13,026 matches
-
cărora limba este un sistem închis de simboluri, care, în virtutea structurii ei, determină modul de gîndire și de comportare a oamenilor. În ultimă instanță, se poate constata că filozofarea poate avea două dependențe: una care privește individul cugetător creator de filozofie și alta care pornește din limba în care se exprimă cugetătorul respectiv. S-ar putea deduce de aici mai multe posibilități de creație filozofică în funcție de proporția dintre ceea ce produce filozoful individual și ceea ce vine din limba sa: 1) o situație
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
S-ar putea deduce de aici mai multe posibilități de creație filozofică în funcție de proporția dintre ceea ce produce filozoful individual și ceea ce vine din limba sa: 1) o situație în care procentul ar fi aproximativ egal, 2) o situație în care filozofia din limbă este determinantă, încît individualitatea creatorului este în mare parte copleșită și 3) o situație în care această individualitate prevalează, încît ceea ce oferă limba este folosit numai conjunctural și fără a avea un rol determinant. S-ar putea concepe
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
și 3) o situație în care această individualitate prevalează, încît ceea ce oferă limba este folosit numai conjunctural și fără a avea un rol determinant. S-ar putea concepe și situații în care individualul este complet anulat sau în care, dimpotrivă, filozofia din limbă este complet neutralizată, dar aceste cazuri sînt în general greu de realizat, căci, pe de o parte, este greu de admis că un cugetător se poate identifica întru totul cu limba sau că, pe de altă parte, el
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
orizontul lingvistic. Numai într-o astfel de perspectivă se poate explica multiplicitatea sistemelor filozofice, chiar în cadrul aceleiași culturi și în aria aceleiași limbi. Concepînd astfel lucrurile nu se exclude faptul că într-adevăr limbile conțin, într-o anumită măsură, o filozofie imanentă, dar această filozofie este valorificată și modelată diferit în funcție de epoci, de împrejurări și de indivizi. Gradul de valorificare și, mai ales, perspectiva de valorificare pot fi radical deosebite de la un sistem de gîndire la altul încît să pară realizări
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
o astfel de perspectivă se poate explica multiplicitatea sistemelor filozofice, chiar în cadrul aceleiași culturi și în aria aceleiași limbi. Concepînd astfel lucrurile nu se exclude faptul că într-adevăr limbile conțin, într-o anumită măsură, o filozofie imanentă, dar această filozofie este valorificată și modelată diferit în funcție de epoci, de împrejurări și de indivizi. Gradul de valorificare și, mai ales, perspectiva de valorificare pot fi radical deosebite de la un sistem de gîndire la altul încît să pară realizări lipsite de orice posibilitate
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
valorificare și, mai ales, perspectiva de valorificare pot fi radical deosebite de la un sistem de gîndire la altul încît să pară realizări lipsite de orice posibilitate de apropiere. În tentativa de a lămuri mai precis modul în care se manifestă filozofia dintr-o limbă, trebuie luat în considerare faptul că ea se manifestă în două ipostaze: ca limbă populară și ca limbă literară. Ca limbă populară, orice idiom este produsul vieții istorice a poporului căruia îi aparține și reflectă, în structuri
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
ipostaze: ca limbă populară și ca limbă literară. Ca limbă populară, orice idiom este produsul vieții istorice a poporului căruia îi aparține și reflectă, în structuri conceptuale proprii numai ei, experiența și viziunea despre lume a poporului respectiv. Ca atare, filozofia etnică, corespunzătoare culturii populare și exprimată prin limba populară, deși nu se constituie ca o disciplină de sine stătătoare, este legată de aceste structuri, pe care se întemeiază și pe care le reflectă nemijlocit. La nivelul limbii populare există numeroase
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
universul din perspectiva cugetării și nu din cea a experienței senzoriale, precum și o serie de activități specifice facultăților umane, ce interpretează sau recreează lumea. Ca atare, fiind rezultatul unei experiențe colective (naționale) și al experienței de viață a unui popor, filozofia purtată de limba populară cumulează cunoașterea, înțelepciunea și trăirile poporului respectiv și se oferă spre cercetare interpreților ce activează la nivelul culturii majore. Limba naturală, sub aspectul ei de limbă populară, este astfel, pe de o parte, capabilă să exprime
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
de limba populară cumulează cunoașterea, înțelepciunea și trăirile poporului respectiv și se oferă spre cercetare interpreților ce activează la nivelul culturii majore. Limba naturală, sub aspectul ei de limbă populară, este astfel, pe de o parte, capabilă să exprime o filozofie (cea etnică), iar, pe de altă parte, disponibilă valorificării în crearea filozofiei culte. Aceasta, filozofia cultă, nu are însă obligația de a privi spre filozofia etnică, interpretînd-o sau preluîndu-i și dezvoltîn-du-i anumite laturi. Filozofia propriu-zisă (de erudiție sau cultă) are
