13,026 matches
-
și vanitatea. Exista, ce-i drept, un profesionist al filozofiei despre care el avea o înaltă părere, și anume George Moore. Wittgenstein aprecia că Moore datorează doar tăriei excepționale a caracterului său faptul că a putut scăpa, ca profesor de filozofie, de această slăbiciune omenească care îi era atât de nesuferită. Ca profesionist al filozofiei este foarte greu, aproape imposibil, să nu devii prea sensibil la impresia pe care o faci celor care te ascultă și te citesc și să nu
Gânditorul singuratic : critica ºi practica filozofiei la Ludwig Wittgenstein by Mircea Flonta () [Corola-publishinghouse/Science/1367_a_2720]
-
o înaltă părere, și anume George Moore. Wittgenstein aprecia că Moore datorează doar tăriei excepționale a caracterului său faptul că a putut scăpa, ca profesor de filozofie, de această slăbiciune omenească care îi era atât de nesuferită. Ca profesionist al filozofiei este foarte greu, aproape imposibil, să nu devii prea sensibil la impresia pe care o faci celor care te ascultă și te citesc și să nu te complaci în satisfacțiile pe care ți le oferă admirația lor.89 Iată de ce
Gânditorul singuratic : critica ºi practica filozofiei la Ludwig Wittgenstein by Mircea Flonta () [Corola-publishinghouse/Science/1367_a_2720]
-
impresia pe care o faci celor care te ascultă și te citesc și să nu te complaci în satisfacțiile pe care ți le oferă admirația lor.89 Iată de ce, pentru cel care aspiră la simplitate și puritate, îndeletnicirea profesională cu filozofia va reprezenta o mare primejdie.90 Sinceritatea, naturalețea, lipsa de afectare, însușiri omenești pe care le aprecia în cel mai înalt grad, sunt greu de cultivat îndeosebi într-un mediu intelectual și literar ca acela de la Cambridge. Tinerilor săi prieteni
Gânditorul singuratic : critica ºi practica filozofiei la Ludwig Wittgenstein by Mircea Flonta () [Corola-publishinghouse/Science/1367_a_2720]
-
putea păstra cel mai greu într-o ambianță intelectuală rafinată și snoabă. Atunci când Drury i-a povestit despre un prieten al său care a investit trei ani de zile de muncă susținută pentru a scrie o teză de doctorat în filozofie și a renunțat apoi să o prezinte deoarece ajunsese la concluzia că nu are nimic cât de cât important de spus, Wittgenstein a exclamat: „Numai datorită acestei comportări ar fi trebuit să-i confere titlul de doctor!“91 Aproape întotdeauna
Gânditorul singuratic : critica ºi practica filozofiei la Ludwig Wittgenstein by Mircea Flonta () [Corola-publishinghouse/Science/1367_a_2720]
-
aparte» -, nu i-ar fi plăcut să fie ridicat pe un piedestal.“91a Din această perspectivă, putem înțelege mai bine de ce Wittgenstein s-a gândit în mod serios că va trebui să părăsească definitiv Universitatea și să o rupă cu filozofia și de ce a încercat să-și convingă prietenii să evite să facă din filozofie o profesie. Întrebarea care l-a preocupat continuu după ce a scris Tractatus-ul, întrebare la care nu a reușit niciodată să găsească un răspuns satisfăcător, a fost
Gânditorul singuratic : critica ºi practica filozofiei la Ludwig Wittgenstein by Mircea Flonta () [Corola-publishinghouse/Science/1367_a_2720]
-
această perspectivă, putem înțelege mai bine de ce Wittgenstein s-a gândit în mod serios că va trebui să părăsească definitiv Universitatea și să o rupă cu filozofia și de ce a încercat să-și convingă prietenii să evite să facă din filozofie o profesie. Întrebarea care l-a preocupat continuu după ce a scris Tractatus-ul, întrebare la care nu a reușit niciodată să găsească un răspuns satisfăcător, a fost cum ar putea împăca munca lui în filozofie, o muncă pentru care simțea că
Gânditorul singuratic : critica ºi practica filozofiei la Ludwig Wittgenstein by Mircea Flonta () [Corola-publishinghouse/Science/1367_a_2720]
-
prietenii să evite să facă din filozofie o profesie. Întrebarea care l-a preocupat continuu după ce a scris Tractatus-ul, întrebare la care nu a reușit niciodată să găsească un răspuns satisfăcător, a fost cum ar putea împăca munca lui în filozofie, o muncă pentru care simțea că are o înzestrare deosebită, cu viața simplă pe care și-o dorea, o viață asemănătoare celei a primilor creștini. Era viața la care se gândea, poate, atunci când nota în Tractatus (6.521): „Dezlegarea problemei
