10,617 matches
-
cînd a fost înființată o Exarhie separată de Patriarhia controlată de greci ca să reprezinte interesele religioase ale bulgarilor. A urmat o luptă înverșunată între cele două organizații ecleziastice pentru atragerea cît mai multor membri. Cea mai importantă răscoală bulgară a izbucnit în 1876, centrul ei fiind în Munții Balcani. Deși revolta a fost înăbușită cu pierderi enorme de vieți omenești, o mare parte a țelurilor ei vor fi atinse în următorii doi ani drept rezultat al altor evenimente. În 1875 s-
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
lor, care erau musulmani, dar de limbă și naționalitate sîrbo-croată. În ciuda strădaniilor guvernului otoman și ale marilor puteri, această rebeliune nu a putut fi suprimată. Profitînd de situația tulbure, în vara anului 1876 Serbia și Muntenegru au declarat război Imperiului Otoman. A izbucnit o criză internațională majoră, care a atins punctul culminant în aprilie 1877, cînd Rusia a declarat și ea război. În martie 1878, după victoria asupra armatelor otomane, guvernul rus a reușit să impună încheierea Tratatului de la San Stefano. Acordul acesta
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
la reglementarea contractelor agricole și au fost vîndute o serie de terenuri aflate în posesia statului, dar nu a fost făcut nici un efort hotărît în direcția rezolvării dificultăților fundamentale. Răscoalele țărănești fuseseră ceva obișnuit în trecut. O altă răscoală a izbucnit în 1888, dar nici una dintre ele nu se poate compara cu marea mișcare a țăranilor din 1907. Cu toate că existaseră numeroase semnale anterioare privind plîngerile țărănimii, revolta din 1907 pare să fi constituit o surpriză pentru guvern. Mișcarea a început în
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
ai cărei membri proveneau din rîndurile celor mai influente cercuri ale societății ruse. Revolta din Bulgaria și rebeliunea de la Constantinopol din mai 1876 au dus la întărirea poziției celor ca vedeau în această criză o oportunitate pentru progresul național. Războiul izbucnit în iulie 1876 a fost purtat împotriva voinței lui Milan și a Partidului Conservator, dar s-a bucurat de sprijinul entuziast al opiniei publice sîrbe. Conducerea războiului a fost asumată de guvernul liberal condus de Jovan Ristić și Jevrem Grujić
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
i-a rechemat în schimb la putere pe conservatori, iar nou aleasa adunare a fost dizolvată. Guvernul a încercat apoi să confiște armele aflate în posesia persoanelor particulare, acțiune care a întîmpinat rezistență în răsăritul Serbiei. Rebeliunea din regiunea Timocului izbucnită la vremea aceea a fost provocată atît de condițiile economice proaste din perioada respectivă cît și de agitația Partidului Radical. Fiind cea mai mare răscoală țărănească a sîrbilor din tot secolul, ea a demonstrat că această pătură a populației era
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
de Battenberg erau bune, cele două guverne erau separate de foarte multe resentimente. Prima dispută a fost declanșată de chestiunile legate de granițe. Atunci cînd rîul Timoc, care constituia o parte a graniței lor comune, și-a mutat cursul, au izbucnit neînțelegeri între cele două țări în privința teritoriului implicat. Cel mai important conflict s-a declanșat în 1885, în perioada unirii Rumeliei Orientale cu Bulgaria. Dat fiind că statul bulgar unificat era mai mare și avea o populație mai numeroasă decît
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
stat greci speraseră că la un moment, în viitor, vor anexa nu numai Tesalia și Creta, ci și Epirul, Tracia și Macedonia. Acum apăruseră însă mișcările naționale bulgară și albaneză care amenințau poziția grecilor în aceste regiuni. După 1878 a izbucnit o succesiune de crize în legătură cu Creta. Cu toate că a fost acordată o mare atenție evenimentelor de acolo, interesul grecilor era concentrat în primul rînd asupra Macedoniei. Creta urma inevitabil să ajungă cîndva sub controlul Atenei, dat fiind că nu exista nici un
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
prezenta unele condiții asemănătoare celor din Bosnia. După cucerirea otomană, aproape o cincime din locuitori trecuseră la islamism; ulterior, acești oameni au intrat în posesia marile moșii, ocupînd și cele mai bune posturi din administrația locală. Repetatele răscoale care au izbucnit pe durata secolului aveau puternice conotații sociale, dar și naționale. Principalele nemulțumiri ale rebelilor erau îndreptate împotriva proprietarilor funciari și a administratorilor musulmani, care puteau fi greci ca origine etnică și ca limbă. Sub puternica presiune a marilor puteri, guvernul
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
