11,916 matches
-
evoluția chestiunii orientale este aceea care o leagă nemijlocit de avansul turcilor pe continentul european. Unul din exponenții ei cei mai străluciți, cu numeroși adepți, a fost istoricul francez Albert Sorel. El a afirmat cu hotărâre că „de când au fost turci în Europa a fost o chestiune orientală”. În cartea la care ne referim, el are însă ca obiect de studiu secolul al XVIII-lea și nu întâmplător, deoarece el considera că în acel secol chestiunea orientală intră într-o fază
SCRIERI ISTORICE ALESE by Leonid BOICU () [Corola-publishinghouse/Science/100962_a_102254]
-
cu întregul ei program de acțiune. Este ușor de observat că istoricul C. Șerban se disociază de definițiile clasice ale chestiunii orientale privită ca un tot organic. Cel mai proaspăt adept al ideii că chestiunea orientală se confundă cu prezența turcilor în Europa este istoricul Nicolaie Ciachir. „Dorim să precizăm că - notează el - din punctul nostru de vedere, întreaga istorie a Imperiului Otoman - penetrația în Europa, ocuparea unor poziții cheie în Peninsula Balcanică, încercarea nereușită a Apusului de a stăvili la
SCRIERI ISTORICE ALESE by Leonid BOICU () [Corola-publishinghouse/Science/100962_a_102254]
-
orientale, ceea ce nu înseamnă că el ar trebui eliminat din cunoașterea evoluției acestei mari și importante probleme. 3. Nu puțini istorici au tras un semn de egalitate între căderea Constantinopolului (1453), adică a Bizanțului ca formă de stat, și instaurarea turcilor în sud-estul continentului; în felul acesta s-a născut și ipoteza potrivit căreia chestiunea orientală începe cu asediul și prăbușirea Constantinopolului. Or, turcii atinseseră Dunărea, acaparaseră, între altele, chiar Dobrogea, înainte de căderea capitalei Imperiului Roman de Răsărit. Este adevărat că
SCRIERI ISTORICE ALESE by Leonid BOICU () [Corola-publishinghouse/Science/100962_a_102254]
-
un semn de egalitate între căderea Constantinopolului (1453), adică a Bizanțului ca formă de stat, și instaurarea turcilor în sud-estul continentului; în felul acesta s-a născut și ipoteza potrivit căreia chestiunea orientală începe cu asediul și prăbușirea Constantinopolului. Or, turcii atinseseră Dunărea, acaparaseră, între altele, chiar Dobrogea, înainte de căderea capitalei Imperiului Roman de Răsărit. Este adevărat că acest eveniment, adică cucerirea Constantinopolului, a avut un mare ecou nu numai în lumea contemporană evenimentului, ci și în secolele care au urmat
SCRIERI ISTORICE ALESE by Leonid BOICU () [Corola-publishinghouse/Science/100962_a_102254]
-
ideea că un eveniment, fie el și cu-n răsunet foarte mare, ar putea constitui începutul unui proces istoric cum este cel al chestiunii orientale. Mai mult, Emile Bourgeois afirmase că destinul Europei moderne nu a fost decis de intrarea turcilor în Constantinopol, lăsând să se înțeleagă că luarea în stăpânire a Constantinopolului de către turci a fost doar o urmare firească a unei ofensive generale, care a avut ca încheiere doar un episod, cum a fost cel al cuceririi Constantinopolului, deși
SCRIERI ISTORICE ALESE by Leonid BOICU () [Corola-publishinghouse/Science/100962_a_102254]
-
constitui începutul unui proces istoric cum este cel al chestiunii orientale. Mai mult, Emile Bourgeois afirmase că destinul Europei moderne nu a fost decis de intrarea turcilor în Constantinopol, lăsând să se înțeleagă că luarea în stăpânire a Constantinopolului de către turci a fost doar o urmare firească a unei ofensive generale, care a avut ca încheiere doar un episod, cum a fost cel al cuceririi Constantinopolului, deși cu un ecou, cum am mai spus, de mare amploare. Cădea un simbol, cel
SCRIERI ISTORICE ALESE by Leonid BOICU () [Corola-publishinghouse/Science/100962_a_102254]
-
