13,026 matches
-
rezulta din limba sa, fiind în imposibilitatea de a cunoaște alte tipuri de filozofie și în imposibilita-tea de a transmite altora filozofia sa. Aceste constatări desprinse din afirmațiile lui Eugen Coșeriu duc în mod inevitabil la concluzia că a căuta filozofia în limbă este un nonsens și, fără îndoială, lucrurile stau astfel, căci nefiind asertive (apofantice), dacă sînt luate ca atare și independente unul de altul, cuvintele nu pot realiza o filozofie. Dar, dacă sînt analizate din perspectiva modului în care
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
duc în mod inevitabil la concluzia că a căuta filozofia în limbă este un nonsens și, fără îndoială, lucrurile stau astfel, căci nefiind asertive (apofantice), dacă sînt luate ca atare și independente unul de altul, cuvintele nu pot realiza o filozofie. Dar, dacă sînt analizate din perspectiva modului în care detaliază și clasifică elementele realității, spre ce tipuri de elemente se orientează cu predilecție, cum au evoluat semnificațiile lor în timp și în ce tipuri de construcții fixe (discurs repetat) se
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
de la cele existente, iar pe alții de mai tîrziu, precum Lucian Blaga și Constatin Noica, să manifeste nostalgia pentru o terminologie filozofică românească pornind de la materialul indigen (cum procedaseră înaintașii cînd foloseau calcurile), consi-derînd că astfel s-ar putea reconstrui filozofia în spațiul cultural românesc. Această atitudine de apreciere superlativă a mijloacelor interne în exprimarea filozofică pierde din vedere însă un fapt esențial, acela că în filozofie importante sînt ideile, încît germanul poate folosi, în loc de autohtonul Dinge sau de calcul Gegenstand
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
indigen (cum procedaseră înaintașii cînd foloseau calcurile), consi-derînd că astfel s-ar putea reconstrui filozofia în spațiul cultural românesc. Această atitudine de apreciere superlativă a mijloacelor interne în exprimarea filozofică pierde din vedere însă un fapt esențial, acela că în filozofie importante sînt ideile, încît germanul poate folosi, în loc de autohtonul Dinge sau de calcul Gegenstand, neologicul Objekt, în loc de Nichtwir-klichkeit ori Unwirklichkeit, neologismul Irrealität etc. Realizarea de termeni filozofici proprii în limbi precum greaca sau germana se datorează în primul rînd faptului
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
esențial, în interiorul culturii reprezentate de limba română, nu s-au creat sisteme, concepții sau doctrine filozofice notabile, încît, chiar dacă româna ar putea crea cu resurse proprii termeni filozofici, aceștia nu ar reda decît tot idei împrumutate și nu ar realiza filozofie prin simpla lor existență. Ca atare, în nici un caz, lipsa unei filozofii românești de anvergură nu se poate pune pe seama "deficiențelor" limbii române. Pe de altă parte, cine crede că filozofia ar putea fi extrasă din limbă sau că folosirea
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
concepții sau doctrine filozofice notabile, încît, chiar dacă româna ar putea crea cu resurse proprii termeni filozofici, aceștia nu ar reda decît tot idei împrumutate și nu ar realiza filozofie prin simpla lor existență. Ca atare, în nici un caz, lipsa unei filozofii românești de anvergură nu se poate pune pe seama "deficiențelor" limbii române. Pe de altă parte, cine crede că filozofia ar putea fi extrasă din limbă sau că folosirea cuvintelor autohtone foarte vechi ar favoriza manifestarea gîndirii filozofice crede implicit că
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
reda decît tot idei împrumutate și nu ar realiza filozofie prin simpla lor existență. Ca atare, în nici un caz, lipsa unei filozofii românești de anvergură nu se poate pune pe seama "deficiențelor" limbii române. Pe de altă parte, cine crede că filozofia ar putea fi extrasă din limbă sau că folosirea cuvintelor autohtone foarte vechi ar favoriza manifestarea gîndirii filozofice crede implicit că ființarea (faptul de a fi, existența a ceea ce este) se oglindește nemijlocit în cuvînt, idee depășită încă din antichitate
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
principiul arbitrarietății semnului lingvistic în raport cu realitatea desemnată, Ferdinand de Saussure a desființat teoriile eronate despre construcția filozofică numai sau îndeosebi prin anumite tipuri de elemente lexicale. Limbă și orizont stilistic De obicei, cînd se enunță problema relației dintre limbă și filozofie, intelectualii români se gîndesc imediat la Lucian B l a g a, considerat a fi adus cea mai mare contribuție la crearea unui sistem filozofic românesc și a fi realizat cea mai fecundă aplicație a speculației metafizice la realitățile culturale
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
