1,702 matches
-
numit de un tribunal ban al Croației; el a fost totodată avansat la rangul de general și i s-a dat responsabilitatea Frontierei Militare. Numirea lui ca ban a fost acceptată de sabor. Jelačić i-a instruit inițial pe funcționarii croați să nu accepte nici un alt ordin decît pe cele emise de Zagreb, iar în aprilie, relațiile cu guvernul maghiar au fost întrerupte. Suporter al ideii ilire, Jelačić coopera cu Partidul Național. El a organizat de asemenea o gardă națională și
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
la Zagreb și a stabilit punerea în aplicare a unui program de reforme liberale, în care era inclusă și abolirea tuturor obligațiilor feudale. Au fost trimiși reprezentanți la Congresul slav de la Praga; ideile austroslavismului susținute acolo au fost sprijinite de croați. Saborul a aprobat unanim organizarea Imperiului pe baze naționale și federale. Principalul lui țel era reînvierea Regatului Triuniat, cu teritorii care cuprindeau Croația, Slavonia, Dalmația, Rijeka și Medjumurje, un mic teritoriu care făcuse cîndva parte din Ungaria. S-a acordat
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
teritoriu care făcuse cîndva parte din Ungaria. S-a acordat un sprijin puternic principiului cooperării cu sîrbii din Voivodina, iar liderii celor două mișcări colaborau strîns. Rămînea problema cu Viena și cu Buda; au fost inițiate negocieri cu amîndouă. Liderii croați erau dispuși să ajungă la o înțelegere cu Ungaria, dar numai pe baza egalității politice. În esență, ei cereau din partea Budei ceea ce ungurii pretindeau de la Viena. În ambele cazuri, scopul era stabilirea unei relații strînse, dar cu garantarea completei autonomii
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
la o înțelegere cu Ungaria, dar numai pe baza egalității politice. În esență, ei cereau din partea Budei ceea ce ungurii pretindeau de la Viena. În ambele cazuri, scopul era stabilirea unei relații strînse, dar cu garantarea completei autonomii în afacerile interne. Reprezentanții croați purtau discuții cu guvernul habsburgic pe aceeași bază. Prin septembrie, atît negocierile dintre Zagreb și Buda, cît și cele dintre Viena și Buda s-au întrerupt. Trupele imperiale conduse de Jelačić au trecut rîul Drava și au pătruns pe teritoriul
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
fost forțat să-și întrerupă operațiunile din Ungaria pentru ca trupele lui să poată lua parte la reocuparea orașului. Eșecul ulterior al armatei habsburgice de a înăbuși rebeliunea maghiară și intrarea armatei rusești au fost deja prezentate. În cadrul acestei campanii, soldații croați, sîrbi și români s-au aliat cu cei ruși și austrieci împotriva revoluționarilor unguri, care erau sprijiniți de un numeros regiment polonez. Către sfîrșitul perioadei revoluționare, liderii croați au fost deci martori ai eșuării încercărilor ungurilor de a impune unitatea
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
și intrarea armatei rusești au fost deja prezentate. În cadrul acestei campanii, soldații croați, sîrbi și români s-au aliat cu cei ruși și austrieci împotriva revoluționarilor unguri, care erau sprijiniți de un numeros regiment polonez. Către sfîrșitul perioadei revoluționare, liderii croați au fost deci martori ai eșuării încercărilor ungurilor de a impune unitatea. Saborul instituise măsuri reformatoare, dintre care cea mai importantă era de departe cea legată de emanciparea țăranilor. În aprilie 1848 au fost emise la Buda, iar în august
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
acest aranjament nu a fost pus în aplicare fără să nu dea naștere unei întregi serii de controverse. Dificultatea majoră consta în stabilirea nivelului compensației care avea să-i fie dată fiecărui nobil. După înfrîngerea revoluției ungare cu ajutorul lor, atît croații cît și sîrbii se așteptau să fie răsplătiți prin acordarea unor drepturi de autonomie mai mari și recunoașterea diviziunilor teritoriale revendicate de ei, adică ținuturile Regatului Triuniat și cel al Voivodinei. În schimb, ca și ungurii învinși, ei au fost
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
saborul nu mai era convocat. Toate urmele autonomiei croate au dispărut. Jelačić a rămas ban pînă la moartea lui, survenită în 1859, dar titlul lui era în mare parte onorific. Administrația se afla în mîinile funcționarilor germanofoni, care erau uneori croați, dar adesea germani, cehi sau sloveni. Au fost impuse sistemul juridic și codul civil austriac. Cu toate acestea, au fost făcuți unii pași înainte în perioada aceasta. Au fost transpuse în viață măsurile referitoare la țărănime; Zagrebul a redevenit episcopie
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
au păstrat vechiul statut. Vojvodina a devenit în 1849 domeniu al coroanei imperiale, Franz Joseph avînd rangul de mare voievod. Și ea era guvernată direct de Viena. Instituirea sistemului centralizat nu era bineînțeles pe placul marii majorități a liderilor politici croați. Aceștia nu primiseră nimic în schimbul ajutorului acordat monarhiei în 1848 și 1849. O remarcă succintă făcută de un ungur față de un croat constituie un rezumat al situației: "Ceea ce am primit noi drept pedeapsă v-a fost dat vouă ca răsplată
