1,576 matches
-
demografiei băcăuane va fi realizată în comparație cu evoluția demografică a tuturor marilor centre urbane din Moldova - reședințele de județ - din dorința de a reliefa specificul etnic al orașelor moldovenești și de a sublinia eventualele performanțe ale creșterii numărului de locuitori ai Bacăului. Baza documentară este dată de recensămintele din anii 1899, 1912, 1930 și 1941, precum și de lucrările de analiză și interpretare a datelor oferite de acestea: Leonida Colescu, Analiza rezultatelor Recensământului general al populației României de la 1 decembrie 1899 (București, Institutul
Fizionomii urbane şi structuri etno-sociale din Moldova : (1864- 1938) by Alin Popa () [Corola-publishinghouse/Science/1172_a_2215]
-
apariția scaunelor de judecată) și religioase (indicată de prezența bisericilor ortodoxe și catolice, cât și de calitatea de sediu al Episcopiei catolice de Bacău - 1607). Totuși, în pofida existenței acestor parametri - identificabili și în cazul altor așezări, precum Iași, Piatra Neamț ș.a. -, Bacăul secolelor XV-XVI nu are încă profilul unui oraș în adevăratul sens al cuvântului, fiind văduvit de unul dintre cei mai importanți indicatori urbanistici ai Evului Mediu: o reală autonomie. După cum este cunoscut, în Occident organele de guvernare orășenești le-au
Fizionomii urbane şi structuri etno-sociale din Moldova : (1864- 1938) by Alin Popa () [Corola-publishinghouse/Science/1172_a_2215]
-
jumătate a secolului al XX-lea au conturat un profil preponderent agricol al economiei locale, la care putem adăuga o componentă comercială relativ importantă și o foarte slabă reprezentare a activităților meșteșugărești (cu excepția producției ceramice). Acest specific profund neurban al Bacăului medieval nu a fost un caz izolat în rândul localităților moldovenești. Dimpotrivă. Cea mai mare parte a centrelor ținutale din regiunea estică a Carpaților Orientali lasă impresia că au fost realizate pe același calapod. Fiecare dintre acestea își revendică începuturile
Fizionomii urbane şi structuri etno-sociale din Moldova : (1864- 1938) by Alin Popa () [Corola-publishinghouse/Science/1172_a_2215]
-
târgurilor era domnul. Târgoveții, fie că vorbim de meșteșugari sau de negustori, dispuneau de locuințele și prăvăliile lor numai în calitate de embaticari - pentru folosința lor plăteau o dare către domnie (camenă sau bezmăn). În aceste condiții, este de presupus faptul că Bacăul medieval - punctul central al ținutului cu același nume - nu a reușit să-și depășească statutul de mic centru administrativ, cu funcții comerciale, fiscale și judecătorești relativ importante - un fel de interfață a puterii domniei în teritoriu. Ritmul de viață al
Fizionomii urbane şi structuri etno-sociale din Moldova : (1864- 1938) by Alin Popa () [Corola-publishinghouse/Science/1172_a_2215]
-
Moldovei, impunerea anumitor standarde în privința construcției de locuințe (interdicția folosirii pietrei ca material de construcție) ș.a. au anihilat, practic, orice posibilitate a dezvoltării. Scăderea dramatică a numărului de locuitori este reflectată atât de „portretizarea” făcută de Dimitrie Cantemir, ce găsește Bacăul drept un simplu „târg situat într-o insulă a râului Bistrița”, cât și de decizia de strămutare a centrului parohial catolic de la Bacău în satul Călugăra, la mijlocul secolului al XVIII lea. Ulterior, ocupațiile militare și războaiele ruso-turce au desăvârșit acesta
Fizionomii urbane şi structuri etno-sociale din Moldova : (1864- 1938) by Alin Popa () [Corola-publishinghouse/Science/1172_a_2215]
