1,389 matches
-
Moldova era amenințată cu o depopulare totală”<footnote Nicolae Grigoraș, Marea răscoală populară din Moldova dintre 1671 și 1672, în: „Studii și Cercetări Științifice”, anul XIII, 1962, p. 216 footnote>. Opera edilitară principală în timpul domniilor lui Gheorghe Duca rămâne Mănăstirea Cetățuia, ctitorie ce se lasă influențată de arta populară și ideile inovatoare venite din Transilvania, Țara Românească, Polonia și Orient. În arhitectură și sculptură se concretizează elemente noi ca rozetele și chenarele care decorează fațadele, iar în interior portalurile și bolțile
etăţuia lui Gheorghe Duca Istorie, cultură şi spiritualitate ortodoxă by Daniel Jitaru () [Corola-publishinghouse/Imaginative/503_a_738]
-
marcat prin polemici difuzate prin tipar și încercări de a se obține sprijin politic din partea unor state, s-a încadrat și cultura religioasă românească din secolul al XVII-lea. Un rol important în această acțiune l-a avut și Mănăstirea Cetățuia, care a ajuns un centru de cultură a Orientului Ortodox prin difuzarea cărților tipărite în limba greacă împotriva prozelitismului denominațiunilor creștine. Activitatea culturală de la Cetățuia a fost inițiată de patriarhul Dosithei al Iersusalimului și a primit binecuvântarea Mitropolitul Dosoftei al
etăţuia lui Gheorghe Duca Istorie, cultură şi spiritualitate ortodoxă by Daniel Jitaru () [Corola-publishinghouse/Imaginative/503_a_738]
-
secolul al XVII-lea. Un rol important în această acțiune l-a avut și Mănăstirea Cetățuia, care a ajuns un centru de cultură a Orientului Ortodox prin difuzarea cărților tipărite în limba greacă împotriva prozelitismului denominațiunilor creștine. Activitatea culturală de la Cetățuia a fost inițiată de patriarhul Dosithei al Iersusalimului și a primit binecuvântarea Mitropolitul Dosoftei al Moldovei. Gheorghe Duca a îndeplinit rugămintea celor doi oameni ai cultului și culturii prin cumpărarea de la Veneția a unei tipografii grecești și prin finanțarea apariției
etăţuia lui Gheorghe Duca Istorie, cultură şi spiritualitate ortodoxă by Daniel Jitaru () [Corola-publishinghouse/Imaginative/503_a_738]
-
greu pentru Moldova, solicitată să aprovizioneze numeroasa garnizoană turcă din Camenița. Din cauza nesiguranței din Iași, care era jefuit de oștile turco tătare, și în care izbucnise o epidemie, amenințat de atacurile podgheazurilor polone, Mitropolitul Dosoftei s-a retras în Mănăstirea Cetățuia, unde și-a continuat munca de creație și traducere. Molităvnicul de-ntăles, imprimat în tiparnița Sfintei Mitropolii, care cuprinde slujba și rugăciunile de logodnă, cununie, botez, maslu, înmormântate etc., are la sfârșitul rugăciunii pentru ploaie o notă în limba slavonă: ,,scris
etăţuia lui Gheorghe Duca Istorie, cultură şi spiritualitate ortodoxă by Daniel Jitaru () [Corola-publishinghouse/Imaginative/503_a_738]
-
și-a continuat munca de creație și traducere. Molităvnicul de-ntăles, imprimat în tiparnița Sfintei Mitropolii, care cuprinde slujba și rugăciunile de logodnă, cununie, botez, maslu, înmormântate etc., are la sfârșitul rugăciunii pentru ploaie o notă în limba slavonă: ,,scris la Cetățuia, în anul 7182 (1674) iunie 23”. Și continuă: ,,Doamne Iisuse Hristoase, fiule al lui Dumnezeu, ununăscutule, cel de o ființă cu Tatăl și cu Duhul Sfânt, cu rugi Preasfintei Pururea Fecioarei Maria, miluiește-mă pe mine, păcătosul Dosoftei, robul tău
