10,805 matches
-
consideră viața ca fiind atît de mare cît și mică, prietenoasă cu valorile și dușmănoasă față de ele, atît tragică cît și comică. Solger a descris cel dintîi humorul, în mod detaliat, ca pe o unitate între sentimentul comic și cel tragic, între ironie și entuziasm. El este cam oscilant în folosirea noțiunilor de ironie și humor. Descrie humorulîn modul cel mai deslușit, în dialogul său Ewin, după cum urmează: "Aici, tragicul și comicul se găsesc încă alături, nedespărțite... Totul se află în
by Harald Hőffding [Corola-publishinghouse/Science/956_a_2464]
-
singură curgere și pretutindeni, întocmai ca în lumea obișnuită, contrariile trec unul într-altul. Nu există nimic ridicol și comic în humor care să nu aibă un element de demnitate sau nu poată trezi melancolia. Nimic nu este sublim și tragic în lumea aceasta de jos a vieții pîmîntești trecătoare, care, în alcătuirea sa, să nu poată decădea în insignifiant sau în ridicol" (Erwin, Berlin, 1907, p. 354). Numai în nostalgie, gîndul la tot ce e suprem poate trona sublim deasupra
by Harald Hőffding [Corola-publishinghouse/Science/956_a_2464]
-
în mic, de reprezentarea lui Dumnezeu, în comparație cu care orice altceva își pierde valoarea, așa încît lucrulsuprem îl constitue autonimicirea în fața Domnului 40. O examinare a acestei concepții definitive a lui Kierkegaard despre humor va fi întreprinsă mai jos, în capitolul "Tragic și humor". CAPITOLUL IV PRINCIPALELE FORME ALE HUMORULUI 19. Marele humor ca sentiment total concluziv Sentimenetele individuale care vor produce ulterior, reunite, un sentiment total, pot proveni din direcții extrem de diferite. În legătură cu aceasta, este de mare importanță mai ales ca
by Harald Hőffding [Corola-publishinghouse/Science/956_a_2464]
-
felul nostru de a privi viața, și pentru faptul că ea prezintă constant repetiții. Aceeași energie care, în ciuda tuturor opreliștilor, păstrează ferm valorile vitale căștigate, poate păstra și prospețimea și interioritatea, în pofida tendinței moleșitoare și nivelatoare a repetării. CAPITOLUL V TRAGIC ȘI HUMOR 24. Comedie și tragedie Nu se poate dovedi, așa cum am remarcat deja, despre nici un sentiment total că indică o încheiere completă a vieții psihice. Atîta vreme cît apar noi trăiri, va exista și posibilitatea unei schimbări a dispoziției
by Harald Hőffding [Corola-publishinghouse/Science/956_a_2464]
-
seriozității. Pe lîngă asta, cuvîntul are o semnificație decis batjocoritoare sau disprețuitoare. Sau poate are dreptate călugărul Taciturnus al lui Kierkegaard și termenul acesta denumește ceva de care nu putem nici rîde, nici plînge, fiindcă nu este nici comic,nici tragic. Cuvîntul "comitragic" s-ar potrivi mai bine pentru humor 51. Kierkegaard a afirmat că arta tragică are mai multă nevoie de un fundal istoric decît comedia.52. În măsura în care e adevărat, cauza se află probabil în faptul că seriozitatea se poate
by Harald Hőffding [Corola-publishinghouse/Science/956_a_2464]
-
călugărul Taciturnus al lui Kierkegaard și termenul acesta denumește ceva de care nu putem nici rîde, nici plînge, fiindcă nu este nici comic,nici tragic. Cuvîntul "comitragic" s-ar potrivi mai bine pentru humor 51. Kierkegaard a afirmat că arta tragică are mai multă nevoie de un fundal istoric decît comedia.52. În măsura în care e adevărat, cauza se află probabil în faptul că seriozitatea se poate afirma corect abia cînd ne găsim în fața realității, cu toată strictețea ei, pe cînd comicul poate
by Harald Hőffding [Corola-publishinghouse/Science/956_a_2464]
-
