3,436 matches
-
nu raționalitatea umană e hotărîtoare - dacă modernismul și industrializarea (sau pur și simplu "agricultura intensivă") vor fi vreodată acasă la noi. Dar acestea nu sînt decît consecințe, pentru uzul legiuitorilor români, ale unei trăsături care ne interesează în ea însăși: întemeierea valorii românești de măsură (poate și de dreptate, lege) pe altă dimensiune decît a raționalității". Ce "actualizare" a României ar fi cu putință fără "modernism", "industrializare", "agricultură intensivă"? Cum am putea ieși altminteri din "România patriarhală, sătească, anistorică"? Admițînd încă
Oscilațiile lui Constantin Noica (II) by Gheorghe Grigurcu () [Corola-journal/Journalistic/15964_a_17289]
-
și cel dintâi din Europa care a introdus iluminatul permanent al străzilor cu electricitate. Dintr-o publicație care apărea atunci la Timișoara („Luminătorul“ nr. 76/1884) aflăm că evenimentul a fost primit „cu o bucurie de nedescris, fiindcă niciodată de la întemeiere, orașul nu a mai cunoscut o asemenea iluminare“. Uzina electrică a fost construită la Timișoara de societatea „International Company Limited“ din Londra, în baza unui contract de concesionare încheiat de Primărie cu firma „Anglo-Austrian Brush Electrical Ltd“ din Viena. Rețeaua
Agenda2004-45-04-a () [Corola-journal/Journalistic/283009_a_284338]
-
armele deveniseră bunuri de mare preț. Se puteau găsi în casa oricărui fermier și, pe lângă alimente, o spadă sau o lance nu se puteau vinde decât pe bani peșin. Un număr considerabil de arme din arsenal erau acolo aproape de la întemeierea clanului, iar rezerva crescuse cu repeziciune în vremea lui Koroku, dar arme de foc nu existau. Faptul că Tenzo fugise cu singura lor pușcă îl înfuriase atât de tare pe Koroku, încât numai acțiunea îi putea astâmpăra mânia. Îl considera
[Corola-publishinghouse/Imaginative/2249_a_3574]
-
erudiția suplă, rigoarea și coerența lecturii caracterizează următoarele două cărți ale lui D., Spiritul Romei (1979) și Visul lui Scipio (1983), concepute în vădită orientare militantă și restauratoare, vizând moștenirea noastră latină. Eseurile din Fiul Craiului și Spânul (1998) atestă întemeierea clasică a reflexivității criticului. Cartea cumulează, în două secțiuni (Repuneri în... și decăderi din drepturi și Acolade comparatiste și alte reevaluări), o suită de investigații în zone nevralgice ale literaturii române și câteva intervenții de tematică politică. Demersul ordonat în jurul
Dicționarul General al Literaturii Române () [Corola-publishinghouse/Science/286676_a_288005]
-
mai general, în epistemologie, Ilie Pârvu relevă faptul că "echilibrul reflectiv" între știință și reflecția ei epistemologică este capabil să permită elaborarea de idei abstracte referitoare la statutul teoriei științei. Astfel, "echilibrul reflectiv" este considerat a fi inspirat din procesul întemeierii reciproce a "principiilor logice și a practicii deductive, a inferențelor particulare"8. Ca teorie a cunoașterii științifice, epistemologia se reflectă în știință și viceversa. "Echilibrul reflectiv" implică așadar o relație bidirecțională, care are "rolul auto-corectării științei și a reflecției epistemologice
[Corola-publishinghouse/Science/84961_a_85746]
-
un proces descris de Nelson Goodman în lucrarea Fact, Fiction and Forecast (1955)14. Asemenea lui Goodman, Rawls susține că regulile de inferență și inferențele particulare sunt întemeiate prin punerea în concordanță a unora cu celelalte. Prin urmare, procesul de întemeiere presupune o serie de ajustări reciproce între reguli și inferențele propriu-zise15. O regulă de inferență nu poate fi admisă ca principiu logic dacă nu ar fi compatibilă cu ceea ce "considerăm" a fi cazuri acceptabile de raționament inferențial. Pluralul folosit atât
[Corola-publishinghouse/Science/84961_a_85746]
-
