12,821 matches
-
legislative. Acest guvern a trimis o delegație la Paris pentru a apăra interesele albanezilor pe lîngă Marile Puteri. Cu toate că reprezentanții de la Durrës aveau puncte de vedere diferite în privința atitudinii față de Italia, toți erau preocupați în primul rînd de împiedicarea împărțirii ținutului lor. Erau deci dispuși să accepte protecția Italiei, ba chiar și un prinț italian drept conducător, dacă acest lucru ar fi asigurat păstrarea integrității teritoriului lor. Deși autoritățile italiene nu au încercat să influențeze congresul, ele nu au permis totuși
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
să se schimbe radical în următoarea jumătate de secol. VIAȚA TRADIȚIONALĂ ÎN MEDIUL RURAL Deși poziția țăranilor a fost deja discutată, accentul a fost pus în primul rînd pe marile evenimente războaie, revoluții și catastrofe care au schimbat radical statutul ținuturilor în care aceștia locuiau. O atenție mai mică a fost acordată aspectelor vieții lor, care erau relativ neschimbate de secole, mai ales relațiilor din cadrul satelor și celor de familie. Cu toate că descrierea unui tablou valabil pentru întreaga Peninsulă Balcanică este greu
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
făceau, poate, parte și un bunic sau o bunică, era ceva foarte obișnuit, existau și alte rînduieli. Exista firește o populație numeroasă alcătuită din muncitori agricoli, ciobani și muncitori sezonieri, folosiți mai ales ca să aibă grijă de proprietatea altora. În ținuturile slavilor de sud, o altă instituție, zadruga, a fost un timp forma de organizare dominantă în agricultură. Această gospodărie țărănească extinsă era bazată pe principiul conform căruia membrii de sex masculin nu părăseau niciodată pămînturile părinților lor. În schimb, ei
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
bineînțeles unui scop practic și erau adoptate în vederea apărării familiei respective în vremuri pline de primejdii și împotriva tiraniei autorităților politice. După familie, țăranul depindea de comunitatea satului său. De-a lungul istoriei Balcanilor, indiferent de autoritatea străină care stăpînea ținutul respectiv, notabilii locali au jucat un rol foarte important în administrarea districtului lor. Am văzut cît de importanți erau în cadrul sistemului otoman. După instituirea regimurilor naționale centralizate, aceștia au continuat să dețină o mare parte a prestigiului și autorității lor
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
aplicat într-un mod foarte dubios și în primul rînd în beneficiul puterilor victorioase. Germania și Uniunea Sovietică fuseseră într-adevăr lipsite de un teritoriu cu altă componență națională, mai ales în ceea ce privește reconstituirea statului polonez, dar ele pierduseră, de asemenea, ținuturi locuite de milioane de conaționali. Peste un milion de germani fuseseră atribuiți Poloniei; Alsacia și Lorena, care au fost date Franței, aveau în 1910 1 634 260 de vorbitori de limbă germană și numai 204 262 de vorbitori de limbă
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
austrieci fusese înăbușită la intervenția francezilor. În același mod, peste 3 milioane de germani boemi, foști cetățeni habsburgici, care trăiau în apropierea graniței, au fost incluși în Cehoslovacia. Uniunea Sovietică avea probleme teritoriale similare. Prin tratatul de pace, statele baltice, ținuturile poloneze și Basarabia, regiuni care aveau o minoritate de locuitori ucraineni și bieloruși, îi fuseseră luate. Pe lîngă aceasta, regimul sovietic avea să adopte pe viitor o politică extrem de asemănătoare cu aceea a predecesorului său țarist: un teritoriu aflat cîndva
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
era lipsită de o bază teritorială adecvată dezvoltării ei viitoare. Stat industrial, dependent de surse de hrană și materii prime din exterior, Germania fusese grav afectată de blocada britanică din timpul războiului. Problema era însă unde puteau fi găsite aceste ținuturi. Mein Kampf clarifică și acest aspect: Dar dacă vorbim despre pămîntul și teritoriul Europei zilelor noastre, ne putem gîndi în primul rînd la Rusia și la statele vecine vasale ei." Acest teritoriu trebuia cucerit: "Exact așa cum strămoșii noștri nu au
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
între Maček și reprezentanții guvernului a fost în cele din urmă încheiat cu doar cîteva zile înainte de izbucnirea celui de-al doilea război mondial. Conform Sporazum-ului (Înțelegere) din august 1939, Iugoslavia era reorganizată, Croația avînd un statut autonom în cadrul statului. Ținuturile ei cuprindeau Croația, Slavonia, Dalmația și o parte a teritoriului locuit de croați din Bosnia și Herțegovina. Regiunea autonomă avea o populație de 4,4 milioane, din care 866 000 erau sîrbi. Era deci de naționalitate croată în proporție de
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
