13,179 matches
-
puțină analiză sociologică (cf. Steiner 1975:221). Nici măcar monumentalul studiu științific asupra fenomenului mințitului editat de Lipmann și Plaut (1927), cuprinzînd douăzeci și patru de capitole, nu conține vreo discuție sociologică, în ciuda subtitlului care pretinde că volumul ar include o analiză a minciunilor din punct de vedere sociologic. Larson (1932) se apropie mai mult de acest subiect, însă cartea sa de referință are mai curînd scopul practic de a depista minciunile spuse de delincvenți, decît de a include fenomenul într-un context mai
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
sociologică, în ciuda subtitlului care pretinde că volumul ar include o analiză a minciunilor din punct de vedere sociologic. Larson (1932) se apropie mai mult de acest subiect, însă cartea sa de referință are mai curînd scopul practic de a depista minciunile spuse de delincvenți, decît de a include fenomenul într-un context mai larg. Durandin (1972) se apropie încă și mai mult, printr-o discuție mai extinsă pe tema motivelor care îi determină pe indivizi să mintă, argumentată de rezultatele unor
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
Durandin (1972) se apropie încă și mai mult, printr-o discuție mai extinsă pe tema motivelor care îi determină pe indivizi să mintă, argumentată de rezultatele unor chestionare. Există doar cîteva studii elocvente bazate pe observații practice pe tema fenomenului minciunii cercetat "pe viu", deși majoritatea acestora au fost realizate de către etnografi care au lucrat, astfel, asemenea străinilor în vizită în altă țară. Personal, regret insuficiența descoperirilor empirice însă, în același timp, răsuflu ușurat că am fost scutit de o mulțime
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
au fost realizate de către etnografi care au lucrat, astfel, asemenea străinilor în vizită în altă țară. Personal, regret insuficiența descoperirilor empirice însă, în același timp, răsuflu ușurat că am fost scutit de o mulțime de definiții și analize improvizate ale minciunii, care ar trebui să se găsească în textele standard de sociologie, dar care nu se află acolo. Neglijarea relativă a fenomenului minciunii a fost observată de un trio de psihiatri care s-au plîns de curînd (Ford et al. 1988
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
în același timp, răsuflu ușurat că am fost scutit de o mulțime de definiții și analize improvizate ale minciunii, care ar trebui să se găsească în textele standard de sociologie, dar care nu se află acolo. Neglijarea relativă a fenomenului minciunii a fost observată de un trio de psihiatri care s-au plîns de curînd (Ford et al. 1988:554) că mințitul "a constituit rareori obiectul cercetării psihiatrice sau psihologice". Poate că au dreptate în ceea ce privește specializarea lor, psihiatria, însă le lipsește
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
sau psihologice". Poate că au dreptate în ceea ce privește specializarea lor, psihiatria, însă le lipsește calificarea necesară pentru a fi în măsură să afirme același lucru despre psihologie. Psihologii determinării nivelului mental au scris foarte mult despre capacitatea copiilor de a spune minciuni și de a le depista, chiar dacă, în schimb, au vorbit destul de puțin despre cum sau cînd își folosesc copiii aceste capacități în afara laboratorului. Deși Paradoxul mincinosului nu are o prea mare legătură cu sociologia mințitului, există alte înțelesuri atribuite cuvîntului
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
și de a le depista, chiar dacă, în schimb, au vorbit destul de puțin despre cum sau cînd își folosesc copiii aceste capacități în afara laboratorului. Deși Paradoxul mincinosului nu are o prea mare legătură cu sociologia mințitului, există alte înțelesuri atribuite cuvîntului "minciună" care ar realiza o conexiune (cf. Lutman 1988). În engleză, verbul "a minți" prezintă o complexă încărcătură semantică prin dublul său înțeles*, a induce în eroare prin cuvinte și a sta întins, coincidență descrisă de Ricks (1975:123) drept "cel
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
cuvinte existent în limbaj". Acest joc de cuvinte, îmbogățit de conotații sexuale, l-a atras teribil pe Shakespeare, și apare exemplificat în ultimele două versuri ale sonetului 138: De aceea mă-tind alături de ea, și ea de mine Și prin minciuni defectele ni le ascundem bine. (cf. Ricks 1975:130-131; Ewbank 1983: 137-138) Pe aceeași temă, însă într-o aură mai umoristică, apare și descrierea psihanalizei ca "întindere [minciună] pe canapea" (Forrester 1989). După părerea lui Wolf (1988): Este inevitabil ca
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