se dovedesc a fi incompatibile cu regulile general acceptate 16. Procesul de aducere în concordanță a judecăților despre inferențele particulare cu cele despre principiile generale ale inferenței, necesită câteva explicații suplimentare. Astfel, Goodman susținea că în concordanța obținută rezidă toată întemeierea necesară și totodată posibilă pentru principiile inferențiale care au rezultat 17. Stephen P. Stich abordează tezele lui Goodman din perspectivă pragmatistă 18. Stich arată că, în procesul descris de Goodman și preluat ulterior de Rawls, există trei aspecte care trebuie
[Corola-publishinghouse/Science/84961_a_85746]
-
care au rezultat 17. Stephen P. Stich abordează tezele lui Goodman din perspectivă pragmatistă 18. Stich arată că, în procesul descris de Goodman și preluat ulterior de Rawls, există trei aspecte care trebuie detaliate 19. [I] Goodman pretinde a explica întemeierea inferențelor deductive și inductive. Însă, Stich evidențiază faptul că nu este clar dacă ceea ce Goodman desemnează prin termenul "inferență" reprezintă un proces cognitiv. Astfel, expunerea lui Goodman poate fi interpretată ca o tentativă de a explica întemeierea regulilor logice utilizabile
[Corola-publishinghouse/Science/84961_a_85746]
-
pretinde a explica întemeierea inferențelor deductive și inductive. Însă, Stich evidențiază faptul că nu este clar dacă ceea ce Goodman desemnează prin termenul "inferență" reprezintă un proces cognitiv. Astfel, expunerea lui Goodman poate fi interpretată ca o tentativă de a explica întemeierea regulilor logice utilizabile pentru evaluarea etapelor din derivațiile logice. Interpretat în acest fel, procesul de justificare descris de Goodman ar fi inutil în evaluarea proceselor cognitive, cu excepția cazului în care ar fi fost completat cu o teorie adecvată, referitoare la
[Corola-publishinghouse/Science/84961_a_85746]
-
dacă trece testul "echilibrului reflectiv". Însă, nu este deloc clar de ce crede Goodman că oricine poate ajunge la concluzia respectivă. La această chestiune sunt posibile mai multe răspunsuri. Stich se rezumă la două: (1) Testul "echilibrul reflectiv" este constitutiv pentru întemeiere. Astfel, dacă admit primul răspuns, atunci este suficient ca regulile unui sistem inferențial să se afle în "echilibru reflectiv" pentru ca sistemul respectiv să fie întemeiat. (2) Dacă un set de principii inferențiale trece testul "echilibrului reflectiv", atunci acest fapt reprezintă
[Corola-publishinghouse/Science/84961_a_85746]
-
atunci este suficient ca regulile unui sistem inferențial să se afle în "echilibru reflectiv" pentru ca sistemul respectiv să fie întemeiat. (2) Dacă un set de principii inferențiale trece testul "echilibrului reflectiv", atunci acest fapt reprezintă o dovadă în sine a întemeierii sau validității principiilor respective. Însă, în ceea ce privește cel de-al doilea răspuns posibil, Stich arată că "a fi în echilibru reflectiv și a fi întemeiat sunt două lucruri foarte diferite"25. De aceea, primul răspuns sintetizează mai bine concepția lui Goodman
[Corola-publishinghouse/Science/84961_a_85746]
-
doilea răspuns posibil, Stich arată că "a fi în echilibru reflectiv și a fi întemeiat sunt două lucruri foarte diferite"25. De aceea, primul răspuns sintetizează mai bine concepția lui Goodman. [III] Statutul afirmației că "echilibrul reflectiv este constitutiv pentru întemeiere"26, reprezintă ultimul aspect pe care Stich îl explică. Bineînțeles, prin "echilibru reflectiv" Stich nu se referă la metoda descrisă de Rawls, ci la procesul propus de Goodman. Astfel, Stich se concentrează pe trei perspective relevante: (1) Afirmația reprezintă un
[Corola-publishinghouse/Science/84961_a_85746]
-
îl explică. Bineînțeles, prin "echilibru reflectiv" Stich nu se referă la metoda descrisă de Rawls, ci la procesul propus de Goodman. Astfel, Stich se concentrează pe trei perspective relevante: (1) Afirmația reprezintă un adevăr conceptual, adică decurge din semnificația cuvântului "întemeiere" sau din analiza conceptului de "întemeiere". Consider interesant faptul că Stich abordează aici o problemă de natură atât logică, cât și semiotică, însă evită o perspectivă semiotică. La rândul său, atunci când se referă la Goodman, White formulează considerații de natură
