13,026 matches
-
o anumită mobilitate, încît el poate fi diferențiat de la un cugetător la altul, nu numai în epoci diferite −căci aceasta se poate întîmpla și în cazul termenilor științei−, ci și în condiții de contemporaneitate. Cu toate acestea, mulți dintre termenii filozofiei au un conținut relativ stabil în elementele lor de bază (corespunzătoare notelor din noțiunile denumite) și pot rămîne aceleași în mai multe sisteme filozofice. Totuși, și în acest caz, diferă de obicei ierarhia atribuită elementelor de conținut sau nuanțarea dată
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
orientări în alcătuirea textelor filozofice care exploatează apropierile formale și etimologice dintre cuvinte pentru a direcționa discuția filozofică pe anumite teme și, prin urmare, poate exista o oarecare legare a conținutului exprimat de forma expresiei, fenomen −este drept− redus în filozofia serioasă, dar totuși nu lipsit de însemnătate. În sfîrșit, există filozofi, îndeosebi dintre cei care cultivă filozofia ca "trăire", care uzează în mică măsură de termeni, fie ei consacrați, fie propuși de ei înșiși. Aceștia folosesc în general cuvintele limbii
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
filozofică pe anumite teme și, prin urmare, poate exista o oarecare legare a conținutului exprimat de forma expresiei, fenomen −este drept− redus în filozofia serioasă, dar totuși nu lipsit de însemnătate. În sfîrșit, există filozofi, îndeosebi dintre cei care cultivă filozofia ca "trăire", care uzează în mică măsură de termeni, fie ei consacrați, fie propuși de ei înșiși. Aceștia folosesc în general cuvintele limbii comune, iar uneori chiar aspecte morfologice care nu sînt uzuale textelor filozofice. Există de aceea trăsături ale
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
semnul producțiilor spirituale alternative. În acest caz, nu se poate pune problema existenței unei terminologii, iar terminologia filozofică nu pătrunde și în poezia filozofică. De altfel, orientarea creației spre expresie indică o altă cale de construire a textului decît în filozofie și, în general, decît în lucrările realizate prin demonstrație sau prin descriere. Aceasta nu înseamnă însă că poezia se reduce la expresie, reprezentînd un simplu meșteșug de a îmbina în mod insolit vorbe goale, fiindcă adevărata poezie, prin expresie, orientează
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
spre sugerarea unei viziuni. Întrucît însă, perspectiva care întrunește, pe de o parte, caracteristica de a viza ceva esențial și, pe de altă parte, de a fi puternic individualizată (inclusiv prin mijloacele lingvistice antrenate și prin structura textuală) este caracteristică filozofiei, tratarea poetică a problematicii existențiale sau propunerea unei viziuni conduce în mod inevitabil spre spațiul filozofiei. Din acest motiv, se poate ajunge la precizarea că, dacă, în principiu, nu este obligatoriu ca poezia să trateze chestiuni filozofice, prin firea ei
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
viza ceva esențial și, pe de altă parte, de a fi puternic individualizată (inclusiv prin mijloacele lingvistice antrenate și prin structura textuală) este caracteristică filozofiei, tratarea poetică a problematicii existențiale sau propunerea unei viziuni conduce în mod inevitabil spre spațiul filozofiei. Din acest motiv, se poate ajunge la precizarea că, dacă, în principiu, nu este obligatoriu ca poezia să trateze chestiuni filozofice, prin firea ei, în măsura în care se ridică la un anumit nivel, ajunge la ele. Astfel se explică faptul că, chiar
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
principiu, nu este obligatoriu ca poezia să trateze chestiuni filozofice, prin firea ei, în măsura în care se ridică la un anumit nivel, ajunge la ele. Astfel se explică faptul că, chiar în cazul creației populare, poezia antrenează, uneori destul de evident, elemente ale filozofiei etnice, care definește modul de a gîndi și de a interpreta lumea al comunității care are o astfel de creație. Neexistînd aici, nici la nivelul creatorului de poezie și nici la nivelul creatorului de filozofie, o identificare într-un individ
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
uneori destul de evident, elemente ale filozofiei etnice, care definește modul de a gîndi și de a interpreta lumea al comunității care are o astfel de creație. Neexistînd aici, nici la nivelul creatorului de poezie și nici la nivelul creatorului de filozofie, o identificare într-un individ determinabil, poezia și filozofia populară se prezintă în mod necesar ca fiind creații comune, deși, de fapt, ele sînt comune numai ca reprezentativitate, iar nu și ca mod de realizare. Conceperea generalului prin individual O
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