mai mare contribuție la crearea unui sistem filozofic românesc și a fi realizat cea mai fecundă aplicație a speculației metafizice la realitățile culturale românești, pe care le-a proiectat ca valori specifice în ambianța general europeană. Cercetarea limbii din perspec-tiva filozofiei se înscrie la Blaga în efortul îndelungat și intens de a determina orizontul stilistic specific spațiului etnic românesc, care s-ar putea privi ca o continuare a încercării de a descoperi "geniul limbii" și de a detașa profilul spiritual al
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
a limbii ca o continuare (și o încununare) a cercetării lingvistice teoretice. Această situare de principiu pe temeiuri scientiste și critice l-a ajutat pe Blaga să urmeze cu metodă și cu realizări treptate un plan menit să fundamenteze o filozofie europeană cu specific românesc. După Blaga 378, în estul european, atitudinea față de limbă se înscrie într-o tendință generală care privește restrîn-gerea inițiativelor individuale, a libertății, în favoarea unei integrări organice (naturale) a individului în existent. Din acest motiv, nu s-
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
inițiativelor individuale, a libertății, în favoarea unei integrări organice (naturale) a individului în existent. Din acest motiv, nu s-a ajuns la o diferențiere dialectală pronunțată în cazul limbilor și, de aceea, problema unității limbii române este mai degrabă una de filozofie a culturii și a stilului de viață, decît de filologie. Ca atare, există și o diferență între modul de constituire și de funcționare a limbilor literare răsăritene în raport cu cele apusene. Limbile literare italiană și germană s-au creat prin inițiative
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
Unitatea accentuată a limbii române populare (de fapt, a dialectului dacoromân) are cauze istorice și socia-le, iar nu cauze psihologice sau abisale cum crede Blaga, fiindcă deplasările de populație și lipsa unor orașe-state explică în mare parte situația 379. Determinarea filozofiei imanente a limbii Între analizele concepțiilor filozofice antice și moderne, B l a g a își exprimă opiniile și în legătură cu fenomenologia (numită de el fenomenologism). Ca efect al determinării formei abstracte a esenței fenomenelor conștiinței, fenomenologia întrunește aprecierea gînditorului român
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
la investigarea unei singure probleme, este considerată o inadmisibilă îngrădire ("deci-mare") a problematicii filozofice 380. Oprindu-se asupra lucrărilor lui Martin Heidegger, el constată o "dezesperantă" monotonie în revenirea perpetuă asupra cîtorva idei inițiale. În plus, fenomenologia apropie prea mult filozofia de filologie, mărginindu-se la a da indicații pedante în legătură cu semnificația cuvintelor. În aceste circumstanțe, fenome nologismul cu spiritul lui "anticonstructiv" nu poate fi începutul unei noi mișcări filozofice, ci, mai degrabă, un moment final al filozofiei realizate pînă acum
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
apropie prea mult filozofia de filologie, mărginindu-se la a da indicații pedante în legătură cu semnificația cuvintelor. În aceste circumstanțe, fenome nologismul cu spiritul lui "anticonstructiv" nu poate fi începutul unei noi mișcări filozofice, ci, mai degrabă, un moment final al filozofiei realizate pînă acum. Dar, deși respinge maniera de filozofare favorizată de Martin Heidegger și, în general, nu urmează căile deschise de cugetătorul german, în efortul de a caracteriza spațiul stilistic, de a exemplifica specificitatea diferitelor spații și, mai ales, de
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
pe baza limbii populare, Blaga nu ia în discuție și posibilitățile ritmice și de versificație ale limbii române literare, posibilități pe care el însuși, ca poet, le-a actualizat, ca și cum limba literară nu ar aparține aceluiași spațiu etnic și cultural. Filozofia ca artă și filozofia ca știință După ce mare parte din lucrările sale de filozofie fuse-seră tipărite, Lucian B l a g a își exprimă indignarea că nu i s-a recunoscut "efortul susținut întru cucerirea unui stil"386. Care este
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
Blaga nu ia în discuție și posibilitățile ritmice și de versificație ale limbii române literare, posibilități pe care el însuși, ca poet, le-a actualizat, ca și cum limba literară nu ar aparține aceluiași spațiu etnic și cultural. Filozofia ca artă și filozofia ca știință După ce mare parte din lucrările sale de filozofie fuse-seră tipărite, Lucian B l a g a își exprimă indignarea că nu i s-a recunoscut "efortul susținut întru cucerirea unui stil"386. Care este profilul acestui "stil" din
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
versificație ale limbii române literare, posibilități pe care el însuși, ca poet, le-a actualizat, ca și cum limba literară nu ar aparține aceluiași spațiu etnic și cultural. Filozofia ca artă și filozofia ca știință După ce mare parte din lucrările sale de filozofie fuse-seră tipărite, Lucian B l a g a își exprimă indignarea că nu i s-a recunoscut "efortul susținut întru cucerirea unui stil"386. Care este profilul acestui "stil" din perspectiva discursului lui Blaga și din perspectiva concepției sale despre
