1,248 matches
-
existența. Este clar Însă că această doctrină era fie apanajul micilor cercuri sacerdotale, fie, mai de grabă, una dintre posibilele ipoteze despre ceea ce-l așteaptă pe om după moarte. Într-adevăr, nu trebuie să atribuim În mod necesar religiilor antice indo-europene, În ceea ce privește destinul ultim al omului, rigiditatea teologică ce caracterizează multe dintre religiile moderne, În care credința despre soarta omului după moarte este propusă și predicată În detaliu, iar orice Îndoială este echivalentă cu erezia. Dimpotrivă, trebuie să pornim de la o
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
nici nu trasa calea prin care ar fi putut fi dobândită o supraviețuire fericită și nedefinită. Este Însă foarte probabil ca turmele mari și fii ascultători să nu fi șters din inima omului Întrebările și angoasele, astfel Încât asistăm, În cadrul religiilor indo-europene (iar acest lucru trebuie să fi apărut deja Încă din faza religiei indo-europene inițiale), la o proliferare a ipotezelor despre destinul ultim al omului. Sunt ipoteze variate și contrastante care nu ajung niciodată să se integreze În nucleul credinței „oficiale
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
fericită și nedefinită. Este Însă foarte probabil ca turmele mari și fii ascultători să nu fi șters din inima omului Întrebările și angoasele, astfel Încât asistăm, În cadrul religiilor indo-europene (iar acest lucru trebuie să fi apărut deja Încă din faza religiei indo-europene inițiale), la o proliferare a ipotezelor despre destinul ultim al omului. Sunt ipoteze variate și contrastante care nu ajung niciodată să se integreze În nucleul credinței „oficiale” - care rămâne, așadar, În continuare de natură mundană și antimetafizică. Acestea exprimă mai
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
sociale. Aceste Matronaexe "Matronae", chiar dacă sunt atestate mai ales În lumea galică și În zonele marginale ale lumii germanice, supuse În mod special influenței culturale galice, nu sunt totuși o creație a religiei celtice, ci erau deja prezente În religia indo-europeană, Însă numai ca expresie periferică a religiozității non-oficiale, de nivel jos și popular, exact cum se Întâmplă și În lumea galică, unde acestea Își găsesc credincioșii mai ales În masele populare și În trupele Înrolate În armata romană. Ne este
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
și poeți inspirați, era aproape inevitabil ca un grec sau un roman să nu ajungă la concluzia că era vorba despre trei activități diferite, ca, de exemplu, preoți, poeți și profeți. Realitatea era Însă mult mai diferită. Într-adevăr, cultura indo-europeană cunoștea un singur tip de intelectual, cel care se Îngrijea de toate activitățile legate de cuvânt: era preot (cunoscând rugăciunile și formulele rituale), era istoric (știind să povestească tradițiile și istoria străveche a tribului său), era jurist (cunoscând pe de
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
indispensabil. Așadar, dacă adunăm Într-o singură figură competențele pe care izvoarele noastre le atribuie În mod distinct poeților inspirați, barzilor și druizilor, regăsim și În Galia interesanta figură a intelectualului polivalent care reprezintă una dintre trăsăturile caracteristice ale civilizației indo-europene; iar pluralitatea numelor indică doar specificul funcției care, din când În când, este exercitată. Cezar a trasat bine, chiar dacă nu pe deplin, complexitatea acestui personaj, care apare În ochii săi ca preot, judecător, poet și filozof natural; de asemenea, a
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
Adnotationes super Lucanum, cu referire la I, 449), acest personaj galic devine absolut identic cu omologul său irlandez (druí, fáith, bardd), care Își desfășura activitatea Înainte de creștinarea insulei. 11. REGELE CA PERSONAJ SACRUTC "11. REGELE CA PERSONAJ SACRU" În cultura indo-europeană regele - deși, ca să fim realiști, ar trebui să vorbim despre șeful de trib - nu era doar deținătorul puterii politice și militare, ci și o figură de natură esențialmente sacră; acest caracter al său s-a conservat În lumea celtă cu
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
lapte ale vitelor. Datorită autenticității suveranului avem din belșug holde Înalte și viguroase. Datorită autenticității suveranului Înoată În râuri pești din belșug. Datorită autenticității suveranului se zămislesc copii. Această concepție despre funcțiile suveranului Își are cu siguranță originea În cultura indo-europeană, iar urmele ei se păstrează mai ales În India și Grecia; este suficient să amintim un fragment din Homer, perfect coerent cu textul irlandez citat acum: ș...ț rege mărit, temător de zei, care Bună dreptate aduce-ntre multe-oțelite popoare
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
