1,812 matches
-
a întregului scris al eseistului de la Viața Româneasc, respingerea vitalismului și a biologismului st, fr îndoial, la baza întregii construcții ideatice din Explicarea omului. Ființa uman apare aici ca rezultat al unei duble inhibiții: biologice și socio culturale. Anularea constrângerilor datului natural nu face decât s înlocuiasc o determinare prin alta și anume prin aceea a lumii artificiale creeate de om, o lume a valorilor, a culturii și civilizației tehnice. Dup ce trece în revist etapele istorice ale umanismului, indicând afirmrile
Elemente de antropologie filosofica in opera lui Mihai Ralea by Rodica Havirneanu, Ioana Olga Adamescu () [Corola-publishinghouse/Science/1282_a_2114]
-
pretinde viziunii sistematice s integreze și s lichideze astfel infinita și mereu productiva diversitate a lumii, ori fie și a unui singur domeniu al ei, ci numai s surprind legea lor de structurare și de funcționare, adic principiul general-explicativ. DIALECTICA DATULUI ȘI AL CONSTUITULUI DIALOG AL OMULUI CU NATURA Tentativa lui Ralea de a aplica ideea de amânare la întreaga sfer a existenței umane nu poate fi înțeleas pe deplin decât prin includerea ei în cadrul mai larg al opoziției dintre natur
Elemente de antropologie filosofica in opera lui Mihai Ralea by Rodica Havirneanu, Ioana Olga Adamescu () [Corola-publishinghouse/Science/1282_a_2114]
-
faptul de a suferi, de a fi nemulțumit continuu de ceea ce îi ofer natura sau societatea și de a fi obligat s fabrice, sa construiasc în toate domeniile vieții, inclusiv în cele spirituale. În acest sens, și pornind de la acest dat, Ralea se exprim cu claritate: Omul e, prin excelenț, nu un animal fabricator, ci un animal constructiv, în toate ramurile vieții, inclusiv în cele spirituale ori morale... un animal neputincios în a lucra cu ceea ce gsește gata fcut, nemulțumit de
Elemente de antropologie filosofica in opera lui Mihai Ralea by Rodica Havirneanu, Ioana Olga Adamescu () [Corola-publishinghouse/Science/1282_a_2114]
-
nu un animal fabricator, ci un animal constructiv, în toate ramurile vieții, inclusiv în cele spirituale ori morale... un animal neputincios în a lucra cu ceea ce gsește gata fcut, nemulțumit de ceea ce i se ofer neschimbat; un animal care respinge datul și simte nevoia construcției permanente. Generalizând aceast remarc antropologic și exemplificând-o în sfera civilizației, Ralea susține c Civilizația întreag, știința și religiile, tehnica și arta, morala și viața social, nimic din toate acestea nu e de gsit de-a
Elemente de antropologie filosofica in opera lui Mihai Ralea by Rodica Havirneanu, Ioana Olga Adamescu () [Corola-publishinghouse/Science/1282_a_2114]
-
puțin surprinztoare, dat fiind evoluția de pân atunci a criticului literar care ne obișnuise cu polemica sa permanent contra școlii estetice de la București și cu susținerea statutului eteronomic al artei. Consecvent concepției sale generale despre opoziția constructului cultural faț de datul natural, iat-l acum afirmând nu numai teza artificialitții, dar și aceea a gratuitții artei. Exist, spune el pe urmele atâtor esteticieni moderni, dou categorii de obiecte fabricate de om: unele care servesc, altele care semnific, altfel zis unele care
Elemente de antropologie filosofica in opera lui Mihai Ralea by Rodica Havirneanu, Ioana Olga Adamescu () [Corola-publishinghouse/Science/1282_a_2114]
-
aceast privinț, formalismul estetic explic o bun parte din secretul artistic. Ceea ce rmâne în opera de art ca reziduu, ca zgur, ca simbioz parazitar, cu alte cuvinte, ca element brut de natur, se gsește în conținut. Tema, «subiectul» e un dat. Numai prin forma în care va fi turnat i se va aduga și o valoare artistic. Numai forma, adic stilul tehnic, contribuția artificial alung valorile de conținut, care pot fi sociale, morale, religioase sau pur psihologice, dar nu estetice Polemistul
