13,179 matches
-
pe stradă, era incredibil, să înnebunești și alta nu, era ceva de neimaginat. Era ca un "kizb" de-a dreptul ca un "kizb"! "Kizb" este cuvîntul arab pe care Gilsenan îl traduce prin "minciună". Totuși, pe lîngă conotația sa fantastică, minciuna este totodată considerată a fi opusul adevărului, după cum arată și Coranul și este asociată scepticismului și pesimismului din lume. Astfel, există de exemplu un proverb libanez care spune "lumea este o minciună, prietene, întreaga lume este o minciună" (Gilsenan 1976
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
prin "minciună". Totuși, pe lîngă conotația sa fantastică, minciuna este totodată considerată a fi opusul adevărului, după cum arată și Coranul și este asociată scepticismului și pesimismului din lume. Astfel, există de exemplu un proverb libanez care spune "lumea este o minciună, prietene, întreaga lume este o minciună" (Gilsenan 1976:194). Informațiile lui Gilsenan referitoare la minciună sînt extrase în principal din acțiunile membrilor a ceea ce el numește personalul angajat de proprietarii zonei în care a lucrat. Aceștia aparțineau unei mari familii
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
sa fantastică, minciuna este totodată considerată a fi opusul adevărului, după cum arată și Coranul și este asociată scepticismului și pesimismului din lume. Astfel, există de exemplu un proverb libanez care spune "lumea este o minciună, prietene, întreaga lume este o minciună" (Gilsenan 1976:194). Informațiile lui Gilsenan referitoare la minciună sînt extrase în principal din acțiunile membrilor a ceea ce el numește personalul angajat de proprietarii zonei în care a lucrat. Aceștia aparțineau unei mari familii de emigranți, dintre care unii aveau
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
adevărului, după cum arată și Coranul și este asociată scepticismului și pesimismului din lume. Astfel, există de exemplu un proverb libanez care spune "lumea este o minciună, prietene, întreaga lume este o minciună" (Gilsenan 1976:194). Informațiile lui Gilsenan referitoare la minciună sînt extrase în principal din acțiunile membrilor a ceea ce el numește personalul angajat de proprietarii zonei în care a lucrat. Aceștia aparțineau unei mari familii de emigranți, dintre care unii aveau poziții sociale destul de însemnate, iar alții erau simpli lucrători
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
identitate stabilă, cel puțin în contrast cu adevărații țărani, pe de o parte, și cu moșierii, pe de altă parte. Gilsenan (1976:196) susține că statutul social intermediar al familiei era "plin de contradicții" și că "în această zonă confuză a contradicțiilor, minciuna înflorește cel mai bine". El observă că în sat oamenii nu mint cu privire la lucruri asupra cărora toată lumea este de acord, cum ar fi caracterul unui individ, și nici cu privire la dovezi obiective, cum ar fi îndemînarea în muncă, ci numai cu privire la
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
fluctuant. Băieții se luptă prin cuvinte și pun la îndoială neîncetat intențiile și motivele celuilalt. Nu este deloc surprinzător că într-un asemenea mediu cultural există mijloace specifice pentru a indica dacă ceea ce se spune este adevărat și nu o minciună. Acești indicatori ai schimbării de cod sînt expresii precum "serios vorbind", "crede-mă", "fără glumă", "pe viața ta" și "pe viața tatălui tău". Gilsenan relatează un incident în care cîțiva tineri au dat buzna în locuința lui pentru a-i
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
domeniu diferit de relevanță și referință. (Gilsenan 1976: 199, 215). Materialul lui Gilsenan va fi discutat în continuare, în capitolul 6, în legătură cu relațiile dintre parteneri. GRECIA În Liban, în anii '70, onoarea familiei era apărată prin violență, însă și prin minciună. În introducerea unui simpozion care analiza mai multe societăți mediteraneene, Peristiany (1976: 23) se referă la "folosirea defensivă a înșelăciunii și folosirea ofensivă a ridicolului", secretivitatea fiind cea de-a doua strategie defensivă practicată de familiile care țin să-și
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
