Aristotel înțelege prin "premisă dialectică"). Fiindcă "forma raționament" este proprie și argumentării, și fiindcă premisa acesteia trebuie să fie, în privința exprimării sale, o "problemă
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
la afirmația pentru care dispunem de argumente, deși ea contravine "opiniilor obișnuite".90 De la început trebuie accentuat faptul că problema cea mai semnificativă a demersului aristotelic asupra dialecticii, din perspectiva stabilită în lucrarea de față, este aceea care privește premisa (premisele) raționamentelor dialectice (termenul premisă este luat aici cu sensul său logic general, diferit de ceea ce Aristotel înțelege prin "premisă dialectică"). Fiindcă "forma raționament" este proprie și argumentării, și fiindcă premisa acesteia trebuie să fie, în privința exprimării sale, o "problemă" (un
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
dispunem de argumente, deși ea contravine "opiniilor obișnuite".90 De la început trebuie accentuat faptul că problema cea mai semnificativă a demersului aristotelic asupra dialecticii, din perspectiva stabilită în lucrarea de față, este aceea care privește premisa (premisele) raționamentelor dialectice (termenul premisă este luat aici cu sensul său logic general, diferit de ceea ce Aristotel înțelege prin "premisă dialectică"). Fiindcă "forma raționament" este proprie și argumentării, și fiindcă premisa acesteia trebuie să fie, în privința exprimării sale, o "problemă" (un posibil obiect de cercetare
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
problema cea mai semnificativă a demersului aristotelic asupra dialecticii, din perspectiva stabilită în lucrarea de față, este aceea care privește premisa (premisele) raționamentelor dialectice (termenul premisă este luat aici cu sensul său logic general, diferit de ceea ce Aristotel înțelege prin "premisă dialectică"). Fiindcă "forma raționament" este proprie și argumentării, și fiindcă premisa acesteia trebuie să fie, în privința exprimării sale, o "problemă" (un posibil obiect de cercetare, care apare în forma unei idei discutabile 91) sau o "premisă" (întrebare probabilă, în sensul
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
stabilită în lucrarea de față, este aceea care privește premisa (premisele) raționamentelor dialectice (termenul premisă este luat aici cu sensul său logic general, diferit de ceea ce Aristotel înțelege prin "premisă dialectică"). Fiindcă "forma raționament" este proprie și argumentării, și fiindcă premisa acesteia trebuie să fie, în privința exprimării sale, o "problemă" (un posibil obiect de cercetare, care apare în forma unei idei discutabile 91) sau o "premisă" (întrebare probabilă, în sensul că sunt vizate, simultan, două răspunsuri opuse 92), ceea ce trebuie cercetat
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
ceea ce Aristotel înțelege prin "premisă dialectică"). Fiindcă "forma raționament" este proprie și argumentării, și fiindcă premisa acesteia trebuie să fie, în privința exprimării sale, o "problemă" (un posibil obiect de cercetare, care apare în forma unei idei discutabile 91) sau o "premisă" (întrebare probabilă, în sensul că sunt vizate, simultan, două răspunsuri opuse 92), ceea ce trebuie cercetat este reprezentat chiar de aceste două fapte ultime, cele care constituie punctul de plecare al raționamentului dialectic (premisele, în sens logic general). Desigur, pot să
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
forma unei idei discutabile 91) sau o "premisă" (întrebare probabilă, în sensul că sunt vizate, simultan, două răspunsuri opuse 92), ceea ce trebuie cercetat este reprezentat chiar de aceste două fapte ultime, cele care constituie punctul de plecare al raționamentului dialectic (premisele, în sens logic general). Desigur, pot să apară fel de fel de dificultăți legate de raționarea propriu-zisă (încălcarea regulilor de raționare, de exemplu), însă nu de acestea sunt legate problemele cele mai presante când este vorba despre raționamentul dialectic, ci
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
pot să apară fel de fel de dificultăți legate de raționarea propriu-zisă (încălcarea regulilor de raționare, de exemplu), însă nu de acestea sunt legate problemele cele mai presante când este vorba despre raționamentul dialectic, ci, așa cum am arătat, de alegerea premiselor ("problemei" sau "premisei"93; "tezei") de la care acesta pornește. Luând act asupra acestor precondiții gândite de Aristotel și asumate, apoi, de orice "dialectician", este firesc să ne întrebăm dacă ne mai păstrăm în orizontul condiționărilor judicativului constitutiv; căci, observăm deja
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
fel de fel de dificultăți legate de raționarea propriu-zisă (încălcarea regulilor de raționare, de exemplu), însă nu de acestea sunt legate problemele cele mai presante când este vorba despre raționamentul dialectic, ci, așa cum am arătat, de alegerea premiselor ("problemei" sau "premisei"93; "tezei") de la care acesta pornește. Luând act asupra acestor precondiții gândite de Aristotel și asumate, apoi, de orice "dialectician", este firesc să ne întrebăm dacă ne mai păstrăm în orizontul condiționărilor judicativului constitutiv; căci, observăm deja, "problemele" sau "premisele
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
premisei"93; "tezei") de la care acesta pornește. Luând act asupra acestor precondiții gândite de Aristotel și asumate, apoi, de orice "dialectician", este firesc să ne întrebăm dacă ne mai păstrăm în orizontul condiționărilor judicativului constitutiv; căci, observăm deja, "problemele" sau "premisele" dialectice (ce pot fi, în funcție de domeniile cunoașterii pentru care demersurile dialectice sunt potrivite, de trei feluri: fizice, etice și logice) nu par a mai lua "forma" unei judecăți sau a unei propoziții de predicație. Așa ne apar lucrurile acum. Totuși
