1,858 matches
-
DLR). Elementul de noutate, care justifică folosirea termenului "extindere" în titlul acestei lucrări, îl reprezintă anumite nuanțe subsumate unei valori semantice mai generale sau frecvența cu care se înregistrează anumite valori. Astfel, în cadrul relației locative (2.1) am înregistrat extinderea prepoziției pe în locul altei prepoziții cu sens de loc (ex. în, la, prin etc.). În cadrul sensului de relație (2.6) am înregistrat frecventa folosire a lui pe în locul altei prepoziții sau locuțiuni prepoziționale exprimând relația (despre, în ceea ce privește, cu privire la, pe marginea etc.
[Corola-publishinghouse/Science/85009_a_85795]
-
care justifică folosirea termenului "extindere" în titlul acestei lucrări, îl reprezintă anumite nuanțe subsumate unei valori semantice mai generale sau frecvența cu care se înregistrează anumite valori. Astfel, în cadrul relației locative (2.1) am înregistrat extinderea prepoziției pe în locul altei prepoziții cu sens de loc (ex. în, la, prin etc.). În cadrul sensului de relație (2.6) am înregistrat frecventa folosire a lui pe în locul altei prepoziții sau locuțiuni prepoziționale exprimând relația (despre, în ceea ce privește, cu privire la, pe marginea etc.). În sprijinul afirmației că
[Corola-publishinghouse/Science/85009_a_85795]
-
anumite valori. Astfel, în cadrul relației locative (2.1) am înregistrat extinderea prepoziției pe în locul altei prepoziții cu sens de loc (ex. în, la, prin etc.). În cadrul sensului de relație (2.6) am înregistrat frecventa folosire a lui pe în locul altei prepoziții sau locuțiuni prepoziționale exprimând relația (despre, în ceea ce privește, cu privire la, pe marginea etc.). În sprijinul afirmației că multe dintre utilizările prepoziției pe înregistrate aici nu sunt noi, ci reprezintă dezvoltări, extinderi, ale unor posibilități mai vechi, vin exemplele din DLR. Acolo, la
[Corola-publishinghouse/Science/85009_a_85795]
-
loc (ex. în, la, prin etc.). În cadrul sensului de relație (2.6) am înregistrat frecventa folosire a lui pe în locul altei prepoziții sau locuțiuni prepoziționale exprimând relația (despre, în ceea ce privește, cu privire la, pe marginea etc.). În sprijinul afirmației că multe dintre utilizările prepoziției pe înregistrate aici nu sunt noi, ci reprezintă dezvoltări, extinderi, ale unor posibilități mai vechi, vin exemplele din DLR. Acolo, la punctul 8 din definiția lui pe sunt detaliate valorile semantice care se subsumează sensului mai general "raportul de conformare
[Corola-publishinghouse/Science/85009_a_85795]
-
ale unor posibilități mai vechi, vin exemplele din DLR. Acolo, la punctul 8 din definiția lui pe sunt detaliate valorile semantice care se subsumează sensului mai general "raportul de conformare, potrivire, adaptare etc. la ceea ce indică termenul care urmează după prepoziție" - ceea ce se încadrează la sensul de relație (cf. supra, 2.6.). Printre exemple găsim " Să ia dijmă [...] din toate, pe obicei." (Iorga, S.D. VI, 38; anul: 1741), "Am judecat [...] pe lege." (Iorga, S.D. VII, 3; anul: cca 1750) - exemplu asemănător
[Corola-publishinghouse/Science/85009_a_85795]
-
tema în raport cu care se face acțiunea regentului: Deputații s-au împăcat pe statutul magistraților (titlu, Realitatea TV, 12.IV.2006), vor să redeschidă discuția pe republică parlamentară sau prezidențială (C. Drăgotescu, Realitatea TV, 31.III.2007) ș.cl. De ce se extinde prepoziția pe în limbajul presei actuale? Cred că sunt mai multe cauze care contribuie la asta, le enumăr într-o ordine aleatorie: (A) este mai scurtă (fonetic), deci corespunde mai bine nevoii de concizie, de exprimare rapidă din limbajul jurnalistic. (B
[Corola-publishinghouse/Science/85009_a_85795]
-
