1,248 matches
-
am identificat În continuatorii lor istorici. 5. CLASELE SOCIALE ȘI SACERDOȚIUL ÎN LUMEA INDO-EUROPEANĂTC "5. CLASELE SOCIALE ȘI SACERDOȚIUL ÎN LUMEA INDO‑EUROPEANĂ" Existența unui panteon pune problema cultului; această problemă naște, pentru Început, o Întrebare fundamentală: exista În perioada indo-europeană o clasă sacerdotală? Această Întrebare Își poate găsi răspuns doar printr-o nouă Întrebare: exista o Împărțire socială În epoca indo-europeană? La Începutul anilor ’30, atât Dumézil (1930), cât și Benveniste (1932) au studiat problema stratificării sociale și au descoperit
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
INDO‑EUROPEANĂ" Existența unui panteon pune problema cultului; această problemă naște, pentru Început, o Întrebare fundamentală: exista În perioada indo-europeană o clasă sacerdotală? Această Întrebare Își poate găsi răspuns doar printr-o nouă Întrebare: exista o Împărțire socială În epoca indo-europeană? La Începutul anilor ’30, atât Dumézil (1930), cât și Benveniste (1932) au studiat problema stratificării sociale și au descoperit o analogie perfectă Între situația vedică și cea avestică. Am văzut deja În imnul rigvedic X, 90, 12 că Împărțirea cvadripartită
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
cărora, le fel ca În India, li se adaugă o a patra clasă, cea a meșteșugarilor (h¿iti-). Concluzia inevitabilă este că tripartitismul exista deja cu siguranță În perioada indo-iraniană. Dar este oare o asemenea concluzie valabilă și pentru lumea indo-europeană? În acest caz, părerile cercetătorilor diferă clar. Benveniste a Încercat În repetate rânduri (după părerea noastră, fără rezultate convingătoare) să identifice structuri sociale identice cu cele indo-iraniene și În alte societăți de matrice indo-europeană și a ajuns, În final, să
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
asemenea concluzie valabilă și pentru lumea indo-europeană? În acest caz, părerile cercetătorilor diferă clar. Benveniste a Încercat În repetate rânduri (după părerea noastră, fără rezultate convingătoare) să identifice structuri sociale identice cu cele indo-iraniene și În alte societăți de matrice indo-europeană și a ajuns, În final, să considere că această Împărțire aparținea deja lumii indo-europene (Benveniste, 1969, I, p. 279). Dumézil, dimpotrivă, observă mai lucid că tripartitismul indo-european era un mod de a analiza realitatea și că nu era neapărat necesar
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
Benveniste a Încercat În repetate rânduri (după părerea noastră, fără rezultate convingătoare) să identifice structuri sociale identice cu cele indo-iraniene și În alte societăți de matrice indo-europeană și a ajuns, În final, să considere că această Împărțire aparținea deja lumii indo-europene (Benveniste, 1969, I, p. 279). Dumézil, dimpotrivă, observă mai lucid că tripartitismul indo-european era un mod de a analiza realitatea și că nu era neapărat necesar ca acesta să se manifeste și Într-o structură socială concret tripartită; ceea ce trebuia
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
identifice structuri sociale identice cu cele indo-iraniene și În alte societăți de matrice indo-europeană și a ajuns, În final, să considere că această Împărțire aparținea deja lumii indo-europene (Benveniste, 1969, I, p. 279). Dumézil, dimpotrivă, observă mai lucid că tripartitismul indo-european era un mod de a analiza realitatea și că nu era neapărat necesar ca acesta să se manifeste și Într-o structură socială concret tripartită; ceea ce trebuia să fie tripartit era doar modul În care societatea respectivă se analiza pe
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
cf. Dumézil, 1968, pp. 15 sqq.). Prin urmare, tocmai În lumina acestei premise trebuie să valorizăm un fapt de ordin lexical, din care uneori s-au extras deducții În mod clar exagerate. S-a observat că, În mai multe limbi indo-europene, termenii care desemnează „preotul”, deși nu se suprapun total, prezintă totuși analogii formale, fiind dezvoltate din rădăcina indo-europeană *bher-, „a aduce”, căreia i se adaugă un prefix deictic „spre” sau „În fața”: În mesapică tabaras, În umbriană arsfertur, În avestică frab
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
de ordin lexical, din care uneori s-au extras deducții În mod clar exagerate. S-a observat că, În mai multe limbi indo-europene, termenii care desemnează „preotul”, deși nu se suprapun total, prezintă totuși analogii formale, fiind dezvoltate din rădăcina indo-europeană *bher-, „a aduce”, căreia i se adaugă un prefix deictic „spre” sau „În fața”: În mesapică tabaras, În umbriană arsfertur, În avestică frab?r?tar-. O structură analoagă are termenul pentru „sacrificiu”: În vedică prabh•ti-, brabharman-, În avestică frab?r
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
