13,179 matches
-
rămîne în întregime valabilă. * CE ESTE MINCIUNA, totuși, în contextul lumii actuale și ÎN CE SE CONCRETIZEAZĂ manifestările sale propriu-zise? iată întrebarea căreia îi vom căuta răspunsul în cele ce urmează. O definiție de dicționar sugerează că termenul general de minciună reprezintă o "denaturare intenționată a adevărului, avînd de obicei ca scop înșelarea cuiva" [DEX, 1975:550]. În această generică accepțiune, minciuna este opusă adevărului, înțeles ca o "concordanță între cunoștințele noastre și realitatea obiectivă; oglindire fidelă a realității obiective în
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
întrebarea căreia îi vom căuta răspunsul în cele ce urmează. O definiție de dicționar sugerează că termenul general de minciună reprezintă o "denaturare intenționată a adevărului, avînd de obicei ca scop înșelarea cuiva" [DEX, 1975:550]. În această generică accepțiune, minciuna este opusă adevărului, înțeles ca o "concordanță între cunoștințele noastre și realitatea obiectivă; oglindire fidelă a realității obiective în gîndire; ceea ce corespunde realității, ceea ce există sau s-a întîmplat în realitate" [DEX, 1975:11]. Rezultă de aici că minciuna înseamnă
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
accepțiune, minciuna este opusă adevărului, înțeles ca o "concordanță între cunoștințele noastre și realitatea obiectivă; oglindire fidelă a realității obiective în gîndire; ceea ce corespunde realității, ceea ce există sau s-a întîmplat în realitate" [DEX, 1975:11]. Rezultă de aici că minciuna înseamnă deopotrivă discordanță între cunoaștere și realitate, reflectare infidelă a realității, necorespondență cu realitatea, inexistența reală a evenimentelor, fenomenelor sau proceselor declarate ca fiind reale etc. Conform definiției propuse de J. A. Barnes, "minciunile consistă fie în afirmații adevărate sau
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
1975:11]. Rezultă de aici că minciuna înseamnă deopotrivă discordanță între cunoaștere și realitate, reflectare infidelă a realității, necorespondență cu realitatea, inexistența reală a evenimentelor, fenomenelor sau proceselor declarate ca fiind reale etc. Conform definiției propuse de J. A. Barnes, "minciunile consistă fie în afirmații adevărate sau false, fie în afirmații care sînt pe jumătate adevărate și pe jumătate false" [Barnes, 1994:12]. O dată în plus, faptul că omenirea căzută în păcat își datorează situația cunoașterii amestecului dintre bine și rău
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
afirmații adevărate sau false, fie în afirmații care sînt pe jumătate adevărate și pe jumătate false" [Barnes, 1994:12]. O dată în plus, faptul că omenirea căzută în păcat își datorează situația cunoașterii amestecului dintre bine și rău, dintre adevăr și minciună, pare a fi valid. În pofida relevanței pe care răul o are pentru existența umană, apare ca un paradox faptul că gînditori din toate timpurile și locurile au preferat să cerceteze valorile ideal-pozitive ale existenței umane binele, adevărul, frumosul etc. decît
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
umane: avem sentimentul că teoretizînd mai mult asupra valorilor pozitive ne apropiem și în realitate mai mult de ele. Să recunoaștem, însă, că nu am putea vorbi de bine decît prin contrapondere cu răul, de adevăr decît în opoziție cu minciuna, de frumos decît prin antiteză cu urîtul etc. O atare dualitate a valorilor a asociat minciunii cele mai diferite forme de expresie (lingvistică), subordonate principalelor paliere existențiale în care minciuna se poate manifesta. Așa cum am afirmat deja, limbajul reprezintă cel
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
mult de ele. Să recunoaștem, însă, că nu am putea vorbi de bine decît prin contrapondere cu răul, de adevăr decît în opoziție cu minciuna, de frumos decît prin antiteză cu urîtul etc. O atare dualitate a valorilor a asociat minciunii cele mai diferite forme de expresie (lingvistică), subordonate principalelor paliere existențiale în care minciuna se poate manifesta. Așa cum am afirmat deja, limbajul reprezintă cel mai potrivit cadru prin și în care minciuna poate fi definită. Putem folosi în acest scop
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
prin contrapondere cu răul, de adevăr decît în opoziție cu minciuna, de frumos decît prin antiteză cu urîtul etc. O atare dualitate a valorilor a asociat minciunii cele mai diferite forme de expresie (lingvistică), subordonate principalelor paliere existențiale în care minciuna se poate manifesta. Așa cum am afirmat deja, limbajul reprezintă cel mai potrivit cadru prin și în care minciuna poate fi definită. Putem folosi în acest scop termeni ai limbajului filosofic cel mai general posibil, și prin aceasta de multe ori
