13,179 matches
-
țări din cele zece, majoritatea subiecților au pus sinceritatea pe primul loc (Harding și Phillips 1986:19-21). Însă eforturile depuse de părinți în această privință nu se bucură decît parțial de rezultate mulțumitoare; majoritatea adulților au mai spus cîte o minciună din cînd în cînd. Într-adevăr, Oliver Wendell Holmes pare să fi avut convingerea că, pe măsură ce cresc, copiii își pierd treptat impulsul inițial spre sinceritate. Conform spuselor lui Alexander (1987:197), "O mare parte din adevărul mărturisit în această lume
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
și studenții la jurnalistică au arătat că există o preponderență de a minți în anumite sectoare ale vieții sociale (de ex. Glasgow University Media Group 1976, 1980) însă antropologii au fost cei care au demonstrat efectiv că în anumite culturi minciuna este omniprezentă. Gilsenan (1976:191) a descris felul în care, în comunitatea în care a studiat el în Liban, minciuna era "un element fundamental specific nu numai situațiilor și acțiunilor individuale, dar și universului cultural în întregime". De asemenea, Ernestine
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
ex. Glasgow University Media Group 1976, 1980) însă antropologii au fost cei care au demonstrat efectiv că în anumite culturi minciuna este omniprezentă. Gilsenan (1976:191) a descris felul în care, în comunitatea în care a studiat el în Liban, minciuna era "un element fundamental specific nu numai situațiilor și acțiunilor individuale, dar și universului cultural în întregime". De asemenea, Ernestine Friedl (1962:78-81) consemnează că în zonele rurale din Grecia părinții își mint copiii cu bună știință, pentru a-i
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
știință, pentru a-i învăța că vorbele și acțiunile oamenilor nu trebuie luate neapărat drept valabile. Ea amintește o situație în care, la sfîrșitul unei serate, unul dintre cei prezenți a remarcat în mod jovial: Haideți să mai spunem cîteva minciuni și să plecăm acasă". Totuși, aceasta arată că nimeni nu a fost indus în eroare. Majoritatea scriitorilor includ înșelătoria sau inducerea în eroare, termeni pe care eu îi voi folosi cu același sens, în definiția lor dată minciunii, dar Friedl
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
spunem cîteva minciuni și să plecăm acasă". Totuși, aceasta arată că nimeni nu a fost indus în eroare. Majoritatea scriitorilor includ înșelătoria sau inducerea în eroare, termeni pe care eu îi voi folosi cu același sens, în definiția lor dată minciunii, dar Friedl menționează că psemata, cuvîntul grecesc pe care el îl traduce prin "minciuni", apare "cu o intensitate emoțională diminuată și cu o conotație peiorativă mai blîndă față de înțelesul atribuit de americani sau englezi acestui termen". Poate că unele psemata
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
fost indus în eroare. Majoritatea scriitorilor includ înșelătoria sau inducerea în eroare, termeni pe care eu îi voi folosi cu același sens, în definiția lor dată minciunii, dar Friedl menționează că psemata, cuvîntul grecesc pe care el îl traduce prin "minciuni", apare "cu o intensitate emoțională diminuată și cu o conotație peiorativă mai blîndă față de înțelesul atribuit de americani sau englezi acestui termen". Poate că unele psemata ar fi descrise mai bine drept povești neadevărate pe care numai un străin le-
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
blîndă față de înțelesul atribuit de americani sau englezi acestui termen". Poate că unele psemata ar fi descrise mai bine drept povești neadevărate pe care numai un străin le-ar crede veritabile. Acest termen grecesc este similar utilizării expresiei "a spune minciuni" de către anumite comunități de negri din Statele Unite ca sinonim pentru "a duce cu preșul", adică "făcîndu-se înțeles într-un mod indirect și spiritual", cu presupunerea că răspunsul va fi pe măsură (Abrahams 1974:258). A minți este pentru oameni un
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
mod indirect și spiritual", cu presupunerea că răspunsul va fi pe măsură (Abrahams 1974:258). A minți este pentru oameni un obicei care durează de multă vreme și nu o lamentabilă inovație de ultimă oră. Se găsesc o mulțime de minciuni în poveștile spuse de Homer sau Hesiod în Grecia antică, și, după cum a subliniat Ruskin (1905: 351-352), inducerea în eroare nu a fost întotdeauna considerată un act condamnabil. Așa cum consemnează Scheibe (1979:83): Prometeu a ajuns vestit nu numai pentru că
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
