13,179 matches
-
viu cenușiul epocii moderne, din moment ce și doctrina oficială care susține că viața în Rusia totalitară este mai veselă decît în alte locuri este, în sine, un exemplu ilustrativ de fantezie creatoare. Urmîndu-l pe Dostoievski, Hingley sugerează că aceia care spun minciuni vranyo nu cred de la început în ceea ce relatează. Mai tîrziu însă, ei se lasă convinși de propria elocvență, deși poate că privind retrospectiv își dau seama că au inventat totul. Lozh, pe de altă parte, implică o intenție conștientă de
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
parte, implică o intenție conștientă de a induce în eroare. Hingley asociază lozh cu perioada regimului lui Stalin, pe cînd, o dată cu venirea lui Hrușciov la putere, a început să înflorească vranyo. Culturile diferă și prin modul în care sînt construite minciunile sociale benigne. În Australia, de exemplu, o invitație la prînz nu este altceva decît o invitație la prînz, mai ales în zonele rurale. Însă Simpson-Herbert (1987:26) notează că, în orașele din Iran, exista obiceiul ca pe timpul Șahului să se
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
ton insistent, ca să poată fi luată în serios". În această privință iranienii urmau exemplul personajului Bellman al lui Lewis Carroll (1910:3), care insista că "ceea ce îți spun de trei ori trebuie să fie adevărat". Pentru populația Navajo, dacă o minciună este repetată de patru ori, atunci devine înșelătoare (Hillerman 1986:177-178). Diferențele între comunitățile ne-industrializate sînt la fel de mari sau mai mari decît acelea între culturile societăților industrializate. Aceste diferențe reflectă deosebirile în structura relațiilor sociale și în modul în
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
sînt de obicei mincinoși și ipocriți. Albii spun același lucru despre locuitorii insulei Manam. Și, din punctul lor de vedere, atît unii cît și ceilalți au dreptate. Și albii și locuitorii insulei Manam sînt de acord că, în lipsa ipocriziei, a "minciunii inofensive" și a curtoaziei convenționale, viața socială ar fi imposibilă. Dificultatea constă în faptul că situațiile în care este necesară curtoazia convențională în rîndul locuitorilor insulei Manam nu coincid cu acelea care ar cere practici similare în Europa. Ceea ce unui
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
cei care nu au un cuvînt de spus. Într-o distopie orwelliană, controlul asupra gîndirii poate deveni atît de eficient, încît orice ar spune guvernul nostru ar fi acceptat ca adevăr și orice ar spune alt guvern ar fi considerat minciună, însă pînă în prezent nici un sistem modern de opresiune nu a reușit să atingă acest nivel de eficiență. Lindstrom (1990:xii, 162-163) descrie o societate rurală melaneziană în care puterea și adevărul sînt în strînsă legătură, însă chiar și în
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
care puterea și adevărul sînt în strînsă legătură, însă chiar și în Tanna "cunoașterea alternativă și rezistentă" nu este niciodată complet reprimată. Simmel, ale cărui păreri le vom discuta în capitolul 10, a afirmat că societățile simple tolerează mai ușor minciuna decît societățile complexe, însă nu a adus destule dovezi pentru a-și susține punctul de vedere. După cum s-a menționat mai devreme, sinceritatea este una dintre normele recunoscute în schema lui Kohlberg cu privire la nivelurile morale, însă nu este asociată nici unuia
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
analiză comparativă efectuată de Carolyn Pope Edwards (1981:521), folosind schema lui Kohlberg și bazată pe studii asupra comunităților rurale și tribale din Kenya, Turcia, Bahamas și Hondurasul britanic, indică faptul că deși culturile diferă în modul în care tratează minciuna, practica mințitului apare în majoritatea dacă nu în toate societățile. Tipurile de minciună pot reflecta trăsături ale vieții economice în societățile tribale aproape în același fel în care o fac în societățile industrializate. De exemplu, Siskind (1973:7), un antropolog
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
și bazată pe studii asupra comunităților rurale și tribale din Kenya, Turcia, Bahamas și Hondurasul britanic, indică faptul că deși culturile diferă în modul în care tratează minciuna, practica mințitului apare în majoritatea dacă nu în toate societățile. Tipurile de minciună pot reflecta trăsături ale vieții economice în societățile tribale aproape în același fel în care o fac în societățile industrializate. De exemplu, Siskind (1973:7), un antropolog american care a studiat populația Sharanahua din Peru, relatează că în timpul lucrului pe
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
