2,694 matches
-
e un protest, un refuz al acestor adevăruri, pe care, din sete de certitudine, le-a provocat, „jucându-se cu focul”. Romanul se desfășoară silogistic, având rigoarea unei acțiuni tragice. În reconstituirea pe care o face, Ludwig încearcă să raționalizeze iraționalul și confesiunea lui necruțătoare capătă prin excesul de luciditate un aer aproape pervers. Hilda (1936) este replica la Subiect banal, romanul fiind scris din perspectiva soției împinse la adulter. Scriitorul recurge, de data aceasta, frecvent, la poncife melodramatice. Jurnalul Hildei
Dicționarul General al Literaturii Române () [Corola-publishinghouse/Science/285695_a_287024]
-
și rațiune a avut drept consecință o supraevaluare a elementului obiectiv și naturalist în raport cu voință individuală care este liberă și creativă. Reacția în fața acestui pozitivism intransigent a fost exaltarea a tot ceea ce refuză să se integreze într-o lege naturală; iraționalul împotriva rațiunii, voința împotriva naturii, acțiunea împotriva teoriei. Chiar și marxismul, în cadrul "forjei" pozitiviste, a devenit o "fizică socială" în grad de a produce, conform susținătorilor săi, previziuni punctuale asupra dezvoltărilor ulterioare. Specificitatea culturii italiene de la sfârșitul secolului al XIX
[Corola-publishinghouse/Science/84978_a_85763]
-
al cenzurii și refulării a fost relativizat, în sensul că nu mai constituia o fatalitate naturală a omului dominat de pulsiuni, ci un complex de reprezentări structurate istoric și surmontabile prin cunoaștere și acțiune. Dacă înclinația către confruntare și violență irațională nu rezidau în natura umana, ci în configurația mentală conjuncturala a unui anumit mediu social, decurgea că orientarea morală a personalității pe terenul cooperării rezonabile era cu putință în măsura în care se modificau intențional datele mediului respectiv. După cum sesiza Karen Horney, fără
[Corola-publishinghouse/Science/84978_a_85763]
-
dar de zei" (244 a), iar "nebunia, când hărăzită-i de la zei, este ceva frumos" (244 c), "stă mai presus nebunia care ne vine de la zeu pe lângă omeneasca chibzuință" (244 d). 38 E. R. Dodds, Dialectica spiritului grec (Grecii și iraționalul), Editura Meridiane, București, 1983, p. 244. 39 "Profilul de crin, simetria hexagonală a lumii se ivesc din cultul formelor" (Dan Botta, Despre arta poetului, în op. cit., vol. IV, p. 184). 40 M. Heidegger, "[...] În chip poetic locuiește omul...", în Originea
[Corola-publishinghouse/Science/84974_a_85759]
-
meditațiile sale filosofice, construite mai totdeauna cu o inimitabilă artă a paradoxului, dar avînd, uneori, și iz de arguție sau de axiome falacioase. Raportul ireconciliabil dintre filosofie și știință, categorii precum intuiția, datul sau concretul, individualul, cunoașterea intuitivă, experiența și iraționalul ei specific sînt cîteva dintre pîrghiile pe care mecanismul cunoașterii, la Cioran, le va reactiva și utiliza mereu în reflecții fragmentare. Cum tot în acel text despre mișcarea intuiționistă, cu care își încheia studiile sale de filosofie, Cioran invoca, într-
Cel de-al treilea sens by Ion Dur [Corola-publishinghouse/Science/911_a_2419]
-
în egală măsură, o lipsă totală a acelui simț pentru eternitate 103, trăsături pe care același Cioran le va invoca ori de cîte ori va (re)gîndi binomul ființă și timp. Adaptată, transfigurată și neizvorînd dintr-o structură de viață irațională, fără să aibă astfel propria-i diferență specifică și fără să constituie o formă organică de trăire, religia și o dată cu ea mișcarea religioasă se îndreptase steril, spune Cioran, către "expresia unei voințe de a crede"104, în care intelectualii își
Cel de-al treilea sens by Ion Dur [Corola-publishinghouse/Science/911_a_2419]
-