Chr. Fr. Wurm. Nu puțini dintre ei au socotit, din motive lesne explicabile, anul 1774 ca moment al declanșării chestiunii orientale. Printre ei, am citat deja numele lui Wurm. Pentru M. S. Anderson, chestiunea orientală se confundă cu procesul eliminării turcilor din Europa, în care anul 1774 este hotărâtor. Procesul descompunerii organizării feudalo-militare a osmanlâilor - spune A. F. Miller - începe cu două secole înainte de a doua jumătate a celui de al XVIII-lea, dar de-abia acum el capătă forme „în
SCRIERI ISTORICE ALESE by Leonid BOICU () [Corola-publishinghouse/Science/100962_a_102254]
-
deplin înainte de 1792, când Rusia își împinge granița la Nistru. Interesant este că evenimentele petrecute înainte de 1792 în sud-estul Europei l-au făcut pe însuși Albert Sorel, cel care, după cum am văzut, susținea că există o chestiune orientală de când sunt turcii în Europa, să afirme următoarele: la 1 august 1770, rușii nimicesc pe turci la Cahul; victoriile rușilor au pus în mișcare diplomația: „astfel, chestiunea orientală era de-acum înainte pusă: era vorba de a ști dacă Imperiul turc va fi
SCRIERI ISTORICE ALESE by Leonid BOICU () [Corola-publishinghouse/Science/100962_a_102254]
-
evenimentele petrecute înainte de 1792 în sud-estul Europei l-au făcut pe însuși Albert Sorel, cel care, după cum am văzut, susținea că există o chestiune orientală de când sunt turcii în Europa, să afirme următoarele: la 1 august 1770, rușii nimicesc pe turci la Cahul; victoriile rușilor au pus în mișcare diplomația: „astfel, chestiunea orientală era de-acum înainte pusă: era vorba de a ști dacă Imperiul turc va fi dezmembrat și dacă rușii vor fi lăsați să se stabilească pe Dunăre”. M.
SCRIERI ISTORICE ALESE by Leonid BOICU () [Corola-publishinghouse/Science/100962_a_102254]
-
și începutul secolului al XVIII-lea constituie un moment de cotitură în istoria Europei centrale și de sud-est, în destinul politic al Turciei și al popoarelor aflate sub dominația sau stăpânirea ei. De regulă, mai toți istoricii nu separă înfrângerea turcilor sub zidurile Vienei (1683) de pacea de la Carlowitz (1699) și, pe bună dreptate, deoarece cea din urmă este urmarea celui dintâi eveniment. Referindu-se la momentul 1683, J. Hammer nota că valul distructiv al Puterii otomane a dispărut sub zidurile
SCRIERI ISTORICE ALESE by Leonid BOICU () [Corola-publishinghouse/Science/100962_a_102254]
-
exemple din seria acelor specialiști, care s-au ocupat în mod expres de tema care face obiectul lucrării noastre. Ei se apropie, mai mult sau mai puțin, de afirmația lui Gaston de Monicault, anume că în secolul ai XVI-lea turcii invadează Ungaria și ating apogeul puterii lor; de atunci a început însă declinul forței otomane „și tratatul de la Carlowitz (1699) a deschis, propriu-zis, chestiunea orientului așa cum ni se prezintă ea încă (subl. ns. L. B.). În ceea ce privește pe istoricii români, ei
SCRIERI ISTORICE ALESE by Leonid BOICU () [Corola-publishinghouse/Science/100962_a_102254]
-
române, a popoarelor din această parte a continentului, pe care au avut-o evenimentele ce s-au desfășurat între 1683-1711. După cum am văzut, Constantin Șerban se alătură acelor istorici care plasează începuturile chestiunii orientale în Evul Mediul timpuriu, odată cu penetrarea turcilor pe continentul european. Procedând însă la exegeza operelor cronicarilor noștri, a activității politice a românilor în acea epocă, cu deosebire a operei stolnicului Constantin Cantacuzino, ei insistă asupra faptului că de la asediul Vienei (1683) se deschide o epocă de importanță
SCRIERI ISTORICE ALESE by Leonid BOICU () [Corola-publishinghouse/Science/100962_a_102254]
-
limpede că, chiar fără a numi desfășurările, ei au în vedere chestiunea orientală. Constantin Andreescu n-a făcut decât să meargă pe urmele celor doi mari înaintași ai săi, când a scris că Europa și-a dat seama de slăbiciunea turcilor înainte de pacea de la Carlowitz (1699), ca urmare a victoriilor prințului Eugeniu de Savoia, încheind: „și atunci se pune net chestiunea orientală”. Alți doi cercetători români, care s-au oprit în mod special asupra epocii de sfârșit al secolului al XVII