Gânditorul singuratic : critica ºi practica filozofiei la Ludwig Wittgenstein by Mircea Flonta () [Corola-publishinghouse/Science/1367_a_2720]
-
cu viața simplă pe care și-o dorea, o viață asemănătoare celei a primilor creștini. Era viața la care se gândea, poate, atunci când nota în Tractatus (6.521): „Dezlegarea problemei vieții se vede în dispariția acestei probleme.“92 Renunțarea la filozofie după încheierea Tractatus-ului, revenirea la Cambridge în 1929, intenția de a pune din nou capăt activității filozofice la mijlocul anilor ’30 pot fi înțelese ca expresii ale acestei zbateri chinuitoare. Ca și încercările repetate ale lui Wittgenstein de a și anihila
Gânditorul singuratic : critica ºi practica filozofiei la Ludwig Wittgenstein by Mircea Flonta () [Corola-publishinghouse/Science/1367_a_2720]
-
familia poate pentru tot restul vieții. A trebuit însă să accepte ceea ce era greu, dureros, pentru că alternativa era cu totul inacceptabilă. În acest moment, împrejurările l-au favorizat pe Wittgenstein. Mai vârstnicul George Moore tocmai se retrăsese de la Catedra de filozofie pe care a ocupat-o mulți ani la Cambridge. Postul său de profesor devenise vacant. Wittgenstein s-a hotărât să candideze. Câștigarea acestei poziții i-ar fi ușurat obținerea noii cetățenii. Nu spera însă că va fi ales drept succesor
Gânditorul singuratic : critica ºi practica filozofiei la Ludwig Wittgenstein by Mircea Flonta () [Corola-publishinghouse/Science/1367_a_2720]
-
însă că va fi ales drept succesor al lui Moore. Pe de o parte, deoarece nu publicase nimic și era nemulțumit de aproape tot ceea ce scrisese. Pe de altă parte, deoarece nu credea că ar putea avea susținerea profesorilor de filozofie de la Cambridge și de la alte universități britanice. Aceștia, în frunte cu Russell, nu apreciau noua orientare pe care o căpătase gândirea lui. În aces caz, Wittgenstein s-a înșelat. Deși nu publicase nimic după Tractatus, era unanim recunoscut drept un
Gânditorul singuratic : critica ºi practica filozofiei la Ludwig Wittgenstein by Mircea Flonta () [Corola-publishinghouse/Science/1367_a_2720]
-
Nimeni nu ar fi susținut o decizie care l-ar fi putut îndepărta de munca filozofică. În februarie 1939 Wittgenstein a aflat, nu fără surprindere, că a fost numit profesor. Se cunoaște comentariul lui Charles Broad, unul din profesorii de filozofie de la Cambridge care nu era câtuși de puțin entuziasmat de acea reprezentare cu totul aparte asupra naturii și țelurilor activității filozofice pe care o transmitea Wittgenstein celor care îi frecventau cursurile. A-i refuza lui Wittgenstein o catedră de filozofie
Gânditorul singuratic : critica ºi practica filozofiei la Ludwig Wittgenstein by Mircea Flonta () [Corola-publishinghouse/Science/1367_a_2720]
-
filozofie de la Cambridge care nu era câtuși de puțin entuziasmat de acea reprezentare cu totul aparte asupra naturii și țelurilor activității filozofice pe care o transmitea Wittgenstein celor care îi frecventau cursurile. A-i refuza lui Wittgenstein o catedră de filozofie - ar fi spus Broad - ar fi cam același lucru cu a-i refuza lui Einstein o catedră de fizică 97. Noul profesor, care tocmai împlinea cincizeci de ani, părea acum definitiv legat de Cambridge. Se credea că el va lucra
Gânditorul singuratic : critica ºi practica filozofiei la Ludwig Wittgenstein by Mircea Flonta () [Corola-publishinghouse/Science/1367_a_2720]
-
timp după ce a renunțat la orice preocupări filozofice, Wittgenstein a început însă să le simtă lipsa. Iată o însemnare semnificativă în acest sens: „Sufăr de asemenea deoarece din motive exterioare, ca și interioare, nu mai sunt în stare să practic filozofia, singura muncă ce mi-a oferit o reală satisfacție. Nici o altă muncă nu mă susține de fapt. Acum sunt extrem de ocupat și gândurile mele sunt solicitate tot timpul, dar când ziua trece sunt doar obosit și trist.“107 Dorința de