învățat arta acestui popor de a minți. Carnea animalelor sălbatice este considerată o hrană prețioasă; oamenilor le place să fie generoși; refuzurile directe sînt considerate o insultă. Drept urmare, oamenii mint deseori cu privire la proviziile lor de carne. Siskind (1973:85) spune: "Minciuna și secretivitatea rezolvă un conflict între obligațiile pe care le au rudele unele față de altele și o oarecare atitudine de neseriozitate". Deoarece, dacă refuzurile directe sînt insulte, nu este o insultă să fii poreclit mincinos. În această societate "minciuna este
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
spune: "Minciuna și secretivitatea rezolvă un conflict între obligațiile pe care le au rudele unele față de altele și o oarecare atitudine de neseriozitate". Deoarece, dacă refuzurile directe sînt insulte, nu este o insultă să fii poreclit mincinos. În această societate "minciuna este un talent social esențial". Aceeași asociație între minciună și viața economică este făcută în statul montan Lesotho, în sudul Africii, unde pămîntul fertil este o raritate și de aceea devine deseori obiectul disputelor. Ca în multe societăți africane tradiționale
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
pe care le au rudele unele față de altele și o oarecare atitudine de neseriozitate". Deoarece, dacă refuzurile directe sînt insulte, nu este o insultă să fii poreclit mincinos. În această societate "minciuna este un talent social esențial". Aceeași asociație între minciună și viața economică este făcută în statul montan Lesotho, în sudul Africii, unde pămîntul fertil este o raritate și de aceea devine deseori obiectul disputelor. Ca în multe societăți africane tradiționale, disputele sînt imediat aduse în fața tribunalului pentru a fi
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
și de aceea devine deseori obiectul disputelor. Ca în multe societăți africane tradiționale, disputele sînt imediat aduse în fața tribunalului pentru a fi rezolvate. În lipsa dovezilor scrise și a unui mod direct de abordare a conflictului, nu este de mirare că minciuna este prezentă în acea zonă. În acest context, minciuna este atît de răspîndită, încît Perry, (1981:248) scrie: utilizarea minciunii cu privire la drepturile de proprietate și folosință a unui teren a luat proporțiile unei forme culturale, atît de repede a fost
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
multe societăți africane tradiționale, disputele sînt imediat aduse în fața tribunalului pentru a fi rezolvate. În lipsa dovezilor scrise și a unui mod direct de abordare a conflictului, nu este de mirare că minciuna este prezentă în acea zonă. În acest context, minciuna este atît de răspîndită, încît Perry, (1981:248) scrie: utilizarea minciunii cu privire la drepturile de proprietate și folosință a unui teren a luat proporțiile unei forme culturale, atît de repede a fost preluată și testată în tribunal. După cum s-a menționat
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
a fi rezolvate. În lipsa dovezilor scrise și a unui mod direct de abordare a conflictului, nu este de mirare că minciuna este prezentă în acea zonă. În acest context, minciuna este atît de răspîndită, încît Perry, (1981:248) scrie: utilizarea minciunii cu privire la drepturile de proprietate și folosință a unui teren a luat proporțiile unei forme culturale, atît de repede a fost preluată și testată în tribunal. După cum s-a menționat în capitolul 3, aceeași indiferență față de adevăr se întîlnește și în
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
și testată în tribunal. După cum s-a menționat în capitolul 3, aceeași indiferență față de adevăr se întîlnește și în tribunalele rurale din Mexic studiate de Collier (1973), deși acolo accentul este pus pe compromis, chiar dacă ar avea la bază o minciună, mai degrabă decît pe o confruntare agresivă, bazată pe întrecerea în minciuni, care caracterizează audierile din tribunalele din Lesotho. Un studiu complet asupra dovezilor disponibile care să susțină diversitatea culturală a tipurilor de minciună ar ocupa prea mult spațiu în
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
indiferență față de adevăr se întîlnește și în tribunalele rurale din Mexic studiate de Collier (1973), deși acolo accentul este pus pe compromis, chiar dacă ar avea la bază o minciună, mai degrabă decît pe o confruntare agresivă, bazată pe întrecerea în minciuni, care caracterizează audierile din tribunalele din Lesotho. Un studiu complet asupra dovezilor disponibile care să susțină diversitatea culturală a tipurilor de minciună ar ocupa prea mult spațiu în lucrarea de față. În secțiunile care au mai rămas din acest capitol
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
chiar dacă ar avea la bază o minciună, mai degrabă decît pe o confruntare agresivă, bazată pe întrecerea în minciuni, care caracterizează audierile din tribunalele din Lesotho. Un studiu complet asupra dovezilor disponibile care să susțină diversitatea culturală a tipurilor de minciună ar ocupa prea mult spațiu în lucrarea de față. În secțiunile care au mai rămas din acest capitol, voi prezenta date referitoare la două comunități în care au fost efectuate studii profunde și detaliate asupra minciunii și voi trece în