etăţuia lui Gheorghe Duca Istorie, cultură şi spiritualitate ortodoxă by Daniel Jitaru () [Corola-publishinghouse/Imaginative/503_a_738]
-
footnote Ioan Caproșu și E. Chiaburu, Însemnări de pe manuscrise și cărți vechi din Țara Moldovei, vol. I, Casa Editorială Demiurg, Iași, 2008, p. 276 footnote>. Se înțelege că lucrarea a fost terminată de Mitropolitul Dosoftei în timp ce se instalase în Mănăstirea Cetățuia. Tot în acest timp s-a străduit să încheie și alte lucrări rămase neterminate, îndemnat fiind de Patriarhul Ierusalimului. „Sprijinit de Gheorghe Duca, Mitropolitul Dosoftei a căutat să refacă tipografia lui Vasile Lupu de la Sfinții Trei Ierarhi, ruinată de mult
etăţuia lui Gheorghe Duca Istorie, cultură şi spiritualitate ortodoxă by Daniel Jitaru () [Corola-publishinghouse/Imaginative/503_a_738]
-
într-altă limbă”<footnote Nicolae Grigoraș, Duca Vodă cel bătrân. Înfăptuirile sale culturale, în: „Mitropolia Moldovei și Sucevei”, nr. 78, anul XLVIII, Iași, 1972, p. 544 footnote>. La cererea insistentă a Patriarhului Dosithei al Ierusalimului, s-a înființat la Mănăstirea Cetățuia o tipografie în limba greacă. Patriarhul era unul dintre cei mai luminați prelați greci ai vremii. El a avut un rol de frunte pentru apărarea dogmaticii ortodoxe în acești ani când Biserica era zbuciumată de dispute teologice. Patriarhul Dosithei, prin
etăţuia lui Gheorghe Duca Istorie, cultură şi spiritualitate ortodoxă by Daniel Jitaru () [Corola-publishinghouse/Imaginative/503_a_738]
-
calitatea de exarh al mănăstirilor închinate Sfântului Mormânt vine iarăși în Moldova fiind oaspetele lui Gheorghe Duca. Patriarhul Nectarie a convocat la 23 ianuarie 1669 un sinod pentru alegerea lui Dosithei ca succesor al scaunului Sfântului Mormânt. Duca închină Mănăstirea Cetățuia Sfântului Mormânt odată cu sfințirea din 29 iunie 1672, la care participă și Patriarhul Dosithei. Când ajunge la Iași i se face o primire fastuoasă de către Gheorghe Duca. Ori de câte ori venea Dosithei la Iași, urca la Cetățuia și pregătea manuscrisele pentru a
etăţuia lui Gheorghe Duca Istorie, cultură şi spiritualitate ortodoxă by Daniel Jitaru () [Corola-publishinghouse/Imaginative/503_a_738]
-
Sfântului Mormânt. Duca închină Mănăstirea Cetățuia Sfântului Mormânt odată cu sfințirea din 29 iunie 1672, la care participă și Patriarhul Dosithei. Când ajunge la Iași i se face o primire fastuoasă de către Gheorghe Duca. Ori de câte ori venea Dosithei la Iași, urca la Cetățuia și pregătea manuscrisele pentru a fi predate la tipar. Când l-a vizitat pe Gheorghe Duca s-a exprimat: ,,pre moldoveni că au tipografie și grecii nu, muriam de necaz”<footnote Nicolae Iorga, Istoria Bisericii Românești, vol. I, p. 140
etăţuia lui Gheorghe Duca Istorie, cultură şi spiritualitate ortodoxă by Daniel Jitaru () [Corola-publishinghouse/Imaginative/503_a_738]
-
vizitat pe Gheorghe Duca s-a exprimat: ,,pre moldoveni că au tipografie și grecii nu, muriam de necaz”<footnote Nicolae Iorga, Istoria Bisericii Românești, vol. I, p. 140 footnote>. Se disting două perioade importante de activități culturale desfășurate la Mănăstirea Cetățuia și anume: „activitatea de dinaintea înființării tipografiei (1669-1681) și a doua de după înființarea tipografiei grecești (16811694)”<footnote Mitrofan Băltuță, Tipografia greacă de la Mănăstirea Cetățuia, în: „Mitropolia Moldovei și Sucevei, nr. 7-8, anul XLVIII, Iași, 1972, p. 579 footnote>. În prima perioadă
etăţuia lui Gheorghe Duca Istorie, cultură şi spiritualitate ortodoxă by Daniel Jitaru () [Corola-publishinghouse/Imaginative/503_a_738]