SCRIERI ISTORICE ALESE by Leonid BOICU () [Corola-publishinghouse/Science/100962_a_102254]
-
istoria politică a sud-estului european. Aceluiași moment i se atribuie însemnătatea unei răscruci și într-un plan mai larg, social-economic, de către istoricul Nichita Adăniloaie. Este de observat că nu puțini istorici, care datează începuturile chestiunii orientale chiar în epoca pătrunderii turcilor în Europa, de îndată ce trec la analiza sfârșitului secolului al XVII-lea și începutul celui următor, își modifică, fără să vrea, opiniile inițiale. Iată, de exemplu, Nicolaie Ciachir, care spune că, din punctul său de vedere, întreaga istorie a Imperiului Otoman
SCRIERI ISTORICE ALESE by Leonid BOICU () [Corola-publishinghouse/Science/100962_a_102254]
-
de îndată ce trec la analiza sfârșitului secolului al XVII-lea și începutul celui următor, își modifică, fără să vrea, opiniile inițiale. Iată, de exemplu, Nicolaie Ciachir, care spune că, din punctul său de vedere, întreaga istorie a Imperiului Otoman, odată cu penetrația turcilor în Europa, coincide cu “problema orientală”, scrie totuși că “pacea de la Carlowitz mai semnifică încă o chestiune importantă și anume că pentru prima dată s-a pus problema moștenirii Imperiului Otoman, fapt cunoscut în istoria diplomației sub numele de problema
SCRIERI ISTORICE ALESE by Leonid BOICU () [Corola-publishinghouse/Science/100962_a_102254]
-
o chestiune importantă și anume că pentru prima dată s-a pus problema moștenirii Imperiului Otoman, fapt cunoscut în istoria diplomației sub numele de problema orientală”. Așadar, chiar și istoricii înclinați să confunde chestiunea orientală cu întreaga istorie a prezenței turcilor pe continentul european, din momentul în care se opresc asupra începutului decăderii și apoi dezagregării Imperiului Otoman, uită de ceea ce-au scris anterior, pentru a data în aceeași epocă ambele începuturi (chestiunea orientală și dezagregarea Imperiului Otoman). Foarte important
SCRIERI ISTORICE ALESE by Leonid BOICU () [Corola-publishinghouse/Science/100962_a_102254]
-
sfârșitul secolului al XVII-lea, începutul celui de al XVIII-lea) mare dragoman al Porții, adică omul care a avut în mână firele tuturor relațiilor în care era cuprinsă Poarta. Autorul acelei monografii ajunge și el la concluzia că înfrângerea turcilor sub zidurile Vienei (1683) și anii imediat următori formează “tocmai epoca când s-a născut ceea ce a fost numită chestiunea orientală, ca o problemă a moștenirii pusă de decadența acestui Imperiu” otoman. Dacă atribuim chestiunii orientale înțelesul pe care-l
SCRIERI ISTORICE ALESE by Leonid BOICU () [Corola-publishinghouse/Science/100962_a_102254]
-
Polonia, Veneția și Rusia), se constituie, după cum am văzut, într-un moment de însemnătate crucială în istoria relațiilor internaționale în zonă. Această constatare a fost însușită de toți istoricii de ieri și de astăzi, chiar dacă unii asociază evenimentul și înfrângerea turcilor sub zidurile Vienei (1683). Prin clauzele sale, tratatul de pace de la Carlowitz consfințește importanța modificărilor teritoriale în sud-estul continentului, o nouă configurație a raportului de forțe pe plan european în defavoarea Porții, deschide îndelungatul și cumplicatul curs al „chestiunii orientale” și
SCRIERI ISTORICE ALESE by Leonid BOICU () [Corola-publishinghouse/Science/100962_a_102254]
-
gurile sale. Implicit, ea tinde la anexarea Principatelor Române, încercând să realizeze aceasta în 1669. Încheierea războaielor de succesiune la tronul Spaniei, în 1714, îi dezleagă mâinile în Orient. Austria se folosește de conflictul turco-venețian și de cucerirea Moreei de către turci pentru a le declara războiul încheiat cu pacea de la Passarowitz (1718). Punctul maxim al anexiunilor austriece în sud-estul continentului este atins în 1718, când ei pun stăpânire pe Banatul Timișoarei, valea Moraviei sârbești, Oltenia, pe drumurile ce debușează la Balcani
