2,571 matches
-
Agobard din Lyon, Adalhard din Corbie redactează și difuzează tratate despre raporturile temporalului și spiritualului etc., în timp ce loan Scotus Eriugena, care preda teologia la palatul lui Carol cel Pleșuv, compune mai multe opere în spiritul platonician și în cel al dialecticii aristotelice, care, ținute sub semnul suspiciunii de Biserica Romană, tind către un anume panteism, ba chiar agnosticism. În sfirșit, pentru a ne rezuma doar la figurile cele mai reprezentative, Nithard, abate de Saint-Riquier și tovarăș de arme al lui Carol
by Serge Berstein, Pierre Milza [Corola-publishinghouse/Science/962_a_2470]
-
două "cicluri": trivium (gramatică, retorică, dialectică) și quadrivium (aritmetică, geometrie, teorie muzicală, astronomie). Învățămîntul magistral se reduce la o lectură a textului, comentat de magistru și discutat de către elev. Puțin cîte puțin, între școlile episcopale operează o specializare: se studiază dialectica și filosofia cu precădere la Paris, dreptul la Bologna, medicina la Salerno și Montpellier, retorica la Orléans, teologia la Laon, aritmetica la Chartres, astronomia și matematica la Toledo. Studenții, care frecventează în număr din ce în ce mai mare, în secolul al XII-lea
by Serge Berstein, Pierre Milza [Corola-publishinghouse/Science/962_a_2470]
-
mare importanță calității discursului și scrierilor lor. Chiar și Sf. Bernard, căruia îi cunoaștem disprețul față de modelele antice, își redactează predicile și tratatele după regulile retoricii savante. Marea noutate a vremii o reprezintă renașterea logicii, și, în mod particular, a dialecticii. Pînă la mijlocul secolului al XI-lea, filosofia rămîne un simplu exercițiu de subtilitate a minții, în școlile episcopale, sînt comentate texte de inspirație platoniciană, pagini din Seneca, Boethius sau John Scotus. Este un joc al minții, total rupt de preocupările
by Serge Berstein, Pierre Milza [Corola-publishinghouse/Science/962_a_2470]
-
personală, care se adaugă glosei, anume comentariului literal al textului. Aceasta este originea scolasticii: cînd, în privința unei probleme ridicate de un text apar contradicții, logicii îi revine (și deci rațiunii) misiunea de a concilia tezele în discuție. În această perspectivă, dialectica trebuie, în mod esențial, să explice și să confirme conținutul revelației, fie că e vorba de existența lui Dumnezeu, de Sfînta Treime sau de alte articole ale dogmei examinate, de exemplu, de Sf. Anselm. Se crede că metoda scolastică a
by Serge Berstein, Pierre Milza [Corola-publishinghouse/Science/962_a_2470]
-
Sf. Bonaventura (1221-1274), profesor la Paris alături de Sf. Toma d'Aquino și autor al unui Itinerariu al sufletului către Dumnezeu, descrie aici etapele și instrumentele spirituale cu ajutorul cărora omul poate spera să se înalțe către creator. Progresul logicii și al dialecticii, la fel ca și aplicarea gîndirii aristotelice la examinarea textelor sfinte și a scrierilor Părinților Bisericii, fundamente, pentru secole de-acum înainte, ale gîndirii teologice occidentale, nu trebuie să pună în umbră reușitele în domeniul științific, fie că e vorba
by Serge Berstein, Pierre Milza [Corola-publishinghouse/Science/962_a_2470]
-
bază un act inițial de conștiință care reprezintă “cogito”-ul său caracteristic. Procesul de realizare a operei Începe prin descoperirea “cogito”-ului, iar critica, cea care nu are un “cogito” propriu, are astfel rolul de a reconstitui “cogito”-ul prin intermediul dialecticii duratei, cauzalității sau spațialității. Ideea de spațiu se reconstituie făcând apel la simbolul sferei. Criticul ajunge la concluzia că nota dominantă a spațiului imaginar din operele secolului al XVII-lea nu este sfera, ci linia șerpuitoare, În timp ce pentru scriitorii romantici
Creativitate şi modernitate în şcoala românească by Alina-Eugenia ZLEI () [Corola-publishinghouse/Science/91778_a_93096]
-