ritul indian al Înscăunării, atunci când regele se Îndreaptă către patru preoți (brahman-, hotar-, udg³tar-, adhvaryu-) numindu-i „O preotule!”, iar aceștia Îi răspund: „Preotul ești tu!”. Această funcție eminamente magico-sacerdotală se explică ușor și datorită faptului că, În unele tradiții indo-europene, regele apare pe câmpul de luptă nu ca suprem comandat al armatei, ci cu o misiune total diferită. Ne putem gândi, de exemplu, la ceea ce spune Titus Livius la Începutul lucrării Ab Urbe condita (I, 12) despre bătălia dintre romani
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
pe câmpul de luptă, nu este comandantul militar al armatei romane și, cu toate că este Înarmat, nu se luptă: el intervine doar În momentul Înfrângerii, când cere și obține ajutorul lui Jupiter, Într-un frumos exemplu de do ut des tipic indo-european: un templu În schimbul victoriei; este deci vorba despre un comportament foarte arhaic, pe care un irlandez din Evul Mediu l-ar fi considerat perfect natural și pe care Titus Livius, la rândul său, nu l-ar fi putut desigur inventa
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
avea mereu lapte și că În fiecare an vor fi patru recolte. Oferta nu a fost primită, dar, În cele din urmă, Bres se va salva, după cum am văzut, devenind stăpânul agriculturii. Ajungem inevitabil la concluzia că, În cadrul teologiei tripartite indo-europene, Fomoire reprezentau cea de-a treia funcție, cea economică. La rândul lor, Tuatha prezintă un tipar magic care face din aceștia reprezentați ai primei funcții, cea sacrală; și, la fel ca În India sau lumea germanică, În confruntarea cu exponenții
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
timp și spațiu, precum și peste multe chestiuni legate de problemele etnografice, care și-ar putea găsi locul Într-o tratare enciclopedică și exhaustivă; trebuie să menționăm imediat că, În ceea ce privește tocmai structurile, religia germanică antică se configurează esențialmente În continuarea religiei indo-europene, despre care am vorbit În capitolul dedicat acesteia În volumul de față1. Din acest punct de vedere Însuși numele de „zeu” este relevant nu numai ca inovație structurală, ci poate ca indiciu al unor evenimente preistorice. Este vorba despre *guda-
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
al Iranului: avem de-a face așadar cu un mit cel puțin indo-iranian. Dar faptul că și germanii plasează la Începuturile lor tot un „Geamăn” (Tuistoxe "Tuisto") arată cu certitudine că ne aflăm În fața unui element moștenit direct din cultura indo-europeană. Fiul lui Tuistoxe "Tuisto" este Mannusxe "Mannus"; identitatea formală a acestuia, care Îl apropie de indianul Manu(s)xe "Manu(s)", protopărintele umanității după o tradiție vedică, a fost de mult timp evidențiată. Dar dincolo de această informație formală, există probabil
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
auzit”. Trebuie să spunem imediat că diferența nu este de ordin cronologic și, probabil, nici de ordin etnic, ci este mai degrabă de natură sociologică. Așa cum am demonstrat și cu altă ocazie (Campanile, 1981, pp. 75 sqq.), În sânul religiei indo-europene, alături de panteonul bine structurat pe care Îl numim pe scurt indo-european și care aparținea cu siguranță claselor dominante, existau diferite elemente de credință populară de la care se mai păstrează doar urme palide și a căror structurare este greu de realizat
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
cronologic și, probabil, nici de ordin etnic, ci este mai degrabă de natură sociologică. Așa cum am demonstrat și cu altă ocazie (Campanile, 1981, pp. 75 sqq.), În sânul religiei indo-europene, alături de panteonul bine structurat pe care Îl numim pe scurt indo-european și care aparținea cu siguranță claselor dominante, existau diferite elemente de credință populară de la care se mai păstrează doar urme palide și a căror structurare este greu de realizat; Între ele putem plasa acest cult al soarelui, al lunii și
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
ele putem plasa acest cult al soarelui, al lunii și al focului, alături de un alt cult tipic popular foarte răspândit la vechii germani: cultul Mamelor. Este adevărat că soarele, luna și focul pot apărea și În formele Înalte ale religiei indo-europene, dar numai În cadrul unui discurs simbolic complex, care leagă obiecte de persoane, nu În sensul materialității lor de obiecte fizice, așa cum sublinia Cezar. Este mai bine, așadar, să Încercăm să dăm o explicație unitară, legând cultul Mamelor de acest tip
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
Suebae". S-a discutat de multe ori dacă aceste divinități sunt germanice indigene sau reprezintă un Împrumut din cultura celtă. Noi suntem de părere că În ambele medii acest cult este o moștenire provenită din straturile populare ale culturii religioase indo-europene; de asemenea, trebuie subliniat faptul că prezența lor nu se limitează, așa cum se susține adesea, la cele două Germanii din epoca romană, excluzând astfel toată religia germană din perioada medievală; drept dovadă fragmentul eddic din Heimdalargadr spune: Eu sunt fiul
