1,491 matches
-
metafizicii și întemeierea ontologiei, ca teorie a "ființei ființării", printr-o teorie a ființei omului (Dasein), a ființării către care se deschide ființa. Kant socotește omul ca ființă finită și îi problematizează esența, dar intenția sa nu este construirea unei ontologii chiar dacă, potrivit probelor formulate de Heidegger, "critica rațiunii pure" este o ontologie 28 ci, dimpotrivă, formularea condițiilor de posibilitate ale metafizicii (metafizică ce poate cuprinde ontologia); iar ceea ce realizează el este proiectul metafizicii. Prin urmare, filosofia critică a lui Kant
Filosofia umanului: personalism energetic şi antropologie kantiană by Viorel Cernica [Corola-publishinghouse/Science/1444_a_2686]
-
a ființei omului (Dasein), a ființării către care se deschide ființa. Kant socotește omul ca ființă finită și îi problematizează esența, dar intenția sa nu este construirea unei ontologii chiar dacă, potrivit probelor formulate de Heidegger, "critica rațiunii pure" este o ontologie 28 ci, dimpotrivă, formularea condițiilor de posibilitate ale metafizicii (metafizică ce poate cuprinde ontologia); iar ceea ce realizează el este proiectul metafizicii. Prin urmare, filosofia critică a lui Kant nu este caz al nici unuia dintre aceste trei modele de reconstrucție a
Filosofia umanului: personalism energetic şi antropologie kantiană by Viorel Cernica [Corola-publishinghouse/Science/1444_a_2686]
-
ca ființă finită și îi problematizează esența, dar intenția sa nu este construirea unei ontologii chiar dacă, potrivit probelor formulate de Heidegger, "critica rațiunii pure" este o ontologie 28 ci, dimpotrivă, formularea condițiilor de posibilitate ale metafizicii (metafizică ce poate cuprinde ontologia); iar ceea ce realizează el este proiectul metafizicii. Prin urmare, filosofia critică a lui Kant nu este caz al nici unuia dintre aceste trei modele de reconstrucție a umanului; ea cuprinde însă un proiect antropologic. Acesta constă dintr-un set de enunțuri
Filosofia umanului: personalism energetic şi antropologie kantiană by Viorel Cernica [Corola-publishinghouse/Science/1444_a_2686]
-
creație personalitatea folosindu-și din plin potențialul său energetic -, iar omul, ca personalitate, își confirmă statutul de corelațiune energetică finală aflată într-o identitate structurală cu unitatea lumii. Modelul antropologic al personalismului energetic (tipul de explicare a omului), determinat ca ontologie a umanului, îngăduie apropierea acestei filosofii de unele modele și proiecte ale filosofiei actuale. Ne interesează în contextul de față personalismul și energetismul. Potrivit personalismului energetic, omul cumpănește (cum voi încerca să dovedesc) condiționatul natural (toate ființările determinate) și Necondiționatul
Filosofia umanului: personalism energetic şi antropologie kantiană by Viorel Cernica [Corola-publishinghouse/Science/1444_a_2686]
-
într-un mod "antropologic" Criticile kantiene, îndeosebi Critica rațiunii pure, pornind de la ideea că în filosofia critică se află, ca fapt esențial, un discurs asupra omului ca ființă finită. Pe acest temei, Heidegger scotea la iveală sensuri ale modelului unei ontologii a umanului ca "ontologie fundamentală"; modelul în cauză fusese pus la punct de filosof cu puțin timp înainte, în lucrarea Sein und Zeit (1927); sensul lui era acela al unei "analitici" a Dasein-ului. O critică a rațiunii pure, așa cum a
Filosofia umanului: personalism energetic şi antropologie kantiană by Viorel Cernica [Corola-publishinghouse/Science/1444_a_2686]
-
Criticile kantiene, îndeosebi Critica rațiunii pure, pornind de la ideea că în filosofia critică se află, ca fapt esențial, un discurs asupra omului ca ființă finită. Pe acest temei, Heidegger scotea la iveală sensuri ale modelului unei ontologii a umanului ca "ontologie fundamentală"; modelul în cauză fusese pus la punct de filosof cu puțin timp înainte, în lucrarea Sein und Zeit (1927); sensul lui era acela al unei "analitici" a Dasein-ului. O critică a rațiunii pure, așa cum a conceput-o Kant, exprimă
