1,858 matches
-
această întreprindere este constatarea romaniștilor că în vreme ce latina era o limbă sintetică, fiindcă însuma prin desinențe și sufixe valorile gramaticale ale cuvintelor în chiar structura lor, limbile romanice sînt analitice, căci redau aceste valori de obicei prin cuvinte ajutătoare, precum prepozițiile, verbele auxiliare sau unele adverbe. Nu există însă limbi în totalitate sintetice și nici limbi în totalitate analitice, ci oricare limbă este în același timp și sintetică și analitică, încît mai corect este să se afirme că limbile romanice sînt
Comunicare culturală şi comunicare lingvistică în spaţiul european by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/920_a_2428]
-
și sintetică și analitică, încît mai corect este să se afirme că limbile romanice sînt mai analitice decît latina, deoarece nu sînt analitice în mod absolut. Pe de altă parte, dacă în cazul substantivului analiti-citatea a devenit definitorie prin instituirea prepozițiilor în realizarea opozițiilor cazuale, la verb, unde pierderea terminațiilor cu valoare desinențială ar fi dus la o nivelare a opozițiilor paradigmatice, s-a produs refacerea acestor opoziții tot pe bază desinențială, deci, tot sintetic și nu s-a produs, decît
Comunicare culturală şi comunicare lingvistică în spaţiul european by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/920_a_2428]
-
sintetic. Islandeza a păstrat încă sistemul complet de declinare inițial cu patru cazuri distincte și, la fel, germana are și ea o flexiune nominală bogată, cu păstrarea celor patru cazuri din germanică. Celelalte limbi germanice însă exprimă relațiile cazuale cu ajutorul prepozițiilor, lipsindu-le, prin urmare, flexiunea cazuală, cu excepția genitivului, unde se folosește desinența -s, dar neerlandeza recurge foarte rar chiar și la această desinență (dan. Kongen af Danmarks slot "castelul regelui Danemar-cei"). Ceea ce se exprimă însă în mod sintetic cu această
Comunicare culturală şi comunicare lingvistică în spaţiul european by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/920_a_2428]
-
unde se folosește desinența -s, dar neerlandeza recurge foarte rar chiar și la această desinență (dan. Kongen af Danmarks slot "castelul regelui Danemar-cei"). Ceea ce se exprimă însă în mod sintetic cu această desinență se poate exprima și analitic cu ajutorul unor prepoziții (engl. of, germ. von [fon], neer. van, dan. af, norv. av), doar suedeza recurgînd foarte rar la exprimarea prepozițională a genitivului. Există, așadar, din acest punct de vedere, două tipuri de limbi germanice: unul apropiat limbii-bază (care cuprinde islandeza și
Comunicare culturală şi comunicare lingvistică în spaţiul european by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/920_a_2428]
-
magh. = maghiară, maghiar med. = medieval mod. = modern n. = (substantiv) neutru neer. = neerlandeză (olandeză + flamandă), neerlandez nom. = nominativ norm. = (dialectul) normand norv. = nornegiană, norvegian num. = numeral part. = participiu pers. = persoană pg. = portugheză, portughez pl. = plural pol. = poloneză, polonez pop. = popular prep. = prepoziție prez. = prezent pron. = pronume pron. dem. = pronume demonstrativ prov. = provensală; provensal refl. = reflexiv rom. = română, român rus. = rusă, rus s. = substantiv sec. = secol sg. = singular sl. = slavă, slav; slavon sp. = spaniolă, spaniol sued. = suedeză, suedez ucr. = ucraineană, ucrainean v. = vechi
Comunicare culturală şi comunicare lingvistică în spaţiul european by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/920_a_2428]
-