modul de a gîndi și de a interpreta lumea al comunității care are o astfel de creație. Neexistînd aici, nici la nivelul creatorului de poezie și nici la nivelul creatorului de filozofie, o identificare într-un individ determinabil, poezia și filozofia populară se prezintă în mod necesar ca fiind creații comune, deși, de fapt, ele sînt comune numai ca reprezentativitate, iar nu și ca mod de realizare. Conceperea generalului prin individual O chestiune importantă în legătură cu producțiile alternative și individualizate este aceea
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
proiecție a generalului prin individual. Din acest punct de vedere, situația ar fi în totală contradicție cu ceea ce stipulează logica generală ca principii definitorii și stabile pentru metodologia cunoașterii −inducția și deducția− și s-ar putea presupune că, în cazul filozofiei și al poeziei, funcționează un principiu special care permite intuirea generalului și a universalului prin individual. Că nu este nevoie de admiterea unui astfel de principiu exceptiv este demonstrabil însă pe baza emendărilor aduse logicii clasice de filozoful Edmund H
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
despre obiecte în general. Textul filozofic și cel poetic reprezintă singularități ce nu se înscriu decît în linii generale într-o "clasă", dar, cu toate acestea, nu agresează spiritul, fiindcă el are integrat principiul menționat prin lecția limbii. Dacă prin filozofie și prin poezie individul creator se poate exprima pe sine potrivit aptitudinilor, opiniilor, atitudinilor etc. proprii, atît sub aspectul conținutului celor exprimate, cît și sub cel al manierei de exprimare, aceasta sugerează că el aspiră astfel la libertate, prin evitarea
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
al manierei de exprimare, aceasta sugerează că el aspiră astfel la libertate, prin evitarea, pe cît posibil, a oricărui determinism (îndeosebi a determinismu-lui de natură senzorială sau pragmatică). H e g e l remarca în acest sens că, pe terenul filozofiei, excelența realizărilor este dată nu atît de meritele individului particular, cît de impunerea lor ca manifestări ale gîndirii libere, ale "caracterului general al omului ca om"360. Observația este aplicabilă în principiu și creației poetice, deoarece reprezentările sensibile de care
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
o realizare individuală, dar, de data aceasta, fiind vorba de redarea unor idei în mod programatic, accederea la universalitate este în mod principial asigurată 361. Cu toate acestea, sentimentele (redate prin reprezentări în poezie) și gîndirile (redate prin judecăți de filozofie), deși general umane și prin aceasta universale, au caracter deschis în ceea ce privește obiectul, intensitatea, perspectiva de apli-care, importanța atribuită etc. și, de aceea, ele pot caracteriza creațiile puternic individualizate și le conferă anumite trăsături. Din acest motiv, și atunci cînd sînt
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
devin tributare aptitudinilor și efortului de primire al receptorului, precum și entropiei comunicării, și, în acest caz, receptarea devine la rîndul ei particularizată și diversificată. De data aceasta însă, nu mai este o consecință a caracterului de construcție marcată individual a filozofiei sau a poeziei, ci a manierei umane de recepționare a mesajului verbal. Nuanțe ale alterității Folosirea curentă a limbii obișnuiește conștiința cu două realități, de obicei neconștientizate, pe de o parte, cu faptul că omul nu poate (și, deci, nu
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
a o primi. Prin poezie, expresia lingvistică, sustrăgîndu-se formulelor curente, oferă o alternativă la ceea ce exista, dînd naștere la o stare de conștiință difuză care invită la reflecție. La rîndul ei, fiind o construcție rațională pronunțat individualizată, inclusiv prin expresie, filozofia prezintă o posibilitate, o alternativă la ceea ce era, care invită și ea la reflecție. Prin urmare, cele două tipuri de creații, filozofice și poetice, caracterizate printr-un grad mai mare de individualitate decît nivelul la care este solicitat spiritul în
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
empatie, o manifestare de asimpatie. Realitatea nu se prezintă însă astfel, deoarece sînt multe cazuri concrete care atestă mai degrabă că suspendarea alterității în cazul creației filozofice și poetice este mai mult aparentă, căci, chiar numai prin faptul că scrie filozofia sau poezia, creatorul lor arată că dorește ca acestea să rămînă, așa cum le-a realizat el, și pentru alții. Apoi, faptul că el publică, în periodice sau în volume, producțiile sale, întărește și mai mult această perspectivă. Ca atare, filozoful
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
modelează receptorul în sensul operei sale. Prin urmare, motivația operei este de fapt realizarea unui echilibru conceptual cu receptorul, căruia i se propun alternative emancipatoare pentru a i se induce o schimbare de orizont. Prin faptul că sînt realizări individuale, filozofia și poezia ar părea că nu intră în sfera obiectivității și, prin aceasta, a realității propriu-zise. Analizînd însă coordonatele obiectivității, se poate constata că acestea rezultă din caracterul social, iar nu, așa cum pare la prima vedere, din-tr-o aplicare coerentă și