[Corola-publishinghouse/Science/84961_a_85746]
-
Stich nu se referă la metoda descrisă de Rawls, ci la procesul propus de Goodman. Astfel, Stich se concentrează pe trei perspective relevante: (1) Afirmația reprezintă un adevăr conceptual, adică decurge din semnificația cuvântului "întemeiere" sau din analiza conceptului de "întemeiere". Consider interesant faptul că Stich abordează aici o problemă de natură atât logică, cât și semiotică, însă evită o perspectivă semiotică. La rândul său, atunci când se referă la Goodman, White formulează considerații de natură logică, semiotică și semantică 27. Potrivit
[Corola-publishinghouse/Science/84961_a_85746]
-
logică, semiotică și semantică 27. Potrivit primei perspective, Stich arată că asemenea altor adevăruri conceptuale, afirmația de mai sus ar trebui să fie cu necesitate adevărată și aprioric cognoscibilă. Din această perspectivă, "statutul afirmației că echilibrul reflectiv este constitutiv pentru întemeiere ar fi asemănător cu statutul afirmației că a fi o figură plană cu trei laturi, închisă, este constitutiv pentru a fi triunghi"28. (2) Afirmația de mai sus reprezintă un adevăr necesar non-conceptual, care este cognoscibil exclusiv aposteriori. Adoptarea acestei
[Corola-publishinghouse/Science/84961_a_85746]
-
duce la echivalarea statutului afirmației respective cu cel ar afirmației că "apa este H2O"29. (3) Afirmația este formulată ca o propunere cu funcție stipulativă. Altfel spus, prin această afirmație nu se relevă la ce anume conduce conceptul preexistent de "întemeiere" și nici la ce anume este esențial pentru referentul acestui concept. Adoptarea acestei ultime perspective implică conturarea unui nou concept de "întemeiere". Consider că cele trei perspective evidențiate de Stich nu sunt atât de diferite. Se poate porni de la o
[Corola-publishinghouse/Science/84961_a_85746]
-
cu funcție stipulativă. Altfel spus, prin această afirmație nu se relevă la ce anume conduce conceptul preexistent de "întemeiere" și nici la ce anume este esențial pentru referentul acestui concept. Adoptarea acestei ultime perspective implică conturarea unui nou concept de "întemeiere". Consider că cele trei perspective evidențiate de Stich nu sunt atât de diferite. Se poate porni de la o analiză a conceptului de "întemeiere" în accepția sa inițială. Ulterior, dacă sunt identificate ambiguități sau dificultăți în utilizare, conceptul se poate reajusta
[Corola-publishinghouse/Science/84961_a_85746]
-
anume este esențial pentru referentul acestui concept. Adoptarea acestei ultime perspective implică conturarea unui nou concept de "întemeiere". Consider că cele trei perspective evidențiate de Stich nu sunt atât de diferite. Se poate porni de la o analiză a conceptului de "întemeiere" în accepția sa inițială. Ulterior, dacă sunt identificate ambiguități sau dificultăți în utilizare, conceptul se poate reajusta. Pe măsură ce modificările devin tot mai însemnate, se poate ajunge la explicații cu funcție stipulativă. În termenii lui Stich, atâta vreme cât schimbările pe care o
[Corola-publishinghouse/Science/84961_a_85746]
-
la nivelul conceptului inițial sunt motivate de păstrarea clarității și simplității, fără abateri radicale de la conceptul preexistent, explicația respectivă reprezintă un tip de "analiză conceptuală"30. De fapt, Stich realizează o analiză a afirmației că "echilibrul reflectiv este constitutiv pentru întemeiere"31 care este comparabilă prin subiect și conținut cu interpretările exprimate ulterior de White. Acesta dezvoltă o expunere despre concepția lui Goodman cu privire la asemănarea semnificației, într-o manieră similară lui Stich. Astfel, White evidențiază faptul că ideea determinării în mod
