1,724 matches
-
boieri, deoarece Petru Aron se purtase bine cu boierii și cu clerul, din care cauză „destui boieri, chiar din vârfurile Sfatului Domnesc” îl urmaseră în Polonia. Pribegiseră odată cu fostul domn logofătul Mihul și frații săi Duma și Tador, Stanciul Marele, Duma Braevici, Costea Danovici, Ion pârcălabul și Vasco Levici, așadar șapte inși. Era firesc ca domnul să vrea ca boierii să i se închine, mai cu seamă cei care fuseseră alături de Petru Aron, dar care rămăseseră în țară. În ceea ce privește pe boierii
Ştefan cel Mare şi Sfânt – domn al Ţării Moldovei : (1457-1504) by Manole NEAGOE () [Corola-publishinghouse/Memoirs/101012_a_102304]
-
în fața noii domnii. Petru Aron, după înfrângere, s-a refugiat în Polonia, în speranța unui ajutor din partea polonilor și în așteptarea unui moment prielnic pentru a recuceri scaunul Moldovei. Câțiva dintre marii boieri îl urmaseră pe pribeag. Printre ei erau Duma Braevici (al lui Brae), Stanciul, Costea al lui Dan, Ion pârcălabul și Vasco al lui Leul. Tinerețea noului venit nu le inspira încredere, iar faptul că Ștefan venea cu sprijin muntean îi făcea să creadă că linia tradițională de alianță
Ştefan cel Mare şi Sfânt – domn al Ţării Moldovei : (1457-1504) by Manole NEAGOE () [Corola-publishinghouse/Memoirs/101012_a_102304]
-
El era căsătorit cu o fată a lui Alexandru cel Bun, Cneajna. În 1468, când merge în solie în Polonia, era tot pârcălab de Cetatea Albă. Moare în 1479, a treia zi după soția sa, Cneajna. Un alt pribeag era Duma Braevici (al lui Brae), prezent în Sfatul Domnesc în 1441. Din 1443 a fost mare vornic până în 1454, iar din 1455 este primul boier din sfat până în 1457. Revine în țară și ocupă primul loc în sfat, în 1460. Și
Ştefan cel Mare şi Sfânt – domn al Ţării Moldovei : (1457-1504) by Manole NEAGOE () [Corola-publishinghouse/Memoirs/101012_a_102304]
-
putea să aibă în împrejurările de atunci și sensul unei apropieri dintre domn și boierii pribegi. Era o dovadă că domnul nu le purta dușmănie pentru opțiunea lor în 1457. Și boierii au înțeles acest sens al atitudinii lui Ștefan. Duma Brae[vici] îl părăsește pe Petru Aron și îl vedem în Sfatul Domnesc încă din anul 1459. Lui Duma îi urmează Costea Dan[ovici], care apare în Sfatul Domnesc în 1460, și tot acum, Stanciul, alt pribeag, revenea în Moldova
Ştefan cel Mare şi Sfânt – domn al Ţării Moldovei : (1457-1504) by Manole NEAGOE () [Corola-publishinghouse/Memoirs/101012_a_102304]
-
că domnul nu le purta dușmănie pentru opțiunea lor în 1457. Și boierii au înțeles acest sens al atitudinii lui Ștefan. Duma Brae[vici] îl părăsește pe Petru Aron și îl vedem în Sfatul Domnesc încă din anul 1459. Lui Duma îi urmează Costea Dan[ovici], care apare în Sfatul Domnesc în 1460, și tot acum, Stanciul, alt pribeag, revenea în Moldova, împreună cu Mârza, fiul său. Peste puțin timp venea și Cozma Șandrovici, încât, în 1460, pe lângă Petru Aron, nu mai
Ştefan cel Mare şi Sfânt – domn al Ţării Moldovei : (1457-1504) by Manole NEAGOE () [Corola-publishinghouse/Memoirs/101012_a_102304]
-
