12,821 matches
-
de mult controlul asupra politicii interne a României, Serbiei și Muntenegrului, faptul că aceste state făceau încă parte din imperiu îi confereau acesteia prestigiu, precum și unele avantaje concrete în relațiile externe. Pe lîngă aceasta, Tesalia, o parte a Epirului și ținuturile de la granița cu Serbia și Muntenegru fuseseră cedate. Bulgaria, Rumelia Orientală, Bosnia, Herțegovina și sangeacul Novi Pazar, încă sub suzeranitate otomană, nu mai erau sub autoritatea directă a Constantinopolului. În ciuda serioaselor lui pierderi, imperiul deținea totuși teritorii întinse în Macedonia și Albania
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
activitățile celorlalți și îi învrăjbea pe unii împotriva altora. El își folosea rețeaua de spioni ca să-și doboare adversarii. În ciuda acestor metode, Abdul Hamid al II-lea a fost un reformator hotărît. El a acordat o foarte mare atenție administrării ținuturilor lui și voia instituirea unui control centralizat eficient. Asemeni monarhilor din statele balcanice vecine, sultanul întîmpina dificultăți financiare enorme. Plata salariilor funcționarilor săi rămînea de multe ori mult în urmă. Slăbiciunea aceasta constituia un obstacol și în calea posibilei introduceri
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
smochine, ulei de măsline, opiu, mătase și minereuri și erau importate confecții, textile, materiale medicale și zahăr. Cu toate serioasele pierderi teritoriale, în special în Europa, la răscrucea veacului, Imperiul Otoman era încă o putere importantă. Incluzîndu-i pe locuitorii tuturor ținuturilor dependente, populația lui se ridica în 1897 la 39 096 294. Dacă erau luați în considerație doar cei aflați sub controlul direct al guvernului care plăteau taxe, numărul acestora era de 19 050 307.3 După 1878, statul întîmpina încă
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
cercurilor internaționale. Nodul gordian a fost înfrîngerea armatei grecești din 1897, dar Poarta a fost împiedicată de marile puteri să profite de această victorie. Oricum ar fi fost, Creta era practic pierdută. Spre sfîrșitul secolului al XX-lea, situația din ținuturile albaneze și macedonene era din ce în ce mai instabilă. Anarhia din Macedonia avea să ducă la o intervenție diplomatică a Imperiului Habsburgic și a Rusiei. Pe tot parcursul acestei perioade a crescut deci presiunea din partea marilor puteri și a naționalităților balcanice. Imperiul Otoman
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
70%, era în marea sa majoritate în favoarea rămînerii în cadrul Imperiului Otoman, firește, cu condiția ca drepturile și privilegiile tradiționale să fie menținute. Liga de la Prizren din 1878 fusese fondată în primul rînd în scopul împiedicării violării de către puterile străine a ținuturilor naționale albaneze; scopul ei nu fusese crearea unei Albanii independente. Odată cu decăderea evidentă a Imperiului Otoman și cu dobîndirea independenței de către statele creștine, unii lideri ai conducerii albaneze au elaborat veritabile programe axate mai cu seamă pe linia naționalismului european
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
În 1887 la Korçë și-a deschis porțile o școală particulară, prima instituție autorizată oficial, dar în 1902 și aceasta a fost închisă. Preferința arătată de Abdul Hamid al II-lea pentru administrația centralizată a întîmpinat o opoziție fermă în ținuturile albaneze, atît din partea celor cu orientare națională cît și a clanurilor din munți, care erau obișnuite să-și administreze singure afacerile. Acestea din urmă se împotriveau mai ales reformelor care prevedeau perceperea cu regularitate a impozitelor sau eficientizarea recrutării în
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
către sfîrșitul secolului, în timpul unei perioade de reacție adversă a Constantinopolului. Urmărind permanenta competiție dintre sîrbi, bulgari, muntenegreni și greci în privința a ceea ce mai rămăsese din posesiunile Imperiului Otoman în Europa, liderii albanezi aveau motive întemeiate să se teamă că ținuturile lor naționale puteau fi în pericol, urmînd să fie împărțite între acești competitori. Era posibil să se repete situația în care se aflaseră acestea în timpul Congresului de la Berlin. Lipsa unei unități politice albaneze era deosebit de primejdioasă. Dorința de unire a
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
diferitelor state balcanice în cadrul unui alt plan de împărțire. Fiind nevoiți să se apere, albanezii și-au format propriile lor detașamente înarmate. Apăruse totodată în prim-plan o nouă generație, care avea multe elemente comune cu contemporanii săi din alte ținuturi ale Balcanilor. Un grup de tineri intelectuali au înființat în noiembrie 1905 la Bitola o societate secretă, cu ramificații pe tot cuprinsul ținuturilor albaneze, numită Comitetul pentru Eliberarea Albaniei. În ianuarie 1906, Bajo Topulli a organizat unități de gherilă, care
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