analiza mai multe societăți mediteraneene, Peristiany (1976: 23) se referă la "folosirea defensivă a înșelăciunii și folosirea ofensivă a ridicolului", secretivitatea fiind cea de-a doua strategie defensivă practicată de familiile care țin să-și apere onoarea. Atitudinile grecilor față de minciună, conformîndu-se acestei generalizări, au fost menționate în capitolul 1, pe baza descoperirilor lui Ernestine Friedl. Asemenea strategii sînt semnalate și de un alt antropolog social, Juliet du Boulay, care a studiat un sat din insula grecească Euboea, în anii 1960
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
familiei sale, ci refuză chiar să mintă, să înșele, să bîrfească sau să lezeze drepturile celorlalți în alte moduri. (du Boulay 1976:392) Acestea erau normele acceptate; însă în practică "trasul cu urechea, bîrfa la adresa vecinilor, inventarea unor explicații grosolane, minciuna spusă în scopul de a distruge reputația altuia" erau fapte obișnuite, acceptate ca strategii justificabile pe care oricine avea dreptul să le folosească pentru a-și apăra secretele personale și a le dezvălui pe cele ale altuia. Însă victimele acestor
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
dezvălui pe cele ale altuia. Însă victimele acestor acte puteau apela la normele general acceptate pentru a condamna înșelătoriile cărora le căzuseră pradă. Totuși, du Boulay comentează că termenul grecesc psema, pe care ea, ca și Friedl, îl traduce prin "minciună", nu implică nuanțele de imoralitate pe care acest cuvînt le are în limba engleză. Dîndu-și seama că ar putea fi mințiți, oamenii testau înclinația altora spre nesinceritate punînd întrebări la care cunoșteau deja răspunsul. Într-o societate rurală de acest
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
un timp, preotul a spus: "Vino la mine acasă să stăm de vorbă mai pe îndelete". Mai tîrziu, preotul i-a mărturisit lui du Boulay: "Așa că am păcălit comunitatea și nimeni nu și-a dat seama de asta". Pe baza minciunilor pe care le-a întîlnit pe timpul studiului său, du Boulay (1976:400-404) a trasat o tipologie, distingînd între minciunile folosite în mod defensiv și cele ofensive. În categoria defensivă se înscriu minciunile spuse pentru a ascunde o incapacitate de a
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
i-a mărturisit lui du Boulay: "Așa că am păcălit comunitatea și nimeni nu și-a dat seama de asta". Pe baza minciunilor pe care le-a întîlnit pe timpul studiului său, du Boulay (1976:400-404) a trasat o tipologie, distingînd între minciunile folosite în mod defensiv și cele ofensive. În categoria defensivă se înscriu minciunile spuse pentru a ascunde o incapacitate de a face față cerințelor codului social, indiferent dacă e vorba de o persoană sau de o familie, și acelea spuse
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
și-a dat seama de asta". Pe baza minciunilor pe care le-a întîlnit pe timpul studiului său, du Boulay (1976:400-404) a trasat o tipologie, distingînd între minciunile folosite în mod defensiv și cele ofensive. În categoria defensivă se înscriu minciunile spuse pentru a ascunde o incapacitate de a face față cerințelor codului social, indiferent dacă e vorba de o persoană sau de o familie, și acelea spuse pentru a ascunde eșecurile involuntare, cum ar fi condiția de a fi sărac
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
e vorba de o persoană sau de o familie, și acelea spuse pentru a ascunde eșecurile involuntare, cum ar fi condiția de a fi sărac sau faptul de a fi refuzat într-o cerere în căsătorie. Apoi mai sînt și minciunile spuse pentru a evita încurcături inutile sau scandaluri. O situație tipică acestui gen de minciună s-a ivit cînd două femei, A și B, s-au decis să o critice pe a treia, C. Mai tîrziu, una dintre ele, A
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
eșecurile involuntare, cum ar fi condiția de a fi sărac sau faptul de a fi refuzat într-o cerere în căsătorie. Apoi mai sînt și minciunile spuse pentru a evita încurcături inutile sau scandaluri. O situație tipică acestui gen de minciună s-a ivit cînd două femei, A și B, s-au decis să o critice pe a treia, C. Mai tîrziu, una dintre ele, A, și-a dat seama că e posibil ca B să o trădeze. Drept urmare, A s-
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
s-a dus la B pentru a o acuza de calomnie. Dacă B nu voia să se certe, ar fi negat acuzația sau ar fi pretins că A inventase totul. După părerea lui du Boulay, valoarea unui asemenea gen de minciună constă în faptul că dacă toată lumea ar fi mințit destul cu privire la ceea ce s-a spus, nimeni n-ar fi trebuit să-și ceară scuze, iar C n-ar fi fost nevoită să se certe nici cu A, nici cu B.