De aceea mă-tind alături de ea, și ea de mine Și prin minciuni defectele ni le ascundem bine. (cf. Ricks 1975:130-131; Ewbank 1983: 137-138) Pe aceeași temă, însă într-o aură mai umoristică, apare și descrierea psihanalizei ca "întindere [minciună] pe canapea" (Forrester 1989). După părerea lui Wolf (1988): Este inevitabil ca pacienții să-și înșele psihiatrii și medicii, fie conștient sau inconștient, și deseori ei mint chiar cu bună știință. În mod surprinzător, Freud (1958) a scris destul de puțin
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
canapea" (Forrester 1989). După părerea lui Wolf (1988): Este inevitabil ca pacienții să-și înșele psihiatrii și medicii, fie conștient sau inconștient, și deseori ei mint chiar cu bună știință. În mod surprinzător, Freud (1958) a scris destul de puțin despre minciuna ca atare, și totuși noțiunile de înșelătorie și amăgire, în special auto-amăgirea, sînt teme centrale în teoria și practica psihanalizei. Forrester definește psihanaliza ca fiind "știința mințitului", și susține că " Preocuparea centrală a psihanalizei freudiene este amăgirea" (Forrester 1989:156
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
centrale în teoria și practica psihanalizei. Forrester definește psihanaliza ca fiind "știința mințitului", și susține că " Preocuparea centrală a psihanalizei freudiene este amăgirea" (Forrester 1989:156; 1990:119; cf. Eagle 1988; Ferenczi 1955:77-80; Forrester 1980:136-137; Goldberg 1973:99-104). Minciuna apare pretutindeni. Deși Douglas (1976:68) spune că "în mod sigur oamenii spun adevărul aproape tot timpul", el susține că "înșelătoria nu ține cont de clasa socială", și că "aproape toate (sau poate chiar toate) rapoartele cercetătorilor sînt măsluite". Totuși
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
Totuși, colegii săi sociologi "nu au mințit. Pur și simplu au fost evazivi în tratarea acestui subiect" (Douglas 1976:xiii). Cu toate acestea, propriile lor studii arată că majoritatea oamenilor, sau cel puțin majoritatea americanilor, au mai spus cîte o minciună uneori. De asemenea, este cunoscută existența unor așa-ziși mincinoși patologici, care într-adevăr sînt tentați să mintă tot timpul (Ford et al. 1988). Înclinația spre minciună diferă foarte mult de la o comunitate la alta, cît și în sînul acestor
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
că majoritatea oamenilor, sau cel puțin majoritatea americanilor, au mai spus cîte o minciună uneori. De asemenea, este cunoscută existența unor așa-ziși mincinoși patologici, care într-adevăr sînt tentați să mintă tot timpul (Ford et al. 1988). Înclinația spre minciună diferă foarte mult de la o comunitate la alta, cît și în sînul acestor comunități, și de la un sector al vieții sociale la altul. Psihologii care urmăresc etapele dezvoltării intelectului au studiat în amănunt felul în care răspîndirea minciunii și capacitatea
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
Înclinația spre minciună diferă foarte mult de la o comunitate la alta, cît și în sînul acestor comunități, și de la un sector al vieții sociale la altul. Psihologii care urmăresc etapele dezvoltării intelectului au studiat în amănunt felul în care răspîndirea minciunii și capacitatea de a o depista diferă în funcție de vîrstă și sex (DePaulo et al. 1985). Astfel, în urmă cu o sută de ani, spre exemplu, Hall (1891:212) semnala rezultatele unui studiu asupra adolescenților din Boston, arătînd că: Băieții păstrează
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
o depista diferă în funcție de vîrstă și sex (DePaulo et al. 1985). Astfel, în urmă cu o sută de ani, spre exemplu, Hall (1891:212) semnala rezultatele unui studiu asupra adolescenților din Boston, arătînd că: Băieții păstrează pentru ei secretul unor minciuni, de multe ori fiind chiar complici unii cu alții, atitudine pe care fetele o au rareori, ele preferînd să "pîrască", pentru că au convingerea că "tot se va descoperi pînă la urmă", sau "altcineva tot va pîrî dacă ele n-o
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
o femeie poate Bărbatul nu-i în stare nici pe jumătate. Cîteva secole mai tîrziu, David Hume (1987:564) repetă această surprinzătoare afirmație cu caracter generalizator, susținînd că femeile au chiar "un apetit pentru falsitate" (cf. Battersby 1981:308). Omniprezența minciunii în viața noastră ridică întrebarea: în definitiv, de ce-am mai spune adevărul? Însă, în timp ce această problemă ar ține mai degrabă de domeniul filosofiei moralei, știința socială este preocupată îndeosebi de găsirea răspunsului la întrebări de altă natură: nu de ce
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
de ce spunem atît de des adevărul, și cînd sîntem tentați să n-o facem? Pentru că ne putem da seama și singuri că în diverse societăți și culturi, care au coduri religioase și etice stabile, adevărul este ales mai des în defavoarea minciunii. Această largă răspîndire, deși neatingînd proporții universale, a preferinței pentru adevăr sugerează faptul că, în afara meritelor pe care morala sau religia le-ar avea în triumful adevărului, există, de asemenea, profunde cauze pragmatice pentru care, în multe contexte sociale, dacă