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
era guvernată direct de Viena. Instituirea sistemului centralizat nu era bineînțeles pe placul marii majorități a liderilor politici croați. Aceștia nu primiseră nimic în schimbul ajutorului acordat monarhiei în 1848 și 1849. O remarcă succintă făcută de un ungur față de un croat constituie un rezumat al situației: "Ceea ce am primit noi drept pedeapsă v-a fost dat vouă ca răsplată."4 În acest timp s-au format aliniamente politice care aveau să dureze pînă în 1914. Vechile partide, Partidul Național și Unioniștii
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
grup, Partidul Drepturilor (aluzie la drepturile statului croat), care sprijinea naționalismul croat în adevăratul sens al cuvîntului, sub conducerea lui Ante Starčević și Eugen Kvaternik. Așa cum am menționat, Partidul Național credea în cooperarea slavilor de sud și îi punea pe croați, sîrbi și sloveni pe același plan. În schimb, Partidul Drepturilor punea accent pe drepturile istorice ale Croației și respingea orientarea iugoslavă a Naționaliștilor. Starčević, un fost partizan al ideii ilire, susținea că toți slavii sudici erau în realitate croați; sîrbii
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
pe croați, sîrbi și sloveni pe același plan. În schimb, Partidul Drepturilor punea accent pe drepturile istorice ale Croației și respingea orientarea iugoslavă a Naționaliștilor. Starčević, un fost partizan al ideii ilire, susținea că toți slavii sudici erau în realitate croați; sîrbii și slovenii se rupseseră de trunchiul principal al națiunii. Opiniile lui erau deci similare unora dintre controversele sîrbilor, care îi considerau pe croați pur și simplu drept sîrbi renegați. Pe lîngă aceste atitudini extremiste, care nu erau susținute de
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
Naționaliștilor. Starčević, un fost partizan al ideii ilire, susținea că toți slavii sudici erau în realitate croați; sîrbii și slovenii se rupseseră de trunchiul principal al națiunii. Opiniile lui erau deci similare unora dintre controversele sîrbilor, care îi considerau pe croați pur și simplu drept sîrbi renegați. Pe lîngă aceste atitudini extremiste, care nu erau susținute de toți membrii lui, Partidul Drepturilor nu voia un parteneriat permanent nici cu Viena, nici cu Buda, acceptînd cel mult unirea doar în cadrul unei monarhii
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
amintim că Patenta din februarie 1861 stabilea înființarea unei adunări centrale, Reichsrat-ul, în care urmau să fie trimiși delegați din provincii. Dieta ungară a refuzat să participe la lucrările acestui parlament. Iosip Šokčević, banul Croației, a încercat să obțină susținerea croaților pentru această nouă organizație a imperiului. După cum era de așteptat, Unioniștii, care erau de partea ungurilor, și Partidul Drepturilor, care urmărea un stat cu autonomie deplină sau independent, s-au opus cooperării. Un grup care îl avea în frunte pe
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
croat era o unitate politică separată în cadrul regatului Ungariei, cu jurisdicție autonomă asupra afacerilor interne, poliției, justiției, religiei și educației. Limba croată putea fi folosită în administrația internă și în parlamentul ungar cînd erau discutate probleme comune. Patruzeci de deputați croați urmau să fie membri ai acestui organism. Alte prevederi însă nu erau la fel de favorabile. Puterile și statutul banului aveau să se dovedească extrem de critice. Acest funcționar era numit de rege în urma nominalizării lui de către primul-ministru al Ungariei, o procedură care
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
totodată un control puternic asupra afacerilor economice și comerciale croate, inclusiv asupra băncilor, a căilor ferate, a unităților de greutate și măsură, a sistemului monetar și a încheierii tratatelor comerciale. De asemenea, aranjamentele teritoriale nu coincideau nici ele cu dorințele croaților. Croația nu a dobîndit ținuturile Frontierei Militare în 1881, dar Ungaria a pus stăpînire pe Rijeka, iar Dalmația rămînea sub dominație austriacă. În septembrie 1868, atît saborul, în care Unioniștii dețineau majoritatea, cît și parlamentul ungar au acceptat acest aranjament
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
au acceptat acest aranjament. Ne putem imagina opoziția violentă cu care a fost întîmpinată Nagodba în Croația. Numai Unioniștii o sprijineau. În octombrie 1871, Kvaternik a organizat o revoltă la Radovica și a fost ucis în timpul înăbușirii acesteia. Practic, liderii croați nu puteau face mare lucru. Atît guvernul austriac cît și cel maghiar au aprobat acordul. Intensitatea reacției a determinat totuși autoritățile maghiare să fie de acord cu unele revizuiri. O nouă delegație, alcătuită din șase Unioniști și șase membri ai
