13,026 matches
-
nu exprima ceea ce simțim ca atare, ci doar gândurile în care ceea ce simțim se arată.“ (Op. cit., p. 90.) 71 N. Malcolm, Ludwig Wittgenstein: Ein Erinnerungsbuch, Oldenbourg Verlag, München und Wien, p. 59. 72 H. Heine, „Contribuții la istoria religiei și filozofiei în Germania“, în Opere alese, vol. III, traducere de I. Cassian Mătăsaru, Editura Univers, București, 1970, p. 303. 73 M. O’C. Drury, „Gespräche mit Wittgenstein“ în (Hg.) R. Rhees, Ludwig Wittgenstein. Porträts und Gespräche, Suhrkamp Verlag, 1922, p. 119
Gânditorul singuratic : critica ºi practica filozofiei la Ludwig Wittgenstein by Mircea Flonta () [Corola-publishinghouse/Science/1367_a_2719]
-
tare și comentată, propoziție cu propoziție, într-o suită de ședințe ale Cercului din anul academic 1926-1927. Pentru informații în această privință vezi lucrarea documentară a lui Friedrich Stadler, Studien zum Wiener Kreis, Suhrkamp Verlag, 1997. 75 M. Schlick, „Cotitura filozofiei“, traducere de M. Flonta, în M. Schlick, Formă și conținut. O introducere în gândirea filozofică, Editura Pelican, Giurgiu, 2003, p. 54. 76 M. Schlick, „Viitorul filozofiei“, traducere de Angela Teșileanu, în op. cit., pp. 75-77. Într-o scriere intitulată An Examination
Gânditorul singuratic : critica ºi practica filozofiei la Ludwig Wittgenstein by Mircea Flonta () [Corola-publishinghouse/Science/1367_a_2719]
-
lui Friedrich Stadler, Studien zum Wiener Kreis, Suhrkamp Verlag, 1997. 75 M. Schlick, „Cotitura filozofiei“, traducere de M. Flonta, în M. Schlick, Formă și conținut. O introducere în gândirea filozofică, Editura Pelican, Giurgiu, 2003, p. 54. 76 M. Schlick, „Viitorul filozofiei“, traducere de Angela Teșileanu, în op. cit., pp. 75-77. Într-o scriere intitulată An Examination of Logical Empiricism, publicată la Londra în 1936, autorul, J. E. Weinberg, va merge și mai departe, susținând că filozofia Cercului de la Viena „nu ar fi
Gânditorul singuratic : critica ºi practica filozofiei la Ludwig Wittgenstein by Mircea Flonta () [Corola-publishinghouse/Science/1367_a_2719]
-
p. 54. 76 M. Schlick, „Viitorul filozofiei“, traducere de Angela Teșileanu, în op. cit., pp. 75-77. Într-o scriere intitulată An Examination of Logical Empiricism, publicată la Londra în 1936, autorul, J. E. Weinberg, va merge și mai departe, susținând că filozofia Cercului de la Viena „nu ar fi decât o serie de comentarii extinse asupra operei fundamentale a lui Wittgenstein“. 77 R. Carnap, „W. V. Quine on Logical Truth“, în The Philosophy of Rudolf Carnap, ed. cit., p. 917. 78 Asocierea Tractatus-ului
Gânditorul singuratic : critica ºi practica filozofiei la Ludwig Wittgenstein by Mircea Flonta () [Corola-publishinghouse/Science/1367_a_2719]
-
Tractatus aceleași așteptări ca și adversarii lor filozofici. Referindu-se la imaginea pe care o aveau despre Wittgenstein unii membri ai Cercului de la Viena, Karl Menger scria că așteptau mai departe de la acesta „o contribuție la o continuă purificare a filozofiei, pe care doreau să o vadă mișcându-se în direcția unei prezentări tipic matematice, bazate pe introducerea cu grijă a termenilor și pe demarcații riguroaseă“ (Citat după Br. McGuiness, op. cit., p. 188.) 79 În discuțiile despre Tractatus din ședințele Cercului
Gânditorul singuratic : critica ºi practica filozofiei la Ludwig Wittgenstein by Mircea Flonta () [Corola-publishinghouse/Science/1367_a_2719]
-