-
Românești, vol. I, p. 140 footnote>. Se disting două perioade importante de activități culturale desfășurate la Mănăstirea Cetățuia și anume: „activitatea de dinaintea înființării tipografiei (1669-1681) și a doua de după înființarea tipografiei grecești (16811694)”<footnote Mitrofan Băltuță, Tipografia greacă de la Mănăstirea Cetățuia, în: „Mitropolia Moldovei și Sucevei, nr. 7-8, anul XLVIII, Iași, 1972, p. 579 footnote>. În prima perioadă, fiind închinată Sfântului Mormânt, mănăstirea dobândește prestigiul ca reprezentantă a Sfântului Mormânt în Moldova. După sfințirea mănăstirii, patriarhul l-a adus la Iași
etăţuia lui Gheorghe Duca Istorie, cultură şi spiritualitate ortodoxă by Daniel Jitaru () [Corola-publishinghouse/Imaginative/503_a_738]
-
și elinește și slavonește”<footnote Prefață la Tomul Bucuriei, Râmnic, 1705; cf. Dumitru Stăniloae, Viața și activitatea patriarhului Dosoftei al Ierusalimului și legăturile lui cu Țările Românești, 1929, p. 34-35 footnote>. După moartea lui „în 1672 și înmormântarea lui la Cetățuia, mănăstirea a moștenit biblioteca lui numeroasă”<footnote Mitrofan Băltuță, op. cit., p. 578 footnote>. Dosithei i-a publicat la Râmnicu Vâlcea, Tomul Bucuriei. Celelalte lucrări ale lui Kerameus au rămas nepublicate, și anume: Despre medicină, Despre rânduiala Sfântului Mir, Despre principiile
etăţuia lui Gheorghe Duca Istorie, cultură şi spiritualitate ortodoxă by Daniel Jitaru () [Corola-publishinghouse/Imaginative/503_a_738]
-
Despre rânduiala Sfântului Mir, Despre principiile teologice, Despre prietenie și dragoste, Împotriva bârfitorilor că unele părți din Sfânta Scriptură n-ar fi autentice ale ei, Dicționar elin - popular, precum și scrieri filosofice. Un alt profesor renumit care a fost adus la Cetățuia a fost Ieremia Cacavelas. Acesta a studiat la Lipsca și Viena. Era numit și dascăl elin al Bisericii răsăritene. El știa elina veche, latina, ebraica și italiana, Sfânta Scriptură și filosofia, fiind un maestru al retoricii. El a corectat Tomul
etăţuia lui Gheorghe Duca Istorie, cultură şi spiritualitate ortodoxă by Daniel Jitaru () [Corola-publishinghouse/Imaginative/503_a_738]
-
latina, ebraica și italiana, Sfânta Scriptură și filosofia, fiind un maestru al retoricii. El a corectat Tomul Dragostei, tipărit în 1698 de Patriarhul Dosithei. A scris: Despre deosebirile dintre cele două Biserici, Despre Azime. Alt învățat care a venit la Cetățuia a fost Ioan Molivdul Comninul din Haraclea. Acesta a fost și profesor fiilor lui Gheorghe Duca. El preda fizica și matematica, a fost printre multele lui specializări și medicul curții. Mai era numit și notarul Bisericii celei Mari. Și Spandonis
etăţuia lui Gheorghe Duca Istorie, cultură şi spiritualitate ortodoxă by Daniel Jitaru () [Corola-publishinghouse/Imaginative/503_a_738]
-
numit și notarul Bisericii celei Mari. Și Spandonis, filosof peripatetic, om de mare valoare și de o vastă cultură a fost profesor pentru fiii lui Gheorghe Duca. Patriarhul Dosithei al Ierusalimului (1669-1707) A doua perioadă de activitate culturală la mănăstirea Cetățuia este cea de după anul 1681. Nicolae Iorga spunea: ,,ridicând Mănăstirea Cetățuia lângă Iași, într-o admirabilă poziție, împodobindu-o și înzestrându-o din belșug, Gheorghe Duca așează o tipografie care a fost cea dintâi pentru cărțile grecești din Orient”<footnote