Gânditorul singuratic : critica ºi practica filozofiei la Ludwig Wittgenstein by Mircea Flonta () [Corola-publishinghouse/Science/1367_a_2720]
-
mi-a oferit o reală satisfacție. Nici o altă muncă nu mă susține de fapt. Acum sunt extrem de ocupat și gândurile mele sunt solicitate tot timpul, dar când ziua trece sunt doar obosit și trist.“107 Dorința de a reveni la filozofie devine tot mai puternică. În septembrie 1943, Wittgenstein propune Editurii Cambridge University Press publicarea manuscrisului Cercetărilor filozofice alături de textul scrierii sale de tinerețe. Oferta lui va fi acceptată în ianuarie 1944. În februarie, Wittgenstein părăsește grupul de cercetare de la Newcastle
Gânditorul singuratic : critica ºi practica filozofiei la Ludwig Wittgenstein by Mircea Flonta () [Corola-publishinghouse/Science/1367_a_2720]
-
publicații îi întăreau convingerea că o recepție adecvată a orientării gândirii sale în cercurile filozofice nu va fi posibilă probabil o lungă perioadă de timp. În 1946, cunoscutul filozof englez Alfred J. Ayer a susținut la radio o conferință despre filozofia britanică contemporană, al cărei text a fost publicat apoi în revista Listener. Potrivit relatării sale ulterioare, apreciase că deși Wittgenstein nu publicase nimic nu putea omite orice referire la influența ideilor sale. Iar singura sursă de informații erau relatările celor
Gânditorul singuratic : critica ºi practica filozofiei la Ludwig Wittgenstein by Mircea Flonta () [Corola-publishinghouse/Science/1367_a_2720]
-
lecțiile de la Cambridge. Principala sursă pe care a utilizat o Ayer au fost publicații ale unui filozof de la Cambridge, John Wisdom, prezent mult timp la cursurile lui Wittgenstein. Bazându-se pe ceea ce afirma Wisdom, Ayer a spus că Wittgenstein tratează filozofia drept o boală care trebuie să fie psihanalizată. Wittgenstein a reacționat trimițându-i lui Ayer o scrisoare plină de indignare. Subliniind că nu vede nici o relație între practica psihanalizei și modul său de a aborda problemele filozofice, Wittgenstein s-a
Gânditorul singuratic : critica ºi practica filozofiei la Ludwig Wittgenstein by Mircea Flonta () [Corola-publishinghouse/Science/1367_a_2720]
-
Era atras de teme ca religia, moralitatea, evenimentele curente, literatura, muzica și arta în general. Vorbea cu plăcere despre familia lui, despre experiențe ale vieții sale, relata impresii despre oameni pe care îi cunoscuse. Knut Tranøy, un norvegian care studia filozofia la Cambridge, l-a cunoscut pe Wittgenstein în casa lui von Wright unde au locuit un timp amândoi, după revenirea lui Wittgenstein din America, în toamna lui 1949. El observase, ca mulți înaintea lui, că Wittgenstein se apropia ușor de
Gânditorul singuratic : critica ºi practica filozofiei la Ludwig Wittgenstein by Mircea Flonta () [Corola-publishinghouse/Science/1367_a_2720]
-
lor intelectuală. Își dorea ca și ceilalți să privească spre el în același fel. Adică să vadă în el o persoană care gândește cu sinceritate, cu interes doar pentru adevăr, și nu un virtuos al jocului cu idei. Profesorul de filozofie Bouwsma - unul dintre partenerii săi de discuție favoriți în timpul vizitei în America și mai târziu la Oxford, unde Wittgenstein a locuit în casa fostei sale studente Elisabeth Anscombe - își amintea ce îi spunea el despre unii dintre cei care îi
Gânditorul singuratic : critica ºi practica filozofiei la Ludwig Wittgenstein by Mircea Flonta () [Corola-publishinghouse/Science/1367_a_2720]
-
a fi aceea că nu putea înțelege bine modul de a gândi al filozofului cel care nu-l cunoștea pe omul Wittgenstein, ca ființă morală. Referindu-se la relația dintre integritatea intelectuală și integritatea caracterului său, acest profesor norvegian de filozofie scrie: „Iar esența acestei cerințe mi se pare a fi aceea că este greșit din punct de vedere moral și filozofic să credem că se poate trage o linie clară de despărțire, în viața proprie și a altora, între o
