13,179 matches
-
avea datoria morală de a înșela, a păcăli sau a se certa cu străinii pentru a-și apăra rudele" (ibid.:74). În orice caz, după cum spune proverbul, "Dumnezeu vrea ca oamenii să mușamalizeze lucrurile" (ibid.:82). În sfîrșit, există și minciuni ofensive spuse în scop negativ. Guvernul era una din țintele principale ale acestui gen de minciuni, însă du Boulay oferă exemple de situații în care acestea apar și în interiorul comunității. Descoperirile lui du Boulay cu privire la insula grecească Euboea sînt descrise
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
-și apăra rudele" (ibid.:74). În orice caz, după cum spune proverbul, "Dumnezeu vrea ca oamenii să mușamalizeze lucrurile" (ibid.:82). În sfîrșit, există și minciuni ofensive spuse în scop negativ. Guvernul era una din țintele principale ale acestui gen de minciuni, însă du Boulay oferă exemple de situații în care acestea apar și în interiorul comunității. Descoperirile lui du Boulay cu privire la insula grecească Euboea sînt descrise pe scurt de o frază des auzită în sat: "Nu poți trăi fără minciuni" (ibid.:191
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
gen de minciuni, însă du Boulay oferă exemple de situații în care acestea apar și în interiorul comunității. Descoperirile lui du Boulay cu privire la insula grecească Euboea sînt descrise pe scurt de o frază des auzită în sat: "Nu poți trăi fără minciuni" (ibid.:191; cf. Sciama 1981:102-105). Însă chiar și în această comunitate în care "talentul de a spune minciuni este foarte dezvoltat", "mincinosul incorigibil nu mai este luat în serios" (du Boulay 1974:77,192). O situație similară pare să
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
du Boulay cu privire la insula grecească Euboea sînt descrise pe scurt de o frază des auzită în sat: "Nu poți trăi fără minciuni" (ibid.:191; cf. Sciama 1981:102-105). Însă chiar și în această comunitate în care "talentul de a spune minciuni este foarte dezvoltat", "mincinosul incorigibil nu mai este luat în serios" (du Boulay 1974:77,192). O situație similară pare să se fi instaurat și într-o comunitate din nordul Greciei, care trăia în condiții ecologice diferite, însă care respecta
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
77,192). O situație similară pare să se fi instaurat și într-o comunitate din nordul Greciei, care trăia în condiții ecologice diferite, însă care respecta aceeași tradiție a creștinismului ortodox. Acolo se întîlneau diferențe în nevoia și înclinația spre minciună la femei și bărbați, tineri și bătrîni, rude și străini. Campbell, care a studiat crescătoria de oi Sarakatsani, notează distincția care se făcea între ciobanii celibatari și bătrînii care erau capi de familie. Tinerii erau puri și "inocenți în sensul
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
față de nevoia de a folosi înșelătoria". Ei rămîneau neafectați de influența femeilor care "erau în stare să-și păcălească soții de patruzeci de ori pe zi". Totuși, un cap de familie "avea nevoie întotdeauna să se folosească de înșelătorie și minciună". Ca protector al familiei și a turmei sale de oi, el trebuia să aibă "capacitatea de a acționa cu șiretenie și îndemînare". El "trebuia să mintă în permanență". Într-adevăr, Campbell (1964: 278-283) spune: "oamenii mint din obișnuință și din
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
foarte extinse. Membrii unei națiuni sau ai altei unități sociale, diferă prin șansele pe care le au în viață, prin resurse și prin valorile culturale determinate, prin aspirații și atitudini. Pe lîngă aceste diferențe există o diversitate de atitudini față de minciună și de natura acesteia. Comunitățile se deosebesc de asemenea și prin felul în care consideră anumite afirmații ca fiind minciuni. De exemplu, Heath (1983:189) relatează că într-o comunitate de muncitori pe care a studiat-o în Statele Unite, unele
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
resurse și prin valorile culturale determinate, prin aspirații și atitudini. Pe lîngă aceste diferențe există o diversitate de atitudini față de minciună și de natura acesteia. Comunitățile se deosebesc de asemenea și prin felul în care consideră anumite afirmații ca fiind minciuni. De exemplu, Heath (1983:189) relatează că într-o comunitate de muncitori pe care a studiat-o în Statele Unite, unele povești neadevărate, percepute ca "fabulări", erau acceptabile din punct de vedere moral; totuși, aceleași povestiri spuse într-o comunitate învecinată
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
pe care a studiat-o în Statele Unite, unele povești neadevărate, percepute ca "fabulări", erau acceptabile din punct de vedere moral; totuși, aceleași povestiri spuse într-o comunitate învecinată de oameni aparținînd păturii sociale de mijloc, ar fi fost clasificate drept minciuni. Un exemplu de percepere a diferențelor de clasă socială prin aceste atitudini este oferit de Madame Necker de Saussure (1839:164), care a scris despre educația copiilor. Ea a accentuat importanța sincerității absolute arătată de părinți și profesori; exemplul lor