ar fi așa-numitele propoziții-protocol, acele propoziții despre care unii filozofi empiriști credeau că reprezintă sursa și baza ultimă a întregii noastre cunoașteri despre lume. A luat astfel naștere o tradiție interpretativă care pornea de la presupunerea TRACTATUS-UL ȘI „SFÂRȘITUL FILOZOFIEI“ 189 că „Wittgenstein împărtășea opinia filozofică obișnuită potrivit căreia numai experiențele nemijlocite sunt cu adevărat demne de încredere și că orice altceva despre care vorbim este demn de încredere doar în măsura în care se sprijină pe experiențe nemijlocite. Implicația era că propozițiile
Gânditorul singuratic : critica ºi practica filozofiei la Ludwig Wittgenstein by Mircea Flonta () [Corola-publishinghouse/Science/1367_a_2719]
-
și că analiza este importantă pentru că ea este calea pe care atingem ceea ce este mai cert în cunoaștere.“ (J. Griffin, op. cit., p. 4.) 80 Vezi R. Haller, op. cit., pp. 38-39. Într-un alt pasaj, Haller găsește identitatea a ceea ce numește „filozofia austriacă“ în „sublinierea metodei logice de critică a limbajului și postularea unei baze empirice a cunoașterii, o filozofie care este caracterizată negativ prin respingerea sinteticului a priori și a metafizicii speculative a idealismului german“ (op. cit., p. 22). Încadrarea Tractatus-ului în
Gânditorul singuratic : critica ºi practica filozofiei la Ludwig Wittgenstein by Mircea Flonta () [Corola-publishinghouse/Science/1367_a_2719]
-
J. Griffin, op. cit., p. 4.) 80 Vezi R. Haller, op. cit., pp. 38-39. Într-un alt pasaj, Haller găsește identitatea a ceea ce numește „filozofia austriacă“ în „sublinierea metodei logice de critică a limbajului și postularea unei baze empirice a cunoașterii, o filozofie care este caracterizată negativ prin respingerea sinteticului a priori și a metafizicii speculative a idealismului german“ (op. cit., p. 22). Încadrarea Tractatus-ului în această tradiție de gândire nu va surprinde din partea unui autor care afirmă că Wittgenstein „ar fi fost convins
Gânditorul singuratic : critica ºi practica filozofiei la Ludwig Wittgenstein by Mircea Flonta () [Corola-publishinghouse/Science/1367_a_2719]
-
și alții nu voiau să împărtășească «tăcerea» lui Wittgenstein - afirmarea imposibilității de a afirma ceva despre limbajă“ (Fr. Stadler, op. cit., p. 179.) Și mai departe: „Așa-numita «mistică a tăcerii» era pentru Neurath, Carnap și alții expresia unei recăderi în filozofia metafizică.“ (Ibidem, p. 232.) 82 Iată doar o singură relatare semnificativă în această privință. În 1929, Wittgenstein și-a susținut doctoratul la Cambridge, înaintând ca teză Tractatus-ul. Comisia era formată din Bertrand Russell și George Moore. În discuția care a
Gânditorul singuratic : critica ºi practica filozofiei la Ludwig Wittgenstein by Mircea Flonta () [Corola-publishinghouse/Science/1367_a_2719]
-
pentru toate însemnările filozofice ulterioare ale lui Wittgenstein, este valabilă o afirmație pe care el a făcut-o într-o convorbire, din 1931, cu Friedrich Waismann: „Soluțiile problemelor filozofice nu au voie să surprindă. Nu se poate descoperi nimic în filozofie.“ 84 Probabil acesta este unul dintre lucrurile la care s-a gândit Wittgenstein atunci când a notat în „Cuvântul înainte“ că lucrarea lui va putea fi înțeleasă doar de cel care a gândit el însuși gândurile ce sunt exprimate în ea
Gânditorul singuratic : critica ºi practica filozofiei la Ludwig Wittgenstein by Mircea Flonta () [Corola-publishinghouse/Science/1367_a_2719]
-