totodată în prim-plan o nouă generație, care avea multe elemente comune cu contemporanii săi din alte ținuturi ale Balcanilor. Un grup de tineri intelectuali au înființat în noiembrie 1905 la Bitola o societate secretă, cu ramificații pe tot cuprinsul ținuturilor albaneze, numită Comitetul pentru Eliberarea Albaniei. În ianuarie 1906, Bajo Topulli a organizat unități de gherilă, care erau instruite cum să lupte atît cu armata otomană cît și cu teroriștii creștini. În septembrie 1906, această organizație a pus la cale
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
scrierii arabe. În cele din urmă, în martie 1910 a izbucnit o revoltă la Priština, care s-a răspîndit curînd în tot vilaietul Kosovo. Ea a fost înăbușită după trei luni de lupte. Acest eveniment a avut repercusiuni asupra tuturor ținuturilor albaneze. După încetarea revoltei, conducerea otomană a închis organizațiile și școlile naționale albaneze și a interzis apariția publicațiilor. Liderii au fost întemnițați. Cei din zonele muntoase, un grup pe care Poarta nu reușise niciodată să-l controleze, au rămas însă
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
activitatea din toate teritoriile albaneze. Regimul Junilor Turci a dizolvat în ianuarie 1912 adunarea și a anunțat organizarea de noi alegeri, care au fost însoțite din nou de fraudă și violență. În aprilie au izbucnit revolte în cîteva regiuni ale ținuturilor albaneze; prin iunie ele se răspîndiseră în numeroase zone. În această perioadă conducerea otomană pierduse controlul efectiv asupra regiunii. Cu toate acestea, exista încă o dezbinare profundă în rîndul liderilor albanezi în privința obiectivelor naționale; unii urmăreau aproape exclusiv înlăturarea regimului
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
Poarta. Ea a acceptat în septembrie unele dintre cererile insurgenților, dar în octombrie, înainte de a se ajunge la un acord final, a început Primul Război Balcanic. Evenimentul acesta avea să ducă la instaurarea unei situații de urgență pentru liderii albanezi. Ținuturile lor naționale erau iarăși în mare pericol de a fi împărțite între statele balcanice creștine. MACEDONIA Soarta ținuturilor macedonene nu va constitui doar o problemă majoră la sfîrșitul secolului al XIX-lea, ci avea totodată să constituie pe viitor principalul
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
un acord final, a început Primul Război Balcanic. Evenimentul acesta avea să ducă la instaurarea unei situații de urgență pentru liderii albanezi. Ținuturile lor naționale erau iarăși în mare pericol de a fi împărțite între statele balcanice creștine. MACEDONIA Soarta ținuturilor macedonene nu va constitui doar o problemă majoră la sfîrșitul secolului al XIX-lea, ci avea totodată să constituie pe viitor principalul element de contradicție între statele balcanice. Macedonia, o regiune cu o suprafață de 25 000 de mile pătrate
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
Cel mai mare și mai important port după Constantinopol era Salonicul, care era totodată centrul economic al Macedoniei. Prin 1888, o linie ferată lega acest oraș cu Belgradul. Austro-Ungaria, care ocupa Bosnia-Herțegovina și sangeacul Novi Pazar, avea aceleași interese în ținuturile sudice dinspre Marea Egee pe care le avea și Rusia în Bulgaria. Rusia și Marea Britanie erau extrem de preocupate de soarta regiunii din cauza apropierii ei de Strîmtori și a rolului ei în ceea ce privește echilibrul de forțe din Balcani. Pentru națiunile balcanice, problema era
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
treilea considerent implica ideea compensației: dacă un stat obținea o mărire a teritoriului său, atunci vecinii lui trebuia să primească suprafețe echivalente. Dacă se apela la istorie ca bază a dreptului modern asupra unui teritoriu, atunci cei avantajați erau grecii. Ținuturile erau privite prin prisma situației din perioada Greciei vechi și a Bizanțului, care fuseseră sub jurisdicția Patriarhiei de la Constantinopol, practic o organizație națională grecească. Bulgarii și sîrbii aveau și ei firește revendicări istorice datînd din perioada pre-otomană. Chestiunea cu adevărat
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
ocuparea de către habsburgi a celor două provincii, Serbia se putea extinde doar în sud. În acordul cu Viena din 1881, Milan primise asigurări de sprijinire a unei asemenea acțiuni, astfel încît Serbia a intrat cu entuziasm în lupta pentru dobîndirea ținuturilor macedonene și a depus mari eforturi pentru a demonstra că slavii macedoneni erau sîrbi. Au fost efectuate studii asupra limbilor și obiceiurilor locale și întocmite statistici. Serbia a deschis consulate la Salonic și la Skopje și peste puțin timp și
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
de la urcarea pe tron a lui Petru Karagheorghevici, nu mai avea legături strînse cu Viena. Cu toate că guvernul habsburgic preluase administrarea Bosniei-Herțegovina, naționaliștii sîrbi aveau încă speranțe că într-un viitor oarecare vor reuși cumva să dobîndească ceea ce ei considerau drept ținuturile lor naționale. Anexarea îndepărta și mai mult posibilitatea aceasta. S-a declanșat o veritabilă criză. Liderii sîrbi au apelat la sprijinul Rusiei, în vreme ce Imperiul Habsburgic spera în ajutorul Berlinului. Guvernul rus nu era însă în măsură în perioada aceasta să