-
altfel, în intervalul 1830-1860, creșterea spectaculoasă a numărului evreilor din vechiul Regat, are la bază cu precădere acest fenomen. Evoluția demografică a comunității evreilor băcăuani este deosebit de probantă, în acest sens (1832-1854): 1832 - din totalul de 2.881 locuitori ai Bacăului, evreii erau în număr de 519 (18%), 1838 - 3.132/1.740 (55,5%; creștere de 235,3% față de anul 1832), 1854 - un număr de 3.812 evrei (creștere de 119% față de anul 1838). După cum putem observa, în numai 22
Fizionomii urbane şi structuri etno-sociale din Moldova : (1864- 1938) by Alin Popa () [Corola-publishinghouse/Science/1172_a_2215]
-
de 5.137 provine cu precădere din rândul populației evreiești: din totalul de 9.424 etnici evrei ai Bacăului, doar 4.870 (51,67%) au declarat idișul, ca limbă maternă. Situația înregistrată în orașul Iași era similară cu cea a Bacăului. Aici, din totalul de 34.662 etnici evrei, numai 22.363 s-au declarat vorbitori de idiș. Datele consemnate după criteriul locului de naștere al populației conferă demografiei băcăuane o particularitate deosebit de spectaculoasă: marea majoritate a locuitorilor era formată din
Fizionomii urbane şi structuri etno-sociale din Moldova : (1864- 1938) by Alin Popa () [Corola-publishinghouse/Science/1172_a_2215]
-
În cazul orașelor ce au scăpat de furia demolatoare a regimului comunist, aceste focare se lasă „citite” ușor - o biserică, un centru episcopal sau mitropolitan, o fostă curte voievodală (în jurul căreia s-a dezvoltat, de pildă, orașul Piatra Neamță ș.a. Bacăul de azi nu păstrează, însă, aceste suprapuneri armonioase ale „straturilor” istorice și, în consecință, evoluția sa nu poate fi citită „în secțiune”. Campaniile de sistematizare și urbanizare din anii ’70-80 ai secolului trecut au cufundat în moloz vechea fizionomie citadină
Fizionomii urbane şi structuri etno-sociale din Moldova : (1864- 1938) by Alin Popa () [Corola-publishinghouse/Science/1172_a_2215]
-
românești și, implicit, a celor băcăuane. Începând cu a doua jumătate a secolului al XIX lea, creșterea teritorială a orașului a căpătat un caracter tentacular, dezvoltarea realizându se în special în partea de Nord, de-a lungul drumurilor ce legau Bacăul de celelalte orașe importante din Moldova - BacăuPiatra, Bacău Roman, Bacău-Onești. Pe de altă parte, odată cu finalizarea construcției căii ferate Bacău Roman și a gării Bacău (1872) orașul a început să se extindă și spre zona de Nord-Vest. Tot în această
Fizionomii urbane şi structuri etno-sociale din Moldova : (1864- 1938) by Alin Popa () [Corola-publishinghouse/Science/1172_a_2215]
-
discret, Bacăul a manifestat tendința de extensie spre Sud, locuințele - puține la număr - fiind amplasate cu precădere de-a lungul străzii Bacău-Focșani. Modul disproporționat al acestei dezvoltări, net defavorabil pentru jumătatea de Sud a orașului, dovedește o puternică dependență a Bacăului față de satele din vecinătatea sa. Urbanizarea este mult mai pregnantă în zona de Nord pentru că aici a existat posibilitatea unui dialog continuu cu „sateliții” rurali ai orașului: Șerbănești (N-E) și Mărgineni (N-V). Felul în care diferitele comunități etnice
Fizionomii urbane şi structuri etno-sociale din Moldova : (1864- 1938) by Alin Popa () [Corola-publishinghouse/Science/1172_a_2215]
-