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
absolută este rar întîlnită la această categorie de persoane, probabil din cauza educației insuficiente sau a situației de dependență. Părerile ei se regăsesc în lucrările psihologului francez Gabriel Compayré, care a publicat la sfîrșitul secolului al XIX-lea. El sugerează existența minciunii de ambele părți, spunînd că "pentru un copil este ușor de simțit că adevărul nu este întotdeauna respectat în conversațiile dintre părinți sau servitori". El afirmă că nu există "nici o tendință ereditară spre nesinceritate", apoi se întreabă de ce unii copii
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
acelea ale clasei mijlocii americane; scriind înainte de elaborarea teoriilor clasificatoare, el etichetează bandele ca elemente delincvente. Privind retrospectiv, ceea ce este interesant în descoperirile sale este faptul că ținta înșelătoriei erau tot membrii bandei. Bandele nu concurau unele cu celelalte în minciuni; ele se certau de la femei, jocuri de cărți, lupta pentru supremația forței fizice și teritoriu. În interiorul bandelor exista o profundă solidaritate (Miller 1958:14), prezentă în întrecerile dintre grupuri diferite, însă această solidaritate se baza în general pe insulte reciproce
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
aveau o calificare sau ocupau chiar posturi de conducere (clasele I și a II-a). Mamele care erau mai înclinate să-și mintă copiii, cel puțin în privința acelui subiect, erau tot cele care își băteau odraslele dacă le prindeau cu minciuna (42% mame din clasa a V-a și 27% mame din clasele I și a II-a). Această diferență se explică în parte prin faptul că mamele aparținînd clasei a V-a foloseau bătaia mai des ca pedeapsă pentru orice
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
clasele I și a II-a). Această diferență se explică în parte prin faptul că mamele aparținînd clasei a V-a foloseau bătaia mai des ca pedeapsă pentru orice fel de boacănă, însă acestea erau și mai puțin îngăduitoare cu minciunile copiilor (Newson și Newson 1968:415, 419, 446, 471). Aceste frînturi de informații sînt probabil suficiente pentru a sugera că poziția socială este un alt element care influențează nu numai atitudinile față de minciună, ci și frecvența afirmațiilor nesincere, conținutul minciunilor
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
acestea erau și mai puțin îngăduitoare cu minciunile copiilor (Newson și Newson 1968:415, 419, 446, 471). Aceste frînturi de informații sînt probabil suficiente pentru a sugera că poziția socială este un alt element care influențează nu numai atitudinile față de minciună, ci și frecvența afirmațiilor nesincere, conținutul minciunilor și contextul în care apar acestea. Diferențele de clasă socială, în orice societate, pot să nu fie atît de stridente ca diferențele existente între popoare, incluzîndu-le pe acelea între societățile preindustriale și cele
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
minciunile copiilor (Newson și Newson 1968:415, 419, 446, 471). Aceste frînturi de informații sînt probabil suficiente pentru a sugera că poziția socială este un alt element care influențează nu numai atitudinile față de minciună, ci și frecvența afirmațiilor nesincere, conținutul minciunilor și contextul în care apar acestea. Diferențele de clasă socială, în orice societate, pot să nu fie atît de stridente ca diferențele existente între popoare, incluzîndu-le pe acelea între societățile preindustriale și cele industrializate, care prezintă cu siguranță interes pentru
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
pot să nu fie atît de stridente ca diferențele existente între popoare, incluzîndu-le pe acelea între societățile preindustriale și cele industrializate, care prezintă cu siguranță interes pentru un studiu cultural comparativ. Diferențele culturale dintre popoare, incluzînd diferențele între tipurile de minciună, au avut cu siguranță o influență importantă pe parcursul ultimelor două sau trei secole, pe timpul expansiunii colonialismului occidental. Într-o lume post-colonială marcată de omogenizarea culturală generală, multe diferențe între societăți s-au estompat, deși încă persistă. Diferențele din interiorul societăților
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
omogenizarea culturală generală, multe diferențe între societăți s-au estompat, deși încă persistă. Diferențele din interiorul societăților s-au estompat de asemenea, însă nu au dispărut complet; trebuie să se țină cont de ele în studiul asupra modului în care minciuna este utilizată în conflictele dintre clasele sociale. Pentru că în societățile industriale complexe minciuna este asociată puterii, nu în sensul negativ indicat de Lindstrom cu privire la zona rurală din Vanuatu, ci adeseori într-un mod pozitiv, susținută de existența comunicării prin mass-media
