1,702 matches
-
mai rar accidente grave ca perforațiile apendiculare, gastrice, pancreatite acute etc., toate afecțiuni dotate cu o simptomatologie zgomotoasă și impresionantă, din care nu lipseau niciodată durerile și vărsăturile, care altădată erau socotite semne sigure ale otrăvirii”106. Scăpat de otrava croatului, vornicul Bucioc nu se va putea feri, mai târziu, de țeapa lui Schender-pașa... Nici slugile lui Șerban Cantacuzino, Domn al țării Românești (1678-1688), n-au izbutit să-l suprime prin otrăvire pe Hrizea vistiernicul din Popești, fiu al grecului Gheorghe
[Corola-publishinghouse/Science/2282_a_3607]
-
, Adam (11.III.1943, Kobișnița, Serbia), traducător și poet. Este fiul Elenei și al lui Dragoliub Puslojić, țărani români din Valea Timocului. Tatăl moare la douăzeci și trei de ani, fără să-și vadă fiul, fiind ucis de naționaliștii croați, încât copilul este crescut de bunicii paterni. Clasele primare le urmează la Kobișnița, apoi se mută în orașul apropiat, Negotin, unde își face studiile liceale, absolvind Facultatea de Filologie la Belgrad. Debutează în 1963 cu poezie, în revistele „Vidici” (Belgrad
Dicționarul General al Literaturii Române () [Corola-publishinghouse/Science/289071_a_290400]
-
regiune terestră înconjurată de mările Neagră, Egee, Ionică și Adriatică. Deși cursurile Dunării, Savei și Kupei sînt adesea desemnate ca trasînd conturul perimetrului nordic al ei, relatarea de față va include și soarta ținuturilor de dincolo de Dunăre locuite de români, croați, sloveni și unguri. Din punct de vedere geografic, trăsătura cea mai reprezentativă a zonei studiate este caracterul ei muntos; Balkan provine dintr-un cuvînt turcesc cu sensul de lanț de munți împăduriți. Marile șiruri care împart peninsula și Carpații de la
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
Interesele Bizanțului erau afectate și de evenimentele petrecute pe coasta Mării Adriatice, unde Ungaria, Veneția, Croația și Bosnia se războiau între ele pentru supremație. Vestul Balcanilor și coasta Adriaticei: Croația, Dalmația, Bosnia și Albania După ce au invadat Balcanii, slovenii și croații, ambii popoare slave, s-au stabilit în partea de nord-vest a regiunii studiate. Slovenii nu alcătuiau o entitate politică independentă. În 784, ei au devenit parte componentă a regatului franc, fiind catolici fervenți. Către sfîrșitul secolului al paisprezecelea, ținuturile locuite
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
nord-vest a regiunii studiate. Slovenii nu alcătuiau o entitate politică independentă. În 784, ei au devenit parte componentă a regatului franc, fiind catolici fervenți. Către sfîrșitul secolului al paisprezecelea, ținuturile locuite de ei trecuseră sub controlul Imperiului Habsburgic. Spre deosebire de ei, croații, care trăiau la sud, în ținuturile situate la nord de Sava, la vest de Una și de-a lungul coastei Adriaticei, au întemeiat un veritabil stat independent (vezi harta 7). Primul conducător cu titlu de rege a fost Tomislav (910-928
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
rînd printr-un monarh comun. Cu toate că guvernul maghiar nu a acceptat această interpretare a aranjamentului, Croația beneficia realmente de un statut special în cadrul regatului Ungariei, avînd o largă autonomie. Ea avea o administrație separată de cea maghiară, iar adunarea nobililor croați deținea o mare autoritate. Trebuie să menționăm că cele trei regiuni locuite de croați și asociate în diverse perioade cu Regatul Triunic medieval, cu alte cuvinte Croația, Dalmația și teritoriul dintre Sava și Dunăre cunoscut sub numele de Slavonia, aveau
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