istorice" (prima subliniere ne aparține)136. Cu alte cuvinte, este istorie tot ceea ce are caracter de prezență exemplară sau de lecție atitudinală. Mai mult, prin intermediul istoriei, insul își poate limpezi mai bine viziunea sa despre "atitudinile de viață ca date iraționale", așa cum se petrec lucrurile, de pildă, cu cel ce profită mai mult de pe urma lecturii memoriilor lui Casanova, decît dacă va citi Iliada lui Homer. Istoria înțeleasă ca participare la îngroșarea datelor de arhivă, fără să facă din actualitate rațiunea sa
Cel de-al treilea sens by Ion Dur [Corola-publishinghouse/Science/911_a_2419]
-
fi blocat și distrus posibilitățile spirituale. Îmbibată aproape integral de politic, politicianistă, dacă formulăm mai exact, noua generație transformase strada, prin empirismul ei politic, în singurul lucru important. Într-o asemenea Românie, în mare parte devitalizată, alături de cultul puternic al iraționalului, Cioran voia instaurat și cultul irațional al puterii. I se părea, în 1934, că românii nu aveau voința implacabilă de a avea un destin. De aici inexistența unui "orgoliul de marcă istorică" și a unei viziuni pe care nu se
Cel de-al treilea sens by Ion Dur [Corola-publishinghouse/Science/911_a_2419]
-
Îmbibată aproape integral de politic, politicianistă, dacă formulăm mai exact, noua generație transformase strada, prin empirismul ei politic, în singurul lucru important. Într-o asemenea Românie, în mare parte devitalizată, alături de cultul puternic al iraționalului, Cioran voia instaurat și cultul irațional al puterii. I se părea, în 1934, că românii nu aveau voința implacabilă de a avea un destin. De aici inexistența unui "orgoliul de marcă istorică" și a unei viziuni pe care nu se sfiește să o numească mesianică. Ca
Cel de-al treilea sens by Ion Dur [Corola-publishinghouse/Science/911_a_2419]
-
etc.), sentiment, voință. Spiritul este totalizarea lor conștientă și îmbogățirea lor cu rațiunea. Intelect rațiune. Intelectul caută și dă cunoștințe, rațiunea dă înțelesuri. Primul se oprește (cu grecii, de ex.) și se sperie (antinomii, infinit) de irațional; al doilea integrează iraționalul" (Constantin Noica, Jurnal de idei, București, Editura Humanitas, 1990, p. 368). Dar cele trei "demersuri" ale sufletului (care constituie și pentru Dilthey punctul de plecare în "construcția lumii istorice în științele spiritului") sunt tocmai cele trei componente ale naturii umane
Dilthey sau despre păcatul originar al filosofiei by Radu Gabriel Pârvu [Corola-publishinghouse/Science/1405_a_2647]
-
Privită din perspectiva raționalistă hegeliană, dar și din perspectiva uneia dintre ideile ei fundamentale, conform căreia gândirea nu poate pătrunde în spatele vieții (vezi II, nota 86, precum și IV, 3), metafizica lui Dilthey este după expresia lui Schnädelbach "o metafizică a iraționalului". Plecând de la "modelul lui Schopenhauer", ea consideră că tot "ce <<asigură coeziunea lumii în componentele ei cele mai intime>> rămâne inaccesibil rațiunii"; în schimb, "metafizica lui Hegel e pe de-a-ntregul raționalistă, căci, potrivit ei, orice realitate, chiar și cea
Dilthey sau despre păcatul originar al filosofiei by Radu Gabriel Pârvu [Corola-publishinghouse/Science/1405_a_2647]
-
eșec susțin adepții modelului relativist -, este bine că se întâmplă așa, fiindcă aici avem de-a face în fond cu "o limitație ce nu limitează", care constituie tocmai "tăria" ei. Atunci intră în joc rațiunea care, instituind, caută "să integreze iraționalul"93. Numai rațiunea, care "este întotdeauna în mers și niciodată la capătul drumului"94, are capacitatea de a înlătura blocajul intelectului în fața "iraționalului". De aceea, Noica "socotea că orice plăsmuire speculativă de autentică valoare va fi o închidere ce se
Dilthey sau despre păcatul originar al filosofiei by Radu Gabriel Pârvu [Corola-publishinghouse/Science/1405_a_2647]
-