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
o rămășiță, constituie totuși o dovadă puternică a existenței cultului mamelor și În zona nordică, lucru care ne Îndreptățește să afirmăm că acest cult a fost la un moment dat pangermanic. În orice caz, dovada că Mamele sunt o moștenire indo-europeană este furnizată de o serie de epitete, atribuite În Rig-Veda zeilor sau altor ființe divinizate, care au stârnit uimire În rândul interpreților: este vorba despre dvim³tar, „care are două mame” (lucru spus de două ori despre Agnixe "Agni"), trim³tar-, „care
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
din peninsula scandinavă: populații de țărani, culegători, crescători de vite și pescari, care locuiau În regiunea În care se considera că Vanir Își exercitau funcția de protectori. În schimb, Aesir, care au trăsăturile divinităților războinice, i-ar reprezenta pe invadatorii indo-europeni care, ajunși În Scandinavia la sfârșitul migrației lor, Îi Înfrâng pe indigeni, iar mai apoi se amestecă cu ei. Această teză (care, de altfel, nu a avut argumente puternice În favoarea ei) trebuie Înlocuită astăzi cu propunerea făcută de Dumézil (1959
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
Îi Înfrâng pe indigeni, iar mai apoi se amestecă cu ei. Această teză (care, de altfel, nu a avut argumente puternice În favoarea ei) trebuie Înlocuită astăzi cu propunerea făcută de Dumézil (1959) În ceea ce privește problema religiei germanice. Aceasta continuă structurile religiei indo-europene, chiar dacă aduce unele inovații importante, datorate vieții sociale și experienței istorice a germanilor. În privința războiului dintre Aesir și Vanir, trebuie să menționăm că prezintă analogii clare cu un episod din istoria mitică romană, războiul Între romani și sabini (Dumézil, 1983
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
creștină, având În vedere că echivalentul etimologic precis se regăsește și În termenul irlandez vechi ollathir, „mare tată”, epitet al zeului Dagdaxe "Dagda" („Zeul cel Bun”) și, În plus, conceputul de paternitate universală este un atribut des Întâlnit În culturile indo-europene și aparține În general divinităților majore. În Homer (Iliada, I, 544), de exemplu, Zeusxe "Zeus" este definit ca „tată al oamenilor și al zeilor”; În latină, umbriană și ilirică, epitetul trebuie să fi fost atât de stabil Încât a ajuns
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
titlul de „tată al zeilor” (dev³n³- pitaram: Brahmañaspati, II, 3, sqq.) sau de „tată al oamenilor” (pit³ m³nu̳ñam: Agnixe "Agni", VI, 1, 5 sqq.). Paternitatea universală a lui Odin nu se datorează așadar creștinismului, ci se Încadrează În scheme tipic indo-europene. Numele lui Odin Își are originea din germanicul *W½danxe "Wo>dan"az, derivat În -nodin numele *w½dacare Înseamnă Înflăcărare, forță spirituală exuberantă, extaz, inspirație. Așadar, după cum a demonstrat pentru prima oară Meid - și nu Benveniste, așa cum se consideră de obicei
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
ideii de *w½da-. După cum vom vedea, numele lui se află În legătură strânsă cu câteva dintre funcțiile sale. El este cel mai mare dintre Aesir; și numele acestei clase de zei este semnificativ din punctul de vedere al continuității culturii indo-europene În cea germanică. Acest nume trebuie legat etimologic de vedicul asu-, avesticul ahu-, care Înseamnă, amândouă, „viață, forță vitală”; acesta este desigur un mod arhaic de a le concepe, pe care Îl Întâlnim În vedică În epitetul dșrgh³yu(Ì)„cu
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
șamanice asupra lexicului german. În principal, este vorba despre o serie de lexeme care se pot referi la lucruri sau activități ale șamanului (ca „a face zgomot”, „a dansa”, „pericol”, „spirit malefic”, „a Învăța” etc.) și care nu au etimologie indo-europeană. Însă chiar dacă se admite că această opinie corespunde realității (ceea ce, de exemplu, În cazul termenului gotic skohsl, „duh malefic”, nu se verifică), este totuși clar că de la un fapt negativ (lexeme fără etimon cunoscut) nu se poate sări la o
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
corespunde realității (ceea ce, de exemplu, În cazul termenului gotic skohsl, „duh malefic”, nu se verifică), este totuși clar că de la un fapt negativ (lexeme fără etimon cunoscut) nu se poate sări la o afirmație pozitivă (originea Într-o cultură non indo-europeană de tip șamanic). Așadar, datorită inițierii și a jertfirii de sine, Odin dobândește puterea de a Îndeplini orice act magic. Aceste puteri magice pe care el le posedă nu sunt totuși o informație nouă (chiar dacă sunt combinate cu experiențe pe
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]