sunt impunătoare, așa cum sunt acțiunile politice și militare, ne îngăduie în schimb să ne facem o imagine asupra vieții cotidiene din Moldova lui Ștefan cel Mare. În fruntea boierilor care semnau privilegiul din 1460, după mitropolit și solii poloni, stăteau Duma Braevici și Stanciul, cei care reveniseră de curând din Polonia. Martori ai privilegiului erau și doi nobili poloni, „sfetnicii craiului, pan Halețchi și pan Bogovschi, cari tocmai pe vremea aceasta petrec la noi în solie din partea domnului nostru a craiului
Ştefan cel Mare şi Sfânt – domn al Ţării Moldovei : (1457-1504) by Manole NEAGOE () [Corola-publishinghouse/Memoirs/101012_a_102304]
-
anului 1475. Regele Ungariei, în fața amenințărilor turcești, pune capăt războiului din Silezia și se întoarce la Buda. În aprilie-mai, Ștefan se afla la Suceava. De aici, trimite în Ungaria pe solii săi, Stanciul cel Mare, ginerele lui Alexandru cel Bun, Duma, fiul lui Vlaicu, văr primar cu domnul și spătarul Mihău. Nu cunoaștem conținutul tratativelor duse de soli la Buda, dar e de presupus că domnul a cerut ajutoare și a adus la cunoștință regelui planurile sale de lupta. Peste doi
Ştefan cel Mare şi Sfânt – domn al Ţării Moldovei : (1457-1504) by Manole NEAGOE () [Corola-publishinghouse/Memoirs/101012_a_102304]
-
lui Iliaș. În primul document dat de Ștefan, la 6 martie 1443, după ce îl înlăturase pe fratele său, figurează 30 de boieri. Șapte dintre ei figurează ca martori în ultimul document dat de cei doi frați, iar pe alții, ca Duma Limbă Dulce și fratele său Mircea, Toma Versceag sau Oană Ureche îi întâlnim în documentele de dinainte de 1442. Este cea mai lungă listă de martori. Probabil că domnul ținea să arate regelui polon că, pe lângă el rămăseseră cei mai de
Ştefan cel Mare şi Sfânt – domn al Ţării Moldovei : (1457-1504) by Manole NEAGOE () [Corola-publishinghouse/Memoirs/101012_a_102304]
-
figurează în Sfatul Domnesc de dinainte de 1447. Din 5 aprilie 1448, domnea Petru și, în documentul din 23 aprilie 1448, în care este menționat Sfatul Domnesc, apar boierii care făcuseră parte din Sfatul lui Ștefan Voievod: Neagoe logofăt, Petru Hudici, Duma al lui Brae, Bratul cel Mare, prezent în Sfatul Domnesc din 1443, Oană Julici, Stanciul cel Mare, Costea Orăș (Orâșescul), vornic. Alături de domn, depun mărturie 16 boieri, ca într-un alt privilegiu, dat în aceeași zi, să figureze 22. Este
Ştefan cel Mare şi Sfânt – domn al Ţării Moldovei : (1457-1504) by Manole NEAGOE () [Corola-publishinghouse/Memoirs/101012_a_102304]
-
și Vlaicul vor figura în Sfatul lui Ștefan cel Mare, în privilegiul dat la 8 septembrie 1457. Din Sfatul lui Alexăndrel vor face parte boieri pe care îi întâlnim și în documentele anterioare, statornică fiind prezența lui Bratu cel Mare, Duma Braevici, Manoil de la Hotin, Stanciul cel Mare, Petru Hudici, Tudor Vascan, Goian, Lazea Pitic și alții. În timpul luptelor pentru scaun dintre Alexăndrel și Petru Aron, din 1452-1454, unii boieri se regăsesc în Sfatul lui Petru (25 august 1454), alții în
Ştefan cel Mare şi Sfânt – domn al Ţării Moldovei : (1457-1504) by Manole NEAGOE () [Corola-publishinghouse/Memoirs/101012_a_102304]