este aproape imperativă pentru jurnaliști, iar graba și o scăzută preocupare pentru exprimarea corectă și îngrijită în limba română fac să înregistrăm în limbajul actual al presei o serie de structuri calchiate după engleză; printre acestea sunt și unele cu prepoziția pe, care traduce prepoziția englezească on. Astfel, în engleză se spune "a discuta pe...", "a comenta pe...", "a declara pe...", "reacție pe... (a reacționa pe...)", "ales pe promisiunea că...", "ales pe primul balot", "studii pe...", "pe agendă", "o lucrare pe
[Corola-publishinghouse/Science/85009_a_85795]
-
jurnaliști, iar graba și o scăzută preocupare pentru exprimarea corectă și îngrijită în limba română fac să înregistrăm în limbajul actual al presei o serie de structuri calchiate după engleză; printre acestea sunt și unele cu prepoziția pe, care traduce prepoziția englezească on. Astfel, în engleză se spune "a discuta pe...", "a comenta pe...", "a declara pe...", "reacție pe... (a reacționa pe...)", "ales pe promisiunea că...", "ales pe primul balot", "studii pe...", "pe agendă", "o lucrare pe...", "a lucra pe...", "un
[Corola-publishinghouse/Science/85009_a_85795]
-
balot", "studii pe...", "pe agendă", "o lucrare pe...", "a lucra pe...", "un articol pe...", "pe știri"9. Însă nu toate exemplele de mai sus vădesc influența engleză (pentru multe dintre ele, corespondentul în limba engleză nici nu ar fi cu prepoziția on), iar amploarea extinderii lui pe nu poate fi pusă doar pe seama influenței engleze; (E) cauza cea mai importantă, probabil, este de natură cognitivă. Deși unele utilizări ale lui pe sunt destul de abstracte, se poate recunoaște un fond semantic comun
[Corola-publishinghouse/Science/85009_a_85795]
-
se poate recunoaște un fond semantic comun tuturor acestora, mai ales că toate exemplele selectate aici sunt cu pe lexical, plin semantic (vezi supra, distincția între diverse tipuri de pe din limba română și nota 2). În general, sensurile abstracte ale prepozițiilor sunt derivate de la cele concrete, aplicând analogic relațiile concrete exprimate de prepoziții unor noțiuni non-concrete. Ceea ce semnifică în general prepoziția pe este, conform DLR, "ideea de contact, privit concret sau gândit analogic pentru două sau mai multe elemente". În cadrul relației
[Corola-publishinghouse/Science/85009_a_85795]
-
toate exemplele selectate aici sunt cu pe lexical, plin semantic (vezi supra, distincția între diverse tipuri de pe din limba română și nota 2). În general, sensurile abstracte ale prepozițiilor sunt derivate de la cele concrete, aplicând analogic relațiile concrete exprimate de prepoziții unor noțiuni non-concrete. Ceea ce semnifică în general prepoziția pe este, conform DLR, "ideea de contact, privit concret sau gândit analogic pentru două sau mai multe elemente". În cadrul relației locative, pe exprimă "contactul, prin suprapunere directă sau mediată, cu o suprafață
[Corola-publishinghouse/Science/85009_a_85795]
-
plin semantic (vezi supra, distincția între diverse tipuri de pe din limba română și nota 2). În general, sensurile abstracte ale prepozițiilor sunt derivate de la cele concrete, aplicând analogic relațiile concrete exprimate de prepoziții unor noțiuni non-concrete. Ceea ce semnifică în general prepoziția pe este, conform DLR, "ideea de contact, privit concret sau gândit analogic pentru două sau mai multe elemente". În cadrul relației locative, pe exprimă "contactul, prin suprapunere directă sau mediată, cu o suprafață anumită, cu o localizare spațială pe o suprafață
[Corola-publishinghouse/Science/85009_a_85795]
-
locative, pe exprimă "contactul, prin suprapunere directă sau mediată, cu o suprafață anumită, cu o localizare spațială pe o suprafață nedefinită sau cu un spațiu conceput ca o suprafață". Toate sensurile lui pe au în comun această idee de contact. Prepoziția pe este preferată altor prepoziții datorită acestei trăsături semantice primare, generale, de contact, precum și datorită sensului său concret. În cadrul valorilor semantice de relație (care sunt cele mai numeroase și mai frecvente între exemplele înregistrate, vezi supra), pe "candidează" pentru exprimarea