r?tar-. O structură analoagă are termenul pentru „sacrificiu”: În vedică prabh•ti-, brabharman-, În avestică frab?r?ti, În galeză abert, În irlandeza veche idbart. Pare deci posibilă reconstituirea, dacă nu chiar a semnificației exacte a celor două lexeme indo-europene, cel puțin a formei lingvistice interne: preotul este cel care aduce obiectul jertfei Înaintea (Înspre) zeu, iar jertfirea constă În actul aducerii. Această concluzie este, fără Îndoială, corectă; eroarea apare atunci când, pornind de la aceste date lexicale, se ajunge la extrapolarea
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
Îndoială, corectă; eroarea apare atunci când, pornind de la aceste date lexicale, se ajunge la extrapolarea unui dat existențial și instituțional, adică reprezentarea preotului ca aparținând unei clase sociale autonome și specializate. Dacă, dimpotrivă, reflectăm asupra naturii pur ideologice a Împărțirii tripartite indo-europene, atunci pare mult mai probabil ca sacerdoțiul să fi existat nu ca o realitate socială, ci ca o activitate a fiecărui individ În momentul aducerii jertfei. 6. SACRIFICIULTC "6. SACRIFICIUL" Populațiile indo-europene cunosc două tipuri de jertfă: sângeroasă și nesângeroasă
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
reflectăm asupra naturii pur ideologice a Împărțirii tripartite indo-europene, atunci pare mult mai probabil ca sacerdoțiul să fi existat nu ca o realitate socială, ci ca o activitate a fiecărui individ În momentul aducerii jertfei. 6. SACRIFICIULTC "6. SACRIFICIUL" Populațiile indo-europene cunosc două tipuri de jertfă: sângeroasă și nesângeroasă. Începem cu cea din urmă. Aceasta consta În libație, adică În oferirea de băuturi zeului. Termenul grec care desemnează acest act este spèndo; din punct de vedere formal este pur și simplu
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
armistițiu, tratat, pace” etc.). Aceeași valoare juridică apare deja stabilită și consolidată Încă din perioada celor mai vechi atestări În limba latină spondere „a promite, a se angaja”: este deci posibil ca funcția libației să fi apărut Încă din epoca indo-europeană târzie. Însă urmele unei valori mai vechi pot fi observate În termenul hitit sippanti, care Înseamnă „a face libații”, Însă poate fi folosit și cu sensul de jertfă sângeroasă; se pare, așadar, că aceasta a fost forma inițială și exclusivă
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
urmele unei valori mai vechi pot fi observate În termenul hitit sippanti, care Înseamnă „a face libații”, Însă poate fi folosit și cu sensul de jertfă sângeroasă; se pare, așadar, că aceasta a fost forma inițială și exclusivă a jertfei indo-europene. Libația a apărut și s-a răspândit, probabil, și datorită ușurinței cu care se realizează, dar și a caracterului său evident necostisitor; pe lângă aceasta, În unele zone au contribuit și orientări de tip umanitar, ostile vărsării de sânge, chiar și
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
suficient să ne gândim la felul În care o folosește Aristofan În Norii) și presupune, printre altele, că victimele sunt obligatoriu animale. În realitate, este mult mai probabil ca ideologic jertfa să-și aibă originea În mitul cosmogonic al popoarelor indo-europene (Lincoln, 1986). Am văzut deja că tradiția vedică (Rig-Veda X, 90) consideră că jertfirea Omului Primordial stă la originea stratificării sociale (cf. Varenne, 1982); mai mult, În această jertfă Își are originea toată realitatea cosmosului: 13 Lunaxe "Luna" s-a
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
s-a alcătuit spațiul-intermediar, din capul său a apărut Cerul, din picioarele sale Pământul, iar din urechile sale Răsăritul. În această jertfă Își are originea toată realitatea materială și teologică; un mit identic se Întâlnește și În cazul altor culturi indo-europene: În lumea germanică, de exemplu, totul se naște din jertfirea gigantului Ymirxe "Ymir": În Grímnismál (strofele 40-41) putem citi: 40 Pământul a fost făcut din carnea lui Ymirxe "Ymir", iar din sângele lui, marea, munții, cu oasele sale, cu părul
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
Adam"; de aici apar prinții și eroii: din oasele sfinte ale lui Adam; de aici vin țăranii noștri ortodocși: din genunchiul sfânt al lui Adam. Astfel de asemănări nu pot fi Întâmplătoare, ci reflectă elemente ale unui vechi mit cosmogonic indo-european, conform căruia toată realitatea provine de la membrele unei ființe primordiale, plasată, fără prea multe preocupări logice, Într-un spațiu și un timp anterioare existenței, În aria nebuloasă a non-ființei, care nu este lipsită de forțe active și figuri personale. Pornind
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
autorii greci și latini uită ceea ce se Întâmplase chiar la ei acasă și văd În jertfele umane practicate de celți și germani un semn al barbariei. De fapt, aceste popoare continuă, Într-o formă clară și repetitivă un obicei tipic indo-european, pe care inclusiv grecii și romanii l-au practicat În plină epocă istorică (Campanile, 1991). Am afirmat inițial că jertfa sângeroasă originară trebuie să fi fost cea umană și că jertfa animală reprezenta un substitut. Această substituire trebuie să fi
