1,491 matches
-
ilustrele sale promisiuni consemnate de Cristian Petru în fragmentul citat mai sus, îndrăznim să identificăm posibile rezonanțe și chiar întruchipări. Iar acestea din urmă cred că pot duce către un "model" de reconstrucție a umanului, bine alcătuit și funcțional. Modelul ontologiei umanului mai degrabă așează sub aporie existența umană și delimitează spațiul teoretic al recunoașterii acesteia ca un mod-de-a-fi, adică din perspectiva ființei (omului); demersul său nu pornește de la postularea unei esențe cu scopul de a specifica modul uman de existență
Filosofia umanului: personalism energetic şi antropologie kantiană by Viorel Cernica [Corola-publishinghouse/Science/1444_a_2686]
-
renaște întru cele divine sau de a rata această renaștere; prin urmare, omul nu are o trăsătură de esență, așa încât un demers după regulile antropologiei filosofice nu ar fi posibil. În același spațiu al lucrului după anumite convenții ale modelului ontologiei umanului cred că se așează și "teoria" blagiană despre om ca existență întru mister și pentru revelare sau "demonstrația" lui C. Rădulescu-Motru privind identitatea de structură dintre personalitate (persoana umană ca formă energetică finală a evoluției) și lumea al cărei
Filosofia umanului: personalism energetic şi antropologie kantiană by Viorel Cernica [Corola-publishinghouse/Science/1444_a_2686]
-
față de macrocosmos (o "lume mică" față de o "lume mare"). Participarea insului la umanitate (aceasta din urmă, înțeleasă ca universalitate umană) constituie temeiul unui nou "concept" filosofic al omului. Re-construcția umanului prin modelul antropologiei filosofice se deosebește de cea prin modelul ontologiei umanului prin temei, program, consecințe teoretice. Astfel, prima are ca temei postularea unei esențe umane (a unui atribut specificator); cealaltă se întemeiază pe dovada unității existenței umane și a identității ei ("structurale") cu unitatea lumii . Programul antropologiei filosofice semnifică un
Filosofia umanului: personalism energetic şi antropologie kantiană by Viorel Cernica [Corola-publishinghouse/Science/1444_a_2686]
-
postularea unei esențe umane (a unui atribut specificator); cealaltă se întemeiază pe dovada unității existenței umane și a identității ei ("structurale") cu unitatea lumii . Programul antropologiei filosofice semnifică un decupaj ontic al "ființei" umane, o determinare a specificului existențial uman; ontologia umanului urmărește un "plasament" ontologic al acestuia, fiindcă ființa omului ("existența" umană în unitatea sa) este identică structural ființei ca atare, datorită în-ființării lumii, ca un fel de "natură", de "realitate", a omului. Urmarea teoretică a celei dintâi, antropologia filosofică
Filosofia umanului: personalism energetic şi antropologie kantiană by Viorel Cernica [Corola-publishinghouse/Science/1444_a_2686]
-
a celei dintâi, antropologia filosofică, este, în planul obiectului său, "negarea" omului prin specificare, iar în planul discursului ca atare, pierderea treptată a sensului propriu antropologiei filosofice, adică trecerea acesteia, prin specializare, în antropologiile de ramură (antropologia culturală, fizică etc.). Ontologia umanului are drept urmare re-cunoașterea de sine a omului prin lumea în-ființată în fața sa și luată drept "universal" (recunoașterea sa ca nefiind decât în lume). Ontologia umanului lucrează și ea, într-un fel, cu un postulat implicit, asemenea antropologiei filosofice: omul
Filosofia umanului: personalism energetic şi antropologie kantiană by Viorel Cernica [Corola-publishinghouse/Science/1444_a_2686]
-
antropologiei filosofice, adică trecerea acesteia, prin specializare, în antropologiile de ramură (antropologia culturală, fizică etc.). Ontologia umanului are drept urmare re-cunoașterea de sine a omului prin lumea în-ființată în fața sa și luată drept "universal" (recunoașterea sa ca nefiind decât în lume). Ontologia umanului lucrează și ea, într-un fel, cu un postulat implicit, asemenea antropologiei filosofice: omul este microcosm, el reface, prin "structura" ființei sale, unitatea lumii; raportarea lui la sine îl deschide către ceea-ce-este, așa încât el nu mai poate să apară
Filosofia umanului: personalism energetic şi antropologie kantiană by Viorel Cernica [Corola-publishinghouse/Science/1444_a_2686]
-