lui Metaxas într-o direcție ușor diferită. După dezastrul din Anatolia, guvernul grec nu avea nici un obiectiv teritorial major. Stăpînirea de către italieni a Insulelor Dodecanese provoca multe nemulțumiri și existau încă pretenții asupra sudului Albaniei; orice acțiune în vederea anexării acestor ținuturi era însă evident imposibilă și primejdioasă. Grecia era ea însăși ținta unor atacuri din partea vecinilor ei revizioniști. Albania voia Epirul, iar Bulgaria Tracia. Pe lîngă aceasta, în ciuda faptului că Grecia era membră a Antantei Balcanice, Metaxas avea tot atît de
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
de obstacole majore. Piedica principală era îngrijorarea perfect justificată a tuturor statelor care aveau graniță comună cu Uniunea Sovietică față de intențiile puternicei lor vecine. Ca să se angajeze în luptă cu armata germană, forțele sovietice ar fi trebuit să străbată aceste ținuturi. Nici Finlanda, nici Polonia, nici Statele Baltice sau România nu erau dispuse să permită ca armata sovietică să treacă granițele lor. Ele se temeau că vor fi apoi supuse politic și că vor suferi pierderi teritoriale. Toate aceste state aveau
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
Polonia, nici Statele Baltice sau România nu erau dispuse să permită ca armata sovietică să treacă granițele lor. Ele se temeau că vor fi apoi supuse politic și că vor suferi pierderi teritoriale. Toate aceste state aveau în stăpînire foste ținuturi țariste, iar Stalin manifestase un remarcabil simț al istoriei. Regimurile conservatoare aflate la putere erau perfect conștiente de amenințarea pe care o reprezentau comuniștii pentru sistemele lor interne. Cu toate aceste obstacole, Uniunea Sovietică se afla în postura avantajoasă de
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
de acord cu un schimb de populații. Sudul Dobrogei a fost retrocedat Bulgariei în septembrie. Aceste cedări, care implicau o mare parte a teritoriului românesc (vezi harta 9), au provocat o indignare uriașă în rîndul opiniei publice, mai ales în ținuturile transilvănene. În septembrie, Carol al II-lea a fost obligat să abdice și să părăsească țara; fiul lui, Mihai, în vîrstă de nouăsprezece ani, a devenit din nou rege. Guvernul era dominat de generalul Ion Antonescu, un lider conservator și
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
acest moment, guvernul sovietic a început să facă din nou presiuni în privința încheierii unui tratat de asistență mutuală. Arkadie I. Sobolev a sosit în noiembrie 1940 la Sofia cu o misiune specială. În schimbul semnării acordului, diplomatul sovietic oferea Bulgariei unele ținuturi din Tracia aflate în stăpînirea Turciei și Greciei. El nu era împotriva aderării bulgarilor la Pactul Tripartit, declarînd că ar fi posibil ca și Uniunea Sovietică să-l semneze. La început, Boris a reușit să reziste atît abordării germanilor, cît
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
Hitler a decis invadarea țării. Planurile Operațiunii Marița au fost deci modificate, incluzînd și Iugoslavia, după care au început pregătirile diplomatice în vederea cuceririi țării. Au fost abordate atît guvernul Ungariei, cît și cele ale României și Bulgariei. Dat fiind că ținuturile iugoslave puteau fi acum împărțite, exista posibilitatea ca pretențiile teritoriale ale acestor state să fie satisfăcute. Bulgarilor li s-a spus, de pildă, că "acest fapt rezolvase chestiunea Macedoniei."32 În timpul negocierilor cu guvernul maghiar, primul ministru, Pál Teleki, a
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
a sîrbilor a dus în schimb la apariția unor sentimente de nemulțumire și ostilitate exacerbate, care vor avea drept rezultat o serie de atrocități incredibile în timpul războiului. Am văzut că problema locuitorilor din Balcani era implicarea în deținerea controlului asupra ținuturilor revendicate pe bază istorică sau națională. Toate statele aveau dispute teritoriale cu vecinii lor: în legătură cu Macedonia erau angajate Bulgaria, Grecia și Iugoslavia, iar în legătură cu Transilvania, poate cea mai serioasă, Ungaria și România, dar existau de asemenea conflicte în privința Traciei, Epirului
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
a luptei pentru reintegrarea celor două regiuni, un mult mai mic entuziasm s-a manifestat față de continuarea războiului după atingerea acestui obiectiv. În ciuda faptului că, în caz că Germania nu ieșea victorioasă din conflict, România nu se putea aștepta să păstreze aceste ținuturi, mulți se temeau de consecințele implicării militare ulterioare. Un considerent însemnat era totuși menținerea armatelor române pe cîmpul de bătaie. Alăturîndu-se Germaniei, guvernul român lupta de fapt pentru reîntregirea Transilvaniei. Pe durata războiului, această regiune a fost tot timpul centrul
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
ales de grîne, pentru Berlin. Ocuparea Macedoniei și Traciei de către bulgari a stîrnit un mare entuziasm la început. Naționaliștii obținuseră astfel ceea ce ei considerau drept granițele corecte ale statului lor. În mai 1941, guvernul bulgar a anexat o parte din ținuturile ocupate; germanii, care cedaseră deja Tracia, nu au ridicat nici o obiecție. Odată cu achiziționarea acestor teritorii, Bulgaria a devenit cel mai puternic stat din Balcani. Atitudinea populației a fost astfel descrisă de un politician bulgar: Eram cu toții intoxicați de ideea că