de cartierul de S-V - cartierul funcționarilor, demobilizaților și I.O.V.R.iștilor - și de cartierul de N-V - cartierul ceferiștilor, cunoscut sub denumirea de cartierul „Al. Constantinescu”. Vestea înființării noilor cartiere a fost întâmpinată cu mult entuziasm de locuitorii Bacăului. Nu de puține ori, euforia a fost tradusă în practică prin acțiuni aflate la limita legalității. Spre exemplu, posesorii de teren din cartierul C. F. R. au demarat lucrările de construcție a caselor, înainate de a primi din partea primăriei autorizațiile necesare. Criza
Fizionomii urbane şi structuri etno-sociale din Moldova : (1864- 1938) by Alin Popa () [Corola-publishinghouse/Science/1172_a_2215]
-
înglobare a comunei Domnița Maria - din zona de Sud a Bacăului - în cadrul administrației municipale. Mai mult decât atât, în august 1938, printr-un nou decret regal, localitatea a revenit în rândul comunelor urbane. Resimțind din plin efectele crizei economice globale, Bacăul anilor ’30 lasă impresia unui oraș închis, conștient de faptul că dezvoltarea sa a atins limitele superioare. Extrem de sugestiv este conținutul unui ordin al prefectului de Bacău adresat primarului municipiului în ianuarie 1936: „(...) veți pune în vedere organelor din subordine
Fizionomii urbane şi structuri etno-sociale din Moldova : (1864- 1938) by Alin Popa () [Corola-publishinghouse/Science/1172_a_2215]
-
se află astăzi impresionantul edificiu, cunoscut atunci sub numele de „locul lui Verghi”, era un spațiu viran în care apa ploilor „se strângea (...) și stătea până ce înverzea”. De altfel, mirosul specific emanat de aceste bălți a fost o caracteristică a Bacăului până la sfârșitul Primului Război Mondial. Banii necesari pentru construirea Palatului Administrativ (aproximativ 700.000 de lei), au fost strânși prin instituirea unei taxe de 30% puse la toate birurile județenilor. Clădirea a adăpostit, până la izbucnirea celui de-al Doilea Război Mondial, sediile
Fizionomii urbane şi structuri etno-sociale din Moldova : (1864- 1938) by Alin Popa () [Corola-publishinghouse/Science/1172_a_2215]
-
fabricile „C. Călin” sau „Stoleru”, iar geamurile erau asigurate de firmele „Isaac Beinglas” și „Moise Zilbernstein”. Articolele tehnice puteau fi achiziționate de la societățile „Construcția” - frații Goldenberg (strada Bacău-Focșani) - și „Tehnica” - M. Blum & Al. Abramovici (strada Bacău-Piatra). Între clădirile reprezentative ale Bacăului interbelic s-au numărat și hotelurile. Pe baza informațiilor documentare cuprinse în diferitele dosare aflate în cadrul Arhivelor Județene Bacău putem recompune cu exactitate lista hotelurilor ce au funcționat în perioada 1920 1938: cinci hoteluri clasa I - „Central” (denumit în anii
Fizionomii urbane şi structuri etno-sociale din Moldova : (1864- 1938) by Alin Popa () [Corola-publishinghouse/Science/1172_a_2215]
-
nesatisfăcătoare, pentru ca lucrările să fie întrerupte. În acest caz, tribunalul local numea o comisie de arbitri, ce urma să evalueze și să fixeze prețul corect. Punctele terestre de acces în oraș, faimoasele rohătci (bariere), erau amplasate pe drumurile ce legau Bacăul de celelalte centre urbane importante ale Moldovei. Până la instaurarea regimului comunist în România, Bacăul a avut șase astfel de bariere: bariera Călugăra, bariera Bacău-Focșani, bariera podul de fier (sau bariera Bacău-Romană, bariera Bacău-Piatra și bariera Mărgineni. Cea de-a șasea
Fizionomii urbane şi structuri etno-sociale din Moldova : (1864- 1938) by Alin Popa () [Corola-publishinghouse/Science/1172_a_2215]
-
