13,026 matches
-
dacă lumea nu este ceva subiectiv (nici din punct de vedere individual, nici colectiv, nici absolut), în ce măsură este capabil subiectul să o cunoască; dacă individul uman se află în armonie sau în disarmonie cu lumea etc. Urmînd această orientare a filozofiei în general, filozofia limbii trebuie la rîndul ei să aibă drept scop și corolar raportul dintre obiectiv și subiectiv în limbă, ce se poate formula și prin vizarea laturilor extreme, adică întrebarea dacă limba este o entitate subiectivă sau o
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
este ceva subiectiv (nici din punct de vedere individual, nici colectiv, nici absolut), în ce măsură este capabil subiectul să o cunoască; dacă individul uman se află în armonie sau în disarmonie cu lumea etc. Urmînd această orientare a filozofiei în general, filozofia limbii trebuie la rîndul ei să aibă drept scop și corolar raportul dintre obiectiv și subiectiv în limbă, ce se poate formula și prin vizarea laturilor extreme, adică întrebarea dacă limba este o entitate subiectivă sau o entitate obiectivă. Problema
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
se manifestă și în limba populară, devine evidentă îndeosebi în cazul limbii literare, atunci cînd, prin suspendarea alterității, limba devine ea însăși obiect asupra căruia se manifestă în mod intenționat predispoziția creativă a omului. În producțiile culturale intens individualizate (precum filozofia și poezia), cînd antropocosmosul este rezultatul unei viziuni individuale, subiectivitatea individuală se manifestă, pe de o parte, ca subiectiv ontologic, care marchează desemnarea prin entități-le la care se raportează cuvintele, și, pe de altă parte, ca subiectiv lingvistic, care
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
pe terenul logicii, și atunci unei construcții determinative precum zăpadă pufoasă, unde determinantul este o predicație a substantivului, i se poate aplica regula obiectivității din perspectiva concordanței cu realitatea. Partea a treia : RELAȚIILE ȘI DETERMINĂRILE FILOZOFĂRII Implicarea limbii în particularizarea filozofiei Investigarea limbii din perspectiva filozofiei a fost de cele mai multe ori orientată spre a afla un răspuns la între-barea dacă există sau nu o legătură între aspectul și structura sistemelor filozofice create pe terenul unei culturi și limba culturii respective. Ca
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
unei construcții determinative precum zăpadă pufoasă, unde determinantul este o predicație a substantivului, i se poate aplica regula obiectivității din perspectiva concordanței cu realitatea. Partea a treia : RELAȚIILE ȘI DETERMINĂRILE FILOZOFĂRII Implicarea limbii în particularizarea filozofiei Investigarea limbii din perspectiva filozofiei a fost de cele mai multe ori orientată spre a afla un răspuns la între-barea dacă există sau nu o legătură între aspectul și structura sistemelor filozofice create pe terenul unei culturi și limba culturii respective. Ca atare, din această perspectivă, filozofia
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
filozofiei a fost de cele mai multe ori orientată spre a afla un răspuns la între-barea dacă există sau nu o legătură între aspectul și structura sistemelor filozofice create pe terenul unei culturi și limba culturii respective. Ca atare, din această perspectivă, filozofia limbii nu a fost și nu este o ramură filozofică comparabilă cu altele, care au un obiect pe care îl studiază pur și simplu cu viziunea și cu mijloacele filozofiei. Filozofia limbii are aici această latură a investigării legăturii dintre
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
culturi și limba culturii respective. Ca atare, din această perspectivă, filozofia limbii nu a fost și nu este o ramură filozofică comparabilă cu altele, care au un obiect pe care îl studiază pur și simplu cu viziunea și cu mijloacele filozofiei. Filozofia limbii are aici această latură a investigării legăturii dintre limbă și filozofare, fără însă a se reduce la ea și fără a se institui în dimensiune obligatorie. Problema are două aspecte de bază: unul care are în vedere preocupările
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
și limba culturii respective. Ca atare, din această perspectivă, filozofia limbii nu a fost și nu este o ramură filozofică comparabilă cu altele, care au un obiect pe care îl studiază pur și simplu cu viziunea și cu mijloacele filozofiei. Filozofia limbii are aici această latură a investigării legăturii dintre limbă și filozofare, fără însă a se reduce la ea și fără a se institui în dimensiune obligatorie. Problema are două aspecte de bază: unul care are în vedere preocupările filozofilor
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