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
Diferențele din interiorul societăților s-au estompat de asemenea, însă nu au dispărut complet; trebuie să se țină cont de ele în studiul asupra modului în care minciuna este utilizată în conflictele dintre clasele sociale. Pentru că în societățile industriale complexe minciuna este asociată puterii, nu în sensul negativ indicat de Lindstrom cu privire la zona rurală din Vanuatu, ci adeseori într-un mod pozitiv, susținută de existența comunicării prin mass-media. Vom vedea ce are Simmel de spus în privința acestui subiect, în capitolul 10
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
din Vanuatu, ci adeseori într-un mod pozitiv, susținută de existența comunicării prin mass-media. Vom vedea ce are Simmel de spus în privința acestui subiect, în capitolul 10. 6 Relațiile DIVERSITATEA RELAȚIILOR Pînă acum am văzut că frecvența, conținutul și evaluarea minciunii diferă în funcție de domeniul vieții sociale; totuși, principalele considerații etice din occidentul creștin, cel puțin de la Sfîntul Augustin încoace, au fost de natură universală, în sensul că evaluarea morală a unei minciuni nu depinde de sex sau de apartenența socială, nici
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
Pînă acum am văzut că frecvența, conținutul și evaluarea minciunii diferă în funcție de domeniul vieții sociale; totuși, principalele considerații etice din occidentul creștin, cel puțin de la Sfîntul Augustin încoace, au fost de natură universală, în sensul că evaluarea morală a unei minciuni nu depinde de sex sau de apartenența socială, nici a înșelătorului, nici a celui înșelat. Se poate spune că această universalitate și-a atins punctul culminant în "imperativul categoric" al lui Kant. Însă există alte culturi și tradiții care nu
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
imperativul categoric" al lui Kant. Însă există alte culturi și tradiții care nu se conformează acestui principiu universal, și chiar în occidentul creștin s-au păstrat excepții, în special în ceea ce privește războiul, după cum am văzut în capitolul 2. Evaluările obișnuite ale minciunii se distanțează mult de această tradiție universală. Minciunile sînt privite diferit nu numai în funcție de domeniu sau cultură, ci și după statutul mincinosului sau al celui păcălit, unul față de celălalt și în raport cu ansamblul societății. De exemplu, studiile efectuate în 1970 au
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
culturi și tradiții care nu se conformează acestui principiu universal, și chiar în occidentul creștin s-au păstrat excepții, în special în ceea ce privește războiul, după cum am văzut în capitolul 2. Evaluările obișnuite ale minciunii se distanțează mult de această tradiție universală. Minciunile sînt privite diferit nu numai în funcție de domeniu sau cultură, ci și după statutul mincinosului sau al celui păcălit, unul față de celălalt și în raport cu ansamblul societății. De exemplu, studiile efectuate în 1970 au arătat că în Statele Unite persoanele cu funcții înalte
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
și în raport cu ansamblul societății. De exemplu, studiile efectuate în 1970 au arătat că în Statele Unite persoanele cu funcții înalte sau care aveau responsabilități însemnate erau judecate cu mai multă asprime atunci cînd mințeau, decît persoanele cu funcții mai puțin importante. Minciunile spuse unui prieten erau considerate mai grave decît acelea spuse unui străin sau unui coleg (Maier și Lovrakas 1976: 577). Studii americane similare, efectuate în 1980 ,arată că studenții dezaprobau mai degrabă minciunile spuse în folosul propriu decît pe cele
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
decît persoanele cu funcții mai puțin importante. Minciunile spuse unui prieten erau considerate mai grave decît acelea spuse unui străin sau unui coleg (Maier și Lovrakas 1976: 577). Studii americane similare, efectuate în 1980 ,arată că studenții dezaprobau mai degrabă minciunile spuse în folosul propriu decît pe cele spuse în folosul celui păcălit (Lindskold și Walters, 1983). Într-un studiu recent efectuat în nord-estul Statelor Unite asupra atitudinii medicilor față de înșelătorie, majoritatea au afirmat că ar fi fost mai înclinați să inducă
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
medicilor față de înșelătorie, majoritatea au afirmat că ar fi fost mai înclinați să inducă în eroare companiile de asigurări sau soțiile pacienților, decît pacienții în sine (Novack et al. 1989). Aceste descoperiri sugerează că unul dintre factorii care influențează evaluarea minciunii este gradul de încredere care există sau ar trebui să existe între mincinos și păcălit. Totuși, viziunea asupra încrederii și a pretențiilor la sinceritate în relațiile altor oameni pare să difere de viziunea proprie a fiecăruia. În special minciuna, mai
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]