13,179 matches
-
e nevoie de acest lucru, eu sînt dispus să mint, acolo unde sinceritatea n-ar folosi la nimic. Punctul său de vedere a fost susținut de majoritatea antropologilor olandezi intervievați în 1981. Kloos își justifică atitudinea spunînd că alegerea între minciună și adevăr pare să fie determinată de diferențele existente între poziția ocupată în societate de către anumite persoane. Există împrejurări în care mărturisirea adevărului este un lux rezervat doar celor aflați la putere. (Kloos 1983-4:135) Van den Berghe (1967:185
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
efectiv. El susține că nu a mințit într-adevăr, numai pentru că a ascuns faptul că interesul său pentru ceea ce se petrecea acolo era sociologic și nu sexual. Uneori, într-o cercetare este necesară inducerea în eroare, însă nu neapărat și minciuna. Un asemenea exemplu este demonstrația făcută de LaPiere (1934) ilustrînd superficialitatea legăturii dintre atitudine și comportament. În 1930 el a vizitat 251 restaurante, cafenele, hoteluri și parcări din Statele Unite însoțit de un tînăr student chinez și soția sa. Fără a
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
LaPiere însuși pare să fi avut o atitudine înșelătoare față de unii recepționeri, el spunînd că "a devenit expert în a aborda personalul hotelier cu o atitudine care provoacă desconsiderare și dispreț". Acest exemplu ilustrează dificultatea de a distinge clar între minciuna propriu-zisă și alte modalități de a induce în eroare, cel puțin în cadrul activității de cercetare științifică. Eficacitatea înșelătoriei din cercetarea sociologică, nefiind inclusă în criteriul de acceptabilitate etică, a fost, din cîte știu eu, analizată numai din punct de vedere
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
nefiind inclusă în criteriul de acceptabilitate etică, a fost, din cîte știu eu, analizată numai din punct de vedere psihologic. După cum se știe, studiile psihologice asupra înșelătoriei au un istoric bogat. "Bibliografia metodelor de a depista și de a evalua minciuna" scrisă de May și Hartshorne (1928:245-248) conține exemple de studii începînd cu anul 1902, și încă multe alte numeroase analize non-experimentale dinaintea acelei date (e.g. Hall 1891). Însă în majoritatea scrierilor din acest domeniu înșelătoria este un fenomen care
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
și din încercarea de a restabili credibilitatea inițială necesară oricărei activități științifice. Cu toate acestea, este bine să ne amintim că în 1977, cînd Kintz a publicat rezultatele unui studiu asupra modului în care erau clasificate diferite activități în funcție de acceptabilitatea minciunii, pe primul loc s-au aflat politicienii, iar pe ultimul preoții, în timp ce despre psihologi s-a considerat că ar "înclina spre zona nefavorabilă" a topului. Kintz (1977:492) comentează: Este interesant de știut dacă această din urmă atitudine se trage
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
sînt incompatibile cu ceea ce observăm în jurul nostru, în lumea reală, și dacă practicanții se agață de aceste presupuneri în ciuda incompatibilității deja demonstrate, se poate considera că înșelătoria e prezentă. De exemplu, Wolozin (1974) susține că Omul Economic a devenit "marea minciună". Însă în toate situațiile ar trebui să ne punem întrebarea cine este cel păcălit, sociologii care cred în veridicitatea modelelor pe care le-au construit, sau publicul neavizat pe care vor să-l impresioneze (cf. Granovetter 1985). Astfel, prin comparație
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
sociologii care cred în veridicitatea modelelor pe care le-au construit, sau publicul neavizat pe care vor să-l impresioneze (cf. Granovetter 1985). Astfel, prin comparație cu științele naturale, științele sociale au modalități mai complexe de a induce în eroare. Minciuna, atunci cînd apare, este de cele mai multe ori o parte secundară în cadrul unei înșelătorii de proporții mai largi. Specialiștii în științe naturale discută uneori despre posibilitățile existenței unor înșelătorii intenționate în procesul experimental teoretic, însă în practică nu se găsesc decît
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
contrastul existent la nivel profesional poate fi strident, nu trebuie să uităm că toți oamenii își duc viața într-o varietate de domenii și că implicarea în știință, care pune accentul pe sinceritate, nu presupune neapărat o atitudine intolerantă față de minciuna prezentă în alte domenii. Mai mult, atitudinile față de minciună diferă și în alte planuri, domeniile sociale, după cum vom vedea în următoarele două capitole. 5 Diversitatea culturală CULTURI DIVERSE În 1900, antropologul francez Topinard susținea că "rasele" diferite se deosebeau prin
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