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
sugerează faptul că, în afara meritelor pe care morala sau religia le-ar avea în triumful adevărului, există, de asemenea, profunde cauze pragmatice pentru care, în multe contexte sociale, dacă nu în toate, este în interesul tuturor să nu se spună minciuni. Într-adevăr, Sir Thomas Browne, care în 1646 a scris Pseudodoxia epidemica, a mers chiar mai departe cu această observație. El susținea că: atît de întins este Imperiul Adevărului, încît trece chiar dincolo de granițele Iadului, și Diavolii înșiși sînt obligați
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
asemenea oamenilor, este de crezut nu numai că și-ar minți neîncetat victimele, ci s-ar păcăli și între ei din cînd în cînd. S-au scris multe cărți, documentate sau nu, ce expun moduri în care se pot depista minciunile și mincinoșii (e.g. Ekman 1985, 1989) și, de asemenea, multe articole din revistele psihologice au ca temă legătura între capacitatea de a spune sau a depista minciuni și vîrstă, sex, clasă socială, apartenență etnică etc. Lipsesc însă studiile asupra modului
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
multe cărți, documentate sau nu, ce expun moduri în care se pot depista minciunile și mincinoșii (e.g. Ekman 1985, 1989) și, de asemenea, multe articole din revistele psihologice au ca temă legătura între capacitatea de a spune sau a depista minciuni și vîrstă, sex, clasă socială, apartenență etnică etc. Lipsesc însă studiile asupra modului în care copiii învață să deosebească minciunile grave de cele inofensive în mediul cultural în care cresc, și nici nu se menționează undeva cine le-ar oferi
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
și, de asemenea, multe articole din revistele psihologice au ca temă legătura între capacitatea de a spune sau a depista minciuni și vîrstă, sex, clasă socială, apartenență etnică etc. Lipsesc însă studiile asupra modului în care copiii învață să deosebească minciunile grave de cele inofensive în mediul cultural în care cresc, și nici nu se menționează undeva cine le-ar oferi această importantă lecție. A învăța să minți cum trebuie este un pas fundamental în procesul de socializare a ființei umane
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
această importantă lecție. A învăța să minți cum trebuie este un pas fundamental în procesul de socializare a ființei umane, deoarece un mare număr de adulți își exersează sociabilitatea în diferite contexte sociale sau culturale prin talentul de a spune minciunile potrivite la momentul potrivit, și persoanelor potrivite. Prin "potrivit" înțeleg ceea ce este menit să asigure succesul deplin al unei înșelătorii. Ochs (1986) a schițat structura unei analize a "socializării în limbaj" care s-ar potrivi admirabil felului în care copiii
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
persoanelor potrivite. Prin "potrivit" înțeleg ceea ce este menit să asigure succesul deplin al unei înșelătorii. Ochs (1986) a schițat structura unei analize a "socializării în limbaj" care s-ar potrivi admirabil felului în care copiii învață să se folosească de minciuni în diferite medii culturale, însă, din păcate, se pare că pînă în prezent nu s-a inițiat nici o cercetare de acest gen. Karl Scheibe (1980:15) ia apărarea atitudinii mincinoase pe baza unor "motive de ordin psihologic". Este curios că
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
acest gen. Karl Scheibe (1980:15) ia apărarea atitudinii mincinoase pe baza unor "motive de ordin psihologic". Este curios că un asemenea comentariu vine din partea unui psiholog, căci, deși majoritatea specialiștilor în acest domeniu au dezbătut modurile în care răspîndirea minciunii poate fi împiedicată de educația dată de părinți copiilor, ei au acordat foarte puțină atenție posibilelor avantaje pe care le-ar oferi recurgerea la minciuni adecvate (cf. Tudor-Hart 1926). Direcția în care și-au îndreptat psihologii atenția contrastează cu cea
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
unui psiholog, căci, deși majoritatea specialiștilor în acest domeniu au dezbătut modurile în care răspîndirea minciunii poate fi împiedicată de educația dată de părinți copiilor, ei au acordat foarte puțină atenție posibilelor avantaje pe care le-ar oferi recurgerea la minciuni adecvate (cf. Tudor-Hart 1926). Direcția în care și-au îndreptat psihologii atenția contrastează cu cea aleasă de psihiatri în lucrările lor, în care deseori apare ca temă de discuție minciuna care are consecințe avantajoase. De exemplu, Joseph Smith (1968:62
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]