așa zisei literaturi realiste că prin anumite exemple confirmă acest lucru.55. Orice suferință poate căpăta un asemenea caracter, dacă i se întîmplă unei personalități importante. Citez un exemplu din realitate ce poate fi caracterizat ca o formă intermediară între tragic și humor. Tînăra elvețiană Adèle Kamm era țintuită la pat ca urmare a unei maladii incurabile și deci împiedicată să lucreze pentru țelurile pe care și le propusese. Simțea cu groază că era exclusă din viață. Resemnîndu-se însă, a ajuns
by Harald Hőffding [Corola-publishinghouse/Science/956_a_2464]
-
tip de viață lamentabil ce corespunde, poate, unei munci spirituale importante în sine. Nu ne putem eschiva să avem un punct de vedere, însă mai poate exista unul și după aceea. Unii psihologi cred că sentimentul de plăcere încercat în tragic ar presupune cu necesitate că persoana în cauză nu uită că întreg ansamblul nu este ceva serios ca atare. Ea este conștientă de sine, de faptul că nu participă, că stă liniștită la locul său din fotoliul de orchestră și
by Harald Hőffding [Corola-publishinghouse/Science/956_a_2464]
-
cu mare interes; în mod evident, totul înseamnă pentru ei o desfătare estetică și care îi captivează în timp ce stau pe moale și comod pe canapeaua lor. Nu avem impresia că acea captivare le-a pus stăpînire pe întreg sufletul. Efectul tragic trebuie să excludă un sentiment deplin și conștient de siguranță. O reprezentare clară a faptului că totul nu este ceva serios va împiedica familiarizarea cu mersul acțiunii, participarea și tensiunea, fără de care nu au sens nici catastrofa, nici deznodămîntul. Chiar
by Harald Hőffding [Corola-publishinghouse/Science/956_a_2464]
-
valoarea sa. Obligațiile și întîmplările vieții de toate zilele ne apar indiferente, cenușii, supărătoare și par să ne împiedice. Chiar dacă gîndul la ceea ce e mare nu a dispărut, lucrurile mărunte nu sînt situate în raport cu aceasta, nici în raportul comic sau tragic de contrast, nici în relația interioară de simpatie și înțelegere ca să nu mai vorbim de toate aceste relații diverse la un loc. Presupunînd că ar cădea un pic de lumină în această negură, ea n-ar stîrni totuși nici o bucurie
by Harald Hőffding [Corola-publishinghouse/Science/956_a_2464]
-
Ce poziție are marele humor față de această posibilutate? Oare tragicul vieții nu poate deveni o mărturie a neputinței humorului? Mai înainte de a relua această problemă serioasă, să vedem cum se situează fața de ea cel mai mare dintre toți poeții tragici. 27. Humorul lui Shakespeare Sufletul lui Shakespeare a fost deschis către toate laturile vieții, către toate contradicțiile pe care le include, și el s-a priceput să dea expresie propriilor experiențe în niște personaje și destine individuale. Dacă n-am
by Harald Hőffding [Corola-publishinghouse/Science/956_a_2464]
-
ce l-au privit personal sau pe cei dimprejur. I s-a întîmplat și lui ca și lui Dante: a fost în infern 66. De ce natură au fost acele evenimente, ne putem face, poate, o idee după cele două motive tragice principale care apar în opera sa67. Unul dintre ele este comportarea sa firilor frumoase și nobile fașă de un mediu apăsător. Celălalt este modul de a se purta al firilor demonice și violente fașă de o lume înconjurătoare pe care
by Harald Hőffding [Corola-publishinghouse/Science/956_a_2464]
-
clădit pe asemenea experiențe nu ne va face nicidecum să-i desconsiderăm arta. S-ar cuveni mai degrabă să admirăm faptul că arta sa a fost capabilă să dea o formă atît de perfectă celor mai serioase chestiuni. 28. Există tragic absolut? Există un tragic absolu? Există destine pentru care suferința și dispariția sînt ultimul cuvînt? Dacă așa stau lucrurile, atunci ne aflăm la o graniță a marelui umor. Și dacă există o graniță, humoristul însuși este dator s-o recunoască