o vedea drept o lucrare de logică și ontologie. Ultimele pagini, credea el, conțin cheia cărții. (Vezi „Wittgenstein in Cambridge 1949-1951. Some Personal Recollections“, în (ed.) F. A. Flowers III, Portraits of Wittgenstein, vol. 4, p. 180.) TRACTATUS-UL ȘI „SFÂRȘITUL FILOZOFIEI“ 191 EXISTĂ UN WITTGENSTEIN I ȘI UN WITTGENSTEIN II? Tânărul Wittgenstein s-a consacrat filozofiei începând cu anii 1911-1912. Însemnări filozofice va face până în ultimele zile ale vieții, în aprilie 1951. Intervalul este de aproximativ 40 de ani. Caz unic
Gânditorul singuratic : critica ºi practica filozofiei la Ludwig Wittgenstein by Mircea Flonta () [Corola-publishinghouse/Science/1367_a_2719]
-
cărții. (Vezi „Wittgenstein in Cambridge 1949-1951. Some Personal Recollections“, în (ed.) F. A. Flowers III, Portraits of Wittgenstein, vol. 4, p. 180.) TRACTATUS-UL ȘI „SFÂRȘITUL FILOZOFIEI“ 191 EXISTĂ UN WITTGENSTEIN I ȘI UN WITTGENSTEIN II? Tânărul Wittgenstein s-a consacrat filozofiei începând cu anii 1911-1912. Însemnări filozofice va face până în ultimele zile ale vieții, în aprilie 1951. Intervalul este de aproximativ 40 de ani. Caz unic printre gânditorii cu reputație, Wittgenstein a abandonat însă preocupările filozofice după încheierea Tractatus-ului, în 1918
Gânditorul singuratic : critica ºi practica filozofiei la Ludwig Wittgenstein by Mircea Flonta () [Corola-publishinghouse/Science/1367_a_2719]
-
de ani. Caz unic printre gânditorii cu reputație, Wittgenstein a abandonat însă preocupările filozofice după încheierea Tractatus-ului, în 1918, pentru a le relua abia la începutul anului 1929, odată cu reîntoarcerea la Cambridge.1 În această perioadă, el nu a scris filozofie și a purtat rareori discuții pe teme filozofice. Oferea, de cele mai multe ori, interlocutorilor și corespondenților săi unele explicații cu privire la Tractatus. Contribuțiile filozofice ale lui Wittgenstein se plasează astfel în două perioade foarte clar despărțite în timp. Există o operă filozofică
Gânditorul singuratic : critica ºi practica filozofiei la Ludwig Wittgenstein by Mircea Flonta () [Corola-publishinghouse/Science/1367_a_2719]
-
operă mai târzie“ nu desemnează însă doar faptul că anumite gânduri aparțin unei perioade bine delimitate în timp. Deja în primii ani după reluarea activității filozofice, orientarea gândirii lui Wittgenstein a cunoscut schimbări. Consensul celor care s-au interesat de filozofia lui se limitează la recunoașterea existenței unor schimbări. Ele sunt vizibile pentru orice cititor avizat care va compara Tractatus-ul cu un manuscris reprezentativ pentru opera mai târzie, cel care a fost publicat în 1953, sub titlul Cercetări filozofice. (Wittgenstein a
Gânditorul singuratic : critica ºi practica filozofiei la Ludwig Wittgenstein by Mircea Flonta () [Corola-publishinghouse/Science/1367_a_2719]
-
acest manuscris. În ultimii ani ai vieții, obișnuia să se refere la el numindu-l „cartea mea“3.) De îndată ce este vorba de aprecierea importanței și profunzimii acestor schimbări consensul încetează. Unii autori subliniază continuitatea, alții, dimpotrivă, discontinuitatea în trecerea de la filozofia timpurie la filozofia mai târzie. Temele și motivele comune, care pot fi identificate în textele filozofice pe care le-a scris Wittgenstein, li se par primilor mai semnificative, mai importante decât acele schimbări de direcție a gândirii și acele revizuiri