filosofice: omul este microcosm, el reface, prin "structura" ființei sale, unitatea lumii; raportarea lui la sine îl deschide către ceea-ce-este, așa încât el nu mai poate să apară ca un lucru printre lucruri, ci ca un mod-de-a-fi aflat în fața ființei înseși. "Ontologia fundamentală" reprezintă "interpretarea" heideggeriană în modelul ontologiei umanului și, totodată, forma originară a acesteia. Termenul ontologie desemnează "interogarea teoretică explicită privitoare la ființa ființării"45; această interogare vizează, în fapt, ființa unei ființări, anume a aceleia care are un raport
Filosofia umanului: personalism energetic şi antropologie kantiană by Viorel Cernica [Corola-publishinghouse/Science/1444_a_2686]
-
structura" ființei sale, unitatea lumii; raportarea lui la sine îl deschide către ceea-ce-este, așa încât el nu mai poate să apară ca un lucru printre lucruri, ci ca un mod-de-a-fi aflat în fața ființei înseși. "Ontologia fundamentală" reprezintă "interpretarea" heideggeriană în modelul ontologiei umanului și, totodată, forma originară a acesteia. Termenul ontologie desemnează "interogarea teoretică explicită privitoare la ființa ființării"45; această interogare vizează, în fapt, ființa unei ființări, anume a aceleia care are un raport privilegiat cu ființa însăși: Dasein-ul. Omul apare
Filosofia umanului: personalism energetic şi antropologie kantiană by Viorel Cernica [Corola-publishinghouse/Science/1444_a_2686]
-
îl deschide către ceea-ce-este, așa încât el nu mai poate să apară ca un lucru printre lucruri, ci ca un mod-de-a-fi aflat în fața ființei înseși. "Ontologia fundamentală" reprezintă "interpretarea" heideggeriană în modelul ontologiei umanului și, totodată, forma originară a acesteia. Termenul ontologie desemnează "interogarea teoretică explicită privitoare la ființa ființării"45; această interogare vizează, în fapt, ființa unei ființări, anume a aceleia care are un raport privilegiat cu ființa însăși: Dasein-ul. Omul apare ca o unitate "existențială", ca o ființare care își
Filosofia umanului: personalism energetic şi antropologie kantiană by Viorel Cernica [Corola-publishinghouse/Science/1444_a_2686]
-
fie în lume. Cum observăm, ceea ce se urmărește înaintând pe o asemenea cale este un decupaj ontic-ontologic al omului, adică o dezvăluire a structurii fundamentale a ființării umane ca fapt de a fi în lume. Desigur, este vorba aici de "ontologie", pentru că este rostită ființa; dar nu ființa ca atare, ci ființa omului; a rosti ființa omului înseamnă a deschide un orizont în care poate căpăta rost ființa însăși, apoi ființa îngăduită altor ființări: de aici faptul că această ontologie este
Filosofia umanului: personalism energetic şi antropologie kantiană by Viorel Cernica [Corola-publishinghouse/Science/1444_a_2686]
-
de "ontologie", pentru că este rostită ființa; dar nu ființa ca atare, ci ființa omului; a rosti ființa omului înseamnă a deschide un orizont în care poate căpăta rost ființa însăși, apoi ființa îngăduită altor ființări: de aici faptul că această ontologie este "fundamentală". Numai ființa omului, odată rostită și adusă, astfel, în adevărul ei, îi îngăduie rostitorului său să se pună pe sine în "ordine", adică să-și deschidă o lume. Ontologia fundamentală, pretinde Heidegger, "rămâne funciarmente îndepărtată de orice antropologie
Filosofia umanului: personalism energetic şi antropologie kantiană by Viorel Cernica [Corola-publishinghouse/Science/1444_a_2686]
-
ființa îngăduită altor ființări: de aici faptul că această ontologie este "fundamentală". Numai ființa omului, odată rostită și adusă, astfel, în adevărul ei, îi îngăduie rostitorului său să se pună pe sine în "ordine", adică să-și deschidă o lume. Ontologia fundamentală, pretinde Heidegger, "rămâne funciarmente îndepărtată de orice antropologie, chiar filosofică"; ea este de fapt o "analitică a esenței finite a omului în măsura în care pregătește fundamentul unei metafizici "conform naturii omului""47. Operațiile din modelul său teoretic, operații care trebuie gândite
Filosofia umanului: personalism energetic şi antropologie kantiană by Viorel Cernica [Corola-publishinghouse/Science/1444_a_2686]
-
fapt o "analitică a esenței finite a omului în măsura în care pregătește fundamentul unei metafizici "conform naturii omului""47. Operațiile din modelul său teoretic, operații care trebuie gândite numai ca "interpretări" ale operațiilor proprii modelului de reconstrucție a umanului numit mai sus "ontologie a umanului", sunt următoarele: a) dezvăluirea constituției de ființă a ființării om (Dasein), a faptului că ființând, aceasta înțelege ființa; b) dezvăluirea orizonturilor în care sunt posibile înțelegerea și interpretarea ființei. Ontologia fundamentală poate fi gândită, așa cum propuneam mai sus