by Harald Hőffding [Corola-publishinghouse/Science/956_a_2464]
-
nu ne va face nicidecum să-i desconsiderăm arta. S-ar cuveni mai degrabă să admirăm faptul că arta sa a fost capabilă să dea o formă atît de perfectă celor mai serioase chestiuni. 28. Există tragic absolut? Există un tragic absolu? Există destine pentru care suferința și dispariția sînt ultimul cuvînt? Dacă așa stau lucrurile, atunci ne aflăm la o graniță a marelui umor. Și dacă există o graniță, humoristul însuși este dator s-o recunoască și aceasta trebuie să
by Harald Hőffding [Corola-publishinghouse/Science/956_a_2464]
-
este dator s-o recunoască și aceasta trebuie să-i sporească melancolia și să-i micșoreze luminozitatea surîsului în caz că un surîs mai este totuși cu putință. Într-o scrisoare către Zelter, Goethe spune: Nu m-am născut să fiu port tragic, pentru că natura mea e conciliantă. De aceea, cazul tragic pur nu mă poate interesa, finndcă de fapt el este, în fond, cu neputință de armonizat". Revine asupra acestei idei în convorbirile cu cancelarul von Muller: "Orice tragic se bazează pe
by Harald Hőffding [Corola-publishinghouse/Science/956_a_2464]
-
-i sporească melancolia și să-i micșoreze luminozitatea surîsului în caz că un surîs mai este totuși cu putință. Într-o scrisoare către Zelter, Goethe spune: Nu m-am născut să fiu port tragic, pentru că natura mea e conciliantă. De aceea, cazul tragic pur nu mă poate interesa, finndcă de fapt el este, în fond, cu neputință de armonizat". Revine asupra acestei idei în convorbirile cu cancelarul von Muller: "Orice tragic se bazează pe o contradicție ce nu se poate aplana. Deîndată ce
by Harald Hőffding [Corola-publishinghouse/Science/956_a_2464]
-
să fiu port tragic, pentru că natura mea e conciliantă. De aceea, cazul tragic pur nu mă poate interesa, finndcă de fapt el este, în fond, cu neputință de armonizat". Revine asupra acestei idei în convorbirile cu cancelarul von Muller: "Orice tragic se bazează pe o contradicție ce nu se poate aplana. Deîndată ce intervine sau este recunoscută ca posibilă o aplanare, tragicul dispare". "Numesc tragică o situație pentru care nu se poate imagina nici o ieșire, nici o împăcare" (Convorbiri cu cancelarul von
by Harald Hőffding [Corola-publishinghouse/Science/956_a_2464]
-
fond, cu neputință de armonizat". Revine asupra acestei idei în convorbirile cu cancelarul von Muller: "Orice tragic se bazează pe o contradicție ce nu se poate aplana. Deîndată ce intervine sau este recunoscută ca posibilă o aplanare, tragicul dispare". "Numesc tragică o situație pentru care nu se poate imagina nici o ieșire, nici o împăcare" (Convorbiri cu cancelarul von Muller, 6 iunie 1824 și 2 iulie 1830). El critică concepția despre tragic a lui Hegel, aceea de a-l socoti ca fiind bazat
by Harald Hőffding [Corola-publishinghouse/Science/956_a_2464]
-
intervine sau este recunoscută ca posibilă o aplanare, tragicul dispare". "Numesc tragică o situație pentru care nu se poate imagina nici o ieșire, nici o împăcare" (Convorbiri cu cancelarul von Muller, 6 iunie 1824 și 2 iulie 1830). El critică concepția despre tragic a lui Hegel, aceea de a-l socoti ca fiind bazat pe un conflict între două forțe îndreptățite doar în ele însele. Exemplu preferat de Hegel era Antigona, a cărei temă pricipală, în viziunea sa, era conflixctul între familie șo