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
etc. O atare dualitate a valorilor a asociat minciunii cele mai diferite forme de expresie (lingvistică), subordonate principalelor paliere existențiale în care minciuna se poate manifesta. Așa cum am afirmat deja, limbajul reprezintă cel mai potrivit cadru prin și în care minciuna poate fi definită. Putem folosi în acest scop termeni ai limbajului filosofic cel mai general posibil, și prin aceasta de multe ori și cel mai "gol" de realitate pentru a grupa pe categorii multitudinea de nuanțe pe care actul minciunii
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
minciuna poate fi definită. Putem folosi în acest scop termeni ai limbajului filosofic cel mai general posibil, și prin aceasta de multe ori și cel mai "gol" de realitate pentru a grupa pe categorii multitudinea de nuanțe pe care actul minciunii le îngăduie. Avem posibilitatea de a defini printr-un grup de verbe cu conotații mai mult sau mai puțin apropiate, următoarele domenii în care minciuna se poate manifesta: • ontologic: a iluziona, a plăsmui, a modela, a obtura, a obnubila; • (epistemo
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
mai "gol" de realitate pentru a grupa pe categorii multitudinea de nuanțe pe care actul minciunii le îngăduie. Avem posibilitatea de a defini printr-un grup de verbe cu conotații mai mult sau mai puțin apropiate, următoarele domenii în care minciuna se poate manifesta: • ontologic: a iluziona, a plăsmui, a modela, a obtura, a obnubila; • (epistemo)logic: a minți, a falsifica, a neadeveri, a greși, a substitui, a voala etc.; • axiologic: moral: a păcătui, a trișa, a păcăli, a amăgi, a
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
social-economic: a deforma, a reforma, a preface, a contraface, a degrada, a metamorfoza; ideologic: a mistifica, a dezinforma, a iluziona, a truca, a altera, a opaciza, a estompa, a perverti etc. Din acest tablou sinoptic rezultă clar că ideea de minciună nu poate fi limitată nici la nivelul epistemologicului pur, nici la nivelul ontologicului sau al axiologicului, întrucît acoperă un spectru de manifestări cu mult mai amplu. Desigur că nu putem spune cu certitudine (exceptînd cîteva situații) că un anume verb
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
nu putem spune cu certitudine (exceptînd cîteva situații) că un anume verb se plasează mai bine într-o clasă de manifestări decît în alta. În realitate, multe verbe sînt specifice atît unei situații mincinoase, cît și alteia. Spre exemplu, categoriile minciuni pe care Piotr Wierzbicki le dezvoltă în cartea sa Structura minciunii iau în seamă trei categorii majore de minciuni [1996:16-17]: a) minciuni din sfera concepțiilor (argumentelor, modalităților de abordare a adversarului), care corespund unor acțiuni precum a infirma, a
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
verb se plasează mai bine într-o clasă de manifestări decît în alta. În realitate, multe verbe sînt specifice atît unei situații mincinoase, cît și alteia. Spre exemplu, categoriile minciuni pe care Piotr Wierzbicki le dezvoltă în cartea sa Structura minciunii iau în seamă trei categorii majore de minciuni [1996:16-17]: a) minciuni din sfera concepțiilor (argumentelor, modalităților de abordare a adversarului), care corespund unor acțiuni precum a infirma, a mistifica, a modela, a deforma; b) minciuni din sfera informației, care
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
de manifestări decît în alta. În realitate, multe verbe sînt specifice atît unei situații mincinoase, cît și alteia. Spre exemplu, categoriile minciuni pe care Piotr Wierzbicki le dezvoltă în cartea sa Structura minciunii iau în seamă trei categorii majore de minciuni [1996:16-17]: a) minciuni din sfera concepțiilor (argumentelor, modalităților de abordare a adversarului), care corespund unor acțiuni precum a infirma, a mistifica, a modela, a deforma; b) minciuni din sfera informației, care angajează acțiuni precum: a dezinforma, a mistifica, a
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
alta. În realitate, multe verbe sînt specifice atît unei situații mincinoase, cît și alteia. Spre exemplu, categoriile minciuni pe care Piotr Wierzbicki le dezvoltă în cartea sa Structura minciunii iau în seamă trei categorii majore de minciuni [1996:16-17]: a) minciuni din sfera concepțiilor (argumentelor, modalităților de abordare a adversarului), care corespund unor acțiuni precum a infirma, a mistifica, a modela, a deforma; b) minciuni din sfera informației, care angajează acțiuni precum: a dezinforma, a mistifica, a prelucra, a deforma etc.