Elemente de antropologie filosofica in opera lui Mihai Ralea by Rodica Havirneanu, Ioana Olga Adamescu () [Corola-publishinghouse/Science/1282_a_2114]
-
Deci, tot ceea ce ne înconjoar, de la mașin la categoria logic, de la sentiment la economie, pân la art și religie e numai construcție uman. A construi, spune Ralea, înseamn a afirma, a determina, adic a nega, a refuza restul, care este datul Iar acest dat are mai multe accepții în înțelegerea lui Ralea. O prim accepție este aceea a naturii, natura e dat (deci necreat de om, iar pentru c și omul este parte din natur (iar din aceast perspectiv chiar el
Elemente de antropologie filosofica in opera lui Mihai Ralea by Rodica Havirneanu, Ioana Olga Adamescu () [Corola-publishinghouse/Science/1282_a_2114]
-
argumentele antropologilor și sociologilor timpului, explic apariția și consolidarea societții umane și acumularea de invenții ori valori tehnice (pstrate de la o generație la alta pe calea educației și a tradiției. Astfel c, Omul e obligat s neglijeze ori s refuze datul biologic și s-i opun arma sa suprem, creația tehnic, astfel toat istoria, devenind o uriaș construcție alturi sau contra naturii. Ralea arta c datul, pe care omul l-a gsit înc de la viața animal e instinctul ori reflexul în
Elemente de antropologie filosofica in opera lui Mihai Ralea by Rodica Havirneanu, Ioana Olga Adamescu () [Corola-publishinghouse/Science/1282_a_2114]
-
calea educației și a tradiției. Astfel c, Omul e obligat s neglijeze ori s refuze datul biologic și s-i opun arma sa suprem, creația tehnic, astfel toat istoria, devenind o uriaș construcție alturi sau contra naturii. Ralea arta c datul, pe care omul l-a gsit înc de la viața animal e instinctul ori reflexul în psihologie, anarhia sau patriarhalismul bucolic în viața social, raportul de forț în etic, risipa în economie, copierea naturii în art, gândirea concret în științ. Autorul
Elemente de antropologie filosofica in opera lui Mihai Ralea by Rodica Havirneanu, Ioana Olga Adamescu () [Corola-publishinghouse/Science/1282_a_2114]
-
este simpl: aidoma unor opere muzicale, variațiile istorice ale fenomenului amânrii nu sunt decât nesfârșite variații pe aceeași tem. În orice caz, Ralea, care vorbea adeseori admirativ despre peisajele prelucrate de istorie, era perfect conștient de caracterul istoric al dialecticii datului și construitului. Explicarea omului este o lucrare despre esența uman, despre om în general, fiind, fr îndoial, opera unui moralist. Ea depșește totuși limitele simplului moralism deoarece poart un mesaj practic și optimist privitor la transformarea neîncetat, prin construcție, a
Elemente de antropologie filosofica in opera lui Mihai Ralea by Rodica Havirneanu, Ioana Olga Adamescu () [Corola-publishinghouse/Science/1282_a_2114]
-
și construitului. Explicarea omului este o lucrare despre esența uman, despre om în general, fiind, fr îndoial, opera unui moralist. Ea depșește totuși limitele simplului moralism deoarece poart un mesaj practic și optimist privitor la transformarea neîncetat, prin construcție, a datului, a strii de fapt care, niciodat, nu-l satisface și nu-l mulțumește îndeajuns pe om. OBSERVAȚII CRITICE PRIVIND OPERA ȘI POZIȚIA LUI MIHAI RALEA ÎN PROBLEMATICA UMANULUI Observațiile sau precizrile critice ce se pot aduce la sfârșitul prezentrii gândirii
Elemente de antropologie filosofica in opera lui Mihai Ralea by Rodica Havirneanu, Ioana Olga Adamescu () [Corola-publishinghouse/Science/1282_a_2114]
-
