13,179 matches
-
anamneză" pe care Creatorul trebuie să i-o fi îngăduit creaturii încă din clipa facerii sale, îi va descoperi omului că de la bun început a fost înzestrat și cu germenele unor vicii posibil a se manifesta în multiple forme, ale minciunii inclusiv. Pentru că, dacă n-ar fi fost așa, nu s-ar fi povestit... Urmărind principial desfășurarea relațiilor dintre creator și creatură am putea stabili o direcționare aparent clară a axei de comunicare mincinoasă: Dumnezeu ar fi cel căruia i s-
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
se plasează pe o poziție exterioară propriei sale piese; căci, devenind deus otiosus, Dumnezeu nu va mai contribui direct la încheierea scenariului, care se va derula firesc pe o traiectorie de la bun început prefigurată. Putem conchide, în acest moment, că minciuna nu i-a fost dată omului prin actul creației însuși, ci ca o consecință a libertății de alegere. Înzestrîndu-l pe om cu posibilitatea de opțiune, Dumnezeu nu i-a dăruit în același timp și doza suficientă de discernămînt pentru a
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
creată, pentru transmiterea-receptarea unor complementare obligații? Această interogație nu trebuie cîtuși de puțin neglijată, avînd în vedere că adesea însăși natura mijlocului de comunicare favorizează cu sau fără voia celor direct implicația apariția mistificării, a greșelii, a înșelăciunii și (auto)minciunii. Să reamintim, în acest context, că omul a fost înzestrat chiar din momentul creației sale cu două posibilități de comunicare: a) una implicită, intrinsecă, genetică, naturală, vizînd o anumită comuniune morfo-structurală (ontologică) instituită între Dumnezeu și om prin actul însuși
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
îndepărtată apropiere" se va ascunde sfîșierea omului căzut, care departe de Dumnezeu aspiră să se (re)identifice din nou cu acesta. Cîteva concluzii pot fi formulate cu privire la modul în care limbajul edenic se constituie în instrument menit să favorizeze înfăptuirea "minciunii originare": limbajul implicit sau explicit utilizat de Dumnezeu în comunicarea cu omul este prin excelență simbolic, fiind caracterizat prin toate atributele esențiale ale simbolului: motivare, conotativitate, infralogicitate; limbajul uman care a păstrat ulterior căderii amintirea acestei încărcături simbolice (limbajul mitico-religios
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
că ocultarea adevărului va fi mai ușor de realizat în cazul limbajului simbolic, conotativ, decît în situația celui convențional, denotativ. Iată de ce limbajul edenic prin excelență simbolic a fost "ales" drept cel mai adecvat instrument pentru a institui întîia oară minciuna în lume. 2.1.3. Darul ignoranței În momentul în care între Dumnezeu și Adam se instituie cea dintîi semioză ca urmare a posibilității lor de a comunica, germenii unei prime de înșelăciune nu vor întîrzia să apară. În CE
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
în însăși esența lumii dorința de a afla ce se ascunde dincolo de granița oprită. Pe de altă parte, însă, conținutul cu totul special al acestei interdicții dovedește suficient de clar că nefiind conștient încă de existența binelui și răului (a minciunii inclusiv) ascunsă în pomul cunoașterii, sau, mai degrabă, de existența binelui amestecat cu răul omul nu era pe deplin conștient nici de sine și nici de ce se (putea) întîmpla cu adevărat în afara lui. În atare condiții, ne putem din nou
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
periculoasă", fiind, în consecință, "obiectul unei interdicții divine" [Cocagnac, 1998:125], ar trebui să ne întrebăm la fel de firesc: de ce și pentru cine era periculoasă aflarea binelui și a răului, decelarea cunoașterii de necunoaștere, sau, în ultimă instanță, a adevărului de minciună? Să credem că, dacă acest pericol viza în exclusivitate pe om, starea de ignoranță îi era hărăzită acestuia de către Dumnezeu ca o condiție firească a existenței sale edenice? Într-o atare alternativă, așa cum dialectica acreditează, șansa omului de a evolua
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
tip de determinare, divină inclusiv. Și una și alta dintre alternative au generat dileme dificil de rezolvat. Astfel, cea dintîi soluție a ridicat întrebarea: dacă tot ceea ce face omul este rezultatul voinței și controlului dumnezeesc, înseamnă că și păcatul lui, minciuna inclusiv, vine tot de la Dumnezeu. Altfel spus, Dumnezeu ar fi "cauza primă" a tuturor relelor și minciunilor lumii, concluzie pe care în mod firesc dogmatica teologică nu putea să o accepte. S-a impus, în consecință, concluzia că nu există
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