Filosofia umanului: personalism energetic şi antropologie kantiană by Viorel Cernica [Corola-publishinghouse/Science/1444_a_2686]
-
celui care deschide chestiunea metafizicii. Prin urmare, ea este o teorie a omului acesta pune chestiunea metafizicii vizat ca "subiect" al interogației asupra ființei, mai bine-zis, ca ființare privilegiată în sensul că ei doar îi este originar-structurală relația cu ființa. Ontologia, interogându-se despre ființă (ființa în ea însăși și ființa ființării), nu este posibilă decât în urmarea unui discurs asupra celui care are acces direct la întrebarea despre ființă asupra ființării umane (ca Dasein) -, discurs ce devine, astfel, ontologie fundamentală
Filosofia umanului: personalism energetic şi antropologie kantiană by Viorel Cernica [Corola-publishinghouse/Science/1444_a_2686]
-
ființa. Ontologia, interogându-se despre ființă (ființa în ea însăși și ființa ființării), nu este posibilă decât în urmarea unui discurs asupra celui care are acces direct la întrebarea despre ființă asupra ființării umane (ca Dasein) -, discurs ce devine, astfel, ontologie fundamentală. Așadar, întrucât "descrierea lui Heidegger asupra Ființei pre-predicative a Dasein-ului semnifică faptul că 'Ființa' este numai în înțelegerea Dasein-ului"36, ontologia (generală) este posibilă doar pe temeiul "analiticii existențiale" ("analiticii ontologice") a acestuia. Ambele proiecte de discurs asupra omului
Filosofia umanului: personalism energetic şi antropologie kantiană by Viorel Cernica [Corola-publishinghouse/Science/1444_a_2686]
-
celui care are acces direct la întrebarea despre ființă asupra ființării umane (ca Dasein) -, discurs ce devine, astfel, ontologie fundamentală. Așadar, întrucât "descrierea lui Heidegger asupra Ființei pre-predicative a Dasein-ului semnifică faptul că 'Ființa' este numai în înțelegerea Dasein-ului"36, ontologia (generală) este posibilă doar pe temeiul "analiticii existențiale" ("analiticii ontologice") a acestuia. Ambele proiecte de discurs asupra omului, antropologia filosofică gândită de Max Scheler și ontologia fundamentală a lui Martin Heidegger, au în vedere omul în determinarea sa esențială (a
Filosofia umanului: personalism energetic şi antropologie kantiană by Viorel Cernica [Corola-publishinghouse/Science/1444_a_2686]
-
Ființei pre-predicative a Dasein-ului semnifică faptul că 'Ființa' este numai în înțelegerea Dasein-ului"36, ontologia (generală) este posibilă doar pe temeiul "analiticii existențiale" ("analiticii ontologice") a acestuia. Ambele proiecte de discurs asupra omului, antropologia filosofică gândită de Max Scheler și ontologia fundamentală a lui Martin Heidegger, au în vedere omul în determinarea sa esențială (a ființei sale), adică într-un orizont ontologic; dar nici unul dintre ele nu elimină rosturile ontice ale ființării umane. Ambele propuneri de reconstrucție a umanului, având conștiința
Filosofia umanului: personalism energetic şi antropologie kantiană by Viorel Cernica [Corola-publishinghouse/Science/1444_a_2686]
-
altă parte, urgența reconstrucției înseși interogației despre ceea-ce-este omul. Fiecare încearcă să dea măsură acestor două fapte, fie prin raportarea la tradiția antropologică (științifică, în bună măsură) și la celelalte moduri de ființare (cazul antropologiei filosofice), fie prin "destrucția" conceptelor ontologiei tradiționale în vederea părăsirii orizontului desemnat ca "uitare a ființei" și retrasarea raporturilor dintre ființă și ființare (cazul ontologiei fundamentale). Prezența omului în lume, existența unui orizont deschis al ființării în care au "stabilitate" faptele omului, raporturile dintre diferite ființări etc.