etăţuia lui Gheorghe Duca Istorie, cultură şi spiritualitate ortodoxă by Daniel Jitaru () [Corola-publishinghouse/Imaginative/503_a_738]
-
de mare valoare și de o vastă cultură a fost profesor pentru fiii lui Gheorghe Duca. Patriarhul Dosithei al Ierusalimului (1669-1707) A doua perioadă de activitate culturală la mănăstirea Cetățuia este cea de după anul 1681. Nicolae Iorga spunea: ,,ridicând Mănăstirea Cetățuia lângă Iași, într-o admirabilă poziție, împodobindu-o și înzestrându-o din belșug, Gheorghe Duca așează o tipografie care a fost cea dintâi pentru cărțile grecești din Orient”<footnote Nicolae Iorga, Istoria literaturii române în secolul al XVIII-lea, 16881821
etăţuia lui Gheorghe Duca Istorie, cultură şi spiritualitate ortodoxă by Daniel Jitaru () [Corola-publishinghouse/Imaginative/503_a_738]
-
a II-a, București, 1925, p. 29 footnote>. Voievodul Gheorghe Duca a pus la dispoziție fondul bănesc și s-a cumpărat de la Veneția, unde totdeauna s-a putut tipări carte în limba greacă, materialul tipografic necesar înființării unei tipografii la Cetățuia, unde urmau să se tipărească o serie de cărți necesare credincioșilor ortodocși de limbă greacă din Imperiul Otoman. ,,Organizarea și conducerea noii tipografii, prima din această regiune a Europei, cu o asemenea misiune, a fost încredințată unor călugări români cunoscători
etăţuia lui Gheorghe Duca Istorie, cultură şi spiritualitate ortodoxă by Daniel Jitaru () [Corola-publishinghouse/Imaginative/503_a_738]
-
regiune a Europei, cu o asemenea misiune, a fost încredințată unor călugări români cunoscători ai limbii grecești, în frunte cu Mitrofan, care învățase meșteșugul tipăririi din tinetețe, cu mare osteneală”<footnote Nicolae Grigoraș, op. cit., p. 544 footnote>. În tipografia de la Cetățuia s-a imprimat în anul 1682 lucrarea Patriarhului Nectarie: Întâmpinarea contra primatului papei, în care se combătea primatul papal susținut de învățătura de credință romano-catolică. În prefața cărții, Patriarhul Dosithei lauda vrednicia lui Gheorghe Duca, și-l compara cu Vasile
etăţuia lui Gheorghe Duca Istorie, cultură şi spiritualitate ortodoxă by Daniel Jitaru () [Corola-publishinghouse/Imaginative/503_a_738]
-
un orizont mai larg asupra curentelor literare ale epocii. Această tipografie împreună cu școlile grecești din Moldova și Țara Românească au fost factori de bază ai culturii grecești la noi. Coperta cărții Întâmpinarea contra primatului papei, tipărită la tipografia grecească de Cetățuia, Iași, 1682 A doua lucrare tipărită la Cetățuia, mult mai întinsă și tot de lămurire a credinței ortodoxe, de combatere a ereziilor, a fost lucrarea Sfântului Simeon, fost mitropolit de Tesalonic, Contra ereziilor. Corectura și supravegherea lucrării a fost făcută
etăţuia lui Gheorghe Duca Istorie, cultură şi spiritualitate ortodoxă by Daniel Jitaru () [Corola-publishinghouse/Imaginative/503_a_738]
-
epocii. Această tipografie împreună cu școlile grecești din Moldova și Țara Românească au fost factori de bază ai culturii grecești la noi. Coperta cărții Întâmpinarea contra primatului papei, tipărită la tipografia grecească de Cetățuia, Iași, 1682 A doua lucrare tipărită la Cetățuia, mult mai întinsă și tot de lămurire a credinței ortodoxe, de combatere a ereziilor, a fost lucrarea Sfântului Simeon, fost mitropolit de Tesalonic, Contra ereziilor. Corectura și supravegherea lucrării a fost făcută de Ioan Molibdos din Heracleea, notar al Marii