Gherăești (1932), numărul pasagerilor ce doreau să ajungă în parcul municipal a scăzut, locuitorii optând pentru varianta deplasării cu trenul, dar și pentru metoda ieftină a banilor oferiți controlorului de tren. Grație reprezentanților din elita sa economică, politică și administrativă, Bacăul perioadei interbelice a beneficiat de prezența a numeroase mărci de automobile de renume, la acest capitol orașul putând rivaliza chiar și cu Bucureștiul. În anul 1936, între cele 125 de automobile înregistrate la Poliția municipiului Bacău, în oraș puteau fi
Fizionomii urbane şi structuri etno-sociale din Moldova : (1864- 1938) by Alin Popa () [Corola-publishinghouse/Science/1172_a_2215]
-
la toate cofetăriile camerele destinate pentru laborator lasă foarte mult de dorit în ceea ce privește curățenia; se încalcă articolul 143 din Regulamentul sanitar asupra fabricațiunii alimentelor și băuturilor ce interzice întrebuințarea vaselor de aramă nespoite”. Marea majoritate a unităților ce deserveau populația Bacăului cu produse alimentare încălcau și cele mai elementare norme igienico-sanitare. Astfel, camera de bucătărie de la hotelul „Central” era neîngrijită și deservea, constant, și nevoia de somn a bucătarului, gheretele pentru debitul de carne și pește de la hala de victualii erau
Fizionomii urbane şi structuri etno-sociale din Moldova : (1864- 1938) by Alin Popa () [Corola-publishinghouse/Science/1172_a_2215]
-
redus de locuitori. În general igiena corporală se efectua acasă, iar în perioada mai-august a fiecărui an, râul Bistrița monopoliza întreaga piață. Eforturile de modernizare și igienizare a orașului au fost o prioritate pentru toate administrațiile ce au condus destinele Bacăului interbelic. Spre exemplu, încă de la începutul anilor ’20, administrația I. Grigoriu a luat inițiativa modernizării Pieței Mici, situată la intersecția străzilor Buna-Vestire, Mare, Căsăpiilor, Alecsandri și Lecca. Având în vedere rapoartele alarmante redactate de medicul comunal și inginerul orașului, decizia
Fizionomii urbane şi structuri etno-sociale din Moldova : (1864- 1938) by Alin Popa () [Corola-publishinghouse/Science/1172_a_2215]
-
Ceea ce definește, însă, cel mai bine starea de insalubritate cronică a Bacăului din perioada interbelică provine, la fel ca în cazul majorității orașelor din România, din lipsa vespasienelor (W.C.-uri) publice. Așa cum rezultă din documentele ce surprind aceste aspecte insolite, Bacăul anilor ’30 avea, chiar în zona centrală a orașului, un singur loc public în care trecătorii puteau să scape de presiunea nevoilor fiziologice - este vorba de W.C.-ul din grădina publică, ce a fost dotat cu o cabină pentru femei
Fizionomii urbane şi structuri etno-sociale din Moldova : (1864- 1938) by Alin Popa () [Corola-publishinghouse/Science/1172_a_2215]
-
noilor cartiere de locuințe - cartierul C.F.R. și cartierul Oituz. Dintre acestea, așa cum am arătat, doar cartierul C.F.R. avea să devină realitate. Astfel, ca urmare a parcelărilor geometrice efectuate aici, cartierul C.F.R. a fost până la sfârșitul perioadei interbelice, singura zonă a Bacăului ce a purtat însemnele unei minime regularizări inginerești - textură stradală de tip rectangular, ce introduce o delimitare între artera majoră a cartierului - Bulevardul I. C. Brătianu - și străzile secundare de circulație, un spațiu comercial central, o zonă de agrement sub forma
Fizionomii urbane şi structuri etno-sociale din Moldova : (1864- 1938) by Alin Popa () [Corola-publishinghouse/Science/1172_a_2215]
-