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
în cartea sa Structura minciunii iau în seamă trei categorii majore de minciuni [1996:16-17]: a) minciuni din sfera concepțiilor (argumentelor, modalităților de abordare a adversarului), care corespund unor acțiuni precum a infirma, a mistifica, a modela, a deforma; b) minciuni din sfera informației, care angajează acțiuni precum: a dezinforma, a mistifica, a prelucra, a deforma etc.; c) minciuni din domeniul creerii realității, introduse prin verbe cum ar fi a modela, a mistifica, a imagina, a deforma etc. Fiecăruia dintre aceste
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
sfera concepțiilor (argumentelor, modalităților de abordare a adversarului), care corespund unor acțiuni precum a infirma, a mistifica, a modela, a deforma; b) minciuni din sfera informației, care angajează acțiuni precum: a dezinforma, a mistifica, a prelucra, a deforma etc.; c) minciuni din domeniul creerii realității, introduse prin verbe cum ar fi a modela, a mistifica, a imagina, a deforma etc. Fiecăruia dintre aceste tipuri de minciuni i se pot asocia acțiuni specifice preluate dintr-unul sau altul din domeniile conceptual-filosofice mai
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
informației, care angajează acțiuni precum: a dezinforma, a mistifica, a prelucra, a deforma etc.; c) minciuni din domeniul creerii realității, introduse prin verbe cum ar fi a modela, a mistifica, a imagina, a deforma etc. Fiecăruia dintre aceste tipuri de minciuni i se pot asocia acțiuni specifice preluate dintr-unul sau altul din domeniile conceptual-filosofice mai sus menționate: ontologic, epistemologic, axiologic, praxiologic. O situație specială o întîlnim în cazul limbajului autoreferențial, capabil să denumească actul însuși al interpretării teoretice (hermeneutice sau
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
prin motivare semantică își deslușesc conținutul (a fraieri, a fenta, a prosti etc.) sau prin sintagme sugestive ("minte de îngheață apele", "minte de stinge", "minte de stă ceasul" etc.). Urmărind această impresionantă familie de cuvinte, semantic corelată cu ideea de minciună, constatăm că există tot atîtea grade de "maturitate" ale minciunii cîte tipuri de mincinoși și de mințiți sînt (homo significans, homo sapiens, homo loquens, homo faber, homo ludens etc.), cîte tipuri de manifestare a minciunii se pot defini (mare sau
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
a prosti etc.) sau prin sintagme sugestive ("minte de îngheață apele", "minte de stinge", "minte de stă ceasul" etc.). Urmărind această impresionantă familie de cuvinte, semantic corelată cu ideea de minciună, constatăm că există tot atîtea grade de "maturitate" ale minciunii cîte tipuri de mincinoși și de mințiți sînt (homo significans, homo sapiens, homo loquens, homo faber, homo ludens etc.), cîte tipuri de manifestare a minciunii se pot defini (mare sau gravă, mică sau inocentă, gogonată sau incredibilă etc.), cîte strategii
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
semantic corelată cu ideea de minciună, constatăm că există tot atîtea grade de "maturitate" ale minciunii cîte tipuri de mincinoși și de mințiți sînt (homo significans, homo sapiens, homo loquens, homo faber, homo ludens etc.), cîte tipuri de manifestare a minciunii se pot defini (mare sau gravă, mică sau inocentă, gogonată sau incredibilă etc.), cîte strategii de a minți pot fi luate în seamă (prin afirmare, negare, tăcere etc.), cîte domenii și cîte consecințe etc. Sau, altfel spus, constatînd bogăția jocurilor
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
limbaj prin care actul mincinos poate fi definit, ar trebui să constatăm și că dispunem de tot atîtea moduri operaționale de a minți cîte semne (cuvinte/sintagme) definitorii avem asociate pentru acest act. O pertinentă sinteză a formelor pe care minciuna le poate îmbrăca în relația sa cu adevărul realizează Constantin Cucoș [1997:28-29], care deosebește: minciuni totale și minciuni amestecate cu o doză oarecare de adevăr, minciuni care ocultează adevărul sau îl prezintă sub forma unor afirmații neverificate, a unor
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
tot atîtea moduri operaționale de a minți cîte semne (cuvinte/sintagme) definitorii avem asociate pentru acest act. O pertinentă sinteză a formelor pe care minciuna le poate îmbrăca în relația sa cu adevărul realizează Constantin Cucoș [1997:28-29], care deosebește: minciuni totale și minciuni amestecate cu o doză oarecare de adevăr, minciuni care ocultează adevărul sau îl prezintă sub forma unor afirmații neverificate, a unor demonstrații incongruente logic sau neadecvate situației concrete avute în vedere, minciuni care maschează adevărul în contextul
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
operaționale de a minți cîte semne (cuvinte/sintagme) definitorii avem asociate pentru acest act. O pertinentă sinteză a formelor pe care minciuna le poate îmbrăca în relația sa cu adevărul realizează Constantin Cucoș [1997:28-29], care deosebește: minciuni totale și minciuni amestecate cu o doză oarecare de adevăr, minciuni care ocultează adevărul sau îl prezintă sub forma unor afirmații neverificate, a unor demonstrații incongruente logic sau neadecvate situației concrete avute în vedere, minciuni care maschează adevărul în contextul eșafodajului explicativ, minciuni
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]