[Corola-publishinghouse/Science/85009_a_85795]
-
suprapunere directă sau mediată, cu o suprafață anumită, cu o localizare spațială pe o suprafață nedefinită sau cu un spațiu conceput ca o suprafață". Toate sensurile lui pe au în comun această idee de contact. Prepoziția pe este preferată altor prepoziții datorită acestei trăsături semantice primare, generale, de contact, precum și datorită sensului său concret. În cadrul valorilor semantice de relație (care sunt cele mai numeroase și mai frecvente între exemplele înregistrate, vezi supra), pe "candidează" pentru exprimarea acestor relații alături de alte prepoziții
[Corola-publishinghouse/Science/85009_a_85795]
-
prepoziții datorită acestei trăsături semantice primare, generale, de contact, precum și datorită sensului său concret. În cadrul valorilor semantice de relație (care sunt cele mai numeroase și mai frecvente între exemplele înregistrate, vezi supra), pe "candidează" pentru exprimarea acestor relații alături de alte prepoziții și locuțiuni prepoziționale, cum ar fi despre, asupra, în ceea ce privește, în privința - prepoziții care au sensuri abstracte - și pe marginea, cu sens concret. În afară de pe și de asupra, niciunul dintre acești posibili candidați la exprimarea sensului de relație nu are și sensuri
[Corola-publishinghouse/Science/85009_a_85795]
-
sensului său concret. În cadrul valorilor semantice de relație (care sunt cele mai numeroase și mai frecvente între exemplele înregistrate, vezi supra), pe "candidează" pentru exprimarea acestor relații alături de alte prepoziții și locuțiuni prepoziționale, cum ar fi despre, asupra, în ceea ce privește, în privința - prepoziții care au sensuri abstracte - și pe marginea, cu sens concret. În afară de pe și de asupra, niciunul dintre acești posibili candidați la exprimarea sensului de relație nu are și sensuri concrete (spațiale și temporale) în limba română contemporană. În plus, aceste
[Corola-publishinghouse/Science/85009_a_85795]
-
sensuri concrete (spațiale și temporale) în limba română contemporană. În plus, aceste locuțiuni prepoziționale care exprimă relația sunt banalizate prin repetare, desemantizate parțial prin gramaticalizare, fac parte din bagajul limbii standard, care nu este expresivă. Valoarea locativă primară face ca prepoziția pe să fie simțită ca fiind mai expresivă, mai dinamică, prin actualizarea în mintea interlocutorului a valorii primare concrete de contact, de suprapunere. Prin folosirea lui pe se resemantizează o valoare semantică abstractă (relația, în sens larg), prin urmare, pe
[Corola-publishinghouse/Science/85009_a_85795]
-
de contact, de suprapunere. Prin folosirea lui pe se resemantizează o valoare semantică abstractă (relația, în sens larg), prin urmare, pe corespunde mai bine cerințelor expresive ale stilului jurnalistic și ale exprimării colocviale, în general. De ce este preferată pe altor prepoziții cu sens primar concret (locativ) care au căpătat sau au glisat spre valori abstracte? Cred că tipul de relație locativă pe care îl exprimă pe este cel mai potrivit pentru a fi extins analogic asupra valorilor mai abstracte ale relației
[Corola-publishinghouse/Science/85009_a_85795]
-
am înregistrat. Circumstanțialul de relație "indică limitele de manifestare ale unei acțiuni, stări, calități prin referire la un anumit domeniu [...] sau care precizează perspectiva din care se face comunicarea" (GALR, II: 551). În exemplele de la 2.6., substantivul care urmează prepoziției indică, foarte general vorbind, un domeniu - domeniul în raport cu care se face o acțiune, domeniul asupra căruia se face o cercetare, domeniul asupra căruia se poartă discuții, domeniul de activitate al unei persoane. Și unele dintre utilizările de la 2.3. indică
