1,702 matches
-
de zile și jumătate trebuiau prestate efectiv, iar restul putea fi plătit în bani. Șerbii cu gospodării mici trebuiau să efectueze, proporțional, mai puține corvezi. Taxa în bani din Croația era de doar un florin de fiecare gospodărie, dar șerbii croați, spre deosebire de cei sloveni, trebuiau să-i dea seniorului o taxă în produse a noua parte din recoltă, din vin și din vite. Exista o taxă specială pe case. Dacă stăpînul domeniului și șerbul erau de acord, atît corvoada cît și
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
proporții a coincis cu imigrarea lui Arsenie al III-lea și a adepților lui, dar indivizi și grupuri izolate puteau oricînd pătrunde pe teritoriul monarhiei destul de ușor. Deși cea mai mare parte a acestora erau sîrbi, unii dintre ei erau croați, mai ales din Bosnia. Negustorii și meșteșugarii sîrbi alcătuiau un element puternic în orașe, dar majoritatea refugiaților erau țărani, dintre care mulți făceau parte din populația Frontierei Militare. Ocuparea unor zone întinse care făcuseră cîndva parte din Regatul Triuniat de către
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
care mulți făceau parte din populația Frontierei Militare. Ocuparea unor zone întinse care făcuseră cîndva parte din Regatul Triuniat de către o populație sîrbă de credință ortodoxă avea să aibă un efect de lungă durată asupra regiunii și a relațiilor dintre croați și sîrbi. Granița dintre cele două imperii era greu de apărat și de organizat pentru fiecare dintre ele. Cîrmuirea habsburgică, după cum am văzut, avea tot timpul probleme cu strîngerea banilor și recrutarea soldaților în vreme de război. Fiind o zonă
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
al II-lea. Existența Frontierei Militare a fost de asemenea cauza apariției unor noi fricțiuni. Dieta croată s-a opus permanent administrării de la centru a teritoriilor asociate istoric cu Regatul Triuniat care aveau o importanță vitală pentru statutul național al croaților. Colonizarea unui mare număr de sîrbi a constituit o problemă în această perioadă doar în legătură cu credința ortodoxă a acestora. De-a lungul întregii perioade, influența dominantă în Croația a fost esențial conservatoare, atît în privința politicii cît și a religiei. Sîrbii
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
în detrimentul acestor popoare. Recunoașterea unui guvern civil ridica probleme similare. În ciuda acestor diferențe, populația sîrbă prefera în general să colaboreze cu autoritatea centrală. Privilegiile sîrbilor depindeau de protecția asigurată de Viena. În lipsa acesteia, sîrbii ortodocși nu puteau înlătura presiunea catolicilor croați și unguri. Spre sfîrșitul secolului al optsprezecelea, existau colonii de sîrbi nu numai în mediul rural, ci și în orașe. Ca și negustorii greci, meșteșugarii sîrbi deveniseră între timp un element important al comerțului monarhiei. Deși ei au reușit adesea
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
folosite în mai mare măsură. În ciuda faptului că problema aceasta avea să aibă o mai mare semnificație pe viitor, dificultatea de a alege și adopta o limbă literară era foarte evidentă. Provinciile Ilire erau locuite mai ales de două popoare: croații în Dalmația și Croația, care vorbeau dialecte ale aceleiași limbi, și slovenii, a căror limbă slavă era distinctă de cea a croaților. Dominația napoleoniană i-a adunat deci sub conducerea aceleiași ocîrmuiri pe slavii de sud, dar nu a făcut
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
alege și adopta o limbă literară era foarte evidentă. Provinciile Ilire erau locuite mai ales de două popoare: croații în Dalmația și Croația, care vorbeau dialecte ale aceleiași limbi, și slovenii, a căror limbă slavă era distinctă de cea a croaților. Dominația napoleoniană i-a adunat deci sub conducerea aceleiași ocîrmuiri pe slavii de sud, dar nu a făcut decît să scoată în relief un aspect care va constitui ulterior un obstacol major în calea unității iugoslave. Succesele militare ale habsburgilor
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
situația din ținuturile habsburgice. Aici funcționa un sistem seniorial, iar nobilimea domina pretutindeni conducerile locale și menținea majoritatea populației rurale în stare de servitudine. Statutul depindea mai mult de clasa socială decît de religie sau naționalitate. Din rîndul popoarelor balcanice, croații beneficiau de o nobilime importantă, ceea ce sîrbii, slovenii și românii nu aveau. Țărani fiind, ei nu se bucurau de nici un drept politic și de nici o instituție de autoguvernare recunoscută. Chestiuni ca dreptatea și strîngerea impozitelor se aflau în mîinile stăpînului
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