Filosofia umanului: personalism energetic şi antropologie kantiană by Viorel Cernica [Corola-publishinghouse/Science/1444_a_2686]
-
prin raportarea la tradiția antropologică (științifică, în bună măsură) și la celelalte moduri de ființare (cazul antropologiei filosofice), fie prin "destrucția" conceptelor ontologiei tradiționale în vederea părăsirii orizontului desemnat ca "uitare a ființei" și retrasarea raporturilor dintre ființă și ființare (cazul ontologiei fundamentale). Prezența omului în lume, existența unui orizont deschis al ființării în care au "stabilitate" faptele omului, raporturile dintre diferite ființări etc. sunt dezvăluite în tradiția filosofică.37 Încă în filosofia începuturilor, Parmenide așeza sub măsura rostirii gândirea și ființa
Filosofia umanului: personalism energetic şi antropologie kantiană by Viorel Cernica [Corola-publishinghouse/Science/1444_a_2686]
-
tot una cu ființa), înte-meindu-le prin identitate, adică printr-o relație cu semnificație ontologică, însă purtătoare, totodată, a unor sensuri antropologice clare. Socrate, de asemenea, consacrând filosofic formula delfică prea bine știută, Cunoaște-te pe tine însuți! , în contextul unei "ontologii a cunoașterii", rostea despre om. S-a spus chiar mai mult în privința semnificației demersului socratic, anume că omul apare ca fiind obiectul ca atare al discursului său filosofic, de unde observația că am avea de-a face, prin această filosofie, cu
Filosofia umanului: personalism energetic şi antropologie kantiană by Viorel Cernica [Corola-publishinghouse/Science/1444_a_2686]
-
noul înțeles de "filosofie a omului", antropologia depășește închiderile științifice, devenind discurs asupra "poziției omului în univers ca punct de plecare al oricărei filosofări"40. Reinstituirea antropologiei filosofice (Scheler) este apropiată, în sensul ei generic ca discurs reflexiv, de instituirea ontologiei umanului ca ontologie fundamentală (Heidegger). Ambele rediscută și redefinesc statutul rostirii despre om. Diferențele țin însă de modul raportării la ceea ce filosofii în cauză concep ca fiind umanul; și sunt esențiale aceste diferențe, în privința descrierii de tip "fizic" a omului
Filosofia umanului: personalism energetic şi antropologie kantiană by Viorel Cernica [Corola-publishinghouse/Science/1444_a_2686]
-
filosofie a omului", antropologia depășește închiderile științifice, devenind discurs asupra "poziției omului în univers ca punct de plecare al oricărei filosofări"40. Reinstituirea antropologiei filosofice (Scheler) este apropiată, în sensul ei generic ca discurs reflexiv, de instituirea ontologiei umanului ca ontologie fundamentală (Heidegger). Ambele rediscută și redefinesc statutul rostirii despre om. Diferențele țin însă de modul raportării la ceea ce filosofii în cauză concep ca fiind umanul; și sunt esențiale aceste diferențe, în privința descrierii de tip "fizic" a omului și în deschiderile
Filosofia umanului: personalism energetic şi antropologie kantiană by Viorel Cernica [Corola-publishinghouse/Science/1444_a_2686]
-
și, mai ales, nu prin orice "zicere" despre om. Tradiția filosofică a secolului trecut care acoperă cea mai mare parte a "momentului" filosofiei contemporane scoate la iveală, ca model de reconstrucție a umanului, alături de antropologia filosofică (Max Scheler) și de ontologia fundamentală (Martin Heidegger), ontologia umanului. Trebuie să o gândim pe aceasta din urmă pe baza discursului despre om din Sein und Zeit, lucrarea lui Heidegger; fără a rămâne însă acolo, fiindcă dintr-o asemenea perspectivă, ontologia umanului nu ar avea
Filosofia umanului: personalism energetic şi antropologie kantiană by Viorel Cernica [Corola-publishinghouse/Science/1444_a_2686]
-
prin orice "zicere" despre om. Tradiția filosofică a secolului trecut care acoperă cea mai mare parte a "momentului" filosofiei contemporane scoate la iveală, ca model de reconstrucție a umanului, alături de antropologia filosofică (Max Scheler) și de ontologia fundamentală (Martin Heidegger), ontologia umanului. Trebuie să o gândim pe aceasta din urmă pe baza discursului despre om din Sein und Zeit, lucrarea lui Heidegger; fără a rămâne însă acolo, fiindcă dintr-o asemenea perspectivă, ontologia umanului nu ar avea îndreptățire decât ca "ontologie
Filosofia umanului: personalism energetic şi antropologie kantiană by Viorel Cernica [Corola-publishinghouse/Science/1444_a_2686]
-
Max Scheler) și de ontologia fundamentală (Martin Heidegger), ontologia umanului. Trebuie să o gândim pe aceasta din urmă pe baza discursului despre om din Sein und Zeit, lucrarea lui Heidegger; fără a rămâne însă acolo, fiindcă dintr-o asemenea perspectivă, ontologia umanului nu ar avea îndreptățire decât ca "ontologie fundamentală". Deși în "contextul justificării" ea este secundă față de ontologia fundamentală, în "contextul descoperirii" ea este înainte de aceasta. Modelul ei poate fi lămurit și prin raportare la cel al antropologiei filosofice. În