Gânditorul singuratic : critica ºi practica filozofiei la Ludwig Wittgenstein by Mircea Flonta () [Corola-publishinghouse/Science/1367_a_2719]
-
ultimii ani ai vieții, obișnuia să se refere la el numindu-l „cartea mea“3.) De îndată ce este vorba de aprecierea importanței și profunzimii acestor schimbări consensul încetează. Unii autori subliniază continuitatea, alții, dimpotrivă, discontinuitatea în trecerea de la filozofia timpurie la filozofia mai târzie. Temele și motivele comune, care pot fi identificate în textele filozofice pe care le-a scris Wittgenstein, li se par primilor mai semnificative, mai importante decât acele schimbări de direcție a gândirii și acele revizuiri ale unor poziții
Gânditorul singuratic : critica ºi practica filozofiei la Ludwig Wittgenstein by Mircea Flonta () [Corola-publishinghouse/Science/1367_a_2719]
-
din Tractatus care se conturează tot mai clar în însemnările de după 1930. Cu totul altfel văd lucrurile unii filozofi care i-au fost apropiați lui Wittgenstein și nu puțini dintre interpreții și comentatorii care s-au dedicat, mai târziu, studiului filozofiei sale. Ei susțin că în dezvoltarea gândirii lui Wittgenstein a survenit o discontinuitate, o ruptură, care nu are corespondent în istoria filozofiei. Astfel, într-o încercare de prezentare sistematică a filozofiei lui Wittgenstein, care a fost integrată în ampla sa
Gânditorul singuratic : critica ºi practica filozofiei la Ludwig Wittgenstein by Mircea Flonta () [Corola-publishinghouse/Science/1367_a_2719]
-
fost apropiați lui Wittgenstein și nu puțini dintre interpreții și comentatorii care s-au dedicat, mai târziu, studiului filozofiei sale. Ei susțin că în dezvoltarea gândirii lui Wittgenstein a survenit o discontinuitate, o ruptură, care nu are corespondent în istoria filozofiei. Astfel, într-o încercare de prezentare sistematică a filozofiei lui Wittgenstein, care a fost integrată în ampla sa lucrare consacrată principalelor curente ale filozofiei contemporane, profesorul german Wolfgang Stegmüller afirma că Wittgenstein reprezintă un caz unic deoarece el ar fi
Gânditorul singuratic : critica ºi practica filozofiei la Ludwig Wittgenstein by Mircea Flonta () [Corola-publishinghouse/Science/1367_a_2719]
-
și comentatorii care s-au dedicat, mai târziu, studiului filozofiei sale. Ei susțin că în dezvoltarea gândirii lui Wittgenstein a survenit o discontinuitate, o ruptură, care nu are corespondent în istoria filozofiei. Astfel, într-o încercare de prezentare sistematică a filozofiei lui Wittgenstein, care a fost integrată în ampla sa lucrare consacrată principalelor curente ale filozofiei contemporane, profesorul german Wolfgang Stegmüller afirma că Wittgenstein reprezintă un caz unic deoarece el ar fi elaborat „două filozofii diferite, dintre care cea de-a
Gânditorul singuratic : critica ºi practica filozofiei la Ludwig Wittgenstein by Mircea Flonta () [Corola-publishinghouse/Science/1367_a_2719]
-
dezvoltarea gândirii lui Wittgenstein a survenit o discontinuitate, o ruptură, care nu are corespondent în istoria filozofiei. Astfel, într-o încercare de prezentare sistematică a filozofiei lui Wittgenstein, care a fost integrată în ampla sa lucrare consacrată principalelor curente ale filozofiei contemporane, profesorul german Wolfgang Stegmüller afirma că Wittgenstein reprezintă un caz unic deoarece el ar fi elaborat „două filozofii diferite, dintre care cea de-a doua nu poate fi concepută drept o continuare a celei dintâi“4. Apreciind că după