limbilor cauzează, condiționează și favorizează, măcar în parte, dezvoltarea cugetării într-o formă sau alta. Desigur, de fiecare dată discuția vizează în primul rînd modalitatea de filozofare și în mai mică măsură conținutul propriu-zis al sistemelor. În acest context, în filozofia lui Aristotel, îndeosebi în logică, s-au văzut reflexele trăsăturilor limbii grecești. Limba germană, cu construcțiile ei ample, a fost considerată de unii modelul indiscutabil al unei concepții integraliste precum cea realizată de Leibniz, în vreme ce alți exegeți consideră că filozofia
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
filozofia lui Aristotel, îndeosebi în logică, s-au văzut reflexele trăsăturilor limbii grecești. Limba germană, cu construcțiile ei ample, a fost considerată de unii modelul indiscutabil al unei concepții integraliste precum cea realizată de Leibniz, în vreme ce alți exegeți consideră că filozofia lui Kant ar fi expresia cea mai adecvată a limbii germane prin afluxul de subiectivitate, pentru ca, după alte opinii, gîndirea lui Hegel, aflată sub zodia devenirii, să fie considerată expresia caracterului acestei limbi. Pentru limba franceză, căreia i s-a
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
de subiectivitate, pentru ca, după alte opinii, gîndirea lui Hegel, aflată sub zodia devenirii, să fie considerată expresia caracterului acestei limbi. Pentru limba franceză, căreia i s-a atribuit o ordine de tip mozaical, s-a considerat reprezentativă ordinea deductivă din filozofia lui Descartes, dar rafinamentul și precizia aceleiași limbi s-au văzut mai evident reflectate la Malebranche. S-ar părea, din cele prezentate, că fiecare dintre relațiile stabilite între trăsăturile limbilor și modalitățile de filozofare își are o anumită întemeiere, dacă
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
alta dintre caracteristicile limbii, modalitatea de filozofare se poate diversifica destul de mult pînă la a nu mai rămîne legată de specificul unei limbi și de relația exclusivă cu ea. Din aceste motive, dacă legătura dintre trăsăturile (firea) limbii și tipul filozofiei realizate într-un spațiu lingvistic nu trebuie respinsă, ea nu trebuie nici absolutizată în sensul unei totale imposibilități a trecerii dintr-un spațiu lingvistic în altul cu același mod de filozofare. De altfel, universaliile lingvistice, ce depășesc arealul aspectelor particularizante
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
cuvintelor se pot manifesta și în alt mod decît realizarea structurilor propoziționale prin compatibilitățile și atracțiile semnificative ale cuvintelor apaținînd diferitelor clase morfologice (părți de vorbire). Deseori s-au făcut aprecieri de către exegeți care remarcau faptul că anumite deducții din filozofia lui Platon sau tranzițiile operate în filozofia lui Hegel se bazează uneori pe înrudirile radicale ale cuvintelor ce semnifică diferite noțiuni în limbile greacă și germană. Observarea acestor fapte a condus pe unii interpreți la concluzia unei mari dependențe a
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
mod decît realizarea structurilor propoziționale prin compatibilitățile și atracțiile semnificative ale cuvintelor apaținînd diferitelor clase morfologice (părți de vorbire). Deseori s-au făcut aprecieri de către exegeți care remarcau faptul că anumite deducții din filozofia lui Platon sau tranzițiile operate în filozofia lui Hegel se bazează uneori pe înrudirile radicale ale cuvintelor ce semnifică diferite noțiuni în limbile greacă și germană. Observarea acestor fapte a condus pe unii interpreți la concluzia unei mari dependențe a filozofiei față de limbă, ajungînd chiar la părerea
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
lui Platon sau tranzițiile operate în filozofia lui Hegel se bazează uneori pe înrudirile radicale ale cuvintelor ce semnifică diferite noțiuni în limbile greacă și germană. Observarea acestor fapte a condus pe unii interpreți la concluzia unei mari dependențe a filozofiei față de limbă, ajungînd chiar la părerea că filozofia este subordonată spiritului sau ideologiei limbii 314. Totuși, istoria filozofiei relevă, fără posibilitate de îndoială, faptul că filozofia se realizează printr-o mare varietate de opere, diferite prin obiect, prin opțiunile metodologice
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
Hegel se bazează uneori pe înrudirile radicale ale cuvintelor ce semnifică diferite noțiuni în limbile greacă și germană. Observarea acestor fapte a condus pe unii interpreți la concluzia unei mari dependențe a filozofiei față de limbă, ajungînd chiar la părerea că filozofia este subordonată spiritului sau ideologiei limbii 314. Totuși, istoria filozofiei relevă, fără posibilitate de îndoială, faptul că filozofia se realizează printr-o mare varietate de opere, diferite prin obiect, prin opțiunile metodologice, prin principiile pe care se sprijină și, îndeosebi
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