se află părțile considerate sacre, anume incinta sacră în mijlocul căreia se află arborele cerului sau coloana cerului, precum și hotarele și răscrucile 3. La Ipotești, arbori ai cerului rămân, deopotrivă, teiul și salcâmul: primul, pentru că era pomenit din vechime ca un dat, al doilea, ca lemn obișnuit locului pentru material de construcție și împrejmuire; ambii, însă, pentru mirosurile îmbătătoare ale florilor. Primul a crescut în sălbăticie, al doilea a fost cultivat pentru foloasele imediate. Eminescu le-a păstrat și remodelat imaginea, amplificându
[Corola-publishinghouse/Memoirs/1568_a_2866]
-
Geniului însuși îi scapă. Fiind (poate) cel mai aproape de mâna divină, el are intuiții cosmice: Dumnezeul geniului m-a sorbit din popor cum soarele soarbe un nor de aur din marea de amar3. Așadar, folclorul s-a născut ca un dat al poporului din mâna divină. Românul născut poet este intermediarul ales între realitate și Divinitate: poezia este un dar divin, iar dintre oameni, cel mai aproape de Creator. El primește și transmite 4. Prin urmare, se poate susține că Poetul este
[Corola-publishinghouse/Memoirs/1568_a_2866]
-
feluri. Ea a pendulat între primatul biografismului (Sainte-Beuve) și acela al întâietății (absolute) a operei (Proust, Valery, Malraux). Marguerite Yourcenar, de pildă, (cea care spunea că biserica îi ascundea pădurea 7) a nuanțat această dihotomie, afirmând ordinea lucrurilor ca un dat natural care nu trebuie tulburat; căci dacă ele sunt cum sunt înseamnă că există, în spatele lor, o ordine ce trebuie respectată 8, așa încât omului nu-i este permis să tulbure ordinea Universului. Trebuie doar să o înțeleagă. Mergând pe aceeași
[Corola-publishinghouse/Memoirs/1568_a_2866]
-
condiție sine qua non. Dar până a pune în discuție morfologia geniului, e cazul să se reliefeze prin ce semne s-a particularizat, înainte de toate, copilul obișnuit în ochii altora. Revenind la spațiul ipoteștean și admițând că geniul este un dat al naturii (sub al cărui suflu oamenii obișnuiți, oricâte eforturi ar face, nu vor putea sta niciodată), se poate spune că omul genial va fi fiind atins de aripa îngerului, căci acest om este altceva, ceva ce nu stă în
[Corola-publishinghouse/Memoirs/1568_a_2866]
-
Și-n sufletu-mi pusese poveștile-i feerici 79, o spune ca o rezultantă majoră a ființei copilăriei, nu atât din șarja amar-lucidă a maturității; la el, brazda reavănă a contopirii cu realitatea imediată a copilăriei pare a fi un dat imuabil, greu de răsturnat, cum lui însuși îi era greu să-l privească altfel decât ca pe un dat; un dat pe care l-a simțit călăuză credinciosă pe tot parcursul vieții. Un exemplu ilustrativ în acest sens ar fi
[Corola-publishinghouse/Memoirs/1568_a_2866]
-
atât din șarja amar-lucidă a maturității; la el, brazda reavănă a contopirii cu realitatea imediată a copilăriei pare a fi un dat imuabil, greu de răsturnat, cum lui însuși îi era greu să-l privească altfel decât ca pe un dat; un dat pe care l-a simțit călăuză credinciosă pe tot parcursul vieții. Un exemplu ilustrativ în acest sens ar fi acela povestit de bunul său prieten Ștefanelli, atunci când, la Viena, datorită împrejurărilor, a făcut o fermecător de frumoasă declarație
[Corola-publishinghouse/Memoirs/1568_a_2866]
-
aceasta mai târziu. Comentariul lui Eugen Simion este unul esențializator: iarăși copilăria: vârsta când ființa individului învață ceva esențial; și rămâne, în viață, cu ceea ce învață acum81. Ca orice conștiință juvenilă, copilul Eminescu a trăit misterul sfinților ca pe un dat al sorții, de neschimbat; una dintre dovezi ar fi și faptul că prin ceața amintirilor, mama, dulcea mamă, îi apare ca o ființă palidă, un înger (s.n.) care mi-a descântat copilăria cu glasul ei dureros și suferitor 82. Erau
[Corola-publishinghouse/Memoirs/1568_a_2866]
-