-
anii 1455-1456 sunt prezenți boieri care făcuseră parte din sfatul lui Bogdan al II-lea sau din cel al lui Alexăndrel. Cei mai însemnați sunt Bratul cel Mare, Manoil de la Hotin, Stanciul cel Mare, Mihul logofăt, Petru pârcălab, Oană Julici, Duma al lui Brae, Petru pârcălab, Oana Julici, Cozma al lui Șandru. După lupta de la Doljești, Petru Aron s-a refugiat la Polonia și pe el l-au urmat frații săi, Mihul logofăt, Duma al lui Brae Stanciul cel Mare și
Ştefan cel Mare şi Sfânt – domn al Ţării Moldovei : (1457-1504) by Manole NEAGOE () [Corola-publishinghouse/Memoirs/101012_a_102304]
-
Mare, Mihul logofăt, Petru pârcălab, Oană Julici, Duma al lui Brae, Petru pârcălab, Oana Julici, Cozma al lui Șandru. După lupta de la Doljești, Petru Aron s-a refugiat la Polonia și pe el l-au urmat frații săi, Mihul logofăt, Duma al lui Brae Stanciul cel Mare și Petru pârcălab. Așa cum remarca Ion Donat, boierii care s-au hiclenit în Țara Românească erau apropiați domnului, făceau parte din Sfatul Domnesc. Același fenomen se petrece și când Ștefan cucerește tronul Moldovei. În
Ştefan cel Mare şi Sfânt – domn al Ţării Moldovei : (1457-1504) by Manole NEAGOE () [Corola-publishinghouse/Memoirs/101012_a_102304]
-
vin, însă, în fața domnului Husin și soția lui, Marușca, fiica lui Ion Munteanu, și se judecă pentru trei sate, Urvicoleasa, Stroinți și Molnița, cu postelnicul Crasnăș și Jurja Necorescu. Crasnăș și Necorescu aveau un ispisoc, pe care l-a obținut Duma Negru de la voievozii Iliaș și Ștefan, fiii lui Alexandru cel Bun, pentru cele trei sate. Husin și Marușca au zis: “și noi avem ispisoc vechiu de la Alixandru voievod cel Bătrân, dat părintelui nostru, lui Ion Muntean, nepot lui Onofreiu și
Ştefan cel Mare şi Sfânt – domn al Ţării Moldovei : (1457-1504) by Manole NEAGOE () [Corola-publishinghouse/Memoirs/101012_a_102304]
-
dumnealui postelnicul Crasnăș și dumnealui Jurja Necorescu au pierdut judecata înaintea tuturor boierilor noștri”. Deci, domnul dă dreptate lui Husin și Mărușcăi și pune și o zavescă de 60 de ruble de argint pe care, dacă cineva din neamul lui Duma Negru s-ar scula asupra neamului lui Ion Munteanu, să plătească mai întâi cele 60 de ruble. Judecata îl defavoriza pe unul dintre cei mai mari boieri ai țării, membru al Sfatului Domnesc, dar ea ne arată că, la patru
Ştefan cel Mare şi Sfânt – domn al Ţării Moldovei : (1457-1504) by Manole NEAGOE () [Corola-publishinghouse/Memoirs/101012_a_102304]
-
ridice pe față împotriva domnului, iar trădarea lor a fost plătită cu capul. Domeniului domnesc îi reveneau moșiile celor care nu aveau moștenitori. Un asemenea caz îl întâlnim în privilegiul dat la 5 aprilie 1488. Ștefan cel Mare dăruia pârcălabului Duma “un sat dintre satele noastre, anume unde a fost Fete, pe Bogdana și o siliște în același hotar, pe Trotuș, anume unde a fost Oană din Moișa, care sate ne-au rămas de la Vâlcea și de la cneaghina lui Olga, din
Ştefan cel Mare şi Sfânt – domn al Ţării Moldovei : (1457-1504) by Manole NEAGOE () [Corola-publishinghouse/Memoirs/101012_a_102304]