Astfel, cea dintîi soluție a ridicat întrebarea: dacă tot ceea ce face omul este rezultatul voinței și controlului dumnezeesc, înseamnă că și păcatul lui, minciuna inclusiv, vine tot de la Dumnezeu. Altfel spus, Dumnezeu ar fi "cauza primă" a tuturor relelor și minciunilor lumii, concluzie pe care în mod firesc dogmatica teologică nu putea să o accepte. S-a impus, în consecință, concluzia că nu există un destin pe care Dumnezeu să i-l hărăzească omului la modul absolut. Cea de-a doua
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
orice realitate la care se gîndește sau pe care o dorește. Reprezentarea sub controlul voinței definește semnul actului conștient. Altfel spus, nu (ne) mințim decît atunci cînd vrem cu adevărat să o facem. Restul pare a nu fi cu adevărat minciună, ci inconștiență. Dar, o "minciună inconștientă" este totuși minciună, întrucît conține o anume mistificare a adevărului. Deci? Aici se ascunde viciul esențial al libertății: posibilitatea de "a alege inconștient" sau parțial conștient o soluție opusă adevărului și eficienței lui. Funcționează
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
gîndește sau pe care o dorește. Reprezentarea sub controlul voinței definește semnul actului conștient. Altfel spus, nu (ne) mințim decît atunci cînd vrem cu adevărat să o facem. Restul pare a nu fi cu adevărat minciună, ci inconștiență. Dar, o "minciună inconștientă" este totuși minciună, întrucît conține o anume mistificare a adevărului. Deci? Aici se ascunde viciul esențial al libertății: posibilitatea de "a alege inconștient" sau parțial conștient o soluție opusă adevărului și eficienței lui. Funcționează, parcă, și la nivel edenic
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
o dorește. Reprezentarea sub controlul voinței definește semnul actului conștient. Altfel spus, nu (ne) mințim decît atunci cînd vrem cu adevărat să o facem. Restul pare a nu fi cu adevărat minciună, ci inconștiență. Dar, o "minciună inconștientă" este totuși minciună, întrucît conține o anume mistificare a adevărului. Deci? Aici se ascunde viciul esențial al libertății: posibilitatea de "a alege inconștient" sau parțial conștient o soluție opusă adevărului și eficienței lui. Funcționează, parcă, și la nivel edenic două dintre variantele celebrelor
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
altă parte, un astfel de imperativ justifică principial existența răului în lume, dar, pe de altă parte, și manifestarea lui unde și cînd ne așteptăm mai puțin (în grădina lui Dumnezeu, bunăoară). Avînd posibilitatea de a actualiza virtualitatea răului (a minciunii) protopărinții nu au stat prea mult pe gînduri. Acțiunea lor s-a desfășurat sub semnul cîtorva alternative ale legii fundamentale deja enunțate, respectiv al legii șoaptei ("Oamenii vor crede orice, dacă le-o șoptești la ureche"), al legii progresului ("Omul
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
din spațiul intuitiv ale credinței, ci aparținînd prin forța lucrurilor creaturii care își propune cel mult să gîndească, nu sînt altceva decît simple speculații, încărcate de toate posibilele slăbiciuni ale judecății umane. 1.3. GREȘEALA PROTOPĂRINȚILOR, MOTIV AL "CĂDERII ÎN MINCIUNĂ" A urmări situația de "comunicare edenică" din pespectiva modelului interogativ propus de sociologia comunicării a devenit deja un exercițiu de rutină. Să-l activăm, așadar, în contextul unei semioze edenice complicate de apariția unor noi personaje biblice și implicit de
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
în limba ebraică Hawwah înseamnă în egală măsură "femelă" și "cea care dă viață"). Grație acestei esențiale funcții, pe care bărbatul n-a reușit vreodată să o împlinească singur aceea de a naște femeii i se vor ierta întotdeauna păcatele (minciunile inclusiv) mai mult sau mai puțin grave. Apariția Evei în desfășurarea scenariului biblic a permis instituirea primelor relații interumane, relații pe care textul biblic le reduce inițial la manifestarea a două tipuri de instincte: cele "natural-biologice" (de maturizare și de
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
făcuse Domnul Dumnezeu" [Facerea, 3:1]. Existența acestuia, anterioară celor două personaje umane, simboliza conform mitului biblic prezența întrupată a răului în lume. Diavolul, Satan(a) sau Lucifer înaltul înger căzut își ascundea chipul sub o formă mincinoasă; căci, o minciună implicită poate fi descoperită în această mascare de identitate, știut fiind faptul că în esență șarpele era asociat cu simbolul înțelepciunii 12. Șiretenia diavolului poate fi identificată cu cea dintîi prezență a răului, înșelăciunii, păcatului și minciunii în spațiul edenic
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
mincinoasă; căci, o minciună implicită poate fi descoperită în această mascare de identitate, știut fiind faptul că în esență șarpele era asociat cu simbolul înțelepciunii 12. Șiretenia diavolului poate fi identificată cu cea dintîi prezență a răului, înșelăciunii, păcatului și minciunii în spațiul edenic. Această primă și diavolească viclenie a înșela implicit fără să minți explicit constituie un exemplu de referință pentru viitoarea ideologie cazuistă, care, analizînd obligațiile morale și religioase pe cazuri izolate, ancorate în relații și evenimente particulare, aplicau