faptul că locuitorii din Balcani se ocupau aproape în întregime cu agricultura și păstoritul. O foarte mică minoritate alcătuită din meșteșugari și negustori, în general greci sau sîrbi, locuia în orașe, dar pentru cea mai mare parte a românilor, sîrbilor, croaților și slovenilor problemele economice esențiale erau cele referitoare la pămînt și la producția agricolă. După cum am văzut, la începutul secolului al optsprezecelea, majoritatea țăranilor din Imperiul Habsburgic și din Principatele Dunărene erau înrobiți sau dependenți, cu un statut legal inferior
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
datorat lui Karadžić, care a optat pentru dialectul din Herțegovina ca formă standard și a elaborat o gramatică și un dicționar. Profund interesat de moștenirea culturală sîrbă, el a cules de asemenea cîntece și poezii populare. După cum vom vedea, scriitorii croați vor adopta același dialect, o alegere care va facilita în mare măsură misiunea viitoarei mișcări iugoslave. Alegerea unui dialect care să constituie baza unei limbi literare era extrem de importantă pentru toate popoarele slave din Balcani și urma să aibă enorme
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
a curmezișul peninsulei, pînă la Marea Neagră și Egee, locuitorii vorbeau o serie de dialecte care marcau trecerea treptată de la croată și sîrbă în vest la bulgară în est. Eforturile savanților și ale politicienilor de a trasa granițe stricte între bulgari, croați, sîrbi și ulterior macedoneni, apelînd în primul rînd la criteriul limbii, avea să ducă pe viitor la discriminare și ură reciprocă. Studierea istoriei va juca și ea un rol important în cadrul mișcărilor naționale. În vreme ce o limbă comună era considerată drept
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
ne amintim că poziția Croației fusese slăbită în 1790, cînd adunarea locală, saborul, cedase de bunăvoie o mare parte a autorității ei dietelor ungare, care se întrunea la Buda sau la Bratislava și din care făceau parte doar cîțiva reprezentanți croați. Controlul financiar se afla în mîinile acestor diete. Ca și în secolul al optsprezecelea, administrația croată era condusă de un ban numit de Cancelaria Ungară de la Viena, care era principala instanță administrativă a ținuturilor maghiare. Clasa dominantă în Croația era
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
parte din familii italiene, germane și maghiare și avea vederi cosmopolite. Această atitudine era îmbrățișată și de mica nobilime, care era majoritar croată, dar era preocupată mai mult de poziția ei de clasă privilegiată decît de apărarea drepturilor naționale ale croaților. Ca și în alte părți ale imperiului, grupul acesta din urmă domina aparatul guvernamental local, membrii lui alcătuind componența saborului. În toate ținuturile coroanei ungare, limba administrației și a învățămîntului era latina. Limba latină poseda enormul avantaj de a fi
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
nobilimi, ai clerului, ai claselor profesionale și ai armatei. Mai mult, ca și în Principate, un rol important l-au jucat tinerii educați, care împărtășeau multe dintre ideile generației lor din toată Europa. Spre deosebire de valahii bogați, nu foarte mulți studenți croați își puteau permite să studieze la Paris. Ei puteau însă studia la Graz sau la Viena, venind aici în contact cu ideologiile revoluționare și, fapt și mai important, cu naționalismul romantic propagat de scriitori germani ca Herder și de savanți
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
venind aici în contact cu ideologiile revoluționare și, fapt și mai important, cu naționalismul romantic propagat de scriitori germani ca Herder și de savanți slovaci, mai ales ca P. J. Šafařik și Jan Kollár. Cea mai importantă figură dintre intelectualii croați a acestei perioade a fost Ljudevit Gaj, fondatorul Mișcării Ilire. Născut în 1809 într-o familie de origine germană dintr-un orășel situat la nord de Zagreb, Gaj a fost foarte mult influențat în timpul studiilor făcute la Buda și Graz
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
de dominație ale ungurilor și germanilor. Am văzut că toate mișcările naționale puneau un mare accent pe aspectele referitoare la limbă și la istorie. Gaj a urmat aceeași cale. Asemeni românilor din Transilvania, el căuta să stabilească o legătură între croați și un popor care locuise în zona respectivă înaintea germanilor și a ungurilor. Exact așa cum românii apelau la daci și la romani, Gaj susținea că slavii de sud erau descendenții vechilor iliri și deci primii locuitori ai ținutului. Toți cei
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
Varna", care cuprindeau Slovenia, Croația, Serbia, Muntenegru, nordul Albaniei, Bulgaria și sudul Ungariei. Principalul suporter al lui Gaj din rîndul nobilimii, Janko Drašković, scria că "ilirii sînt descendenții vechilor iliri din timpurile greco-romane", care au fost după aceea "divizați în croați, sîrbi, sloveni și bulgari."1 Indiferent de granițele și de populațiile implicate aici, principala semnificație a acestui program era constituită de afirmația că toți slavii de sud proveneau dintr-un singur popor și că, implicit, trebuiau să formeze o unitate