-
Petru Aron dăruia mânăstirii Moldovița o prisacă în braniștea de la Bohotin. Această braniște trebuie să fi fost întinsă din moment ce același domn îi dăruia, tot acolo, o prisacă mânăstirii Neamț (1 ianuarie 1454). La 29 august 1455, Petru Aron dăruia lui Duma Micaci un loc în pustie, ca să-și întemeieze un sat în braniștea de la Bohotin, vecin cu prisaca uneia din mânăstirile amintite mai înainte. La 30 septembrie 1503, într-un privilegiu acordat mânăstirii Neamț, era reîntărită și prisaca “de la Bohotin, la
Ştefan cel Mare şi Sfânt – domn al Ţării Moldovei : (1457-1504) by Manole NEAGOE () [Corola-publishinghouse/Memoirs/101012_a_102304]
-
la fundul Covurluiului”, ca să își facă sat. La 1 martie 1502, Ștefan dăruie lui Nealeșca și fratelui său Nenciul și lui Cozma Rizeanul și fratelui lui Dragoș, un loc în pustie la Vișneuți. La 11 martie 1502, domnul dăruia lui Duma Hurduescu și fraților săi Iurie, Drăguș și Cupce “un loc din pustietate pe Spiroasa” ca să facă sat. La o dată după 17 martie 1502, domnul dăruia lui Drobotă și Lupul “un loc în pustiu, la ținutul Chigheciului”, “ca să își facă un
Ştefan cel Mare şi Sfânt – domn al Ţării Moldovei : (1457-1504) by Manole NEAGOE () [Corola-publishinghouse/Memoirs/101012_a_102304]
-
24 aprilie 1434, îi sunt întărite popii Iuga două sate și un loc în pustie. La 25 mai 1434, domnul dăruia popii Ioil o pustie ca să își facă mânăstire. La 4 mai 1436, Ilie și Ștefan voievozi îi dăruiau lui Duma Uranie și fratelui său Petru, un loc în pustie “de cealaltă parte a Itchilului, anume Cobâle, de la obârșie până la gură și Bezinul de la obârșie până la gură și Sabolna și Teleșeul de la obârșie până la gură și Peresecina de la obârșie până la gură
Ştefan cel Mare şi Sfânt – domn al Ţării Moldovei : (1457-1504) by Manole NEAGOE () [Corola-publishinghouse/Memoirs/101012_a_102304]
-
și “locuri din pustie, la gura... pe Tutova”. Unui preot i se dă “valea până unde cade Smila în Bârlad” ca să își facă sat (18 iunie 1444). La 5 aprilie 1445, Ștefan voievod îi dăruia Mihului logofăt și fratelui său Duma, postelnic, “un loc în pustie aproape de granița leseșcă, anume siliștea Gavrilăuți, ca să își întemeieze sat”. După un an, la 25 ianuarie, întărindu-i Mihului logofăt mai multe bunuri funciare, se menționează și satul la graniță, aproape de Sneatin, Gavrilăuți, pe care
Ştefan cel Mare şi Sfânt – domn al Ţării Moldovei : (1457-1504) by Manole NEAGOE () [Corola-publishinghouse/Memoirs/101012_a_102304]
-
graniță, anume Ivăncăuți și Pogrilăuți și Hatcinți... afară de Davidăuți, credinciosului nostru boier, pan Muhail logofăț.” Alte două locuri din pustie vor fi date Pobratei (26 ianuarie 1453), un altul în 29 august 1455, beneficiarul fiind “sluga a noastră credincioasă, pan Duma Micaci. De data aceasta, locul în pustie se afla în braniștea domnească de la Bohotin. La 18 februarie 1456, erau întărite bunurile funciare ale protopopului Ioil și ale fiului său Giurgea, grămatic, printre care se număra și un loc în pustie
Ştefan cel Mare şi Sfânt – domn al Ţării Moldovei : (1457-1504) by Manole NEAGOE () [Corola-publishinghouse/Memoirs/101012_a_102304]