care se predă în public și a avut întotdeauna o reputație răsunătoare; ... oamenilor le place să fie înșelați. Plăcerile aduse de înșelăciune sînt zugrăvite în cuvintele personajului lui Robert Browning (1981:839) Dl. Sludge, "medium" ... există o adevărată dragoste pentru minciună, Pe care mincinoșii o află așteptîndu-le minciunile, Ca mîna care-și dorește o mănușă, sau cerul gurii care tînjește după gustul zahărului. Locke scria în 1690, iar Browning în jurul anului 1860; paleta colorată de talente retorice individuale, oferită în vremurile
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
avut întotdeauna o reputație răsunătoare; ... oamenilor le place să fie înșelați. Plăcerile aduse de înșelăciune sînt zugrăvite în cuvintele personajului lui Robert Browning (1981:839) Dl. Sludge, "medium" ... există o adevărată dragoste pentru minciună, Pe care mincinoșii o află așteptîndu-le minciunile, Ca mîna care-și dorește o mănușă, sau cerul gurii care tînjește după gustul zahărului. Locke scria în 1690, iar Browning în jurul anului 1860; paleta colorată de talente retorice individuale, oferită în vremurile ce au urmat de către agențiile specializate în
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
că n-ai mințit niciodată e ca și cum ai admite că n-ai imaginație, singurul lucru pe care Dumnezeu l-a dat omului pentru a-l face diferit de restul animalelor de pe pămînt. (Kerr 1990:100) Probabil că această percepere a minciunii ca dovadă a libertății și imaginației este ceea ce explică atracția magnetică a nenumăratelor minciuni, atît la nivel elevat, cît și la nivelul omului de rînd (de ex. Jones 1984). Kerr (1990:99-101) include în antologia sa unicul fragment rămas din
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
lucru pe care Dumnezeu l-a dat omului pentru a-l face diferit de restul animalelor de pe pămînt. (Kerr 1990:100) Probabil că această percepere a minciunii ca dovadă a libertății și imaginației este ceea ce explică atracția magnetică a nenumăratelor minciuni, atît la nivel elevat, cît și la nivelul omului de rînd (de ex. Jones 1984). Kerr (1990:99-101) include în antologia sa unicul fragment rămas din ceea ce el numește prima carte a minciunilor, datînd din secolul al XVI-lea. Minciuna
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
este ceea ce explică atracția magnetică a nenumăratelor minciuni, atît la nivel elevat, cît și la nivelul omului de rînd (de ex. Jones 1984). Kerr (1990:99-101) include în antologia sa unicul fragment rămas din ceea ce el numește prima carte a minciunilor, datînd din secolul al XVI-lea. Minciuna poate fi reprobabilă, iar noi ne simțim ofensați dacă am fost trași pe sfoară; totuși, cînd nu sîntem implicați, putem admira istețimea și îndrăzneala unor înșelători talentați. Apărută recent, Ghidul mincinosului (Dale 1992
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
minciuni, atît la nivel elevat, cît și la nivelul omului de rînd (de ex. Jones 1984). Kerr (1990:99-101) include în antologia sa unicul fragment rămas din ceea ce el numește prima carte a minciunilor, datînd din secolul al XVI-lea. Minciuna poate fi reprobabilă, iar noi ne simțim ofensați dacă am fost trași pe sfoară; totuși, cînd nu sîntem implicați, putem admira istețimea și îndrăzneala unor înșelători talentați. Apărută recent, Ghidul mincinosului (Dale 1992) este clasificată de librari drept o carte
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
Dale 1992) este clasificată de librari drept o carte umoristică, după cum a fost și intenția celui care a editat-o. În ciuda riscului de a fi dați în judecată pentru calomnie sau defăimare, oamenii se lansează mai ușor în acuzații de minciună la adresa cuiva decît în alte atacuri la persoană. Max Black (1983:117-118) oferă un exemplu ilustrativ pentru o lansare aproape frivolă într-o acuzație de acest gen, cînd citează o afirmație făcută de către Mary McCarthy în privința textelor scriitoarei Lillian Hellman
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
ilustrativ pentru o lansare aproape frivolă într-o acuzație de acest gen, cînd citează o afirmație făcută de către Mary McCarthy în privința textelor scriitoarei Lillian Hellman: "Am spus odată într-un interviu că fiecare cuvînt pe care îl scrie este o minciună, incluzînd prepozițiile și articolele". Black nu se poate hotărî dacă această afirmație este sau nu un exemplu de mistificare. Numai opunîndu-l minciunilor și falsităților putem construi conceptul de adevăr. După cum au consemnat Barwise și Perry (1983:18): Dacă oamenii ar
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
scriitoarei Lillian Hellman: "Am spus odată într-un interviu că fiecare cuvînt pe care îl scrie este o minciună, incluzînd prepozițiile și articolele". Black nu se poate hotărî dacă această afirmație este sau nu un exemplu de mistificare. Numai opunîndu-l minciunilor și falsităților putem construi conceptul de adevăr. După cum au consemnat Barwise și Perry (1983:18): Dacă oamenii ar spune numai ce știu că este valabil n-am mai fi în stare să recunoaștem adevărul drept o caracteristică a unor afirmații