trebuie să uităm că toți oamenii își duc viața într-o varietate de domenii și că implicarea în știință, care pune accentul pe sinceritate, nu presupune neapărat o atitudine intolerantă față de minciuna prezentă în alte domenii. Mai mult, atitudinile față de minciună diferă și în alte planuri, domeniile sociale, după cum vom vedea în următoarele două capitole. 5 Diversitatea culturală CULTURI DIVERSE În 1900, antropologul francez Topinard susținea că "rasele" diferite se deosebeau prin înclinația spre minciună. El a identificat regiuni din Franța
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
alte domenii. Mai mult, atitudinile față de minciună diferă și în alte planuri, domeniile sociale, după cum vom vedea în următoarele două capitole. 5 Diversitatea culturală CULTURI DIVERSE În 1900, antropologul francez Topinard susținea că "rasele" diferite se deosebeau prin înclinația spre minciună. El a identificat regiuni din Franța predispuse la minciuni, referindu-se și la "italianul viclean, englezul ipocrit, grecul nesincer și turcul care nu-și poate ține cuvîntul dat". Mai departe: Asiaticii, japonezii, chinezii, thailandezii nu sînt de bună credință și
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
în alte planuri, domeniile sociale, după cum vom vedea în următoarele două capitole. 5 Diversitatea culturală CULTURI DIVERSE În 1900, antropologul francez Topinard susținea că "rasele" diferite se deosebeau prin înclinația spre minciună. El a identificat regiuni din Franța predispuse la minciuni, referindu-se și la "italianul viclean, englezul ipocrit, grecul nesincer și turcul care nu-și poate ține cuvîntul dat". Mai departe: Asiaticii, japonezii, chinezii, thailandezii nu sînt de bună credință și au o predispoziție mai mare spre a face promisiuni
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
nu se simt amenințați. (Larson 1932:51) Aceste estimări ne spun mai mult despre stereotipurile contemporane franceze în judecarea caracterului altor naționalități, decît despre popoarele etichetate cu atîta ușurință. Mai devreme, Herbert Spencer (1892:400-409) făcea afirmații asemănătoare cu privire la diversitatea minciunii pe glob. Nu există nici o dovadă care să argumenteze presupusa legătură pe care Topinard a făcut-o între înclinația spre nesinceritate și tipul de "rasă". Totuși, comentariile lui atrag atenția asupra variațiilor existente de la o cultură la alta în privința atitudinii
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
glob. Nu există nici o dovadă care să argumenteze presupusa legătură pe care Topinard a făcut-o între înclinația spre nesinceritate și tipul de "rasă". Totuși, comentariile lui atrag atenția asupra variațiilor existente de la o cultură la alta în privința atitudinii față de minciună și a frecvenței acesteia din urmă. Deși în Occident, ca în multe alte culturi non-occidentale, înșelătoria și minciuna sînt tratate cu severitate, argumentele deja prezentate arată faptul că această generalizare are și excepții; de exemplu, despre populația San Blas Kuna
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
spre nesinceritate și tipul de "rasă". Totuși, comentariile lui atrag atenția asupra variațiilor existente de la o cultură la alta în privința atitudinii față de minciună și a frecvenței acesteia din urmă. Deși în Occident, ca în multe alte culturi non-occidentale, înșelătoria și minciuna sînt tratate cu severitate, argumentele deja prezentate arată faptul că această generalizare are și excepții; de exemplu, despre populația San Blas Kuna, din nord-estul regiunii Panama, se spune că "le place să se păcălească unii pe alții" (Howe și Sherzer
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
pentru înșelăciune" existentă în cultura populației Kalapalo, un grup amerindian care trăiește în centrul Braziliei, și despre modul în care acestor oameni chiar le place să fie păcăliți. Unul dintre primii etnografi care au acordat mai multă atenție tipurilor de minciună a fost Bruno Gutmann, care a lucrat în mijlocul populației Chagga din regiunea care astăzi se numește Tanzania (Gutmann 1926:702-725; cf. Steiner 1954). Un studiu mai detaliat, în care subiectul dominant este minciuna instituționalizată, a fost efectuat asupra populației Azande
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
au acordat mai multă atenție tipurilor de minciună a fost Bruno Gutmann, care a lucrat în mijlocul populației Chagga din regiunea care astăzi se numește Tanzania (Gutmann 1926:702-725; cf. Steiner 1954). Un studiu mai detaliat, în care subiectul dominant este minciuna instituționalizată, a fost efectuat asupra populației Azande din sudul Sudanului, de către Evans-Pritchard, la sfîrșitul anului 1920. În vremea aceea, spune el, prinții acestei comunități susțineau că oamenii de rînd "sînt vicleni și mincinoși și practică orice formă de duplicitate sau
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