atare. Și-atunci te conformezi. Te pătrunzi de taine neștiute ție, ca un mic actor de mare credință. Când ești copil, primești totul de-a gata; copilul nu se gândește dacă există sau nu Dumnezeu. Îl primește ca pe un dat, ca pe o existență atotcuprinzătoare, moștenită din illo tempore și ajunsă până la el pentru a-l ocroti de câte ori este nevoie. Copilul de la țară aude la tot pasul ferească Dumnezeu ! și trăiește având conștiința împăcată că această formulă îl va scăpa
[Corola-publishinghouse/Memoirs/1568_a_2866]
-
unui ceasornic de perete 115. E parcă o scrisoare din temniță, atât de copleșitoare este melencolia declanșată de monotonia lacului. Privită din unghiul omului obișnuit, melancolia pare a fi "boala" poetului tânăr, cu care cochetează până la confuzie. Melancolia este un dat nativ cu care coboară chiar eul poetic din cer, odată cu harul divin și inexplicabil al creației. Lui Eminescu i s-au dat în așa măsură amândouă, încât le va resimți ca pe o adevărată povară; rămânând pururi tânăr 116, el
[Corola-publishinghouse/Memoirs/1568_a_2866]
-
a subliniat în Partea I a volumului. Ea are însă un rol și în configurarea artistică a unora dintre topoii universului liric. Constituind o dominantă în poetica eminesciană, cu legături evidente în sfera topoilor esențiali ai Ipoteștilor, aceste teme sunt daturi ale operei; iată de ce, ele merită întreaga atenție și o mai profundă sondare comparativ cu toate încercările de până acum. Dacă această categorie de teme ține mai degrabă de un spațiu geografic riguros definibil, o altă categorie, care va constitui
[Corola-publishinghouse/Memoirs/1568_a_2866]
-
speranța în reînviere a iubirii omului obișnuit, neimplicat, în pielea căruia spera să se fi simțit cu mult mai bine: Pot să mai re-nviu luminos din el ca/ Pasărea Phoenix?51 Numai că drumul acesta este unul fără întoarcere, un dat al naturii vizionare a poetului, pe care a trebuit să-l poarte întreaga sa viață până când darul însuși l-a mistuit. Intrinsec țesăturii poetice eminesciene, erosul se împletește cu starea poeziei. Din această perspectivă analizează și Eugen Simion poemul Venere
[Corola-publishinghouse/Memoirs/1568_a_2866]
-
urcă și hrănesc o poezie al cărei destin e greu de prevăzut, dar care își găsesc izvorul nu în pure abstracțiuni, ci în inegalabilele trăiri reflectate în poetica eminesciană. Afirmația din Geniu pustiu: Sunt un fantast 54 explicitează condensat un dat natural al poetului. Ce substanță ascunde această afirmație se poate demonstra prin analogie cu versul Eu rămân ce-am fost: romantic 55, știindu-se că romanticul a excelat întotdeauna printr-o imaginație debordantă, exaltată și a cărei origine se găsește
[Corola-publishinghouse/Memoirs/1568_a_2866]
-
pietre durerile le chiamă, nu este altceva decât Cântec născut din ceruri și-al mării crunt abis132. Cântecul și visul sunt indestructibile în laboratorul poetic al geniului, tocmai pentru că poetul noi spune El (adică noi, geniile) l-avem din cer133. Datul acesta, transpus în poezie (N-auzim noaptea armonia din pleiade?/ Oceanele-nfinirei o cântare-mi par c-ascult134), îl face să confunde murmurul universului tainic, perceput în toată măreția sa, cu versul său muzical și armonic. El n-are nimic comun cu
[Corola-publishinghouse/Memoirs/1568_a_2866]
-
de stele dedesubt/ Deasupră-i cer de stele și vor deveni încet-încet sursele primare ale luminii iscate din lumină, care, izvorând îl înconjor/ Ca niște mări, de-a-notul211. Corespondența cer-pământ (apă) exprimă o dualitate complementară obligatorie, ce-i revine Luceafărului ca un dat existențial în sine, întocmai precum soarele și luna, ele nu pot trăi separat, pentru că numai împreună dau viață universului. Luceafărul, deși călăuzește singurătăți, nu mai cade ca-n trecut/ În mări din tot înaltul,212 ci se întoarce în locul lui
[Corola-publishinghouse/Memoirs/1568_a_2866]