forma unui mic parc. În ciuda tuturor aparențelor, până la sfârșitul perioadei interbelice Bacăul a fost un orășel mărunt de provincie, fără atribute urbane bine conturate, care să-l înscrie între marile orașe moderne ale 199 țării. Conform aprecierilor lui Grigore Ilisei, Bacăul interbelic „lăsa impresia unui spațiu al golului, unde nevrozele înfloresc, un târg al cazărmilor, al prăvăliilor evreiești din casele-vagon, ce tiveau ulițele, al caldarâmelor glodoase”. III. Diviziunea „etnică” a muncii: evreul - motorul economiei, românul - slujbaș al statului și agricultor. Aspecte
Fizionomii urbane şi structuri etno-sociale din Moldova : (1864- 1938) by Alin Popa () [Corola-publishinghouse/Science/1172_a_2215]
-
între cele dou) războaie mondiale, datorită unităților de producție antebelice cât și a întreprinderilor noucreate, Bacăul a devenit unul dintre cele mai importante centre industriale din regiunea Moldovei. Numărul mare al unităților industriale din oraș, susține cu tărie descrierea făcută Bacăului interbelic de către Grigore Grigorovici: „(...) un oraș de pe malurile Bistriței, pline de coșuri fumegânde”. Gama de activitate din acest sector economic este surprinzător de diversificată, chiar dacă, pe alocuri, producția unor unități nu impresionează: de la industria grea, metalurgică, până la industria alimentară, cu
Fizionomii urbane şi structuri etno-sociale din Moldova : (1864- 1938) by Alin Popa () [Corola-publishinghouse/Science/1172_a_2215]
-
treimi bărbați” (1939) - numai fabrica de hârtie Letea avea în anul 1935 un număr de 1.079 angajați. La nivelul păturii muncitorești necalificate, marea majoritate a persoanelor angajate era formată cu precădere din locuitorii satelor aflate în imediata vecinătate a Bacăului - Letea Veche, Sărata, Luizi-Călugăra, Letea Nou), Mărgineni, Fântânele, Hemeiuși, Săucești, Șerbănești ș.a. Pe de altă parte, personalul cu înaltă calificare - ingineri, maiștri, turbiniști, șefi de ateliere sau de secție etc. - era compus în special din angajați străini (austrieci, elvețieni, germani
Fizionomii urbane şi structuri etno-sociale din Moldova : (1864- 1938) by Alin Popa () [Corola-publishinghouse/Science/1172_a_2215]
-
conduse de S. Filderman, David și Haim Abramovici, precum și la fabrica lui Moise Brüll. Din procesul-verbal de constatare, redăm câteva din aceste nereguli, elocvente pentru a ne edifica asupra condițiilor de muncă ale salariaților din aceste unități de elită ale Bacăului: „(...) reziduurile solide ale fabricațiunii pieilor nu se depărtează zilnic din curtea tăbăcăriilor; curțile fabricilor nu sunt pavate; pardoseala localurilor nu este cimentată; gropile pentru argăsirea pieilor nu sunt acoperite cu capac; malurile râului din dreptul fabricilor nu sunt ținute curate
Fizionomii urbane şi structuri etno-sociale din Moldova : (1864- 1938) by Alin Popa () [Corola-publishinghouse/Science/1172_a_2215]
-
a acestuia se ridica la cifra de 625.377.152 lei (din care 441.679.967 lei reprezenta capitalul social cumulat al tuturor unităților industriale din Bacău). Evident, împrumutul nu a fost contractat niciodată. Preocupat, la fel ca toți primarii Bacăului interbelic, de construirea mult visatului abator sistematic, Vasile Pavli (1928-1929) a reușit, în acest sens, să obțină din partea consiliului de administrație al C.E.C. aprobările necesare pentru un împrumut în valoare de 10 milioane lei. Semnată pe 20 martie 1929, convenția
Fizionomii urbane şi structuri etno-sociale din Moldova : (1864- 1938) by Alin Popa () [Corola-publishinghouse/Science/1172_a_2215]