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
oferă spre cercetare interpreților ce activează la nivelul culturii majore. Limba naturală, sub aspectul ei de limbă populară, este astfel, pe de o parte, capabilă să exprime o filozofie (cea etnică), iar, pe de altă parte, disponibilă valorificării în crearea filozofiei culte. Aceasta, filozofia cultă, nu are însă obligația de a privi spre filozofia etnică, interpretînd-o sau preluîndu-i și dezvoltîn-du-i anumite laturi. Filozofia propriu-zisă (de erudiție sau cultă) are ca mijloc de expresie limba literară, care are o istorie și trăsături
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
interpreților ce activează la nivelul culturii majore. Limba naturală, sub aspectul ei de limbă populară, este astfel, pe de o parte, capabilă să exprime o filozofie (cea etnică), iar, pe de altă parte, disponibilă valorificării în crearea filozofiei culte. Aceasta, filozofia cultă, nu are însă obligația de a privi spre filozofia etnică, interpretînd-o sau preluîndu-i și dezvoltîn-du-i anumite laturi. Filozofia propriu-zisă (de erudiție sau cultă) are ca mijloc de expresie limba literară, care are o istorie și trăsături diferite în raport cu cea
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
aspectul ei de limbă populară, este astfel, pe de o parte, capabilă să exprime o filozofie (cea etnică), iar, pe de altă parte, disponibilă valorificării în crearea filozofiei culte. Aceasta, filozofia cultă, nu are însă obligația de a privi spre filozofia etnică, interpretînd-o sau preluîndu-i și dezvoltîn-du-i anumite laturi. Filozofia propriu-zisă (de erudiție sau cultă) are ca mijloc de expresie limba literară, care are o istorie și trăsături diferite în raport cu cea populară, deși formează împreună cu ea același idiom. Fiind alcătuită și
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
o parte, capabilă să exprime o filozofie (cea etnică), iar, pe de altă parte, disponibilă valorificării în crearea filozofiei culte. Aceasta, filozofia cultă, nu are însă obligația de a privi spre filozofia etnică, interpretînd-o sau preluîndu-i și dezvoltîn-du-i anumite laturi. Filozofia propriu-zisă (de erudiție sau cultă) are ca mijloc de expresie limba literară, care are o istorie și trăsături diferite în raport cu cea populară, deși formează împreună cu ea același idiom. Fiind alcătuită și funcționînd prin intermediul voinței, limba literară se manifestă, îndeosebi la
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
trăsături diferite în raport cu cea populară, deși formează împreună cu ea același idiom. Fiind alcătuită și funcționînd prin intermediul voinței, limba literară se manifestă, îndeosebi la nivelul mijloacelor de expresie specializate −aferente domeniilor științific și filozofic−, în forme bine determinate și corelate. Limbajul filozofiei este, în acest cadru, atent selectat și folosit în virtutea unor exigențe generale, dar și pe baza unor preferințe speciale, personale. Cît privește conținutul filozofiei realizate, acesta este în cea mai mare parte tributar concepției creatorului și nu poate decurge liniar
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
mijloacelor de expresie specializate −aferente domeniilor științific și filozofic−, în forme bine determinate și corelate. Limbajul filozofiei este, în acest cadru, atent selectat și folosit în virtutea unor exigențe generale, dar și pe baza unor preferințe speciale, personale. Cît privește conținutul filozofiei realizate, acesta este în cea mai mare parte tributar concepției creatorului și nu poate decurge liniar din faptele de limbă, în măsura în care se vizează o apropiere de fundamentele existenței cosmice sau umane. Din acest motiv, nu s-a putut stabili o
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
o apropiere de fundamentele existenței cosmice sau umane. Din acest motiv, nu s-a putut stabili o relație unică și unanim acceptată între trăsăturile unei limbi și un anumit sistem filozofic, încît germana a fost considerată ca fiind reflectată de filozofia lui Kant sau a lui Hegel, franceza de filozofia lui Descartes sau Malebranche, iar greaca de dialogurile lui Platon sau de logica lui Aristotel. Orice limbă este, așadar, în măsură să devină mijloc de expresie pentru numeroase modalități de filozofare
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
acest motiv, nu s-a putut stabili o relație unică și unanim acceptată între trăsăturile unei limbi și un anumit sistem filozofic, încît germana a fost considerată ca fiind reflectată de filozofia lui Kant sau a lui Hegel, franceza de filozofia lui Descartes sau Malebranche, iar greaca de dialogurile lui Platon sau de logica lui Aristotel. Orice limbă este, așadar, în măsură să devină mijloc de expresie pentru numeroase modalități de filozofare și faptul că un filozof sau altul uzează de