[Corola-publishinghouse/Science/84961_a_85746]
-
epistemic conceput a exista între (a) analizele filosofice apriorice ale enunțurilor aparținând cunoașterii științifice și/sau cunoașterii comune și (b) investigațiile aposteriori ale altor "instituții" ale culturii 32. În urma analizei detaliate a tezelor lui Goodman, Stich a evidențiat faptul că întemeierea regulilor logicii inductive prin ceea ce acesta numește "echilibrul reflectiv"33, conferă prea multă importanță practicilor inductive pe care fiecare dintre noi le realizează în mod curent. Bineînțeles, nu toate elementele practicilor inferențiale cotidiene ale tuturor indivizilor sunt justificabile. Astfel, raționamente
[Corola-publishinghouse/Science/84961_a_85746]
-
indivizilor sunt justificabile. Astfel, raționamente eronate sunt identificate adesea la numeroși indivizi, într-o gamă largă de contexte. În primul deceniu al acestui secol, Gilbert Harman și Sanjeev R. Kulkarni au arătat că utilizarea metodei "echilibrului reflectiv" ca metodă de întemeiere a raționamentelor inductive este problematică, deoarece permite anumitor trăsături ale convingerilor oamenilor să declanșeze schimbări semnificative în "echilibrul" la care aceștia ajung 34. Atât Goodman, cât și Rawls susțin că modalitatea de ajustare a unui principiu general în raport cu o judecată
[Corola-publishinghouse/Science/84961_a_85746]
-
unui principiu general în raport cu o judecată particulară reprezintă exact maniera în care fiecare persoană își testează și întemeiază convingerile. Ținând cont de această teză, Harman și Kulkarni se întreabă: "Dar de ce ar trebui să presupunem că metodele noastre obișnuite de întemeiere ne arată ceva despre temeinicie?35" Cei doi arată că dezbaterea problematicii derivate din această întrebare îi conduce în mod inevitabil la observațiile prezentate de Stephen P. Stich și Richard E. Nisbett cu privire la modul în care prejudecățile pot influența "practicile
[Corola-publishinghouse/Science/84961_a_85746]
-
practicile de raționament obișnuite". Harman și Kulkarni susțin faptul că observațiile lui Stich și Nisbett sunt confirmate de numeroase dovezi, deși nu realizează o expunere amănunțită a acestora. Astfel, dovezile lui Stich și Nisbett indică faptul că în urma procesului de întemeiere propus de Goodman "reguli inferențiale evident invalide se dovedesc a fi întemeiate"36. Concluzia la care ajung Stich și Nisbett este aceea că expunerea lui Goodman este greșită, iar pentru a o corecta este necesară folosirea noțiunii de "autoritate epistemică
[Corola-publishinghouse/Science/84961_a_85746]
-
invalide se dovedesc a fi întemeiate"36. Concluzia la care ajung Stich și Nisbett este aceea că expunerea lui Goodman este greșită, iar pentru a o corecta este necesară folosirea noțiunii de "autoritate epistemică"37 și relevarea "aspectului social al întemeierii"38. Criticile formulate de Stich și Nisbett sunt dezvoltate de Harman și Kulkarni. Aceștia arată că diferite erori (e.g. "eroarea pariorului", erorile de regresie, analiza eronată a covariației 39) pot trece de exigențele "echilibrului reflectiv" obișnuit 40. În ciuda reificării la
[Corola-publishinghouse/Science/84961_a_85746]
-
echilibrului reflectiv" obișnuit 40. În ciuda reificării la care recurg atât Stich și Nisbett, cât și Harman și Kulkarni, demonstrațiile lor relevă faptul că a fi în "echilibru reflectiv" cu practica inductivă nu este o condiție necesară și nici suficientă pentru întemeierea unei reguli a inferenței inductive. În esență, procesul propus de Goodman și adaptat de Rawls este caracterizat printr-o fragilitate care ridică semne de întrebare cu privire la temeinicia judecăților și a principiilor puse în concordanță. Teza Duhem-Quine41 În cadrul investigațiilor filosofice dedicate
[Corola-publishinghouse/Science/84961_a_85746]