semnifică diferite noțiuni în limbile greacă și germană. Observarea acestor fapte a condus pe unii interpreți la concluzia unei mari dependențe a filozofiei față de limbă, ajungînd chiar la părerea că filozofia este subordonată spiritului sau ideologiei limbii 314. Totuși, istoria filozofiei relevă, fără posibilitate de îndoială, faptul că filozofia se realizează printr-o mare varietate de opere, diferite prin obiect, prin opțiunile metodologice, prin principiile pe care se sprijină și, îndeosebi, prin concluziile la care se ajunge. Ingeniozitatea speculativă, spiritul de
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
Observarea acestor fapte a condus pe unii interpreți la concluzia unei mari dependențe a filozofiei față de limbă, ajungînd chiar la părerea că filozofia este subordonată spiritului sau ideologiei limbii 314. Totuși, istoria filozofiei relevă, fără posibilitate de îndoială, faptul că filozofia se realizează printr-o mare varietate de opere, diferite prin obiect, prin opțiunile metodologice, prin principiile pe care se sprijină și, îndeosebi, prin concluziile la care se ajunge. Ingeniozitatea speculativă, spiritul de observație și geniul personal al fiecărui cugetător stau
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
conținut de însăși limba în care este scris textul filozofic 315. În mod implicit, această opinie relevă independența modului de gîndire și, prin aceasta, a modului de filozofare urmat de un gînditor în raport cu limba prin care este exprimat sistemul rezultat, filozofia specifică limbii fiind altceva decît filozofia gîndito-rului respectiv. Se creează astfel perspectiva multiplicității modalității de filozofare pe terenul unei limbi unice, dar se menține și ideea că limba însăși are integrată în sine o filozofie, o perspectivă de a vedea
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
este scris textul filozofic 315. În mod implicit, această opinie relevă independența modului de gîndire și, prin aceasta, a modului de filozofare urmat de un gînditor în raport cu limba prin care este exprimat sistemul rezultat, filozofia specifică limbii fiind altceva decît filozofia gîndito-rului respectiv. Se creează astfel perspectiva multiplicității modalității de filozofare pe terenul unei limbi unice, dar se menține și ideea că limba însăși are integrată în sine o filozofie, o perspectivă de a vedea lumea. Trăsături ale limbii ca trăsături
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
care este exprimat sistemul rezultat, filozofia specifică limbii fiind altceva decît filozofia gîndito-rului respectiv. Se creează astfel perspectiva multiplicității modalității de filozofare pe terenul unei limbi unice, dar se menține și ideea că limba însăși are integrată în sine o filozofie, o perspectivă de a vedea lumea. Trăsături ale limbii ca trăsături ale textului filozofic Filozofia a ambiționat din totdeauna să fie o explicație a lumii, a cauzelor ultime sau a esenței lumii. Această ambiție nu a fost părăsită niciodată, dar
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
creează astfel perspectiva multiplicității modalității de filozofare pe terenul unei limbi unice, dar se menține și ideea că limba însăși are integrată în sine o filozofie, o perspectivă de a vedea lumea. Trăsături ale limbii ca trăsături ale textului filozofic Filozofia a ambiționat din totdeauna să fie o explicație a lumii, a cauzelor ultime sau a esenței lumii. Această ambiție nu a fost părăsită niciodată, dar evoluția științei a arătat că asemenea cauze și asemenea esență se dezvăluie treptat pe măsura
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
fie o explicație a lumii, a cauzelor ultime sau a esenței lumii. Această ambiție nu a fost părăsită niciodată, dar evoluția științei a arătat că asemenea cauze și asemenea esență se dezvăluie treptat pe măsura dezvoltării cunoașterii. În asemenea condiții, filozofia s-a orientat spre această cunoaștere, dar nu atît spre cunoștințele care alcătuiesc cunoașterea, cît spre modul cum este posibilă și spre instrumentele cu care se realizează ea (sensibilitate, intelect, rațiune). Cu Immanuel K a n t acest tip de
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
modul cum este posibilă și spre instrumentele cu care se realizează ea (sensibilitate, intelect, rațiune). Cu Immanuel K a n t acest tip de filozofare atinge apogeul și, după o perioadă de epigonism kantian, se produce o nouă orientare a filozofiei, de data aceasta spre mijlocul de comunicare a cunoașterii, limbajul (sau limba). Această orientare, începută cu Gottlob F r e g e la sfîrșitul secolului al XIX-lea, devine tot mai evidentă în secolul al XX-lea și este, în
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
orientarea în discuție, reducționistă în principiu, ambiționează totuși să reconstruiască ontologia și gnoseologia, pornind de la antropocosmos, pe baza unei sugestii vechi potrivit căreia "omul este măsura tuturor lucrurilor", dar cu alte premise și cu altă finalitate. Opinii în legătură cu existența unei filozofii imanente limbii au fost susținute insistent de un curent manifestat în lingvistica americană din prima jumătate a secolului al XX-lea, ai cărui corifei au fost Edward S a p i r și Benjamin Lee W h o r f
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]