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
uneori convențiile limbajului, cu sau fără bună știință, reușim să distingem prezența adevărului în anumite mesaje. Ținînd cont de faptul că relația între semn și referent are un caracter arbitrar, Eco (1976:7, 58-59) propune ca "definiția unei "teorii a minciunii" să fie considerată un program cuprinzător în cadrul semioticii generale". Avînd în vedere interdependența dintre conceptele de adevăr și minciună, atenția considerabilă pe care Habermas și alți membri ai școlii de la Frankfurt au acordat-o conceptului de adevăr pare disproporționată comparativ
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
faptul că relația între semn și referent are un caracter arbitrar, Eco (1976:7, 58-59) propune ca "definiția unei "teorii a minciunii" să fie considerată un program cuprinzător în cadrul semioticii generale". Avînd în vedere interdependența dintre conceptele de adevăr și minciună, atenția considerabilă pe care Habermas și alți membri ai școlii de la Frankfurt au acordat-o conceptului de adevăr pare disproporționată comparativ cu absența oricărui fel de atenție critică ce ar fi trebuit acordată înșelăciunii, deși aceasta este antonimul adevărului. Putem
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
antonimul adevărului. Putem chiar să spunem că jocurile de limbaj propuse de Habermas (1970; vezi de asemenea McCarthy 1973) sînt asemănătoare șahului, unde toate piesele se află sau ar trebui să se afle la vedere, pe tablă, pe cînd studiul minciunii e un joc de limbaj mai apropiat de poker, unde nu există nici o tablă. Însă, chiar dacă tabla este absentă, la poker avem în schimb reguli de joc, prestabilite sau subînțelese, care trebuie învățate (Hayano 1980, 1982). Jocul-limbaj al mințitului "trebuie
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
ne arate cum se învață jocul de-a mințitul (cf. Searle 1975:326). Cu toate acestea, în ciuda caracterului său omniprezent, antic, a interesului teoretic pe care-l prezintă și, dacă Hobbes are dreptate, a specificității umane pe care o are, minciunii i s-a acordat prea puțină atenție din partea majorității sociologilor și filosofilor, în comparație cu multitudinea de studii pe care aceștia le-au efectuat asupra adevărului (cf. Bok 1978:5; Steiner 1975: 220-222). În majoritatea scrierilor filosofice mințitul este privit mai degrabă
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
unei teorii stabile, însă pentru sociologie nu prezintă o relevanță deosebită. În Mincinoși, cartea sa de critică literară, Helen Daniel (1988:3) leagă clasicul Paradox al mincinosului de anumite afirmații aparținînd unor personaje din cîteva romane australiene apărute recent, incluzînd Minciuna gogonată a lui Peter Carey, însă după părerea mea, analogia nu are un suport real. Cînd, de exemplu, Herbert Badgery spune în prima pagină din Minciuna gogonată: "Nu știu deloc să mint și am fost toată viața un mincinos" (Carey
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
mincinosului de anumite afirmații aparținînd unor personaje din cîteva romane australiene apărute recent, incluzînd Minciuna gogonată a lui Peter Carey, însă după părerea mea, analogia nu are un suport real. Cînd, de exemplu, Herbert Badgery spune în prima pagină din Minciuna gogonată: "Nu știu deloc să mint și am fost toată viața un mincinos" (Carey 1985:11), cititorul își dă seama imediat că Badgery este de fapt un mincinos fără pereche, și nu un simplu cretan. În loc să ceară ajutorul teoreticienilor criticii
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
fost toată viața un mincinos" (Carey 1985:11), cititorul își dă seama imediat că Badgery este de fapt un mincinos fără pereche, și nu un simplu cretan. În loc să ceară ajutorul teoreticienilor criticii, logicienilor și filosofilor moralei, sociologul interesat de studiul minciunii ar putea fi tentat să creadă că teoreticienii jocului, care au analizat Dilema prizonierului și Lașuș (Kuhn 1963:335; Schelling 1960), i-ar putea oferi un sprijin filosofic util. Din nefericire, teoria jocurilor este de ajutor numai în anumite limite
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
jocurilor se simt mai bine în lumea pe care Fortes (1957:160) o numea "sociologia biliardului", decît în complexa, încîlcita și mult prea complicata lume reală. Oamenii de știință specializați în sociologie au dezamăgit prin lipsa studiilor axate pe fenomenul minciunii, în ciuda puterii de răspîndire a acestuia. În afara activității inovatoare întreprinse de Simmel la începutul acestui secol, a existat foarte puțină analiză sociologică (cf. Steiner 1975:221). Nici măcar monumentalul studiu științific asupra fenomenului mințitului editat de Lipmann și Plaut (1927), cuprinzînd
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]