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
și romanii l-au practicat În plină epocă istorică (Campanile, 1991). Am afirmat inițial că jertfa sângeroasă originară trebuie să fi fost cea umană și că jertfa animală reprezenta un substitut. Această substituire trebuie să fi Început Încă din epoca indo-europeană; concluzia ne este sugerată de faptul că o regulă rituală clară cerea atât În India cât și la Roma ca victimele să fie doar animale domestice: cai, boi, oi, capre, iar la Roma chiar și porci. Sunt totuși excluse animalele
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
dal mondo indoeuropeo”, În Opus, nr. 2, pp. 365 sqq. Haudry, J. (1981), Les Indo-Européens, Paris. Kuhn, A. (1853), „Über die durch Nasale erweiterten Verbalstämme”, În Kuhns Zeitschrift, nr. 2, pp. 392 sqq. Lincoln, B. (1986), Myth, Cosmos and Society. Indo-European Themes of Creation and Destruction, Cambridge (Mass.). Littleton, C. (1973), The New Comparative Mythology, Berkeley. Lüders, H. (1959), Varuna, vol. II, Göttingen. Menasce, J.P. de (1947), „Une légende indo-iranienne dans l’angélologie judéo-musulmane à propos de Härüt et Märüt”, În
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
am spus deja, nu există texte autohtone din epoca precreștină și informații despre religia primitivă a slavilor, putem totuși culege câteva date despre etapele cele mai vechi din analiza lexicului slav, care cel puțin ne vor spune care sunt culturile indo-europene de care se apropie cel mai mult la nivelul vocabularului religios; În același timp, se va pune problema dacă legăturile respective pot fi interpretate ca o conservare a unei tradiții religioase comune sau ca elemente Împrumutate de slavi din alte
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
pus În evidență o strânsă legătură În privința inovațiilor cu lexicul religios iranian; vom cita situațiile cele mai clare luând, de aici Înainte, rusa ca unic exponent al slavei și omițând celelalte limbi slave: 1) slava și iraniana au eliminat numele indo-european al cerului (ca obiect al cultului: *dy¶us), Înlocuindu-l cu termenul *nebhos(În rusă, nebo; În avestică, nabah-), care, inițial desemnează norii; 2) termenul *deiwos, „zeu”, dobândește valoare de „demon” (În rusa veche, divú, „pasăre infernală”; În avestică, da
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
lui Pisani (1950a) și Îl comparăm pe Perenú doar cu lituanianul Perkúnas, admițând că forma slavă ar fi pierdut o velară prin apropierea paraetimologică cu verbul din slava antică pera, „eu lovesc”. Să pornim pentru ambele teonime de la un termen indo-european *perkw¿nos, derivat În -node la numele stejarului; dacă ne gândim la funcția specifică a acestui sufix (cf. Meid, 1957), ar trebui să Însemne „domn al stejarului (perkwu-)”. Cele trei concepte „fulger”, „stejar”, „zeu suprem” se găsesc asociate și În
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
din care ar apărea termenul rus Volosúxe "Volosu^", la fel cum din *melko, „lapte”, a apărut termenul rus moloko) cu semnificația „cel care are vederea (vel-) bună (-sú)”. În realitate, un asemenea compus este absolut imposibil, pentru că În toate limbile indo-europene - deci și În slavă - elementul *sú funcționează doar ca prefix; astfel, ar fi fost posibilă doar secvența *Sú-vel-. Nu este mai convingător nici rezultatul confruntării, limitate doar la elementul radical, cu alte teonime indo-europene, cum ar fi vedicul Varuña-, galicul
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
absolut imposibil, pentru că În toate limbile indo-europene - deci și În slavă - elementul *sú funcționează doar ca prefix; astfel, ar fi fost posibilă doar secvența *Sú-vel-. Nu este mai convingător nici rezultatul confruntării, limitate doar la elementul radical, cu alte teonime indo-europene, cum ar fi vedicul Varuña-, galicul Vellaunos și nordicul antic Ullr; de fapt, din punct de vedere formal, singura alăturare satisfăcătoare este cu letonul velis „spirit (al unui mort)” și lituanianul Vélsxe "Véls", numele unui demon, deși, pe de altă
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
vedicul svar, avesticul hvare, „soare”, și de vedicul svarga-, „cer luminos”, iar de alții de vedicul svar³j-, „rege suprem”; de asemenea, nu este foarte credibil etimonul propus de Pisani (1950a) care segmentează termenul Sva-rogú și vede În primul element numele indo-european al câinelui (vedicul șv³), iar În cel de al doilea, cuvântul rus rog, „corn”; Împreună ar Însemna deci „câine cornut”, caz În care „câine” ar putea face referire la constelația Siriusxe "Sirius" (cf. latinescul canicula, sau grecescul Kane = Sirius etc.
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]