nu limitează", care constituie tocmai "tăria" ei. Atunci intră în joc rațiunea care, instituind, caută "să integreze iraționalul"93. Numai rațiunea, care "este întotdeauna în mers și niciodată la capătul drumului"94, are capacitatea de a înlătura blocajul intelectului în fața "iraționalului". De aceea, Noica "socotea că orice plăsmuire speculativă de autentică valoare va fi o închidere ce se deschide."95 (Subliniem "plăsmuire speculativă", nu cunoaștere obiectivă, de tip științific.) Întrebându-se "de ce ne scapă Ideea mereu", Noica răspunde că "numai așa
Dilthey sau despre păcatul originar al filosofiei by Radu Gabriel Pârvu [Corola-publishinghouse/Science/1405_a_2647]
-
filozofiei (înțelese drept cunoaștere a unui "insondabil" ce rămâne mereu de explorat) într-o premisă a libertății: fiecare filozof devine liber să-și aleagă "axiomele" proprii, în încercarea personală ca moi pensant, cum ar spune Paul Valéry110 de a "integra iraționalul" într-o viziune capabilă să dea un sens lumii. Această "integrare" nu înseamnă desigur și o cunoaștere obiectivă a "iraționalului". Dar chiar dacă filozoful pune în joc un adevăr relativ, multiplu condiționat 111, aceasta nu înseamnă că nu ne aflăm în fața
Dilthey sau despre păcatul originar al filosofiei by Radu Gabriel Pârvu [Corola-publishinghouse/Science/1405_a_2647]
-
liber să-și aleagă "axiomele" proprii, în încercarea personală ca moi pensant, cum ar spune Paul Valéry110 de a "integra iraționalul" într-o viziune capabilă să dea un sens lumii. Această "integrare" nu înseamnă desigur și o cunoaștere obiectivă a "iraționalului". Dar chiar dacă filozoful pune în joc un adevăr relativ, multiplu condiționat 111, aceasta nu înseamnă că nu ne aflăm în fața unui adevăr. Orice filozof are propria accepțiune a conceptului de "adevăr", iar aceasta "depinde de viziunea lui generală despre lume
Dilthey sau despre păcatul originar al filosofiei by Radu Gabriel Pârvu [Corola-publishinghouse/Science/1405_a_2647]
-
Spranger, Der Sinn..., p. 25. 91 L. Blaga, Censura transcendentă, p. 443. 92 Ibid., pp. 443-444. 93 Am văzut în primul capitol (nota 185) că din punctul de vedere al lui Noica, intelectul oferă doar "cunoștințe" și se blochează în fața "iraționalului"; în schimb, rațiunea, care "dă înțelesuri", "integrează iraționalul". 94 M. Flonta, Între gând propriu și sistem, p. 374. 95 Ibid. 96 Apud G. Liiceanu, Jurnalul de la Păltiniș, p. 120. 97 Ibid. 98 L. Blaga, Ființa istorică, p. 176. 99 În
Dilthey sau despre păcatul originar al filosofiei by Radu Gabriel Pârvu [Corola-publishinghouse/Science/1405_a_2647]
-
Censura transcendentă, p. 443. 92 Ibid., pp. 443-444. 93 Am văzut în primul capitol (nota 185) că din punctul de vedere al lui Noica, intelectul oferă doar "cunoștințe" și se blochează în fața "iraționalului"; în schimb, rațiunea, care "dă înțelesuri", "integrează iraționalul". 94 M. Flonta, Între gând propriu și sistem, p. 374. 95 Ibid. 96 Apud G. Liiceanu, Jurnalul de la Păltiniș, p. 120. 97 Ibid. 98 L. Blaga, Ființa istorică, p. 176. 99 În alt loc, Noica modulează astfel această idee: "Toți
Dilthey sau despre păcatul originar al filosofiei by Radu Gabriel Pârvu [Corola-publishinghouse/Science/1405_a_2647]
-
330 15.3.8. Doll jr. și postmodernizarea modernismului 334 15.3.9. Hiperraționalizarea curriculumului 341 15.3.10. Curriculumul global 345 15.4. Evoluții și devoluții recente 350 15.4.1. Sensul confruntării paradigmelor 350 15.4.2. Geografia „irațională” a curriculumului 351 15.4.3. Reîntemeierea rațională a curriculumului 357 15.4.3.1. În secolul sintezei 357 15.4.3.2. Trei concepții despre lume și idealurile ei 358 15.4.3.3. Genunea culturală și nașterea postmodernismului
[Corola-publishinghouse/Science/2254_a_3579]
-
Rhode, Psyche - Seelencult und Unsterblichkeitsglaube der Griechen, Freiburg - Leipzig - Tübingen, 1898 (trad. rom.: Psyché, Meridiane, București, 1985); E.R. Dodds, The Greeks and the Irrational, University of California Press, Berkeley, 1951 (trad. rom.: Dialectica spiritului grec, Meridiane, București, 1983; Grecii și iraționalul, Polirom, Iași, 1998); J.-P. Vernant, Mythe et pensée chez les Grecs. Études de psychologie historique, La Découverte, Paris, 1988 (trad. rom.: Mit și gândire în Grecia antică, Meridiane, București, 1995); M.P. Foucart, Recherche sur l’origine et la nature