plural sem (lat. simus) și persoana a doua plural seți (lat. sitis), atestate în textele românești din secolul al XVI-lea, au fost înlocuite de formele analogice sîntem, sînteți, create pornind de la sînt. 43 Fenomenul este denumit articol contractat sau prepoziție articulată: fr. article contranté, it. preposizione articolata, sp. contracción del articulo, pg. contracçăo do artículo. 44 Potrivit lui Eugen Coșeriu (Prelegeri și conferințe, p. 138-139) există diferențe de conținut (în italiană) între superlativul realizat cu acest sufix și cel analitic. 45
Comunicare culturală şi comunicare lingvistică în spaţiul european by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/920_a_2428]
-
EXTINDEREA UTILIZĂRII PREPOZIȚIEI PE ÎN LIMBA ACTUALĂ BLANCA CROITOR 1. PRELIMINARII Prepoziția pe este foarte eterogenă din punct de vedere sintactic și semantic. Utilizările sale se pot grupa în trei categorii mari: (a) fără sens, funcționează ca marcă a complementului direct, în anumite
[Corola-publishinghouse/Science/85009_a_85795]
-
EXTINDEREA UTILIZĂRII PREPOZIȚIEI PE ÎN LIMBA ACTUALĂ BLANCA CROITOR 1. PRELIMINARII Prepoziția pe este foarte eterogenă din punct de vedere sintactic și semantic. Utilizările sale se pot grupa în trei categorii mari: (a) fără sens, funcționează ca marcă a complementului direct, în anumite condiții semanticosintactice 1; (b) cu un sens foarte abstract
[Corola-publishinghouse/Science/85009_a_85795]
-
împreună cu verbul a face formează un predicat contrafactiv (a face pe deșteptul); (d) purtătoare de sens lexical, funcționează în diverse contexte circumstanțiale 2 - cu diverse valori, de la concrete la foarte abstracte. În cele ce urmează voi urmări anumite utilizări ale prepoziției pe, cele cu sens lexical plin (circumstanțial). Monitorizarea sistematică a unor programe TV între 2006 și 2008 m-a dus la concluzia că această prepoziție se extinde în limbajul presei actuale și, într-o oarecare măsură, și în limbajul familiar
[Corola-publishinghouse/Science/85009_a_85795]
-
valori, de la concrete la foarte abstracte. În cele ce urmează voi urmări anumite utilizări ale prepoziției pe, cele cu sens lexical plin (circumstanțial). Monitorizarea sistematică a unor programe TV între 2006 și 2008 m-a dus la concluzia că această prepoziție se extinde în limbajul presei actuale și, într-o oarecare măsură, și în limbajul familiar. Din păcate, româna dispune de puține corpusuri de română vorbită, astfel încât nu am putut urmări statistic utilizarea prepoziției pe în limbajul colocvial, majoritatea exemplelor pe
[Corola-publishinghouse/Science/85009_a_85795]
-
m-a dus la concluzia că această prepoziție se extinde în limbajul presei actuale și, într-o oarecare măsură, și în limbajul familiar. Din păcate, româna dispune de puține corpusuri de română vorbită, astfel încât nu am putut urmări statistic utilizarea prepoziției pe în limbajul colocvial, majoritatea exemplelor pe care le-am folosit fiind din presă: (a) programele de televiziune și de radio, preponderent de știri sau de actualități (jurnale, talk-show-uri pe teme politice și de actualități); persoanele monitorizate sunt jurnaliști și
[Corola-publishinghouse/Science/85009_a_85795]
-
Cotidianul, Evenimentul zilei, România liberă). Am selectat acele exemple care atestă extinderea lui pe lexical în limbajul presei, exemple în care alți vorbitori de limba română (care nu lucrează în presă sau nu sunt politicieni) ar fi folosit o altă prepoziție sau locuțiune prepozițională în locul lui pe. Așa cum am precizat, pe lexical are multe valori în limba română, inclusiv sensuri abstracte. Prin urmare, poate fi dificil a delimita exact acele exemple care arată o extindere a utilizării sale. Extinderea înseamnă atât
[Corola-publishinghouse/Science/85009_a_85795]
-