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
front comun împotriva Rusiei și a Imperiului Habsburgic, cele două puteri conservatoare care constituiau principalul obstacol în calea schimbărilor revoluționare din Europa. Problema era faptul că guvernul maghiar refuza să facă suficiente concesii. Deși era dispus să-i recunoască statului croat unele drepturi istorice, el nu accepta să aplice același regim revendicărilor românilor și ale sîrbilor. Atitudinea ungurilor față de aceste naționalități a rămas aceeași pînă în iulie 1849, în ajunul înfrîngerii revoluției maghiare. Între timp, în mediul rural violențele se intensificaseră
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
pînă la rezolvarea problemei maghiare. Ca răspuns la apelul curții imperiale habsburgice, armata rusă a intrat în iunie în Transilvania, iar pe la mijlocul lunii august forțele maghiare fuseseră învinse. După cum am menționat deja, în perioada revoluționară, românii și sașii, ca și croații și sîrbii, fuseseră de partea habsburgilor. Toate conducerile naționale ale acestora se așteptau la o răsplată pentru loialitatea lor sub forma unor concesii politice favorabile cauzei lor. Dar toate aveau să fie la fel de dezamăgite. Firește că sistemul Bach nu era
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
Toate conducerile naționale ale acestora se așteptau la o răsplată pentru loialitatea lor sub forma unor concesii politice favorabile cauzei lor. Dar toate aveau să fie la fel de dezamăgite. Firește că sistemul Bach nu era mai accceptabil pentru români decît pentru croați, sîrbi, sași sau pentru ungurii înfrînți. Transilvania a fost împărțită în districte guvernate de oficiali numiți de Viena. Reședința guvernatorului era acum Sibiul. Cu toate că limba oficială a administrației era germana, noul regim nu-i favoriza pe sași, care și-au
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
Ausgleich-ul a marcat victoria celei mai active și mai agresive naționalități din imperiu. Ungurii vor beneficia de acum înainte de principalele avantaje ale asocierii cu Viena și vor face puține sacrificii în favoarea acesteia. Pe tot parcursul anilor anteriori, istoria politică a croaților, sîrbilor și românilor fusese puternic influențată de lupta dintre guvernul habsburgic și conducerea maghiară. Poziția ungurilor s-a bucurat de multă simpatie. Naționalitățile se opuneau absolutismului austriac și susțineau în general argumentele referitoare la privilegiile istorice. Doctrinele liberale și naționale
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
din cadrul imperiului. Probleme majore au apărut atunci cînd a devenit evident faptul că programul ungurilor, care prevedea crearea unui stat unitar care să cuprindă toate posesiunile coroanei Sfîntului Ștefan, contravenea flagrant revendicărilor privind autonomia teritorială și recunoașterea națională ale liderilor croați, sîrbi și români. Chiar în momentul în care guvernul maghiar încerca să obțină extinderea cît mai mare a granițelor lui istorice și să slăbească într-o măsură cît mai mare posibil autoritatea imperială centrală, revendicări asemănătoare erau exprimate de alte
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
1867 și 1868 nu a fost semnată nici o alianță. Obiectivele teritoriale sîrbești rămîneau în mare parte aceleași cu cele expuse în Načertanije. Au fost purtate multe discuții referitor la o concepție sud-slavă mai largă, care să-i implice și pe croații și sîrbii de pe teritoriul habsburgic; Mihail a dus tratative cu Strossmayer în acest sens. Accentul major era însă pus tot pe achiziționarea a ceea ce erau considerate ca fiind ținuturile istorice sîrbești. Cele mai importante negocieri au avut loc cu Grecia
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
încercarea de a-i pune pe musulmani și pe creștini pe același plan, aceștia din urmă putînd deveni membri ai consiliilor administrative. Poarta a numit de asemenea oficiali creștini în zonă, dar cea mai mare parte a acestora erau polonezi, croați sau albanezi, nu bulgari. Midhat a depus un efort susținut de a îmbunătăți situația din țară printr-un program de lucrări publice. El a construit drumuri, poduri, școli și ferme model. Midhat Pașa era deosebit de preocupat de asigurarea unei educații
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
musulmani deținători de pămînturi reprezentau firește doar o minoritate a locuitorilor creștini și musulmani la un loc. Lipsită în mare parte de influență politică, populația creștină a fost apreciată ca alcătuind aproximativ 43 % ortodocși sau sîrbi și 22 % catolici sau croați. Dat fiind că Bosnia era o regiune de graniță, ambele grupuri aveau legături peste frontieră. Croații erau la curent cu evenimentele de la Zagreb. Unii dintre ei erau familiarizați cu opiniile susținătorilor ideii ilire și cu cea a cooperării dintre sîrbi
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]