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
cu Bulgaria. În schimb, Serbia voia stabilirea unui aranjament în privința împărțirii. Tratatul semnat în acest moment era aparent un pact defensiv mutual; o serie de clauze secrete prevedeau însă o împărțire a teritoriului respectiv. S-a căzut de acord ca ținutul situat la nord de Munții Šar să fie atribuit Serbiei, iar regiunea de la est de fluviul Struma și de Munții Rodopi, Bulgariei. O mare parte a Macedoniei rămînea astfel neîmpărțită (vezi harta 4). Cele două guverne au fost de acord
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
acest act ar fi privat Serbia și Grecia de teritoriul pe care speraseră să-l anexeze, ele au căutat să obțină o compensație din acela atribuit Bulgariei sau din acela rămas neîmpărțit în Macedonia. Problema nu era caracterul național al ținuturilor respective, ci echilibrul de forțe dintre aliații balcanici. Temîndu-se de Bulgaria ca principală competitoare, Serbia și Grecia au ajuns iar la o înțelegere secretă asupra împărțirii acestei zone și a ajutorului reciproc în caz de război. Aceste două guverne erau
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
ale Monarhiei dualiste. Fuseseră deja observate două orientări în rîndul acestor populații. Unii puneau accent pe interesele naționale ale fiecărei națiuni în parte de exemplu, partidele croate ale lui Starčević și Frank, amîndouă susținînd unificarea a ceea ce ele considerau drept ținuturi croate, adică Croația, Slavonia, Dalmația și Bosnia-Herțegovina. Obiectivul lor era formarea unui stat național croat cu statut federal, dar pe perfect picior de egalitate cu Austria și Ungaria. Biserica Catolică urma să joace aici un rol important. Acești naționaliști croați
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
și să sprijine o unire în cele din urmă cu Serbia. Guvernul sîrb avea și mai multe soluții. În primul rînd, el putea continua eforturile din trecut, militînd pentru înființarea unei Serbii Mari. Această politică avea drept obiectiv național anexarea ținuturilor habsburgice considerate ca fiind sîrbești, în special a Bosniei, Herțegovinei, Vojvodinei și a unor părți ale Croației, Dalmației și Slavoniei populate de sîrbi. În al doilea rînd, proiectul unei federații balcanice constituia de multă vreme o țintă standard a programelor
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
de un foarte mare sprijin din partea unor anumite sectoare ale societății sîrbești, mai ales a intelectualilor și a studenților. O mare atracție era reprezentă de faptul că programul era atît idealist cît și practic. Dacă Belgradul reușea să unească toate ținuturile slavilor de sud, națiunea care ar fi rezultat ar fi avut potențialul de a deveni o mare putere. Pe lîngă aceasta, ea ar fi constituit cu siguranță forța dominantă din Balcani. Această doctrină constituia totodată o armă în mîinile guvernului
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
să fie "Piemontul Balcanilor", o expresie care putea avea mai multe înțelesuri. Pe tot parcursul secolului al XIX-lea, obiectivul lor major fusese unificarea teritoriilor considerate de ei ca fiind sîrbești, în care intrau Bosnia, Herțegovina, Vechea Serbie, Macedonia și ținuturile din Imperiul Habsburgic locuite de sîrbi. Ei urmăreau și o unire cu Muntenegru un obiectiv practic, dată fiind convingerea majorității muntenegrenilor că erau într-adevăr sîrbi. O serie de grupuri, echivalentele partidelor croate mai numeroase din cadrul monarhiei, doreau obținerea tuturor
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
din Imperiul Habsburgic locuite de sîrbi. Ei urmăreau și o unire cu Muntenegru un obiectiv practic, dată fiind convingerea majorității muntenegrenilor că erau într-adevăr sîrbi. O serie de grupuri, echivalentele partidelor croate mai numeroase din cadrul monarhiei, doreau obținerea tuturor ținuturilor slavilor sudici, inclusiv a regiunilor croate. Mulți dintre membrii acestora aveau atitudini similare cu acelea ale omologilor lor din rîndul naționaliștilor croați: ei îi considerau pe croați drept sîrbi renegați. Obiectivul Serbiei Mari, ca și Marea Idee a grecilor, era
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
similare cu acelea ale omologilor lor din rîndul naționaliștilor croați: ei îi considerau pe croați drept sîrbi renegați. Obiectivul Serbiei Mari, ca și Marea Idee a grecilor, era deci un stat bazat nu pe principii strict etnice, ci pe anexarea ținuturilor asociate istoric sau care fuseseră într-o anumită perioadă sub jurisdicția bisericii ortodoxe sîrbe. Idealul era teritoriul inclus în imperiul lui Ștefan Dušan, cel mai mare dintre conducătorii medievali ai Serbiei. Naționaliștii erau încurajați de progresele înregistrate în ultimul timp
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]