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
l a g a își exprimă indignarea că nu i s-a recunoscut "efortul susținut întru cucerirea unui stil"386. Care este profilul acestui "stil" din perspectiva discursului lui Blaga și din perspectiva concepției sale despre modul de a scrie filozofie este un aspect destul de complex, ținînd cont, pe de o parte, de conceperea filozofiei ca un complementar al științei și de predispoziția de a antrena în structura textului filozofic, alături de împrumuturi neologice, un mare număr de cuvinte vechi și populare
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
susținut întru cucerirea unui stil"386. Care este profilul acestui "stil" din perspectiva discursului lui Blaga și din perspectiva concepției sale despre modul de a scrie filozofie este un aspect destul de complex, ținînd cont, pe de o parte, de conceperea filozofiei ca un complementar al științei și de predispoziția de a antrena în structura textului filozofic, alături de împrumuturi neologice, un mare număr de cuvinte vechi și populare, deseori în structuri sintagmatice care le conferă nuanțe conotative. Deși poet și deși opera
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
de cuvinte vechi și populare, deseori în structuri sintagmatice care le conferă nuanțe conotative. Deși poet și deși opera sa filozofică lasă impresia unei frecvente utilizări a metaforicului, teoretic el constată (și susține) necesitatea unei depline delimitări între artă și filozofie sub aspectul alcătuirii discursului. După Blaga, gînditorii cu înclinații artistice au încercat de obicei să asimileze filozofiei numeroase procedee specifice artei. Asemenea gînditori sînt însă dominați mai mult de o conștiință artistică decît de o conștiință filozofică, cultivînd creații asemănătoare
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
deși opera sa filozofică lasă impresia unei frecvente utilizări a metaforicului, teoretic el constată (și susține) necesitatea unei depline delimitări între artă și filozofie sub aspectul alcătuirii discursului. După Blaga, gînditorii cu înclinații artistice au încercat de obicei să asimileze filozofiei numeroase procedee specifice artei. Asemenea gînditori sînt însă dominați mai mult de o conștiință artistică decît de o conștiință filozofică, cultivînd creații asemănătoare celor ale artei, așa cum se întîmplă cu Fr. Novalis, A. Schopenhauer și Fr. Nietzsche. Această manieră de
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
mult de o conștiință artistică decît de o conștiință filozofică, cultivînd creații asemănătoare celor ale artei, așa cum se întîmplă cu Fr. Novalis, A. Schopenhauer și Fr. Nietzsche. Această manieră de filozofare este însă colaterală în raport cu modul obișnuit de realizare a filozofiei, arată Blaga, căci aceasta are propria ei cale de alcătuire, fără a accepta să fie absorbită de o asemenea manieră nespecifică 387. Apropierea filozofiei de artă generează opinia caracterului strict personal al filozofiei, dar gînditorul român crede că adevărata filozofie
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
și Fr. Nietzsche. Această manieră de filozofare este însă colaterală în raport cu modul obișnuit de realizare a filozofiei, arată Blaga, căci aceasta are propria ei cale de alcătuire, fără a accepta să fie absorbită de o asemenea manieră nespecifică 387. Apropierea filozofiei de artă generează opinia caracterului strict personal al filozofiei, dar gînditorul român crede că adevărata filozofie nu este pur și simplu o dezlănțuire a personalității, ca în artă, ci este mai degrabă un efort de înscriere într-o perspectivă a
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
colaterală în raport cu modul obișnuit de realizare a filozofiei, arată Blaga, căci aceasta are propria ei cale de alcătuire, fără a accepta să fie absorbită de o asemenea manieră nespecifică 387. Apropierea filozofiei de artă generează opinia caracterului strict personal al filozofiei, dar gînditorul român crede că adevărata filozofie nu este pur și simplu o dezlănțuire a personalității, ca în artă, ci este mai degrabă un efort de înscriere într-o perspectivă a construcției impersonale. Filozoful tratează probleme grave, într-o manieră
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
filozofiei, arată Blaga, căci aceasta are propria ei cale de alcătuire, fără a accepta să fie absorbită de o asemenea manieră nespecifică 387. Apropierea filozofiei de artă generează opinia caracterului strict personal al filozofiei, dar gînditorul român crede că adevărata filozofie nu este pur și simplu o dezlănțuire a personalității, ca în artă, ci este mai degrabă un efort de înscriere într-o perspectivă a construcției impersonale. Filozoful tratează probleme grave, într-o manieră lucidă, optînd pentru anumite metode de investigare
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]