etăţuia lui Gheorghe Duca Istorie, cultură şi spiritualitate ortodoxă by Daniel Jitaru () [Corola-publishinghouse/Imaginative/503_a_738]
-
prea piosului, prea strălucitului, prea seninului Domnitor Io Duca Voievod al întregii Moldovlahii, cu îngrijirea și îndreaptarea a prea învățatului Notar al marei Biserici chir Ioan Molivdul din Heracleea. În respectabila biserică patriarhicească și domnească a prim-corifeilor Apostoli numită Cetățuia, în anul mântuirii 1683, luna octombrie în Iașii Moldovei”<footnote Ibidem, p. 273 footnote>. Cartea are 391 de pagini și 16 foi nepaginate la sfârșit. Tipărirea s-a făcut cu același caracter ca și cartea Patriarhului Nectarie. Pe vero titlului
etăţuia lui Gheorghe Duca Istorie, cultură şi spiritualitate ortodoxă by Daniel Jitaru () [Corola-publishinghouse/Imaginative/503_a_738]
-
a toată Moldovlahia. Cu îngrijirea și îndreptarea a prea învățatului Ioan Molivdul Perintianul, de prea iubitorul de Dumnezeu Episcop al Hușilor chir Mitrofan în anul 1683 ”<footnote Ibidem footnote>. Spre sfârșitul anului 1683, din cauza tulburărilor politice atât tipografia grecească de la Cetățuia cât și cea moldovenească și-au suspendat activitatea. A fost mutată la Mănăstirea Sfântul Sava din Iași, fiindcă cei de după Gheorghe Duca nu au mai susținut tipărirea de cărți din inițiativa ierarhiei grecești. Totuși Patriarhul Dosithei a tipărit pentru Șerban
etăţuia lui Gheorghe Duca Istorie, cultură şi spiritualitate ortodoxă by Daniel Jitaru () [Corola-publishinghouse/Imaginative/503_a_738]
-
tipărirea de cărți din inițiativa ierarhiei grecești. Totuși Patriarhul Dosithei a tipărit pentru Șerban Cantacuzino lucrarea: Rânduiala Sfinților Martiri Serghie și Vach, când în Moldova era Constantin Cantemir(1685-1693). Însemarea de la pagina 256 nu menționează că a fost tipărită la Cetățuia, ci numai în Iașii Moldovei de către Dimitrie Pădure, însă nu este de crezut că s-a putut imprima în tipografia Mitropolitului Dosoftei, care funcționa la Sfântul Nicolae Domnesc. În a doua jumătate a secolului al XVII-lea s-au intensificat
etăţuia lui Gheorghe Duca Istorie, cultură şi spiritualitate ortodoxă by Daniel Jitaru () [Corola-publishinghouse/Imaginative/503_a_738]
-
profesor la București și a fost educator pentru fiii lui Constantin Brâncoveanu. Corespondența lui Constantin Duca cu dragomanul Alexandru Mavrocordat purtată în greaca clasică este dovada că profesorii l-au educat foarte bine. Abia sub acest voievod tipografia înființată la Cetățuia își va relua activitatea. Dositei revine la Iași și tipărește Tomul Împăcării, cartea care constituie marea lui trilogie polemică anticatolică. În 1692 se răspândise în Moldova o scriere a lui Leon Allatius: Manual despre Duhul Sfânt, carte care umbrea învățătura
etăţuia lui Gheorghe Duca Istorie, cultură şi spiritualitate ortodoxă by Daniel Jitaru () [Corola-publishinghouse/Imaginative/503_a_738]
-
grija lui Dimitrie Pădure. Cartea are 521 de pagini, la început are 14 foi nenumerotate, iar la sfârșit 7 foi nenumerotate. Nu se menționează unde a fost tipărită, decât numai în Iașul Moldovei. Tehnica și caracterele tiparului sunt cele de la Cetățuia și de aceea cred că s-a tipărit aici. Dan Simionescu a menționat că această carte s-a tipărit la Cetățuia. În primele 14 foi se află: titlul, scrisoarea de dedicație a lui Dosithei Patriarhul către Dionisie, fost patriarh al
etăţuia lui Gheorghe Duca Istorie, cultură şi spiritualitate ortodoxă by Daniel Jitaru () [Corola-publishinghouse/Imaginative/503_a_738]