-
Boldor satul Săseni pe Cotovțea, în Basarabia. În același an, la 4 mai, Mihul cumpăra jumătate din satul Bălănești și țarina veche care este a Lieștilor, afară de țarina nouă. Mihul mai cumpără și jumătate din satul Copoșești, pe Șomuz. Lui Duma, fratele lui Mihul, domnul îi dă un sat, care a fost al lui Vlad Matuș. În 1436, satul Bălănești fusese întărit popii Iuga și fiului său Mihul, dar se pare că abia acum Mihul intră în stăpânirea întregului sat. Satul
Ştefan cel Mare şi Sfânt – domn al Ţării Moldovei : (1457-1504) by Manole NEAGOE () [Corola-publishinghouse/Memoirs/101012_a_102304]
-
Bistrița, lângă Piatra lui Crăciun. La 23 aprilie 1448, Petru voievod îi dăruia Mihului locul unde au fost morile domnești de la Baia ca să își întemeieze mori noi sau steze, dărste și pive. La 22 septembrie 1448, Mihul și frații săi Duma și Tador se pârăsc cu Stan Poiană pentru satul Temeșești, de la gura Studinețului. Câștig de cauză au avut fiii popii Iuga și domnul a pus zavescă 60 de ruble de argint topit, încât, atunci când Stan Poiană și urmașii săi se
Ştefan cel Mare şi Sfânt – domn al Ţării Moldovei : (1457-1504) by Manole NEAGOE () [Corola-publishinghouse/Memoirs/101012_a_102304]
-
treia Bilava și a patra Sima și fratele său Negrilă. Ștefan cel Mare face în această perioadă două danii: la 5 aprilie 1474, dă satul Anteleștii lui Ion Bulboșii și fratelui său Mihul. La 5 aprilie 1488, domnul dăruia lui Duma pârcălab, fiul lui Vlaicu, unchiul lui Ștefan, un sat și o seliște, care “ne-au rămas de la Vâlcea și de la cneaghina lui Olga”. Este, probabil, vorba despre un caz în care un boier nu are moștenitori și averea lui revine
Ştefan cel Mare şi Sfânt – domn al Ţării Moldovei : (1457-1504) by Manole NEAGOE () [Corola-publishinghouse/Memoirs/101012_a_102304]
-
sat, s-au dat 38 de privilegii, 21 reprezentând o cumpărătură, 12 întărirea unei proprietăți și cinci danii făcute de domn. Beneficiarii daniilor ar trebui să fie niște oameni mai puțin bogați. La 14 noiembrie 1499, domnul dăruia lui pan Duma Brudur o jumătate de sat. La 11 ianuarie 1495, primea o jumătate de sat pe Bârlad și jumătate din zăgazul de prins pește “pan Petru ușar” și cele două surori ale sale. În aceeași zi, primea jumătate din satul Piscul
Ştefan cel Mare şi Sfânt – domn al Ţării Moldovei : (1457-1504) by Manole NEAGOE () [Corola-publishinghouse/Memoirs/101012_a_102304]
-
al XV-lea se destramă spre sfârșitul secolului, prin împărțirea lor între urmași sau prin vânzarea unor sate, care aparținuseră lui Giurgiu de la Frătăuți, lui Cupcici sau lui Oană Porcul (tendința de polonizare a numelor a făcut din urmașii lui Duma Negru niște Ciornei, adică negrii, din Porcu - Porcovici, iar pentru că la Frătăuți nu se putea atârna un “ci”, s-a făcut Fratovschi). Este și un domeniu foarte mare, acela al lui Stan Procelnic, prezent în Sfatul Domnesc între 1412-1423. Pentru că
Ştefan cel Mare şi Sfânt – domn al Ţării Moldovei : (1457-1504) by Manole NEAGOE () [Corola-publishinghouse/Memoirs/101012_a_102304]