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
potrivite, de trei feluri: fizice, etice și logice) nu par a mai lua "forma" unei judecăți sau a unei propoziții de predicație. Așa ne apar lucrurile acum. Totuși, nici una dintre cele două ipostaze ale exprimării "începutului" raționamentului dialectic problema sau premisa nu este altceva decât această formă. Poate fi vorba, desigur, despre o abatere, dar nu de la structura judicativă originară aceasta din urmă fiind esența judicativului constitutiv -, adică nu de la "forma" judecată simplă, în care structura amintită are o singură apariție
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
o abatere, dar nu de la structura judicativă originară aceasta din urmă fiind esența judicativului constitutiv -, adică nu de la "forma" judecată simplă, în care structura amintită are o singură apariție. În cazul celor două ipostaze "expresive" ale tezei dialectice (problema și premisa), structura originară judicativă poate să apară de două sau de trei ori, dar tot ea constituie forma de bază pentru această formă compusă a "problemei" sau "premisei". De altminteri, chiar și "forma" raționament se multiplică, fiindcă argumentarea dialectică poate cuprinde
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
singură apariție. În cazul celor două ipostaze "expresive" ale tezei dialectice (problema și premisa), structura originară judicativă poate să apară de două sau de trei ori, dar tot ea constituie forma de bază pentru această formă compusă a "problemei" sau "premisei". De altminteri, chiar și "forma" raționament se multiplică, fiindcă argumentarea dialectică poate cuprinde un șir de raționamente. Dacă o premisă este formulată astfel: "lumea este sau nu este eternă?" (unul dintre exemplele lui Aristotel), atunci putem ușor observa că este
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
de două sau de trei ori, dar tot ea constituie forma de bază pentru această formă compusă a "problemei" sau "premisei". De altminteri, chiar și "forma" raționament se multiplică, fiindcă argumentarea dialectică poate cuprinde un șir de raționamente. Dacă o premisă este formulată astfel: "lumea este sau nu este eternă?" (unul dintre exemplele lui Aristotel), atunci putem ușor observa că este vorba despre un enunț alcătuit din două judecăți de predicație: 1. "Lumea este eternă"; 2. "Lumea nu este eternă". Strict
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
nu este eternă?" (unul dintre exemplele lui Aristotel), atunci putem ușor observa că este vorba despre un enunț alcătuit din două judecăți de predicație: 1. "Lumea este eternă"; 2. "Lumea nu este eternă". Strict formal, enunțul dialectic cu rol de premisă are ca unitate structurală a sa forma judicativă originară S P. Prin urmare, nu ne aflăm în afara limitelor dictaturii judicativului cu premisele dialectice. Totuși, este evident tonul diminuat formal din Topica, fapt legat de tema principală a tratatului, aceea despre
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
de predicație: 1. "Lumea este eternă"; 2. "Lumea nu este eternă". Strict formal, enunțul dialectic cu rol de premisă are ca unitate structurală a sa forma judicativă originară S P. Prin urmare, nu ne aflăm în afara limitelor dictaturii judicativului cu premisele dialectice. Totuși, este evident tonul diminuat formal din Topica, fapt legat de tema principală a tratatului, aceea despre constituirea raționamentelor dialectice prin stabilirea "locurilor" (topoi) care, datorită unui anumit grad de generalitate, se potrivesc cât mai multor situații concrete de
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
de generalitate, se potrivesc cât mai multor situații concrete de argumentare. Aspectele formale ale constituirii raționamentelor corecte, în general, reprezintă temă pentru Analitici (chiar dacă se acceptă faptul că Topica este anterioară Analiticilor). În lucrarea menționată, tema se referă la alcătuirea premiselor (sau "problemelor") ce reprezintă punctul de plecare al raționamentelor dialectice. De aici și cele mai semnificative subiecte, legate de noțiune și doar derivat de judecată și de raționament: raporturile dintre noțiuni, operațiile cu noțiuni, alte chestiuni referitoare la forma logică
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
ocupă cea mai mare parte din demersul acestui tratat. Desigur, scopul este acela al constituirii raționamentelor dialectice, însă nu în sensul formal propriu Analiticilor, ci într-un sens tot formal, dar propriu căutării constituenților raționamentului dialectic, în primul rând, a premiselor dialectice, toate dependente de "locurile comune", pe care Artistotel le determină pe temeiul celor patru predicabile: definiția, propriul, genul și accidentul. Chiar în această operație de căutare a locurilor comune, în vederea determinării premiselor raționamentelor dialectice, aspectul formal este preeminent. Poate
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
constituenților raționamentului dialectic, în primul rând, a premiselor dialectice, toate dependente de "locurile comune", pe care Artistotel le determină pe temeiul celor patru predicabile: definiția, propriul, genul și accidentul. Chiar în această operație de căutare a locurilor comune, în vederea determinării premiselor raționamentelor dialectice, aspectul formal este preeminent. Poate fi recunoscut în folosirea operatorului "trebuie", care, de fapt, este în acest context mai degrabă ceea ce s-ar putea numi "indicator de regulă", apoi în formularea ca atare a unor reguli care conduc
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]