SCRIERI ISTORICE ALESE by Leonid BOICU () [Corola-publishinghouse/Science/100962_a_102254]
-
1699), când începe reculul ireversibil al Puterii otomane și când partenerii acestui proces sunt stabiliți până la atingerea chestiunii orientale, odată cu prăbușirea Imperiului Otoman și formarea Turciei moderne, sub conducerea lui Kemal Atatürk. Este adevărat că numeroase popoare fuseseră subjugate de turci înainte de sfârșitul secolului al XVII-lea și că ele duceau, deci, o luptă de eliberare înainte de această epocă. Noi am subliniat însă în lucrare că chestiunea orientală nu poate fi înțeleasă decât dacă se iau în considerare ambele aspecte și
SCRIERI ISTORICE ALESE by Leonid BOICU () [Corola-publishinghouse/Science/100962_a_102254]
-
de noi infirmă supozițiile de felul celei avansată de G. Mavrocordat, cu adepți până în zilele noastre, precum că „hainirea” lui Dimitrie Cantemir „către ruși nu izvorî cât de puțin din convingerea patriotică sau din pornire religioasă, ci de teama de turci, căci nu prinsese pe Brîncoveanu”. Totul pledează în favoarea concluziei că actul lui Dimitrie Cantemir a fost de multă vreme pregătit, că anul 1711 este o rezultantă a căutărilor și frământărilor predecesorilor domnitorului. Indubitabil demonstrat ni se înfățișează faptul că „gândirea
SCRIERI ISTORICE ALESE by Leonid BOICU () [Corola-publishinghouse/Science/100962_a_102254]
-
germenii ideii conducătoare în Descrierea Moldovei, adică domnia autoritară și vechimea independenței Moldovei, se află în tratatul de la Luțk și în proclamația din 1711 a domnitorului către moldoveni. „Cauza - spunea și A. D. Xenopol - care l-a îndepărtat pe Cantemir de turci [...] era convingerea adînc înrădăcinată în el despre starea de decădere în care se aflau turcii, izvorîtă din serioasa și îndelungata lui îndeletnicire cu istoria otomanilor”. Dimitrie Cantemir n-a întârziat să pună de acord, în limitele concret posibile, ideile cărturarului
SCRIERI ISTORICE ALESE by Leonid BOICU () [Corola-publishinghouse/Science/100962_a_102254]
-
în tratatul de la Luțk și în proclamația din 1711 a domnitorului către moldoveni. „Cauza - spunea și A. D. Xenopol - care l-a îndepărtat pe Cantemir de turci [...] era convingerea adînc înrădăcinată în el despre starea de decădere în care se aflau turcii, izvorîtă din serioasa și îndelungata lui îndeletnicire cu istoria otomanilor”. Dimitrie Cantemir n-a întârziat să pună de acord, în limitele concret posibile, ideile cărturarului cu practica politică, după cum o probează relațiile sale din 1703, la Constantinopol, cu Toma Cantacuzino
SCRIERI ISTORICE ALESE by Leonid BOICU () [Corola-publishinghouse/Science/100962_a_102254]
-
urmă, din 7 mai 1711, către generalul Șeremetiev, în care se spune: „hospodarii scriu că imediat ce armatele noastre vor intra pe pământul lor, ei se vor uni cu ele și vor îndemna tot poporul lor numeros la o revoltă împotriva turcilor”. Nu rezistă, după opinia noastră, nici invocarea în sprijinul existenței tratatului a cererii lui Petru I către Brâncoveanu de a-și îndeplini obligațiile de aliat, conform cu angajamentele luate, deoarece referința nu este expresă la tratat, iar asemenea angajamente de aliat
SCRIERI ISTORICE ALESE by Leonid BOICU () [Corola-publishinghouse/Science/100962_a_102254]
-
cât și a Moldovei ca stat independent; făcând apel la istorie, el desfășoară o pledoarie în favoarea drepturilor și opțiunilor sale politice, în beneficiul aspirației Moldovei la neatârnare, vestejește încasările și abuzurile otomane, invocă capitulația lui Bogdan cel Orb nerespectată de turci - invocație care deschidea o nouă fază în îndelungata perioadă de apel al românilor la dreptul istoric în sprijinul emancipării naționale. Din instrucțiunile (7 mai 1711) lui Petru I către generalul Șeremetiev, rezultă că raporturile cu domnitorii români constituiau pentru țar
SCRIERI ISTORICE ALESE by Leonid BOICU () [Corola-publishinghouse/Science/100962_a_102254]