aranjamentului, Croația beneficia realmente de un statut special în cadrul regatului Ungariei, avînd o largă autonomie. Ea avea o administrație separată de cea maghiară, iar adunarea nobililor croați deținea o mare autoritate. Trebuie să menționăm că cele trei regiuni locuite de croați și asociate în diverse perioade cu Regatul Triunic medieval, cu alte cuvinte Croația, Dalmația și teritoriul dintre Sava și Dunăre cunoscut sub numele de Slavonia, aveau să fie în continuare guvernate în cadrul unor sisteme separate chiar și atunci cînd aveau
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
a rezolvat situația Slavoniei. Lupta pentru stăpînirea acestei zone s-a purtat mai ales între Ungaria și Veneția, dar Serbia și Bosnia rîvneau și ele să dobîndească un teritoriu pe coasta Adriaticei. Deși cea mai mare parte a locuitorilor erau croați, cu o populație sîrbească concentrată la sud de Dubrovnik (Ragusa), orașele erau puternic influențate de italieni, în primul rînd de venețieni. Majoritatea acestora aveau instituții autonome respectate de succesivele puteri ocupante. Guvernul se afla în mîinile unor consilii alcătuite din
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
bosniac (vezi harta 8). Cel mai reprezentativ conducător al acestuia a fost Ștefan Tvrtko (1353-1391) , primul ban, adică guvernator, al Bosniei, care era în perioada aceea sub suzeranitate maghiară. În 1377, Tvrtko a fost încoronat rege al "sîrbilor, bosniacilor și croaților," un titlu care reflecta întinderea considerabilă a teritoriului aflat sub controlul său. El a fost capabil să adauge Dalmația la posesiunile lui. După moartea sa, conform schemei obișnuite pe care am văzut-o și în alte state balcanice, regatul său
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
ritualului bisericesc, iar slava veche a devenit limba lor literară comună. Ele foloseau în scris alfabetul chirilic. În artă și în arhitectură erau urmate modelele bizantine. În schimb, influențele catolică și occidentală predominau în nord-vestul Balcanilor, în rîndul slovenilor și croaților, ca și în cel al albanezilor și bosniacilor. Limba latină era limba bisericii, așa că a fost adoptat alfabetul latin. Stilurile arhitectonice occidentale, mai întîi cel roman, apoi cel gotic, erau caracteristice clădirilor din aceste locuri. Dintre ocîrmuirile timpului, cea bizantină
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
au fost purtate cu foarte puțină tragere de inimă. Guvernul dorea mai degrabă existența unui echilibru în Balcani decît anexarea unor noi teritorii. SITUAȚIA POLITICĂ ȘI SOCIALĂ A IMPERIULUI Pe parcursul secolului al șaptesprezecelea, principalele populații sud-slave ale monarhiei habsburgice erau croații și slovenii. În urma războaielor de la sfîrșitul secolului și mai ales după Tratatul de la Karlowitz, numărul lor a crescut considerabil prin includerea românilor nonslavi și a croaților și sîrbilor din Slavonia. În 1718, odată cu anexarea Banatului, s-au adăugat încă o
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
SOCIALĂ A IMPERIULUI Pe parcursul secolului al șaptesprezecelea, principalele populații sud-slave ale monarhiei habsburgice erau croații și slovenii. În urma războaielor de la sfîrșitul secolului și mai ales după Tratatul de la Karlowitz, numărul lor a crescut considerabil prin includerea românilor nonslavi și a croaților și sîrbilor din Slavonia. În 1718, odată cu anexarea Banatului, s-au adăugat încă o serie de români și sîrbi. Pe lîngă aceasta, se stabiliseră în imperiu refugiații sîrbi din timpul războaielor, inclusiv cei care îl însoțiseră pe Arsenie al III
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
Slavonia. În 1718, odată cu anexarea Banatului, s-au adăugat încă o serie de români și sîrbi. Pe lîngă aceasta, se stabiliseră în imperiu refugiații sîrbi din timpul războaielor, inclusiv cei care îl însoțiseră pe Arsenie al III-lea, și catolicii croați, în special din Bosnia și Dalmația. Toate teritoriile noi erau foste posesiuni ale regatului Ungariei. Ele erau acum încorporate într-un imperiu cu un sistem politic și social ce oferea populației anumite avantaje, dar în care statutul unora dintre păturile