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
culturală a tipurilor de minciună ar ocupa prea mult spațiu în lucrarea de față. În secțiunile care au mai rămas din acest capitol, voi prezenta date referitoare la două comunități în care au fost efectuate studii profunde și detaliate asupra minciunii și voi trece în revistă semnificația claselor sociale. LIBAN Michael Gilsenan (1976) a realizat o analiză excelentă a minciunii, bazată pe informații culese dintr-un sat musulman pe valea Bekaa din Liban în anii 1971-72, înainte ca războiul civil să
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
rămas din acest capitol, voi prezenta date referitoare la două comunități în care au fost efectuate studii profunde și detaliate asupra minciunii și voi trece în revistă semnificația claselor sociale. LIBAN Michael Gilsenan (1976) a realizat o analiză excelentă a minciunii, bazată pe informații culese dintr-un sat musulman pe valea Bekaa din Liban în anii 1971-72, înainte ca războiul civil să ia proporții. În această comunitate, mincinoșii sînt de obicei tineri bărbați sau copii. Minciunile sînt spuse mai mult pentru
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
realizat o analiză excelentă a minciunii, bazată pe informații culese dintr-un sat musulman pe valea Bekaa din Liban în anii 1971-72, înainte ca războiul civil să ia proporții. În această comunitate, mincinoșii sînt de obicei tineri bărbați sau copii. Minciunile sînt spuse mai mult pentru amuzament, pentru a-și păcăli prietenii. Succesul minciunii depinde de istețimea fiecăruia, însă triumful final apare atunci cînd mincinosul îi dezvăluie adevărul celui păcălit, spunîndu-i victorios: "Te-am mințit și ai căzut în plasă" (Gilsenan
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
musulman pe valea Bekaa din Liban în anii 1971-72, înainte ca războiul civil să ia proporții. În această comunitate, mincinoșii sînt de obicei tineri bărbați sau copii. Minciunile sînt spuse mai mult pentru amuzament, pentru a-și păcăli prietenii. Succesul minciunii depinde de istețimea fiecăruia, însă triumful final apare atunci cînd mincinosul îi dezvăluie adevărul celui păcălit, spunîndu-i victorios: "Te-am mințit și ai căzut în plasă" (Gilsenan 1976: 192). Astfel există o atitudine de concurență jucăușă față de minciună, similară întrucîtva
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
prietenii. Succesul minciunii depinde de istețimea fiecăruia, însă triumful final apare atunci cînd mincinosul îi dezvăluie adevărul celui păcălit, spunîndu-i victorios: "Te-am mințit și ai căzut în plasă" (Gilsenan 1976: 192). Astfel există o atitudine de concurență jucăușă față de minciună, similară întrucîtva atitudinii față de păcălelile de 1 aprilie din anumite țări. Uneori, se minte doar de dragul minciunii, fără a exista un motiv precis, și nu este surprinzător faptul că minciuna este un simbol al fantasticului și incredibilului. Gilsenan (1976:193
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
celui păcălit, spunîndu-i victorios: "Te-am mințit și ai căzut în plasă" (Gilsenan 1976: 192). Astfel există o atitudine de concurență jucăușă față de minciună, similară întrucîtva atitudinii față de păcălelile de 1 aprilie din anumite țări. Uneori, se minte doar de dragul minciunii, fără a exista un motiv precis, și nu este surprinzător faptul că minciuna este un simbol al fantasticului și incredibilului. Gilsenan (1976:193) ilustrează acest obicei prin remarcile unui șofer de taxi dintr-un sat sărac, care descria ceea ce văzuse
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
1976: 192). Astfel există o atitudine de concurență jucăușă față de minciună, similară întrucîtva atitudinii față de păcălelile de 1 aprilie din anumite țări. Uneori, se minte doar de dragul minciunii, fără a exista un motiv precis, și nu este surprinzător faptul că minciuna este un simbol al fantasticului și incredibilului. Gilsenan (1976:193) ilustrează acest obicei prin remarcile unui șofer de taxi dintr-un sat sărac, care descria ceea ce văzuse cînd dusese cîțiva pasageri la un banchet de Anul Nou din Beirut, care
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
pînă aici (gesturi grafice!)... Oamenii se îmbrățișau pe stradă, era incredibil, să înnebunești și alta nu, era ceva de neimaginat. Era ca un "kizb" de-a dreptul ca un "kizb"! "Kizb" este cuvîntul arab pe care Gilsenan îl traduce prin "minciună". Totuși, pe lîngă conotația sa fantastică, minciuna este totodată considerată a fi opusul adevărului, după cum arată și Coranul și este asociată scepticismului și pesimismului din lume. Astfel, există de exemplu un proverb libanez care spune "lumea este o minciună, prietene
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]