by Harald Hőffding [Corola-publishinghouse/Science/956_a_2464]
-
aceleiași totalități etnice; amîndouă, și familia și statul sînt factori în viața umanității și întrucît totalitatea lor mailarg cuprinzătoare este afirmată tocmai prin dispariția unor străduințe unilaterale, tragedia conduce la o înțelegere mai clară a vieții. Ceea ce este cu adevărat tragic nu e așadar pentru Hegel deznodămîntul, ci conflictul, iar aceasta are în mod constant funcția necesară de a evidenția limitarea reciprocă a diferintelor forțe etice. Optimismul energetic și luminos al lui Hegel ar lărgi, dacă l-am putea reține, limitele
by Harald Hőffding [Corola-publishinghouse/Science/956_a_2464]
-
limitarea reciprocă a diferintelor forțe etice. Optimismul energetic și luminos al lui Hegel ar lărgi, dacă l-am putea reține, limitele marelui humor ca o concepție despre viață. Din păcate însă, Goethe are dreptate împotriva lui Hegel. Poate există un tragic absolut și el există. Pentru Hegel, destinele indivizilor luați în parte sînt indiferente, condiția unică fiind ca marile idei să-și demonstreze mereu puterea. Dar chiar dacă valoarea unui om se bazează pe cauza pe care o servește, să fie oare
by Harald Hőffding [Corola-publishinghouse/Science/956_a_2464]
-
marile idei să-și demonstreze mereu puterea. Dar chiar dacă valoarea unui om se bazează pe cauza pe care o servește, să fie oare indiferent dacă el însuși, al cărui suflet e plin de acea cauză, rămîne viu sau piere? Suferința tragică nu ne poate fi indiferentă, oricît de mare accent am pune pe conflictul adeseori (nu întotdeauna) rodnic între diversele valori ce nu și-au găsit limitarea. Or, ideile (valorile) sînt reprezentate în lumea empirică de niște ființe personale. Și așa cum
by Harald Hőffding [Corola-publishinghouse/Science/956_a_2464]
-
accent am pune pe conflictul adeseori (nu întotdeauna) rodnic între diversele valori ce nu și-au găsit limitarea. Or, ideile (valorile) sînt reprezentate în lumea empirică de niște ființe personale. Și așa cum am văzut (* 27), tocmai modul în care eroul tragic își dezvăluie și-și afirmă, în momentul dispariției, sublima sa mentalitate, condiționează efectul propriu zis al tragediei asupra sufletului nostru. În legătură cu vestitul pasaj din Poetica lui Aristotel, de nenumărate ori comentat, în care el socotește că efectul tragediei constă în
by Harald Hőffding [Corola-publishinghouse/Science/956_a_2464]
-
acceptăm că teama parcurge o modificare corespunzătoare 70. Teama și compasiunea nu dispar, ci sînt "purificate"prin faptul că devin elementele unui sentiment mai complex 71. 29. Tragicul ca limită a humorului Marele humor își are una din limite în tragic. Humoristul nu se apleacă asupra rănii precum eroul tragic. Leziunile sale nu sînt mortale și nu obișnuiesc să reprime zîmbetul. Eroul tragic poate dovedi măreție în însăși dispariția sa, dar durerea și tristețea exclud posibilitatea surîsului. Humoristul știe că viața
by Harald Hőffding [Corola-publishinghouse/Science/956_a_2464]
-
și compasiunea nu dispar, ci sînt "purificate"prin faptul că devin elementele unui sentiment mai complex 71. 29. Tragicul ca limită a humorului Marele humor își are una din limite în tragic. Humoristul nu se apleacă asupra rănii precum eroul tragic. Leziunile sale nu sînt mortale și nu obișnuiesc să reprime zîmbetul. Eroul tragic poate dovedi măreție în însăși dispariția sa, dar durerea și tristețea exclud posibilitatea surîsului. Humoristul știe că viața are în aceeași măsură tragediile și comediile sale. Experiența
by Harald Hőffding [Corola-publishinghouse/Science/956_a_2464]