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
morale și religioase pe cazuri izolate, ancorate în relații și evenimente particulare, aplicau principiul "rezervației mintale" (reservatio mentalis) [Bertholet, 1995: 81,395]: ""Nu avem voie să mințim, putem însă să înșelăm". Fiindcă, precizează ei, păcăleala este un păcat ușor, în vreme ce minciuna este un păcat de moarte" [Kovalewski, 1996:147]. Ne confruntăm, așadar, încă din stadiul semiozei primordiale cu diferite forme și grade ale păcatului și implicit ale minciunii. 1.3.2. Îndoiala, germene al minciunii Dialogul șarpelui (ca întruchipare mincinoasă a
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
putem însă să înșelăm". Fiindcă, precizează ei, păcăleala este un păcat ușor, în vreme ce minciuna este un păcat de moarte" [Kovalewski, 1996:147]. Ne confruntăm, așadar, încă din stadiul semiozei primordiale cu diferite forme și grade ale păcatului și implicit ale minciunii. 1.3.2. Îndoiala, germene al minciunii Dialogul șarpelui (ca întruchipare mincinoasă a "răului mincinos") cu femeia (ca întruchipare a ființei slabe, inocente, sincere și, prin aceasta, predispusă la înșelăciune) este cît se poate de relevant pentru înțelegerea modului CUM
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
păcăleala este un păcat ușor, în vreme ce minciuna este un păcat de moarte" [Kovalewski, 1996:147]. Ne confruntăm, așadar, încă din stadiul semiozei primordiale cu diferite forme și grade ale păcatului și implicit ale minciunii. 1.3.2. Îndoiala, germene al minciunii Dialogul șarpelui (ca întruchipare mincinoasă a "răului mincinos") cu femeia (ca întruchipare a ființei slabe, inocente, sincere și, prin aceasta, predispusă la înșelăciune) este cît se poate de relevant pentru înțelegerea modului CUM A AVUT LOC activarea minciunii: Oare a
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
germene al minciunii Dialogul șarpelui (ca întruchipare mincinoasă a "răului mincinos") cu femeia (ca întruchipare a ființei slabe, inocente, sincere și, prin aceasta, predispusă la înșelăciune) este cît se poate de relevant pentru înțelegerea modului CUM A AVUT LOC activarea minciunii: Oare a zis Dumnezeu cu adevărat: "Să nu mîncați din toți pomii din grădină"?" întreabă șarpele pe Eva. Îndoiala strecurată prin această interogație reprezintă cea dintîi formă voalată, ce-i drept a păcatului (și, de aici, a minciunii). Căci, fără
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
LOC activarea minciunii: Oare a zis Dumnezeu cu adevărat: "Să nu mîncați din toți pomii din grădină"?" întreabă șarpele pe Eva. Îndoiala strecurată prin această interogație reprezintă cea dintîi formă voalată, ce-i drept a păcatului (și, de aici, a minciunii). Căci, fără a fi cu adevărat o falsificare, întrebarea poate fi o insinuare a ei. Un exercițiu de (socio)logică a minciunii se derulează în continuarea scenariului biblic. Puterea de ocultare a limbajului simbolic, dublată de "dialectica șireteniei" (reservatio mentalis
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
strecurată prin această interogație reprezintă cea dintîi formă voalată, ce-i drept a păcatului (și, de aici, a minciunii). Căci, fără a fi cu adevărat o falsificare, întrebarea poate fi o insinuare a ei. Un exercițiu de (socio)logică a minciunii se derulează în continuarea scenariului biblic. Puterea de ocultare a limbajului simbolic, dublată de "dialectica șireteniei" (reservatio mentalis), este utilizată de Satan pentru a ascunde: • semnificația adevăratei morți a omului moartea spirituală pe care ruperea de Dumnezeu o presupune, semnificație
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
și veți fi ca Dumnezeu, cunoscînd binele și răul" [Facerea, 3:5]. Tocmai în tactica pe care șarpele o utilizează avem cel dintîi exemplu al pericolului pe care amestecul dintre bine și rău îl presupune. Satan trișează amestecînd adevărul cu minciuna și transformînd acest "amestec" într-un instrument de putere pus în slujba exclusivă a răului: este instrumentul "falșilor dascăli", care știu că un adevăr poate ucide un om mai ușor decît o minciună. Exact acest lucru s-a întîmplat de
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
îl presupune. Satan trișează amestecînd adevărul cu minciuna și transformînd acest "amestec" într-un instrument de putere pus în slujba exclusivă a răului: este instrumentul "falșilor dascăli", care știu că un adevăr poate ucide un om mai ușor decît o minciună. Exact acest lucru s-a întîmplat de fapt și cu protopărinții. De la șarpe ei au aflat că nu vor muri, așa cum ar fi trebuit să se întîmple potrivit predicției divine. Într-adevăr, în urma păcatului făptuit omul nu va muri în
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]