Gânditorul singuratic : critica ºi practica filozofiei la Ludwig Wittgenstein by Mircea Flonta () [Corola-publishinghouse/Science/1367_a_2720]
-
dureri. Iar la începutul lui aprilie, în ultima scrisoare pe care i-o va trimite, îi oferă amănunte: „Mi s-a întâmplat ceva extraordinar. De aproximativ o lună mă aflu din nou în starea de spirit adecvată pentru a practica filozofia. Eram cu totul sigur că nu voi mai fi în stare niciodată să fac asta. Pentru prima dată, după mai mult de doi ani, cortina s-a ridicat din nou în creierul meu. Firește, am lucrat până acum doar aproximativ
Gânditorul singuratic : critica ºi practica filozofiei la Ludwig Wittgenstein by Mircea Flonta () [Corola-publishinghouse/Science/1367_a_2720]
-
cinci săptămâni, iar mâine totul poate să fie altfel; dar în acest moment lucrul îmi face foarte bine.“134 Peter Geach își amintește că în aceste săptămâni Wittgenstein era foarte slăbit, dar într-o bună stare mintală, dornic să discute filozofie. În întâlnirile lor tema principală era proiectul lui Geach de a traduce în engleză din scrierile lui Frege. Geach își amintea de o discuție asupra articolului lui Frege Despre conceptul de obiect. Wittgenstein a citit în tăcere un pasaj din
Gânditorul singuratic : critica ºi practica filozofiei la Ludwig Wittgenstein by Mircea Flonta () [Corola-publishinghouse/Science/1367_a_2720]
-
continuitate. 4 Este o temă pe care Noica o va prezenta în formulările sale inconfundabile. Dintre filozofii de seamă - credea el - numai Hegel a trecut proba profesoratului. „Ceea ce voiam deci să vă spun, referindu-mă la Heidegger, este că în filozofie, dacă nu ajungi la situația lui Hegel, nu are sens să trăiești simultan în condiția creativității, deci a devenirii întru ființă pe plan spiritual, și aceea a profesoratului, deci a devenirii întru devenire. Și tocmai pentru că profesoratul nu poate ajunge
Gânditorul singuratic : critica ºi practica filozofiei la Ludwig Wittgenstein by Mircea Flonta () [Corola-publishinghouse/Science/1367_a_2720]
-
condiția creativității, deci a devenirii întru ființă pe plan spiritual, și aceea a profesoratului, deci a devenirii întru devenire. Și tocmai pentru că profesoratul nu poate ajunge decât rareori la devenirea întru ființă, s-a spus că el este incompatibil cu filozofia.“ (Gabriel Liiceanu, Jurnalul de la Păltiniș, Humanitas, 1991, p. 253.) 5 Ray Monk, autorul celei mai ample biografii a lui Ludwig Wittgenstein, atrage atenția asupra a ceea ce numește „polarizare nefericită“ a interesului pentru persoana și pentru opera gânditorului: „Unii cercetează opera
Gânditorul singuratic : critica ºi practica filozofiei la Ludwig Wittgenstein by Mircea Flonta () [Corola-publishinghouse/Science/1367_a_2720]
-
principal este teoria despre ceea ce poate fi spus prin propoziții, adică prin limbaj (și ceea ce este același lucru, poate fi gândit), și ceea ce nu poate fi spus prin propoziții, ci doar arătat. Problemă care, cred eu, este problema cardinală a filozofiei.“ (Ludwig Wittgenstein, Briefe, Suhrkamp Verlag, 1980, p. 252.) 43 P. Engelmann, op. cit., p. 104. Examinarea din această perspectivă a stilului eseisticii românești ar fi, și astăzi, un proiect interesant. 44 Ibidem, p. 68. 45 Ibidem, p. 112. 45a L. Wittgenstein
Gânditorul singuratic : critica ºi practica filozofiei la Ludwig Wittgenstein by Mircea Flonta () [Corola-publishinghouse/Science/1367_a_2720]
-
65 L. Wittgenstein, Însemnări postume 1914 1951, p. 45. 66 Wittgenstein le spunea prietenilor săi că un bun roman polițist i se pare mult mai interesant decât un articol din venerabila revistă filozofică Mind. 67 Charles D. Broad, profesor de filozofie morală, a renunțat să mai frecventeze reuniunile Clubului și s-a explicat spunând că nu mai este dispus să aștepte de fiecare dată, în fumul gros din încăpere, ca Wittgenstein să-și înceapă numărul sub privirile „idiot admirative ale studenților
Gânditorul singuratic : critica ºi practica filozofiei la Ludwig Wittgenstein by Mircea Flonta () [Corola-publishinghouse/Science/1367_a_2720]