[Corola-publishinghouse/Science/2254_a_3579]
-
Lykeon). Tânărul apare tocmai după ce își încheiase exercițiul atletic (vezi Platon, op. cit., 144 c-d, pp. 183-184). Problema care îi dădea bătăi de cap lui Theaitetos era una reală și se referea la „numerele dreptunghiulare”. Ea conducea la vestitele „numere iraționale” descoperite de pitagoreici. În cazul de față, este vorba de descoperirea lui Theodoros cu privire la explicarea puterilor. Se oprise - zice Theaitetos - la puterea de 17 picioare și el, împreună cu alți discipoli, se gândeau la o generalizare, o noțiune cuprinzătoare referitoare la
[Corola-publishinghouse/Science/2254_a_3579]
-
resimțim, incomod, ca năucitoare. Trăim un realism halucinant 3, gândim fără repere, ne cufundăm în visare și magie. 15.1.1. Un alt mod de a gânditc "15.1.1. Un alt mod de a gândi" Gândirea postmodernă nu este irațională, ci hiperrațională, menită să depășească limitele raționalismului modern și să domine hiperrealitatea. Dar gândirea hiperrațională nu a apucat încă să stabilească noi repere pentru înțelegerea și trăirea noii realități a lumii. Percepem, difuz, doar conturbatio mundi, zbuciumul zilnic al lumii
[Corola-publishinghouse/Science/2254_a_3579]
-
atinsese o culme în anii ’20. Cauchy și Weierstrass reușiseră să introducă maximum de rigoare în analiza matematică; Peano axiomatizase construcția mulțimii numerelor naturale; în mai multe versiuni, Cauchy, Cantor, Dedekind și Weierstrass axiomatizaseră teoria numerelor reale, elucidând statutul numerelor iraționale, care îi speriaseră cândva pe pitagoreici. Marele triumf a fost însă opera lui Hilbert, prin a cărui contribuție axiomatica a atins forma supremă de abstracție și formalizare. Autorul sublinia aspectul ludic al acestei matematici complet formalizate: „Matematica este un joc
[Corola-publishinghouse/Science/2254_a_3579]
-
noi „incertitudini” să zdruncine încrederea noastră în realitatea obiectivă. Suntem în situația care i-a îngrozit pe pitagoreici în urmă cu aproape trei milenii. Învățăceii din Crotona au descoperit că nu există numai numere întregi și raționale, ci și numere „iraționale”, precum rădăcina pătrată a monadei (). Cumplita revelație, care clătina însăși armonia cosmică, a fost ascunsă și lumea nu a aflat vreme de trei secole în ce impas odios trăia. Dar, astăzi, atare secrete nu mai pot fi tăinuite... În urmă
[Corola-publishinghouse/Science/2254_a_3579]
-
puteri „nevăzute” („invizibile”, adică „iluminate”) și este manipulată la scară planetară. Scopul ar fi instaurarea unui nou, mare și ultim totalitarism, de către o organizație satanică terestră. Unii exegeți ai acestor trăiri bizare le-au calificat, generic, drept o „reîntoarcere a iraționalului”, o „reacție la raționalismul excesiv” și o „reîntoarcere la sentimentul religios”. Există o tipologie a „omului irațional” cunoscută de multă vreme: credulul, ignorantul, visătorul, superstițiosul, fanaticul, sălbaticul, delirantul. De fapt, sunt variante de imaturitate și nedesăvârșire paideutică. Psihologia clasică pretinde
[Corola-publishinghouse/Science/2254_a_3579]
-
mare și ultim totalitarism, de către o organizație satanică terestră. Unii exegeți ai acestor trăiri bizare le-au calificat, generic, drept o „reîntoarcere a iraționalului”, o „reacție la raționalismul excesiv” și o „reîntoarcere la sentimentul religios”. Există o tipologie a „omului irațional” cunoscută de multă vreme: credulul, ignorantul, visătorul, superstițiosul, fanaticul, sălbaticul, delirantul. De fapt, sunt variante de imaturitate și nedesăvârșire paideutică. Psihologia clasică pretinde că toate aceste tipuri își au sorgintea în „eternul copil” care se ascunde în fiecare om. Este
[Corola-publishinghouse/Science/2254_a_3579]