Filosofia umanului: personalism energetic şi antropologie kantiană by Viorel Cernica [Corola-publishinghouse/Science/1444_a_2686]
-
modelului de reconstrucție a umanului numit mai sus "ontologie a umanului", sunt următoarele: a) dezvăluirea constituției de ființă a ființării om (Dasein), a faptului că ființând, aceasta înțelege ființa; b) dezvăluirea orizonturilor în care sunt posibile înțelegerea și interpretarea ființei. Ontologia fundamentală poate fi gândită, așa cum propuneam mai sus, ca o "specie" a ontologiei umanului, ca "realizarea" sa originară. Dar, ținând seama de semnificația universală a operațiilor pe care le cuprinde și, de aici, de posibilitatea de a provoca noi tematizări
Filosofia umanului: personalism energetic şi antropologie kantiană by Viorel Cernica [Corola-publishinghouse/Science/1444_a_2686]
-
a) dezvăluirea constituției de ființă a ființării om (Dasein), a faptului că ființând, aceasta înțelege ființa; b) dezvăluirea orizonturilor în care sunt posibile înțelegerea și interpretarea ființei. Ontologia fundamentală poate fi gândită, așa cum propuneam mai sus, ca o "specie" a ontologiei umanului, ca "realizarea" sa originară. Dar, ținând seama de semnificația universală a operațiilor pe care le cuprinde și, de aici, de posibilitatea de a provoca noi tematizări ale problemei omului într-un orizont oarecum predeterminat de operațiile sale, ea ar
Filosofia umanului: personalism energetic şi antropologie kantiană by Viorel Cernica [Corola-publishinghouse/Science/1444_a_2686]
-
de a provoca noi tematizări ale problemei omului într-un orizont oarecum predeterminat de operațiile sale, ea ar putea fi socotită un model de reconstrucție a umanului cu identitate proprie. De altminteri, între timp s-a lucrat și în forma ontologiei umanului, modelul fiind adoptat de anumiți gânditori care l-au apropiat riscant de mult de antropologia filosofică, și în forma ontologiei fundamentale, adică numai în umbra reconstrucției filosofice a lui Heidegger, a analiticii existențiale din Sein und Zeit. Este clar
Filosofia umanului: personalism energetic şi antropologie kantiană by Viorel Cernica [Corola-publishinghouse/Science/1444_a_2686]
-
un model de reconstrucție a umanului cu identitate proprie. De altminteri, între timp s-a lucrat și în forma ontologiei umanului, modelul fiind adoptat de anumiți gânditori care l-au apropiat riscant de mult de antropologia filosofică, și în forma ontologiei fundamentale, adică numai în umbra reconstrucției filosofice a lui Heidegger, a analiticii existențiale din Sein und Zeit. Este clar faptul că pentru acest din urmă model în cazul în care acceptăm să-l socotim autonom față de cel pe care l-
Filosofia umanului: personalism energetic şi antropologie kantiană by Viorel Cernica [Corola-publishinghouse/Science/1444_a_2686]
-
pe care l-a așezat în forma sa originară nu este semnificativ nici statutul omului determinat printr-un atribut care îl specifică (fapt propriu antropologiei filosofice), nici statutul său "existențial" stabilit prin participarea sa la un universal uman preexistent (marca ontologiei umanului); mai degrabă are semnificație dezvăluirea constituției de ființă a ființării om (Dasein-ului), a orizonturilor în care acesta își desfășoară relația sa cu ființa. În ultimă instanță, demersul prin ontologia fundamentală își găsește sensul în dezvăluirea rolului virtualității "spațiului" uman
Filosofia umanului: personalism energetic şi antropologie kantiană by Viorel Cernica [Corola-publishinghouse/Science/1444_a_2686]
-
stabilit prin participarea sa la un universal uman preexistent (marca ontologiei umanului); mai degrabă are semnificație dezvăluirea constituției de ființă a ființării om (Dasein-ului), a orizonturilor în care acesta își desfășoară relația sa cu ființa. În ultimă instanță, demersul prin ontologia fundamentală își găsește sensul în dezvăluirea rolului virtualității "spațiului" uman în survenirea atributelor (elementelor structurii factice) care încarcă existența (omenească) și o face să fie într-o lume. Prin urmare, putem pune la socoteala modelelor de reconstrucție a umanului și