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
fi mințit destul cu privire la ceea ce s-a spus, nimeni n-ar fi trebuit să-și ceară scuze, iar C n-ar fi fost nevoită să se certe nici cu A, nici cu B. Fiecare ar fi ieșit cu fața curată. Minciunile de acest gen erau spuse mai ales în situații conflictuale, ca o modalitate de a evita neînțelegerile. Un alt tip de minciună defensivă a apărut din cauza plăcerii de a păstra secrete. De exemplu, adulții îi întrebau permanent pe copiii din
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
fost nevoită să se certe nici cu A, nici cu B. Fiecare ar fi ieșit cu fața curată. Minciunile de acest gen erau spuse mai ales în situații conflictuale, ca o modalitate de a evita neînțelegerile. Un alt tip de minciună defensivă a apărut din cauza plăcerii de a păstra secrete. De exemplu, adulții îi întrebau permanent pe copiii din sat ce făceau mamele lor. Ar fi fost o insultă ca un copil să răspundă " Nu vreau să-ți spun", totuși să
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
ca un copil să răspundă " Nu vreau să-ți spun", totuși să mărturisească adevărul ar fi însemnat să dezvăluie ceea ce ar fi trebuit să rămînă un secret de familie. De aceea, copiii au învățat să răspundă la aceste întrebări prin minciuni. După cum observă du Boulay (1974:74), "copilul este inițiat în tainele minciunii încă de la o vîrstă fragedă, deoarece nesinceritatea este necesară pentru a păzi familia de curiozitatea și răutatea comunității". Apoi, mai există și minciuni spuse pentru că este absolut necesar
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
mărturisească adevărul ar fi însemnat să dezvăluie ceea ce ar fi trebuit să rămînă un secret de familie. De aceea, copiii au învățat să răspundă la aceste întrebări prin minciuni. După cum observă du Boulay (1974:74), "copilul este inițiat în tainele minciunii încă de la o vîrstă fragedă, deoarece nesinceritatea este necesară pentru a păzi familia de curiozitatea și răutatea comunității". Apoi, mai există și minciuni spuse pentru că este absolut necesar, pentru a lua apărarea unui prieten sau unei rude. Du Boulay descrie
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
răspundă la aceste întrebări prin minciuni. După cum observă du Boulay (1974:74), "copilul este inițiat în tainele minciunii încă de la o vîrstă fragedă, deoarece nesinceritatea este necesară pentru a păzi familia de curiozitatea și răutatea comunității". Apoi, mai există și minciuni spuse pentru că este absolut necesar, pentru a lua apărarea unui prieten sau unei rude. Du Boulay descrie o minciună pe care a spus-o ea însăși. În comunitatea în mijlocul căreia a lucrat, oamenii care purtau doliu sau rudele unei persoane
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
de la o vîrstă fragedă, deoarece nesinceritatea este necesară pentru a păzi familia de curiozitatea și răutatea comunității". Apoi, mai există și minciuni spuse pentru că este absolut necesar, pentru a lua apărarea unui prieten sau unei rude. Du Boulay descrie o minciună pe care a spus-o ea însăși. În comunitatea în mijlocul căreia a lucrat, oamenii care purtau doliu sau rudele unei persoane grav bolnave nu aveau voie să cînte altceva decît imnuri bisericești. Din cauza bolilor și a deceselor, femeile n-au
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
că s-a dus în oraș să înregistreze două femei care cîntau muzică bisericească. Gazdele ei s-au interesat imediat: "Ți-au cîntat și alte feluri de muzică?" Du Boulay a răspuns: "Bineînțeles că nu, doar erau în doliu". Printre minciunile ofensive sînt și acelea care atacă prin afirmații false. Victimele acestor atacuri erau mai ales fetele care doreau să se mărite; du Boulay a aflat că nu exista ocazie în care o viitoare mireasă să nu fie calomniată. Alte minciuni
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
minciunile ofensive sînt și acelea care atacă prin afirmații false. Victimele acestor atacuri erau mai ales fetele care doreau să se mărite; du Boulay a aflat că nu exista ocazie în care o viitoare mireasă să nu fie calomniată. Alte minciuni erau spuse în scopul de a obține avantaje materiale. Normele comunități defineau contextele în care se puteau spune sau nu acest gen de minciuni. Într-o tranzacție financiară, înșelătoria și viclenia erau considerate virtuți, moduri perfect justificate prin care o
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
a aflat că nu exista ocazie în care o viitoare mireasă să nu fie calomniată. Alte minciuni erau spuse în scopul de a obține avantaje materiale. Normele comunități defineau contextele în care se puteau spune sau nu acest gen de minciuni. Într-o tranzacție financiară, înșelătoria și viclenia erau considerate virtuți, moduri perfect justificate prin care o persoană isteață triumfa asupra uneia lipsită de inteligență; drept urmare, toată lumea încerca să înșele. Pe de altă parte, achiziționarea de bunuri materiale sau profit printr-
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]