înainte, fiul acestuia, Ferenc s-a întors în țară și s-a instalat la conducerea partidului. Avînd o fire mult mai slabă, mai tînărul Kossuth nu era de talia tatălui său. Criza majoră a relațiilor dintre Austria și Ungaria a izbucnit în 1902, cînd a fost introdusă în Dietă o lege a armatei. Preluînd poziția naționaliștilor neînduplecați, Partidul Independenței a refuzat să o accepte, punînd condiția ca regimentele recrutate în regat să fie conduse de ofițeri unguri, să arboreze propriile lor
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
era de asemenea susținută de Partidul Social Democrat Croat, înființat în 1894, și de Partidul Țărănesc, fondat în 1904. Accentul pus pe drepturile politice ale croaților a fost însoțit, spre sfîrșitul secolului, de intensificarea animozității dintre sîrbi și croați. Au izbucnit tulburări, iar presa ambelor tabere a făcut schimb de acuzații violente. Principala țintă a nemulțumirii sîrbilor și croaților o constituia fiecare din cele două părți și nu sistemul dualist. Anul 1903 a adus mari schimbări în ținuturile sud slave. Să
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
însă să acționeze în altă direcție. Rapoartele asupra conspirațiilor din Macedonia au ajuns curînd în mîinile sultanului. Cînd acesta și-a trimis agenții ca să investigheze veridicitatea zvonurilor, o parte a lor au fost uciși. În iunie și iulie 1908 au izbucnit răscoale spontane. Trupele loiale guvernului nu erau destul de puternice ca să înăbușe mișcarea, astfel că Abdul Hamid al II-lea a fost de acord, în iulie, cu cererile CUP-ului și cu cele ale armatei din Macedonia privitoare la restabilirea Constituției
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
președintele noii Ligi Albaneze. Această organizație a avut o existență scurtă. Conducerea otomană a luat prompt măsuri împotriva opoziției naționale, iar în 1902 Haxhi Mulla Zeka a fost executat. Naționalismul albanez a cunoscut un nou avînt în 1903, în urma răscoalei izbucnite în acel an în Macedonia și a intensificării antagonismului din această zonă. În acest moment, populația albaneză a simțit că se afla realmente în pericol. Ca musulmani, albanezii erau tot timpul ținta atacurilor grupurilor de teroriști bulgari, sîrbi și greci
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
fost și ele organizate ca să reziste conducerii centrale. Deși fusese avertizată, conducerea otomană și-a menținut atitudinea inflexibilă. Ea se aștepta la loialitate și se opunea alfabetului latin, preferînd adoptarea scrierii arabe. În cele din urmă, în martie 1910 a izbucnit o revoltă la Priština, care s-a răspîndit curînd în tot vilaietul Kosovo. Ea a fost înăbușită după trei luni de lupte. Acest eveniment a avut repercusiuni asupra tuturor ținuturilor albaneze. După încetarea revoltei, conducerea otomană a închis organizațiile și
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
acordase deci concesii importante referitor la școli, la limba albaneză, la recruți și la impozitare. Alfabetul latin a fost și el acceptat. Conducerea otomană nu a cedat în schimb în problema unirii celor patru vilaiete. În septembrie 1911, cînd a izbucnit războiul dintre Italia și Imperiul Otoman, posibilitatea obținerii unor cîștiguri suplimentare părea aproape sigură. Mișcarea națională albaneză suferea încă de pe urma faptului că nu avea o conducere centrală cu autoritate reală și cu capacitatea de a dirija activitatea din toate teritoriile
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
și cu capacitatea de a dirija activitatea din toate teritoriile albaneze. Regimul Junilor Turci a dizolvat în ianuarie 1912 adunarea și a anunțat organizarea de noi alegeri, care au fost însoțite din nou de fraudă și violență. În aprilie au izbucnit revolte în cîteva regiuni ale ținuturilor albaneze; prin iunie ele se răspîndiseră în numeroase zone. În această perioadă conducerea otomană pierduse controlul efectiv asupra regiunii. Cu toate acestea, exista încă o dezbinare profundă în rîndul liderilor albanezi în privința obiectivelor naționale
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
omul de stat rus Alexandru Izvolsky, cît și omologul său habsburgic, Alois von Aehrenthal, voiau să obțină cîștiguri pentru țările lor și să reușească în propriile lor cariere. Ei s-au întîlnit la Buchlau, în Moravia, în septembrie 1908. Tocmai izbucnise revoluția Junilor Turci, astfel că discuțiile au avut ca subiect statutul teritoriilor otomane din Balcani. Cei doi diplomați au încheiat un tîrg: Rusia sprijinea anexarea Bosniei-Herțegovina de către habsburgi în schimbul ajutorului acordat de aceștia în vederea deschiderii Strîmtorilor pentru navele de război
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
pretindea inițierea unor acțiuni energice împotriva activităților anti-habsburgice din Serbia și participarea oficialilor habsburgici la investigarea asasinatului. În răspunsul dat, guvernul sîrb accepta toți termenii cu excepția ultimului punct. Drept replică, guvernul habsburgic a rupt relațiile, iar la 28 iulie a izbucnit războiul dintre cele două țări. Rămînea de văzut dacă acest conflict avea să fie local sau dacă avea să implice toate puterile. După intrarea Serbiei în război, statul care trebuia să ia o decizie imediată era Rusia. După multe ezitări