[Corola-publishinghouse/Science/85009_a_85795]
-
unei persoane. Și unele dintre utilizările de la 2.3. indică un domeniu - domeniul care constituie suportul unei acțiuni (vorbesc pe lege; vă spun pe documente), domeniul care reprezintă sursa cunoașterii (pe surse), domeniul văzut ca instrument (ales pe vot uninominal). Prepoziția pe cuprinde trăsăturile semantice necesare pentru a reda faptul că acțiunea verbului-regent sau relația dintre nominalul regent și cel care urmează prepoziției se răsfrânge asupra întregului domeniu. Prepoziția pe provine din lat. super și per. Prepoziția 10 super avea în
[Corola-publishinghouse/Science/85009_a_85795]
-
spun pe documente), domeniul care reprezintă sursa cunoașterii (pe surse), domeniul văzut ca instrument (ales pe vot uninominal). Prepoziția pe cuprinde trăsăturile semantice necesare pentru a reda faptul că acțiunea verbului-regent sau relația dintre nominalul regent și cel care urmează prepoziției se răsfrânge asupra întregului domeniu. Prepoziția pe provine din lat. super și per. Prepoziția 10 super avea în latină sensurile "deasupra, peste" (loc), "în timpul" (temporal), "pe deasupra, pe lângă, mai mult decât" (măsură), "(fig.) despre, relativ la, în privința" - ca în exemplele hac super
[Corola-publishinghouse/Science/85009_a_85795]
-
sursa cunoașterii (pe surse), domeniul văzut ca instrument (ales pe vot uninominal). Prepoziția pe cuprinde trăsăturile semantice necesare pentru a reda faptul că acțiunea verbului-regent sau relația dintre nominalul regent și cel care urmează prepoziției se răsfrânge asupra întregului domeniu. Prepoziția pe provine din lat. super și per. Prepoziția 10 super avea în latină sensurile "deasupra, peste" (loc), "în timpul" (temporal), "pe deasupra, pe lângă, mai mult decât" (măsură), "(fig.) despre, relativ la, în privința" - ca în exemplele hac super re scribam ad te (Cicero) "despre
[Corola-publishinghouse/Science/85009_a_85795]
-
ales pe vot uninominal). Prepoziția pe cuprinde trăsăturile semantice necesare pentru a reda faptul că acțiunea verbului-regent sau relația dintre nominalul regent și cel care urmează prepoziției se răsfrânge asupra întregului domeniu. Prepoziția pe provine din lat. super și per. Prepoziția 10 super avea în latină sensurile "deasupra, peste" (loc), "în timpul" (temporal), "pe deasupra, pe lângă, mai mult decât" (măsură), "(fig.) despre, relativ la, în privința" - ca în exemplele hac super re scribam ad te (Cicero) "despre acest lucru îți voi scrie" și mite civiles
[Corola-publishinghouse/Science/85009_a_85795]
-
îți voi scrie" și mite civiles super Urbe curas (Horațiu) "alungă grijile politice privitoare la Roma" (Guțu 1983, s.v.). Prin urmare, super avea sensul circumstanțial de relație, introducând subiectul discuției sau tema în raport cu care se desfășura evenimentul denotat de verbulregent. Prepoziția per avea sensuri ceva mai variate, exprimând locul ("prin", "pe toată întinderea, de-a lungul", "peste", "prin fața"), succesiunea, timpul ("timp de...", "în timpul, în cursul"), instrumentul ("prin mijlocirea, cu ajutorul"), modul, cauza, intervenția ("dinspre, din partea"), sau introducând o invocație ("în numele, pe") - vezi
[Corola-publishinghouse/Science/85009_a_85795]
-
prin", "pe toată întinderea, de-a lungul", "peste", "prin fața"), succesiunea, timpul ("timp de...", "în timpul, în cursul"), instrumentul ("prin mijlocirea, cu ajutorul"), modul, cauza, intervenția ("dinspre, din partea"), sau introducând o invocație ("în numele, pe") - vezi Guțu 1983, s.v. Prin urmare, și în latină prepozițiile locative care exprimau contactul pe o suprafață aveau și sensuri abstracte. Între valorile prepoziției pe din limba română și valorile prepozițiilor super și per din latină există atât o continuitate (o moștenire a valorilor sau a posibilităților latente), cât și
[Corola-publishinghouse/Science/85009_a_85795]