numai ocazional și ele nu pot fi considerate ca filozofeme propriu-zise..." [24 td]. (Este ușor de observat cum în astfel de "gînduri ocazionale", chiar dacă nu sînt considerate ca "filozofeme propriu-zise", se află rădăcina celei ce va deveni pentru Hegel "doctrina dialecticii", la care ne vom întoarce la sfîrșitul articolului de față.) La p. 113-114 ale aceleiași opere, Hegel reliefează încă o dată modul în care inzii se abandonează în extrema abstracție pentru a se cufunda în neantul celei mai adînci senzorialități: "[...] există
India şi Occidentul : studii de istoria culturii by Demetrio Marin [Corola-publishinghouse/Science/1393_a_2635]
-
principalele momente ale filozofiei samkhya. 2) Filozofia lui Gautama și cea a lui Kanada țin una de alta; "filozofia lui Gautama se numește nyaya (privind raționarea); iar filozofia lui Kanada se numește vaiçeshika [168] (privind particularele). Prima este o dialectică deosebit de dezvoltată, a doua, în schimb, "se ocupă de fizică, adică de obiectele particulare sau sensibile". Colebrooke spune: Nici un alt domeniu al științei sau al literaturii nu a atras atenția inzilor asupra lui mai mult decît nyaya; iar rodul acestor
India şi Occidentul : studii de istoria culturii by Demetrio Marin [Corola-publishinghouse/Science/1393_a_2635]
-
influență a gîndirii indiene. În primul rînd, trebuie subliniat însă aportul gîndirii indiene asupra a două puncte esențiale și centrale în sistemul speculativ al filozofului din Stuttgart: asupra Ideii supreme sau a Spiritului universal (Weltgeist sau Weltseele) și asupra binecunoscutei dialectici. Începem cu tratarea primului aspect. Facem pentru început observația (de care trebuie să se țină în mod deosebit cont) că Hegel considera Idealismul (pe care el însuși începea să-l răspîndească cu o însuflețire într-un fel mistică) deja existent
India şi Occidentul : studii de istoria culturii by Demetrio Marin [Corola-publishinghouse/Science/1393_a_2635]
-
sisteme de gîndire și de "religie" este greu să li se dea numele de religii: ele abandonează planul religios pentru cel al magiei [352]. * * * B. Un alt aspect important asupra căruia se consideră indiscutabilă originalitatea hegeliană este constituirea așa-zisei dialectici. În paranteză, vrem să subliniem anticipat că, pentru noi, simpli cititori de bun simț, doctrina dialectică în ea însăși nu pare altceva decît un flatus vocis, fără nici o consistență în afara efectelor unei speculații teoretice sterile și adesea inutile, în măsura în care nu
India şi Occidentul : studii de istoria culturii by Demetrio Marin [Corola-publishinghouse/Science/1393_a_2635]
-
dialectici în lumea spirituală greacă, ca de altfel în orice gîndire panteistă. Nu credem, însă, că ei au fost prezenți într-o manieră determinantă în mintea lui Hegel în momentul în care filozoful din Stuttgart tocmai se dedica constituirii propriei dialectici. Iată dialectica hegeliană în prezentarea rezumativă a lui Lamanna: "Viața nu este o simplă existență statică și imobilă, este devenire permanentă, este o continuă încetare de a fi (sau de a nu mai fi) ceea ce era și început de a
India şi Occidentul : studii de istoria culturii by Demetrio Marin [Corola-publishinghouse/Science/1393_a_2635]
-
lumea spirituală greacă, ca de altfel în orice gîndire panteistă. Nu credem, însă, că ei au fost prezenți într-o manieră determinantă în mintea lui Hegel în momentul în care filozoful din Stuttgart tocmai se dedica constituirii propriei dialectici. Iată dialectica hegeliană în prezentarea rezumativă a lui Lamanna: "Viața nu este o simplă existență statică și imobilă, este devenire permanentă, este o continuă încetare de a fi (sau de a nu mai fi) ceea ce era și început de a fi a
India şi Occidentul : studii de istoria culturii by Demetrio Marin [Corola-publishinghouse/Science/1393_a_2635]
-