Filosofia umanului: personalism energetic şi antropologie kantiană by Viorel Cernica [Corola-publishinghouse/Science/1444_a_2686]
-
ontologia umanului. Trebuie să o gândim pe aceasta din urmă pe baza discursului despre om din Sein und Zeit, lucrarea lui Heidegger; fără a rămâne însă acolo, fiindcă dintr-o asemenea perspectivă, ontologia umanului nu ar avea îndreptățire decât ca "ontologie fundamentală". Deși în "contextul justificării" ea este secundă față de ontologia fundamentală, în "contextul descoperirii" ea este înainte de aceasta. Modelul ei poate fi lămurit și prin raportare la cel al antropologiei filosofice. În unele dintre caracteristicile și componentele sale, modelul antropologiei
Filosofia umanului: personalism energetic şi antropologie kantiană by Viorel Cernica [Corola-publishinghouse/Science/1444_a_2686]
-
pe baza discursului despre om din Sein und Zeit, lucrarea lui Heidegger; fără a rămâne însă acolo, fiindcă dintr-o asemenea perspectivă, ontologia umanului nu ar avea îndreptățire decât ca "ontologie fundamentală". Deși în "contextul justificării" ea este secundă față de ontologia fundamentală, în "contextul descoperirii" ea este înainte de aceasta. Modelul ei poate fi lămurit și prin raportare la cel al antropologiei filosofice. În unele dintre caracteristicile și componentele sale, modelul antropologiei filosofice se regăsește, cum menționam mai sus, în întreaga istorie
Filosofia umanului: personalism energetic şi antropologie kantiană by Viorel Cernica [Corola-publishinghouse/Science/1444_a_2686]
-
și, în urmare, oarecum paradoxal, determinare individuală a "modului" uman de a fi; b) utilizarea acestui postulat ca principiu explicativ al ordinii umane. Acest model are semnificație într-un decupaj ontic al omului, deși el cuprinde și elemente ale unei "ontologii generale", în absența căreia nu ar fi posibilă nici o opinie despre "existența umană". Prin el se urmărește în primul rând separarea "omului ca lucru de lucru"42. De aici și prezența modului uman de a fi (determinat ca o "natură
Filosofia umanului: personalism energetic şi antropologie kantiană by Viorel Cernica [Corola-publishinghouse/Science/1444_a_2686]
-
fi posibilă nici o opinie despre "existența umană". Prin el se urmărește în primul rând separarea "omului ca lucru de lucru"42. De aici și prezența modului uman de a fi (determinat ca o "natură", printr-un atribut specific) în individ. Ontologia umanului, ca exercițiu filosofic din ce în ce mai vizibil în demersurile filosofice actuale (dar nu ca model de reconstrucție a umanului, alături de antropologia filosofică și de ontologia fundamentală), "nu este o disciplină constituită și nici nu are, încă, o problematică recunoscut proprie, bine
Filosofia umanului: personalism energetic şi antropologie kantiană by Viorel Cernica [Corola-publishinghouse/Science/1444_a_2686]
-
prezența modului uman de a fi (determinat ca o "natură", printr-un atribut specific) în individ. Ontologia umanului, ca exercițiu filosofic din ce în ce mai vizibil în demersurile filosofice actuale (dar nu ca model de reconstrucție a umanului, alături de antropologia filosofică și de ontologia fundamentală), "nu este o disciplină constituită și nici nu are, încă, o problematică recunoscut proprie, bine orânduită și larg consensuală. E vorba, deocamdată, mai mult de un spirit relativ comun și de o arie de preocupări oarecum convergente, în care
Filosofia umanului: personalism energetic şi antropologie kantiană by Viorel Cernica [Corola-publishinghouse/Science/1444_a_2686]
-
și de o arie de preocupări oarecum convergente, în care dospesc laolaltă varii concepte, motive, intuiții, atitudini și considerente apreciate ca purtătoare de făgăduințe sau, chiar, drept hotărâtoare pentru edificarea în noi direcții și într-un stil filosofic înnoit a ontologiei"43. Dat fiind statutul nedefinit încă, parțial convențional, al ontologiei umanului, ne îngăduim să-i configurăm posibilul chip. Dar pornind de la matricea ei, recunoscându-i adevăratele surse și eventualele traiectorii, luând în seamă și ilustrele sale promisiuni consemnate de Cristian
Filosofia umanului: personalism energetic şi antropologie kantiană by Viorel Cernica [Corola-publishinghouse/Science/1444_a_2686]
-
dospesc laolaltă varii concepte, motive, intuiții, atitudini și considerente apreciate ca purtătoare de făgăduințe sau, chiar, drept hotărâtoare pentru edificarea în noi direcții și într-un stil filosofic înnoit a ontologiei"43. Dat fiind statutul nedefinit încă, parțial convențional, al ontologiei umanului, ne îngăduim să-i configurăm posibilul chip. Dar pornind de la matricea ei, recunoscându-i adevăratele surse și eventualele traiectorii, luând în seamă și ilustrele sale promisiuni consemnate de Cristian Petru în fragmentul citat mai sus, îndrăznim să identificăm posibile
Filosofia umanului: personalism energetic şi antropologie kantiană by Viorel Cernica [Corola-publishinghouse/Science/1444_a_2686]