Gânditorul singuratic : critica ºi practica filozofiei la Ludwig Wittgenstein by Mircea Flonta () [Corola-publishinghouse/Science/1367_a_2719]
-
o încercare de prezentare sistematică a filozofiei lui Wittgenstein, care a fost integrată în ampla sa lucrare consacrată principalelor curente ale filozofiei contemporane, profesorul german Wolfgang Stegmüller afirma că Wittgenstein reprezintă un caz unic deoarece el ar fi elaborat „două filozofii diferite, dintre care cea de-a doua nu poate fi concepută drept o continuare a celei dintâi“4. Apreciind că după 1930 Wittgenstein a dezvoltat „o filozofie cu totul nouă“, Stegmüller structurează prezentarea pe care o face gândirii sale în
Gânditorul singuratic : critica ºi practica filozofiei la Ludwig Wittgenstein by Mircea Flonta () [Corola-publishinghouse/Science/1367_a_2719]
-
afirma că Wittgenstein reprezintă un caz unic deoarece el ar fi elaborat „două filozofii diferite, dintre care cea de-a doua nu poate fi concepută drept o continuare a celei dintâi“4. Apreciind că după 1930 Wittgenstein a dezvoltat „o filozofie cu totul nouă“, Stegmüller structurează prezentarea pe care o face gândirii sale în două părți, intitulate „filozofie I“ și „filozofie II“. El adaugă că până și o comparație a criticii pe care o face Wittgenstein filozofiei sale timpurii 194 GÂNDITORUL
Gânditorul singuratic : critica ºi practica filozofiei la Ludwig Wittgenstein by Mircea Flonta () [Corola-publishinghouse/Science/1367_a_2719]
-
cea de-a doua nu poate fi concepută drept o continuare a celei dintâi“4. Apreciind că după 1930 Wittgenstein a dezvoltat „o filozofie cu totul nouă“, Stegmüller structurează prezentarea pe care o face gândirii sale în două părți, intitulate „filozofie I“ și „filozofie II“. El adaugă că până și o comparație a criticii pe care o face Wittgenstein filozofiei sale timpurii 194 GÂNDITORUL SINGURATIC cu critica pe care a făcut-o Platon, în dialogul Parmenide, teoriei sale a ideilor este
Gânditorul singuratic : critica ºi practica filozofiei la Ludwig Wittgenstein by Mircea Flonta () [Corola-publishinghouse/Science/1367_a_2719]
-
doua nu poate fi concepută drept o continuare a celei dintâi“4. Apreciind că după 1930 Wittgenstein a dezvoltat „o filozofie cu totul nouă“, Stegmüller structurează prezentarea pe care o face gândirii sale în două părți, intitulate „filozofie I“ și „filozofie II“. El adaugă că până și o comparație a criticii pe care o face Wittgenstein filozofiei sale timpurii 194 GÂNDITORUL SINGURATIC cu critica pe care a făcut-o Platon, în dialogul Parmenide, teoriei sale a ideilor este nesatisfăcătoare deoarece Platon
Gânditorul singuratic : critica ºi practica filozofiei la Ludwig Wittgenstein by Mircea Flonta () [Corola-publishinghouse/Science/1367_a_2719]
-
Wittgenstein a dezvoltat „o filozofie cu totul nouă“, Stegmüller structurează prezentarea pe care o face gândirii sale în două părți, intitulate „filozofie I“ și „filozofie II“. El adaugă că până și o comparație a criticii pe care o face Wittgenstein filozofiei sale timpurii 194 GÂNDITORUL SINGURATIC cu critica pe care a făcut-o Platon, în dialogul Parmenide, teoriei sale a ideilor este nesatisfăcătoare deoarece Platon, spre deosebire de Wittgenstein, nu ar fi formulat totuși „o teorie filozofică nouă, incompatibilă cu tezele sale anterioare
Gânditorul singuratic : critica ºi practica filozofiei la Ludwig Wittgenstein by Mircea Flonta () [Corola-publishinghouse/Science/1367_a_2719]