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
de absolutism regal similar celui din Franța sau Prusia avea să eșueze în mare parte din cauza forței deținute de reprezentanții claselor sociale locale, mai ales de cei din Ungaria. Datorită faptului că majoritatea populațiilor de care ne ocupăm, adică sîrbii, croații și românii, locuiau în teritorii aparținînd coroanei ungare, rezistența acestora a avut o importanță aparte. În ciuda controlului limitat deținut asupra problemelor interne, monarhia habsburgică avea autoritate deplină asupra politicii externe, inclusiv a relațiilor comerciale cu alte țări. Împăratul era cel
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
instituțiile locale, care reprezentau interesele propriei lor caste. Pe această bază, ei puteau totodată să intre în rîndurile aparatului birocratic. Reformele acopereau multe aspecte ale vieții naționale: administrația, justiția, religia, educația, poliția economică și relațiile dintre senior și țăran. Pentru croații, românii, sîrbii și slovenii din cadrul imperiului, reformele referitoare la țărănime, la reglementarea prerogativelor bisericilor și la măsurile luate în vederea îmbunătățirii educației aveau să fie cele mai importante. Ele sînt analizate aici în primul rînd pentru că aveau în vedere întregul imperiu
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
adoptată o politică esențial conservatoare. PUNEREA ÎN PRACTICĂ A REFORMELOR. NAȚIONALITĂȚILE BALCANICE ÎN SECOLUL AL XVIII-LEA Evenimentele pe care tocmai le-am relatat au afectat direct sau indirect toate regiunile imperiului. Așa cum am văzut, cea mai mare parte a croaților, românilor și sîrbilor din Imperiul Habsburgic trăiau în ținuturi aparținînd coroanei Sfîntului Ștefan. Soarta lor era deci strîns legată de cea a ungurilor și de hotărîrile luate de dietele din Ungaria, Croația și Transilvania. O populație numeroasă locuia și în
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
Militare. Centrul vieții politice croate era Croația Civilă, a cărei dietă își avea sediul la Zagreb. Aici, influența principală se afla în mîinile unei nobilimi mijlocii și mici de naționalitate croată și de religie catolică. Marii proprietari funciari erau atît croați cît și unguri. Ca și în Ungaria propriu-zisă, puterea nobilimii consta în controlul exercitat de aceasta asupra comitatelor. Nobilii croați se confruntau cu o situație dificilă. Ei erau atît împotriva dominației Vienei cît și a celei a dietei ungare, dar
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
afla în mîinile unei nobilimi mijlocii și mici de naționalitate croată și de religie catolică. Marii proprietari funciari erau atît croați cît și unguri. Ca și în Ungaria propriu-zisă, puterea nobilimii consta în controlul exercitat de aceasta asupra comitatelor. Nobilii croați se confruntau cu o situație dificilă. Ei erau atît împotriva dominației Vienei cît și a celei a dietei ungare, dar doreau să-și păstreze intacte privilegiile feudale asupra domeniilor și a șerbilor lor. Biserica catolică deținea și ea o poziție
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
otomanilor, Fran Krsto Frankopan și Peter Zrinski au fost decapitați, punîndu-se astfel capăt influenței celor două familii croato-ungare de frunte. Pe tot parcursul secolului al optsprezecelea , într-un efort de a-și păstra autonomia internă și privilegiile lor speciale, nobilii croați au adoptat în general o poziție de mijloc în certurile dintre Viena și opoziția maghiară, sprijinindu-i pe habsburgi în timpul revoltei lui Rákoczy. Dieta Croației a acceptat de asemenea Sancțiunea Pragmatică, dar numai în schimbul asigurărilor că drepturile lor speciale vor