făcut-o culturii și vieții lor sociale. Totuși, majoritatea societăților neagă asemenea afirmații făcute la adresa lor; în schimb, sînt mai degrabă dispuse să-și ponegrească vecinii și dușmanii. Popoarele diferă nu numai prin modul în care recunosc prezența și răspîndirea minciunii sau a altor înșelătorii, ci și prin modul în care tratează tipuri diferite de minciună. Probabil există în orice cultură o capacitate de a înțelege că unele minciuni sînt răuvoitoare, iar altele inofensive. Însă deși această clasificare este universală, nu
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
lor; în schimb, sînt mai degrabă dispuse să-și ponegrească vecinii și dușmanii. Popoarele diferă nu numai prin modul în care recunosc prezența și răspîndirea minciunii sau a altor înșelătorii, ci și prin modul în care tratează tipuri diferite de minciună. Probabil există în orice cultură o capacitate de a înțelege că unele minciuni sînt răuvoitoare, iar altele inofensive. Însă deși această clasificare este universală, nu există o uniformitate valabilă pentru toate culturile, în privința conținutului acestor două categorii contrastante. Un orator
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
Popoarele diferă nu numai prin modul în care recunosc prezența și răspîndirea minciunii sau a altor înșelătorii, ci și prin modul în care tratează tipuri diferite de minciună. Probabil există în orice cultură o capacitate de a înțelege că unele minciuni sînt răuvoitoare, iar altele inofensive. Însă deși această clasificare este universală, nu există o uniformitate valabilă pentru toate culturile, în privința conținutului acestor două categorii contrastante. Un orator sau scriitor poate afirma un lucru conform codului cultural de care aparține, fără
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
atenția asupra diversității tipurilor de discurs specifice diferitelor comunități, și asupra variatelor resurse ale înșelătoriei, intenționate sau nu, pe care le posedă aceste tipuri (cf. Hendry 1989 și referințe). Chiar între societățile occidentale industrializate există diferențe în gradele în care minciuna este considerată justificabilă. În sondajele efectuate în Europa și Australia în 1981 și respectiv 1983, adulților li s-a cerut să clasifice minciunile spuse în propriul interes conform unor calificative pornind de la 1 (niciodată justificate) și ajungînd la 10 (întotdeauna
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
tipuri (cf. Hendry 1989 și referințe). Chiar între societățile occidentale industrializate există diferențe în gradele în care minciuna este considerată justificabilă. În sondajele efectuate în Europa și Australia în 1981 și respectiv 1983, adulților li s-a cerut să clasifice minciunile spuse în propriul interes conform unor calificative pornind de la 1 (niciodată justificate) și ajungînd la 10 (întotdeauna justificate). Gradările medii au variat de la 1,95 în Italia pînă la 3,37 în Belgia, iar în Australia 2,7 (Harding și
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
Italia pînă la 3,37 în Belgia, iar în Australia 2,7 (Harding și Phillips 1986:8-9; Jones 1989:113). Un studiu efectuat mai devreme asupra studenților de la Universitatea Harvard, în 1950, a arătat că procentul de persoane care aprobau minciuna spusă în beneficiul unui prieten varia în funcție de context; numai 26% erau de acord să se mintă în privința vitezei pe care ar fi avut-o un automobil implicat într-un accident rutier, în timp ce 51% erau de acord cu "risipirea îndoielilor în favoarea
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
ce se referea la ceea ce astăzi numim comerț intern; 70% au fost de acord să dea bacșiș unui prieten apropiat care altfel ar fi ruinat (Stouffer și Toby 1951). În cultura rusă se face o distincție între două feluri de minciuni, vranyo și lozh, care nu au corespondenți exacți în engleză. Vranyo a fost considerat ca fiind un concept ce aparține exclusiv poporului rus și semnifică actul de a relata întîmplări neadevărate însă credibile, o practică ce nu este condamnată de către
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
fiind un concept ce aparține exclusiv poporului rus și semnifică actul de a relata întîmplări neadevărate însă credibile, o practică ce nu este condamnată de către cei care știu despre ce e vorba. Într-adevăr, pentru a avea succes cu o minciună vrayno trebuie să existe un ascultător care să pretindă că ia drept adevărat ceea ce i se spune. Hingley (1978:77-79, 85-86) sugerează că: faptul că vranyo continuă să fie la modă și la sfîrșitul secolului XX se explică prin funcția
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
trebuie să existe un ascultător care să pretindă că ia drept adevărat ceea ce i se spune. Hingley (1978:77-79, 85-86) sugerează că: faptul că vranyo continuă să fie la modă și la sfîrșitul secolului XX se explică prin funcția acestei minciuni de a colora viu cenușiul epocii moderne, din moment ce și doctrina oficială care susține că viața în Rusia totalitară este mai veselă decît în alte locuri este, în sine, un exemplu ilustrativ de fantezie creatoare. Urmîndu-l pe Dostoievski, Hingley sugerează că
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]