Filosofia umanului: personalism energetic şi antropologie kantiană by Viorel Cernica [Corola-publishinghouse/Science/1444_a_2686]
-
fundamentală își găsește sensul în dezvăluirea rolului virtualității "spațiului" uman în survenirea atributelor (elementelor structurii factice) care încarcă existența (omenească) și o face să fie într-o lume. Prin urmare, putem pune la socoteala modelelor de reconstrucție a umanului și ontologia fundamentală. Aceste trei modele de reconstrucție a umanului coexistă în spațiul gândirii filosofice europene. Fiecare a primit o întemeiere teoretică și o justificare filosofică în secolul nostru, cu toate că aflăm "oglindiri" ale fiecăruia încă în filosofiile începuturilor, iar abordări ale problemei
Filosofia umanului: personalism energetic şi antropologie kantiană by Viorel Cernica [Corola-publishinghouse/Science/1444_a_2686]
-
ale problemei omului din unghiul modelelor ca atare, fără ca ele să dobândească o întemeiere teoretică, aflăm începând cu partea ultimă a secolului al XVIII-lea. (La Kant, de exemplu, am avea, chiar în Critica rațiunii pure, o "interpretare" în modelul ontologiei fundamentale, potrivit argumentelor aduse de Heidegger.) De asemenea, ele au o valoare în sine numai ca modele, dar "interpretările" lor nu sunt pure: în orice teorie asupra umanului poate prevala un anumit model de reconstrucție, însă niciodată el nu este
Filosofia umanului: personalism energetic şi antropologie kantiană by Viorel Cernica [Corola-publishinghouse/Science/1444_a_2686]
-
formulării ipotezei personalismului energetic, cu Elemente de metafizică, unde discursul antropologic va lua forma unui proiect, se va ajunge la momentul final al creației (sistemului) lui C. Rădulescu-Motru, cel al lucrărilor Personalismul energetic, Vocația..., Timp și destin, apropiat de modelul ontologiei umanului. Și pentru că acesta este final, înseamnă că prin celelalte tocmai el a fost căutat, el devenind, într-o asemenea perspectivă, dominant. Personalismul energetic poate fi vizat antropologic, după cum am arătat; de fapt, el propune o reconstrucție a umanului, astfel
Filosofia umanului: personalism energetic şi antropologie kantiană by Viorel Cernica [Corola-publishinghouse/Science/1444_a_2686]
-
înțeleasă ca un mod-de-a-fi, la lume ca totalitate, mai bine-zis la principiul acesteia: energia. Chiar diferența omului față de animal este plasată, precum-pănitor, în planul evoluției energiei. Aceste sensuri dovedesc faptul că personalismul energetic propune o reconstrucție a omului în modelul ontologiei umanului, așa cum acesta a fost schițat aici. Mai mult, filosofia de care ne ocupăm nu este numai o teorie despre "existența" umană așa cum ea apare ca ființare în lume, nici numai despre natură sau cultură, vizate, fiecare, prin ceea ce le
Filosofia umanului: personalism energetic şi antropologie kantiană by Viorel Cernica [Corola-publishinghouse/Science/1444_a_2686]
-
care întreabă, subiectul interogației; așa încât, el dă seama de reflexivitatea umană; o reflexivitate nu numai în modul apofantic, lipsit de accent interogativ, ci, poate în aceeași măsură, în modul aporetic, exemplar pentru un model ontologic, mai ales pentru unul de ontologie a umanului. Cele două componente ale modelului ontologiei umanului afirmarea unității modului-uman-de-a-fi și, în urmare, reconstrucția ființei omului în raport cu unitatea lumii (care capătă semnificație numai în acest orizont al "ființei omului"); "determinarea" universală a insului (participarea acestuia la universal, înțeles
Filosofia umanului: personalism energetic şi antropologie kantiană by Viorel Cernica [Corola-publishinghouse/Science/1444_a_2686]
-
de reflexivitatea umană; o reflexivitate nu numai în modul apofantic, lipsit de accent interogativ, ci, poate în aceeași măsură, în modul aporetic, exemplar pentru un model ontologic, mai ales pentru unul de ontologie a umanului. Cele două componente ale modelului ontologiei umanului afirmarea unității modului-uman-de-a-fi și, în urmare, reconstrucția ființei omului în raport cu unitatea lumii (care capătă semnificație numai în acest orizont al "ființei omului"); "determinarea" universală a insului (participarea acestuia la universal, înțeles ca ființa-proprie-umanului) și explicarea ordinii umane prin raportare
Filosofia umanului: personalism energetic şi antropologie kantiană by Viorel Cernica [Corola-publishinghouse/Science/1444_a_2686]