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
cu soluții. Pe de altă parte, fiind prin tradiție refractar șabloanelor și deschis predispoziției de particularizare, scrisul filozofic nu se poate diversifica în opera fiecărui gînditor decît prin valorificarea diferită a resurselor ce vin din tezaurul lingvistic. Comunicarea interculturală prin filozofie Istoria culturală atestă, pe de o parte, fenomenul transpunerii operelor culturale din limba în care au fost create în alte limbi și, pe de altă parte, o dispută, cu momente de acutizare, în legătură cu legitimitatea acestui fenomen, care ar putea contribui
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
și stilul transpunerilor din Kant, Hegel sau Nietzsche, de exemplu, deși toți au scris în limba germană. Fiind o construcție teoretică, în cadrul căreia termenii primesc un conținut determinat de raporturile dintre ei și de orizontul stilistic atribuit de creatorul de filozofie, textul reprezintă el însuși o lume, limba în care este scris primind astfel un rol ontologic, însă nu prin formele lingvistice, prin semnificanți, și nici prin îmbinările realizate de aceste forme, ci prin conținuturi, prin semnificați. Mobilitatea noțiunilor filozofice face
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
realizări. În al doilea rînd, trebuie observat că practica traducerilor îndeosebi a traducerilor de texte filozofice, a fost întotdeau-na foarte răspîndită, iar textele traduse au avut efecte culturale deosebit de marcante. Un exemplu edificator în acest sens îl constituie destinul vechii filozofii grecești, care a fost "uitată" de lumea europeană a Evului mediu, dar a fost tradusă în arabă (o limbă mult deosebită de cea a originalelor), apoi cultivată și răspîndită de filozofii arabi, iar comentariile acestora, traduse în latină, au devenit
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
operelor filozofice și a evoluției gîndirii filozofice. Din acest motiv, George S t e i n e r324 considera că observațiile în legătură cu imposibilitatea distincțiilor opera-te în greacă, latină sau germană pe terenul altor limbi, pre-cum engleza, ceea ce face ca filozofia să fie legată de propriile mijloace de exprimare, nu reprezintă și o imposibilitate a istoriei culturale, întrucît realitatea învinge toate afronturile pesimiste, traducerea de opere filozofice avînd o îndelungată și bogată în rezultate istorie. Din acest motiv, imperativul atingerii performanței
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
în limba lor, iar problemele care apar în procesul traducerii sînt legate în primul rînd de terminologie, atît sub aspectul denumirilor pentru categoriile filozofice, cît și sub acela al redării noțiunilor structurate pe terenul diferitelor doctrine și concepții. Termenii vechii filozofii grecești au fost preluați însă în mare parte de limba latină și apoi de limbile europene moderne, încît mulți dintre ei au devenit cuvinte internaționale, fie că se folosesc pentru conceptele de bază ale filozofiei și ale logicii (cosmos, dialog
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
doctrine și concepții. Termenii vechii filozofii grecești au fost preluați însă în mare parte de limba latină și apoi de limbile europene moderne, încît mulți dintre ei au devenit cuvinte internaționale, fie că se folosesc pentru conceptele de bază ale filozofiei și ale logicii (cosmos, dialog, entime-mă, silogism etc.), fie că redau noțiuni specifice unor sisteme de gîndire (aporie, entelehie, eon, homeomerii etc.). Este de la sine înțeles că o asemenea situație favorizează traducerea textelor filozofice, nu numai din greacă într-o
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
integrarea lor în sistemul lexical al limbii-scop, realizîndu-se astfel împrumuturi lingvistice, a căror frecvență este, de altfel, destul de mare în cazul terminologiilor ce reprezintă de obicei nomenclaturi dependente de sistemele de noțiuni, iar nu de limba istorică. Totuși, în cazul filozofiei, există uneori o relație radicală între cuvintele-termeni și cuvintele limbii istorice, încît, de exemplu, relația dintre verbul latin esse "a fi" și derivatul lui essentia nu se poate regăsi în nici una dintre limbile care au împrumutat termenul essentia, nici măcar în
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
care au împrumutat termenul essentia, nici măcar în limbile romanice (cu excepția limbii italiene). Pe de altă parte, posibilitatea împrumutului acordă o anumită independență terminologiei în raport cu creația indigenă, încît o cultură poate dispune de o terminologie filozofică bogată, prin care poate recepta filozofia universală, fără să aibă și opere filozofice de mare valoare realizate în interiorul ei. Unii termeni, cu un grad ridicat de specificitate sau cu o structură greu de redat, pot fi preluați în textul tradus cu forma existentă în limba-sursă și
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]