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
față de forțele ocupante, ai căror lideri se purtau ca niște cuceritori și se dovedeau adesea a fi administratori corupți și incompetenți. Din dorința de a contracara aceste reacții ostile și fiind sigur că va deține cu titlu permanent stăpînirea acestor ținuturi, guvernul bulgar a declanșat o propagandă masivă, străduindu-se să cîștige sprijinul locuitorilor lor și să-i convingă de faptul că erau de naționalitate bulgară. Au fost făcute încercări de ridicare a nivelului cultural al regiunii, care era una dintre
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
propriei lor educații naționale, era convins că locuitorii Macedoniei și Traciei, pe care ei le numeau Belomorie, erau realmente conaționalii lor. Cu toate că exista o bază a acestei credințe în Macedonia iugoslavă sau în Vardar, cea mai mare parte a fostelor ținuturi aflate sub stăpînirea Atenei suferiseră în perioada interbelică o schimbare radicală a structurii naționale. Dacă în 1912 populația grecească alcătuia doar 43 % din cea a Macedoniei, iar în 1919 numai 17 % din cea a Traciei apusene, prin anii '20, în
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
pe teritoriile stăpînite de ea înainte de 1919, Bačka și Baranja, precum și pe alte zone mai restrînse. Restul Vojvodinei și Banatul au fost atribuite minorității germane locale. Albaniei dominate de italieni i s-au dat regiunea Kosovo și o parte a ținuturilor macedonene și muntenegrene. Germania și Italia au anexat fiecare cîte o parte a Sloveniei. Cele mai mari cîștiguri ale italienilor erau coasta Dalmației și insulele din Marea Adriatică. Restul teritoriilor Iugoslaviei au fost trecute sub controlul autorităților politice sîrbe, croate și
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
și cel al celorlalte țări est-europene, adică Bulgaria, România, Ungaria și Slovacia. Deși cea mai mare parte a coastei Dalmației fusese pierdută în favoarea Italiei, teritoriile croate includeau acum Bosnia și Herțegovina, care constituiau de multă vreme obiectivul naționaliștilor. Achiziționarea acestor ținuturi complica însă structura etnică a statului. Din cei 6,5 milioane de locuitori ai lor, numai 3,4 milioane erau croați; existau și 1,9 milioane de sîrbi ortodocși, 700.000 de musulmani, 150.000 de germani, 18.000 de
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
de nemulțumirile și de urile naționale. În 1943, după capitularea Italiei, teritoriul Dalmației care fusese ocupat de țara aceasta, a fost atribuit regimului Ustaša. Croația Mare din acest an era deci formată, cu excepția Istriei și a portului Rijeka, din toate ținuturile revendicate anterior de naționaliștii croați. Prin împlinirea visurilor și atingerea obiectivelor naționaliștilor de care fuseseră atît de grav frustrați pînă atunci, liderii Ustašei au cîștigat într-adevăr o oarecare susținere populară. Un exemplu de patimă exacerbată care putea fi stîrnită
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
a naționalităților, poziție care avea să atragă un larg sprijin popular. Prin noiembrie 1941, eforturile depuse anterior în vederea asigurării cooperării dintre cetnici și partizani eșuaseră. A apărut o situație foarte complicată. Deși fusese instituită o ocupație germană și italiană în ținuturile iugoslave, oficialii celor două puteri nu erau întotdeauna de acord și existau diferențe de opinie asemănătoare și în privința modului în care trebuia să fie tratată țara de către guvernele acestor două state. Atît la Belgrad cît și la Zagreb erau la
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
sub administrația lor era tot timpul pusă sub semnul îndoielii. În mediul rural fuseseră înființate două organizații de rezistență majore cu conduceri rivale și programe politice, naționale și sociale diferite. Trebuie să menționăm că o dezbinare asemănătoare exista și în ținuturile slovene, unde existau neînțelegeri atît în cadrul grupurilor de colaboraționiști, cît și între organizațiile de rezistență de dreapta și de stînga. Situația din Macedonia era și mai confuză din cauza rivalităților naționale și a luptei dintre partidele comuniste bulgar și iugoslav în privința
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
deși, firește, încă sub stăpînire italiană, i s-a atribuit controlul asupra regiunii Kosovo. Asemeni Bulgariei și Croației, Albania a urmărit în timpul ocupației puterilor Axei realizarea cîtorva dintre principalele ei obiective naționaliste. În ciuda acestui fapt, și aici, ca și în ținuturile grecești și iugoslave învecinate, a fost organizată o rezistență. În 1940, Abas Kupi, care reprezenta clanurile din nordul țării, înființase o serie de detașamente pentru a-l sprijini pe regele Zog. Pe viitor însă, cele mai importante grupuri au fost
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]