există perfecta înlănțuire "trimûrtică" a devenirii Ătman = Brahman, putem să deducem că Hegel, după ce a aprofundat această afirmație de bază, a aplicat-o în mod coerent întregii realități fizice și spirituale, rezultînd în acest fel "noua logică a concretului ca dialectică a contrariilor" [355]. "La începutul Logicii sale, Hegel vorbește, într-adevăr, de existență. Însă aceasta este doar prima teză, prima categorie, care se identifică cu gîndirea cea mai seacă și nedeterminată, fiind lipsită de conținut. Această existență își găsește antiteza
India şi Occidentul : studii de istoria culturii by Demetrio Marin [Corola-publishinghouse/Science/1393_a_2635]
-
calitate" a materiei: śattva (bunătate), rajas (pasiune), tamas (întuneric). Acestea provoacă necontenita transformare a cosmosului. Vezi, de altfel, cele spuse de Hegel, p. 247. [313] Bhagavad-gītă, XV, 1-5. Conceptul de "eliberare de toate senzațiile contrarii, plăcere sau suferință", dezvoltat în dialectica hegeliană; vom reveni în curînd asupra lui. [314] Ătman, concept deosebit de important, la care s-au făcut numeroase referiri și asupra căruia vom reveni cu discuția. "În Rgveda înseamnă doar "răsuflare", "vînt"; în Brahmana, însă, arată deja "sufletul", sinele
India şi Occidentul : studii de istoria culturii by Demetrio Marin [Corola-publishinghouse/Science/1393_a_2635]
-
al "Atti dell'Acad. di Scienze Morali e Politiche della Societa Naz. di Scienze, Lettere ed Arti in Napoli", Napoli, G. Genovese, 1962, p. 27. [354] E. PAOLO LAMANNA, op. cit., p. 447. [355] După cum o denumește același Lamanna, ibid. Această "Dialectică a contrariilor" îl entuziasmează și pe Fr. De Sanctis: cf. FRANK BRUNETTI, La "Giovinezza" e gli studi hegeliani di Francesco De Sanctis, în: "Cultura Moderna", n. 2 (56), mai 1962, p. 16-17. [356] Comentariul îi aparține lui L. PELLOUX, op. cit
India şi Occidentul : studii de istoria culturii by Demetrio Marin [Corola-publishinghouse/Science/1393_a_2635]
-
Chișinău, 1947; Pe Valea Socilor, Chișinău, 1947; Scrieri, Chișinău, 1966; Povestiri. Teatru. Publicistică, Chișinău, 1975. Repere bibliografice: H. Corbu, Interpretări, Chișinău, 1970, 105-209; V. Coroban, Profiluri literare, Chișinău, 1972, 5-10; Ctitori de lumină, Chișinău, 1986, 5-20; Eliza Botezatu, Poezia și dialectica vieții, Chișinău, 1988, 80-98; Cimpoi, Ist. lit. Basarabia, 163. N.Bl.
Dicționarul General al Literaturii Române () [Corola-publishinghouse/Science/285173_a_286502]
-
îl înțeleagă pe celălalt așa cum este, confirmându-i modul său de a fi. Nu înseamnă că este presupus un egalitarism obligatoriu între cei doi interlocutori, ci o capacitate de reciprocitate și o anumită simetrie. Dialogul nu poate fi confundat cu dialectica, aceasta fiind o artă, un instrument de argumentare sofistică. Cu toate acestea, unii afirmă că „dialectica este produsul abstract al dialogului, născută din dialog, înfăptuindu-se sub forma dialogului la un nivel mai înalt”. Dialogul se deosebește și de dispută
Procesul dialogic în sacramentul reconcilierii by Bogdan Emilian Balașcă () [Corola-publishinghouse/Science/101002_a_102294]
-
este presupus un egalitarism obligatoriu între cei doi interlocutori, ci o capacitate de reciprocitate și o anumită simetrie. Dialogul nu poate fi confundat cu dialectica, aceasta fiind o artă, un instrument de argumentare sofistică. Cu toate acestea, unii afirmă că „dialectica este produsul abstract al dialogului, născută din dialog, înfăptuindu-se sub forma dialogului la un nivel mai înalt”. Dialogul se deosebește și de dispută, care este doar un mijloc pur didactic. Deschisă mediului scolastic, disputa se concepe atât ca o
Procesul dialogic în sacramentul reconcilierii by Bogdan Emilian Balașcă () [Corola-publishinghouse/Science/101002_a_102294]
-
A doua perspectivă, orizontală, reflectă posibile răspunsuri la problema omogenității montajului: statutul configurației textuale noi. Autorul studiului se întreabă dacă va fi vorba despre unificare, ruptură sau intertextualitate. Vor fi bifate toate variantele, de vreme ce intertextualitatea unește și desparte, într-o dialectică fascinantă și creatoare. Cele două perspective merită reluate în momentul în care va fi analizat intratextul eminescian (vezi infra, subcapitolul referitor la intratextualitatea transgenerică și organicitatea operei eminesciene, pentru unificare, precum și subcapitolul referitor la intratextu alitate transauctorială, pentru ruptură). Un