înregistrat au fost selectate pe baza simțului lingvistic (al meu și al colegilor cu care am discutat exemplele). De altfel, pentru a testa intuiția că pe se extinde în limbajul presei în contexte în care alți vorbitori ar folosi alte prepoziții sau locuțiuni prepoziționale, am făcut o mică anchetă printre vorbitori, majoritatea studenți (de la secția de Limbi Moderne Aplicate), iar în foarte puține cazuri prepoziția utilizată în aceleași contexte a fost pe (vezi infra, Anexă). Am grupat exemplele în funcție de valorile semantice
[Corola-publishinghouse/Science/85009_a_85795]
-
că pe se extinde în limbajul presei în contexte în care alți vorbitori ar folosi alte prepoziții sau locuțiuni prepoziționale, am făcut o mică anchetă printre vorbitori, majoritatea studenți (de la secția de Limbi Moderne Aplicate), iar în foarte puține cazuri prepoziția utilizată în aceleași contexte a fost pe (vezi infra, Anexă). Am grupat exemplele în funcție de valorile semantice pe care le are prepoziția pe în contextele respective. Aceste valori sunt uneori greu de descris, de definit, întrucât sunt (destul de) abstracte și se
[Corola-publishinghouse/Science/85009_a_85795]
-
făcut o mică anchetă printre vorbitori, majoritatea studenți (de la secția de Limbi Moderne Aplicate), iar în foarte puține cazuri prepoziția utilizată în aceleași contexte a fost pe (vezi infra, Anexă). Am grupat exemplele în funcție de valorile semantice pe care le are prepoziția pe în contextele respective. Aceste valori sunt uneori greu de descris, de definit, întrucât sunt (destul de) abstracte și se întrepătrund. De asemenea, este dificil de delimitat valoarea semantică a prepoziției în sine de cea a nominalului cu care se combină
[Corola-publishinghouse/Science/85009_a_85795]
-
Am grupat exemplele în funcție de valorile semantice pe care le are prepoziția pe în contextele respective. Aceste valori sunt uneori greu de descris, de definit, întrucât sunt (destul de) abstracte și se întrepătrund. De asemenea, este dificil de delimitat valoarea semantică a prepoziției în sine de cea a nominalului cu care se combină sau a întregii grupări pe + substantiv. În mare parte dintre exemplele înregistrate, grupul pe + nominal are valori semantice de relație, având funcția sintactică de circumstanțial de relație. Alte valori frecvent
[Corola-publishinghouse/Science/85009_a_85795]
-
folosește pe). 2. VALORILE SEMANTICE ÎNREGISTRATE În cele ce urmează, voi detalia și exemplifica valorile semantice înregistrate, începând cu cele concrete și continuând cu cele abstracte 3. Am selectat doar acele valori care mi s-au părut că arată extinderea prepoziției (în defavoarea alte prepoziții sau a unei locuțiuni prepoziționale). Cele șase valori exemplificate sunt: locul, timpul, instrumentul cauza, modul și relația. Conform DLR niciuna dintre aceste șase valori nu este nouă, fiind atestate exemple pentru fiecare dintre ele. În GA (I
[Corola-publishinghouse/Science/85009_a_85795]
-
VALORILE SEMANTICE ÎNREGISTRATE În cele ce urmează, voi detalia și exemplifica valorile semantice înregistrate, începând cu cele concrete și continuând cu cele abstracte 3. Am selectat doar acele valori care mi s-au părut că arată extinderea prepoziției (în defavoarea alte prepoziții sau a unei locuțiuni prepoziționale). Cele șase valori exemplificate sunt: locul, timpul, instrumentul cauza, modul și relația. Conform DLR niciuna dintre aceste șase valori nu este nouă, fiind atestate exemple pentru fiecare dintre ele. În GA (I: 370-373), relația nu
[Corola-publishinghouse/Science/85009_a_85795]
-