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
motiv, știința este o construcție a rațiunii, iar nu o oglindă a lumii, obiectivitatea ei fiind asigurată de coparticiparea individualităților. Realizările filozofice și poetice, deși individuale, se propun ca universale și sînt receptate în acest mod, și, ca atare, ideile filozofiei și imaginile poeziei pot deveni bunuri colective, socializate și astfel capătă obiectivitate și se convertesc în aspecte ale unei realități. Măsura în care această realitate rezonează și devine proprie unor grupuri sociale mai restrînse sau mai extinse relevă gradul acestei
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
și astfel capătă obiectivitate și se convertesc în aspecte ale unei realități. Măsura în care această realitate rezonează și devine proprie unor grupuri sociale mai restrînse sau mai extinse relevă gradul acestei obiectivități. Din acest motiv, se poate susține că filozofia și poezia se apropie între ele și se deosebesc de știință, nu atît prin faptul că sînt creații individuale, cît prin tipul diferit de obiectivitate pe care îl realizează, fiindcă devin sociale numai pentru anumite grupuri sociale sau etnice și
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
numai pentru anumite grupuri sociale sau etnice și, prin aceasta, deși se propun ca universale, ele au acest atribut nu în general, ci numai pentru și prin comunitățile respective. În sfîrșit, se poate afirma lecția limbii este cea care apropie filozofia și poezia, acestea fiind aspecte ce survin prin continuarea unor fenomene care caracterizează limba ca instituție socială, ca mijloc de asumare a cosmosului de către om prin reconstrucție permanentă și ca bază a relațiilor intersubiective, prin comunicare. Specificul limbajului filozofic Problema
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
socială, ca mijloc de asumare a cosmosului de către om prin reconstrucție permanentă și ca bază a relațiilor intersubiective, prin comunicare. Specificul limbajului filozofic Problema limbajelor specializate, a compartimentării limbii în funcție de domeniile profesionale, intră mai puțin în sfera de cercetare a filozofiei limbii. Cu toate acestea, există unele situații în care asemenea limbaje necesită abordări din perspectivă filozofică, iar unul dintre acestea este tocmai limbajul filozofic, conceput ca sumă a trăsăturilor desprinse din textele în care se realizează filozofia. De fapt, nu
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
de cercetare a filozofiei limbii. Cu toate acestea, există unele situații în care asemenea limbaje necesită abordări din perspectivă filozofică, iar unul dintre acestea este tocmai limbajul filozofic, conceput ca sumă a trăsăturilor desprinse din textele în care se realizează filozofia. De fapt, nu atît problema limbajului filozofic în general și a tipurilor de limbaje filozofice se pune în mod deosebit cu acest prilej, cît, mai ales, problema de a găsi un răspuns la întrebarea de ce discursul filozofic se caracterizează de
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
situa numele imaginare, a căror referință (entitate denumită) este un produs al fanteziei, deci nu o construcție logică, ci o construcție în care elemente ale realității sensibile se află într-o combinare neobișnuită, ireală. În cazul numelor abstracte, caracteristice limbajului filozofiei, indicarea ostensivă a realității semnificate (a referentului) este exclusă și, de aceea, există posibilitatea interpretării diferite a semnificației, situație ce rezultă dintr-o mobilitate intensivă (a intensiunii) a noțiunii ce stă la baza semnificației respective. Acesta este motivul pentru care
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
unde se valorifică posibilitățile conotative ale limbii, deși, uneori, îndeosebi la marii scriitori, se poate uza și aici de structurile de idei particularizante. Discursul filozofic, forma de particularizare a limbajului filozofic, este determinat în mod hotărîtor de lumea analizată. În filozofie, cosmosul nu este realitatea, ci o anumită viziune despre realitate, un antropocosmos singularizat, ca în artă, dar construit și exprimat altfel, cu mijloacele științei, adică uzînd de aspectul denotativ al limbii. Spre deosebire de știință însă, denotația, relația cu obiectul denumit, vizează
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
unei dependențe nemijlocite, permanente și totale a gîndirii filozofice de limba în care se exprimă această gîndire. Tentativa discursului filozofic particular În mod inevitabil, tendința de apropiere de aspectele concrete ale discursului filozofic produce o coborîre din sfera generalului, proprie filozofiei, pentru a reconstrui inductiv ideea generală prin sugestii obținute la nivelul cazurilor particulare, acestea fiind realizate într-o anumită limbă, iar nu în orice limbă. În mod firesc, observațiile rezultate dintr-o asemenea apropiere privesc în primul rînd limba avută
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]