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
regatului ungar și l-a împărțit în districte conduse de oficiali numiți de coroană. Adunările comitatelor și-au încetat astfel activitatea. Acest amestec brutal în ceea ce considerau ei ca fiind drepturile lor legale și istorice a dus la unirea nobililor croați și maghiari. Proprietarii de pămînturi, fie ei mari sau mici, s-au opus cu înverșunare abolirii iobăgiei și limitării scutirii lor tradiționale de impozite; atacurile la adresa privilegiilor bisericii catolice și ale mînăstirilor au stîrnit mînia croaților. Atît ungurii cît și
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
dus la unirea nobililor croați și maghiari. Proprietarii de pămînturi, fie ei mari sau mici, s-au opus cu înverșunare abolirii iobăgiei și limitării scutirii lor tradiționale de impozite; atacurile la adresa privilegiilor bisericii catolice și ale mînăstirilor au stîrnit mînia croaților. Atît ungurii cît și croații s-au ridicat împotriva înlocuirii limbii latine ca limbă a administrației cu germana. Accentul pus pe protejarea privilegiilor lor sociale explică multe dintre acțiunile nobililor croați din 1790. Opunîndu-se cu îndîrjire reformelor lui Joseph al
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
și maghiari. Proprietarii de pămînturi, fie ei mari sau mici, s-au opus cu înverșunare abolirii iobăgiei și limitării scutirii lor tradiționale de impozite; atacurile la adresa privilegiilor bisericii catolice și ale mînăstirilor au stîrnit mînia croaților. Atît ungurii cît și croații s-au ridicat împotriva înlocuirii limbii latine ca limbă a administrației cu germana. Accentul pus pe protejarea privilegiilor lor sociale explică multe dintre acțiunile nobililor croați din 1790. Opunîndu-se cu îndîrjire reformelor lui Joseph al II-lea și centralismului austriac
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
privilegiilor bisericii catolice și ale mînăstirilor au stîrnit mînia croaților. Atît ungurii cît și croații s-au ridicat împotriva înlocuirii limbii latine ca limbă a administrației cu germana. Accentul pus pe protejarea privilegiilor lor sociale explică multe dintre acțiunile nobililor croați din 1790. Opunîndu-se cu îndîrjire reformelor lui Joseph al II-lea și centralismului austriac, ei au cedat o mare parte din autonomia lor dietei Ungariei, fiind de acord ca ținuturile croate să treacă sub controlul unei autorități administrative generale maghiare
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
rămas permanentă. Încercarea lui Joseph al II-lea de a face din limba germană limba administrației a avut o importanță deosebită pentru regatul maghiar. Întreaga problemă a limbii administrației avea să devină un cuib de viespi în secolul următor. Atît croații cît și ungurii s-au opus introducerii limbii germane, dar ulterior interesele lor au devenit diferite. Odată cu ridicarea acestei chestiuni, reprezentanții unguri au pretins ca în regat să fie folosită limba lor. Soluția aceasta ar fi fost extrem de defavorabilă pentru
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
cît și ungurii s-au opus introducerii limbii germane, dar ulterior interesele lor au devenit diferite. Odată cu ridicarea acestei chestiuni, reprezentanții unguri au pretins ca în regat să fie folosită limba lor. Soluția aceasta ar fi fost extrem de defavorabilă pentru croați, puțini dintre ei vorbind limba maghiară, și ar fi limitat desigur participarea lor la lucrările dietei ungare și deținerea de posturi oficiale în stat. Dieta comună din 1791 a stabilit menținerea latinei ca limbă a administrației, dar a fost de
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]