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
și Dobrogea au fost și ele înfrînte. În decembrie, Bucureștiul a căzut în mîinile Puterilor Centrale, iar guvernul român s-a mutat la Iași. Întregul teatru de război din răsărit era profund afectat de evenimentele din Rusia. Prima revoluție a izbucnit în martie 1917; în noiembrie, victoria bolșevicilor a dus la retragerea Rusiei din război. În decembrie au început negocierile cu Germania, iar în martie 1918 a fost încheiat Tratatul de la Brest Litovsk. Prăbușirea aliatului ei rus făcea imposibilă poziția României
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
fiind format din minorități formate din germani, unguri, vlahi, evrei și țigani.4 Cu toată consistenta retorică anterioară, oamenii aceștia nu s-au considerat niciodată ca alcătuind o națiune unică. Cea mai crîncenă luptă națională a fost aceea care a izbucnit între sîrbi și croați, și care avea să paralizeze statul. În perioada aceasta au devenit evidente piedicile aproape de netrecut aflate în calea unirii a două popoare cu origini istorice și religioase diferite. Pînă atunci, cea mai mare parte a croaților
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
a tuturor statelor. Posibila răspîndire a mișcării comuniste, care îi înspăimînta atît de mult pe politicienii europeni, era desigur privită în cu totul altă lumină de regimul sovietic. De fapt, după 1918, liderii sovietici se așteptau ca revoluții asemănătoare să izbucnească și în alte țări. Principala lor speranță era Germania, care era cel mai avansat stat industrializat de pe continent și care, prin Partidul Social-Democrat, avea cel mai puternic partid muncitoresc din lume. Ideologia sovietică, care va fi prezentată amănunțit într-un
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
idee asemănătoare: "Să nu ne lăsăm purtați de eroism... Franța nu-și poate permite o nouă pierdere de sînge. Statisticile noastre vitale se mențin în zona nefavorabilă."4 Între timp, tabăra Axei făcuse progrese remarcabile. În iulie 1936, cînd a izbucnit un război civil în Spania, cei doi dictatori i-au venit în ajutor generalului Francisco Franco. Beneficiind de sprijinul Germaniei și al voluntarilor precum și de echipament italian, în martie 1939 acesta a obținut victoria. În martie 1938, cu acordul Italiei
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
germane au intrat în octombrie în România; Ungaria a fost de acord cu tranzitarea teritoriului ei de către aceste forțe. În ianuarie 1941, Antonescu s-a întîlnit cu Hitler și i-a dat acestuia asigurări că, în cazul în care ar izbucni un război între Germania și Rusia, România va participa la lupte. El și-a exprimat, de asemenea, îngrijorarea față de activitățile Gărzii de Fier. Întrucît germanii nu puteau tolera starea de conflict sau anarhia politică în această zonă strategică, l-au
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
eforturi în vederea stabilirii contactelor dintre reprezentanții rezistenței și guvernul din emigrație. Toate acestea au eșuat din cauza permanentelor obiecții ale partidelor de stînga împotriva revenirii imediate în țară a regelui. Poziția regaliștilor a fost grav prejudiciată în aprilie 1944 în urma revoltelor izbucnite în cadrul unităților militare și navale grecești din Egipt. În ciuda multelor suspiciuni existente la vremea aceea, aceste acțiuni nu au fost organizate nici de EAM, nici de KKE, deși atît membrii Partidului Comunist cît și cei ai Partidului Republican făceau parte
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
cumva tabăra cealaltă să încheie o pace separată. Pe lîngă aceasta, cauzele și importanța războiului însuși erau destul de diferit interpretate. Stalin a analizat acest aspect într-o cuvîntare ținută în februarie 1946: Ar fi greșit să credem că războiul a izbucnit întîmplător sau ca urmare a greșelii vreunui om de stat. Deși asemenea greșeli au existat cu adevărat, în realitate războiul s-a declanșat ca rezultat inevitabil al dezvoltării forțelor economice și politice mondiale pe baza monopolismului capitalist. Marxiștii noștri declară
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
să modifice poziția în favoarea lor recurgînd la forțele armate. Drept urmare a acțiunii acestor factori, lumea capitalistă este împărțită în două tabere ostile și urmează războiul.2 Cu alte cuvinte, dictatorul sovietic considera că cel de-al doilea război mondial nu izbucnise ca rezultat al atacării Poloniei de către Germania sau a hotărîrii britanicilor și francezilor de a menține echilibrul de forțe, ci ca urmare a luptei inevitabile dintre două tabere capitaliste între care diferențele ideologice erau relativ lipsite de importanță. Cele mai
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]