[Corola-publishinghouse/Science/1575_a_2873]
-
înseamnă decât cazul cel mai vast de intertextualitate" (ibidem, 28). Motivul pentru care am insistat pe acest studiu este, pe de o parte, faptul că ne-a furnizat un fel de legitimare a demersului cercetării noastre, de care, captați de dialectica repetare/diferire, nu știam că avem nevoie, dar care, odată rostită, ne-a bucurat; pe de altă parte, de aici vine instrumentul nostru principal pentru analiza textelor eminesciene și a relațiilor dintre ele: intratext/intratextualitate: "când autorul reia texte scrise
[Corola-publishinghouse/Science/1575_a_2873]
-
individual preexistent i se conferă altă structură de adâncime, care antrenează o serie de transformări și în structura de suprafață". Autoarea studiului insistă asupra faptului că "una dintre condițiile intertextualității într-o astfel de interpretare este globalitatea". Altfel spus, în dialectica repetare/diferire, care acționează mecanismul intertextual, repetarea primează. Chiar și așa, globalitatea implică un grad limitat de generalitate a repetării. Anca Măgureanu nuanțează ideea globalității în intertext și utilizează criteriul coextensivi tății raportului intertextual cu unul sau cu ambele texte
[Corola-publishinghouse/Science/1575_a_2873]
-
el însuși ; o intertextualitatea : un text trimite la unul sau mai multe texte ; o arhitextualitatea : un text-ocurență trimite la tipul său, de exemplu, la genul literar. Atâta instrumentar critic pentru studiul intertextualității, totuși, 9o% din paginile care se opresc la dialectica repetare/diferire, în critica noastră literară, se mențin într-o analiză a intertextualului în termeni de aproximare. 2. O perspectivă antropologică asupra Intertextului. De la Intertext la Mit L'intertextualité parle une langue dont le vocabulaire est la somme des textes
[Corola-publishinghouse/Science/1575_a_2873]
-
întregime nouă pe Pământ. Mitul și intertextul ne ajută să ieșim din situație [!], fie că suntem creatori de opere sau doar de amintiri. Mijloace de eludare a prezentului și a propriei condiții, mitul și intertextul comportă consecințe întrucâtva similare în dialectica sacru/profan. Omul modern (în urmă cu jumătate de secol contemporan cu Mircea Eliade), ca și cel postmodern, ilustrează nevoia de a fugi pentru a supraviețui: Dar "ieșirea din timp" realizată prin lectură îndeosebi prin lectura romanelor e ceea ce apropie
[Corola-publishinghouse/Science/1575_a_2873]
-
orice nivel de structurare"7 (Poétique: 1976, 262). Sintagma "orice nivel de structurare" trebuie reținută pentru analize intertextualiste care vizează aprecierea dimensiunii minime/medii frecvente/maxime a unității textuale suprapuse. Indiferent dacă accentul cade pe altul sau pe același în dialectica ludicului intertextual, un fapt este cert: nu există repetare pură. Intertextul comportă o relație dialogică. A repeta transformând. Și invers. Roland Barthes dezvoltă teoria stereotipului, în opoziție cu noul. Ideea repetării este abordată în proximitatea mitologiei: "a repeta la exces
[Corola-publishinghouse/Science/1575_a_2873]
-
reprezentările prezente provin din cele trecute și asupra consecințelor ideologice (estetice, în cazul nostru) care derivă atât din continuitate, cât și din diferență" (Hutcheon: 1997, 99). Intertextul presupune acțiune reciprocă vechi-nou, unul îl pune în valoare pe celălalt. Este o dialectică (asemeni oricărei dialectici, ambiguă, cf. Gilbert Durand ) altul/același. Lexie. Mitemă. Secundă. Motiv literar. Teoria literaturii, prin natura obiectului ei, nu atinge exactitudinea altor științe, în sensul că nu face aprecieri matematice, în ciuda demersurilor de operaționalizare a unor concepte, de
[Corola-publishinghouse/Science/1575_a_2873]