prepoziționale). Cele șase valori exemplificate sunt: locul, timpul, instrumentul cauza, modul și relația. Conform DLR niciuna dintre aceste șase valori nu este nouă, fiind atestate exemple pentru fiecare dintre ele. În GA (I: 370-373), relația nu este indicată printre valorile prepoziției pe (conformitatea este subsumată modului), iar la circumstanțialul de relație (II: 192-196) nu este menționată și pe printre prepozițiile care introduc un circumstanțial de relație. 2.1. Locul - în sens larg. Substantivul precedat de prepoziția pe desemnează: 2.1.1
[Corola-publishinghouse/Science/85009_a_85795]
-
valori nu este nouă, fiind atestate exemple pentru fiecare dintre ele. În GA (I: 370-373), relația nu este indicată printre valorile prepoziției pe (conformitatea este subsumată modului), iar la circumstanțialul de relație (II: 192-196) nu este menționată și pe printre prepozițiile care introduc un circumstanțial de relație. 2.1. Locul - în sens larg. Substantivul precedat de prepoziția pe desemnează: 2.1.1. O emisiune sau un canal mass-media (televiziune, agenție de presă, televizorul, numele unui ziar): Ai văzut filmul, când s-
[Corola-publishinghouse/Science/85009_a_85795]
-
nu este indicată printre valorile prepoziției pe (conformitatea este subsumată modului), iar la circumstanțialul de relație (II: 192-196) nu este menționată și pe printre prepozițiile care introduc un circumstanțial de relație. 2.1. Locul - în sens larg. Substantivul precedat de prepoziția pe desemnează: 2.1.1. O emisiune sau un canal mass-media (televiziune, agenție de presă, televizorul, numele unui ziar): Ai văzut filmul, când s-a dat pe știri? (S. Tănase, Realitatea TV, 17.II.2007) [...] s-a și arătat pe
[Corola-publishinghouse/Science/85009_a_85795]
-
pe ediția on-line a unui cotidian faptul că respectivei doctorițe i s-a desfăcut contractul de muncă. (M. S. Paveliu, stenogramele Camerei Deputaților, în CLRA) " Nu cred în căsătorie", zice Luciu pe "Libertatea". (C. Dinu, Radio Guerrilla, 2.V.2008). Prepozițiile pe care le înlocuiește pe în contexte de mai sus sunt la (la știri, la radio, la televizor, la agențiile de presă) și în (în emisiunea, în talk-show-urile, în presa scrisă, în ediția on-line, în "Libertatea"). 2.1.2. O
[Corola-publishinghouse/Science/85009_a_85795]
-
mai modestă [în alegeri]. (Gh. Flutur, Realitatea TV, 23.VI.2008) Problema nu este numai pe București. (M. Voicu, Realitatea TV, 5.IV. 2008) [...] un proprietar de agenție de tur operator pe Grecia [...] (N. Vascan, B1 TV, 21.XI.2007). Prepoziția pe înlocuiește în aceste contexte prepozițiile în (în zona Moldovei, în Grecia, în București) și din (din toată aria europeană). 2.1.3. O imagine Vom vedea imediat pe imaginea satelitară pe care am primit-o. (E. Cordoneanu, Realitatea TV
[Corola-publishinghouse/Science/85009_a_85795]
-
Realitatea TV, 23.VI.2008) Problema nu este numai pe București. (M. Voicu, Realitatea TV, 5.IV. 2008) [...] un proprietar de agenție de tur operator pe Grecia [...] (N. Vascan, B1 TV, 21.XI.2007). Prepoziția pe înlocuiește în aceste contexte prepozițiile în (în zona Moldovei, în Grecia, în București) și din (din toată aria europeană). 2.1.3. O imagine Vom vedea imediat pe imaginea satelitară pe care am primit-o. (E. Cordoneanu, Realitatea TV, 13.III.2007) [...] ceea ce este acolo
[Corola-publishinghouse/Science/85009_a_85795]
-
2007) [...] vedeți pe imagini, doamnelor și domnilor [...] (R. Dumitrescu, Realitatea TV, 23.III.2007) [...] o gravă, gravă greșeală a celui pe care l-ați văzut la un moment dat pe această reluare [...] (un comentator sportiv, TVR 2, 21.X.2007). Prepoziția pe este folosită aici în locul prepoziției în (vedeți în imagini) sau a locuțiunii prepoziționale în cadrul (în cadrul acestei reluări). 2.1.4. O instituție (doar substantivul bursă): tranzacții pe bursă (Realitatea TV, 5.IV. 2006) cotațiile lor pe bursă (Realitatea TV
[Corola-publishinghouse/Science/85009_a_85795]