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
districte. Gaj era în favoarea sistemului ceh, care folosea semnele diacritice. Și mai importantă a fost adoptarea de către el a dialectului štokavian ca bază a limbii literare croate. 2 Forma aceasta era vorbită de toți sîrbii și de marea majoritate a croaților, iar o limbă literară comună ar fi constituit a legătură între ei. Alegerea era perfect logică, dat fiind că acest dialect era general folosit și beneficia și de o literatură scrisă. Alternativa, dialectul kajkavian, era vorbit doar la Zagreb și
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
afirmarea independenței Croației în cadrul monarhiei. El susținea reorganizarea imperiului într-o federație a națiunilor. Faptul că a fost trimis în 1832 ca reprezentant în dieta ungară era reflectarea unei schimbări de atitudine față de Ungaria. În loc să facă front împotriva Vienei, membrii croați ai dietei din 1832-1836, 1839 și 1840 s-au opus eforturilor ungurilor de a-și impune limba și au susținut vehement menținerea drepturilor de autonomie ale Croației. Ei nu au reușit să controleze direct acțiunile ungurilor, dar guvernul habsburgic a
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
-i împace, Viena a interzis în 1843 folosirea termenului de Iliria. Susținătorii mișcării au apelat pur și simplu la cuvîntul național în schimb, și și-au continuat activitatea. Mișcarea Iliră avea să implice probleme mult mai vaste decît chestiunea relațiilor croaților cu autoritățile habsburgice și maghiare. Ea era un program de sprijinire a croaților, dar baza ei era iugoslavă, adică includea nu numai Croația, ci toate popoarele sud-slave. Ca tactică de contracarare a influențelor maghiare și germane, această direcționare avea avantajele
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
au apelat pur și simplu la cuvîntul național în schimb, și și-au continuat activitatea. Mișcarea Iliră avea să implice probleme mult mai vaste decît chestiunea relațiilor croaților cu autoritățile habsburgice și maghiare. Ea era un program de sprijinire a croaților, dar baza ei era iugoslavă, adică includea nu numai Croația, ci toate popoarele sud-slave. Ca tactică de contracarare a influențelor maghiare și germane, această direcționare avea avantajele ei, dar pentru a fi eficientă avea nevoie de colaborarea sîrbilor și a
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
Nu exista nici un motiv de renunțare la accentul pus asupra zonei Kosovo și a regatului medieval sîrb pentru această bază mitică străveche. Majoritatea naționaliștilor sîrbi sprijineau ideile lui Karadžić, care credea că toți cei care vorbeau dialectul štokavian erau sîrbi. Croații erau deci considerați drept sîrbi schismatici care se rupseseră de matcă și trecuseră la catolicism. Era de asemenea implicată problema conducerii; o orientare iliră ar fi făcut din Zagreb centrul întregii mișcări. Pentru naționaliștii sîrbi, Mișcarea Iliră era asemănătoare expansiunii
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
Era de asemenea implicată problema conducerii; o orientare iliră ar fi făcut din Zagreb centrul întregii mișcări. Pentru naționaliștii sîrbi, Mișcarea Iliră era asemănătoare expansiunii habsburgice sau prozelitismului catolic sau unitarian. Să precizăm că Mișcarea Iliră nu folosea termenul de croat. De fapt, exista tendința ca acest cuvînt să fie identificat cu opoziția și cu cei care sprijineau cooperarea cu ungurii împotriva guvernului hasburgic pe vechile baze. Primul partid cu adevărat croat care avea acest program a fost înființat în februarie
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
Să precizăm că Mișcarea Iliră nu folosea termenul de croat. De fapt, exista tendința ca acest cuvînt să fie identificat cu opoziția și cu cei care sprijineau cooperarea cu ungurii împotriva guvernului hasburgic pe vechile baze. Primul partid cu adevărat croat care avea acest program a fost înființat în februarie 1841. Partidul Croato-Ungar, ai cărui membri erau cunoscuți și sub numele de unioniști sau maghiaroni, era în favoarea unei strînse colaborări cu Buda și respingea orientarea iugoslavă mai vastă. O altă opoziție
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
efect devastator asupra vieții politice a slavilor sudici și a românilor, în primul rînd a celor care locuiau în ținuturile din cadrul posesiunilor coroanei ungare. CROAȚIA, SLAVONIA ȘI VOJVODINA, 1848-1868 Anii 1847 și 1848 au marcat punctul culminant al conflictului dintre croați și unguri în privința limbii. Mai exista o dispută asupra extinderii teritoriului aflat sub jurisdicția croată. Saborul era dominat de Partidul Național, care era partizanul iugoslavismului sau al ilirismului. Programul lui de primă urgență pretindea unirea Dalmației, a Frontierei Militare și
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]