13,179 matches
-
există și cazuri contrare. Un părinte îi ridică moralul copilului său dezamăgit de rezultatele sale de la școală spunîndu-i " Sînt sigur/ă că te-ai străduit foarte mult"; mîzgălitura nereușită provoacă exclamații de genul: "Ce desen frumos!" Aceste remarci pot fi minciuni, însă sînt spuse pentru că mincinosul presupune sau speră că aprecierile pozitive nesincere îl vor face fericit pe cel păcălit și îl vor încuraja să se străduiască mai mult altă dată. Afirmațiile similare, de o precizie îndoielnică, făcute de doctori în
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
acestuia sentimentele spre binele său". Nimic, spune Henderson, nu are mai multă eficiență în acest scop decît capacitatea medicului de a-l face pe pacient să creadă că "singura preocupare a acestuia este propria persoană". Aici întîlnim un îndemn la minciună venind din partea elitei, nu pentru binele public, ci pentru binele individului. Faptele arată că anumite minciuni inofensive au într-adevăr efect terapeutic (Scheibe 1980:20-21); situațiile în care minciunile sînt spuse copiilor sau bolnavilor au justificări mult mai solide decît
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
decît capacitatea medicului de a-l face pe pacient să creadă că "singura preocupare a acestuia este propria persoană". Aici întîlnim un îndemn la minciună venind din partea elitei, nu pentru binele public, ci pentru binele individului. Faptele arată că anumite minciuni inofensive au într-adevăr efect terapeutic (Scheibe 1980:20-21); situațiile în care minciunile sînt spuse copiilor sau bolnavilor au justificări mult mai solide decît cele în care cetățenii perfect sănătoși sînt mințiți "spre binele public". RELAȚIILE DE SUBORDONARE Gourevitch (1990
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
preocupare a acestuia este propria persoană". Aici întîlnim un îndemn la minciună venind din partea elitei, nu pentru binele public, ci pentru binele individului. Faptele arată că anumite minciuni inofensive au într-adevăr efect terapeutic (Scheibe 1980:20-21); situațiile în care minciunile sînt spuse copiilor sau bolnavilor au justificări mult mai solide decît cele în care cetățenii perfect sănătoși sînt mințiți "spre binele public". RELAȚIILE DE SUBORDONARE Gourevitch (1990:100) comentează nefavorabil punctul de vedere al lui Rousseau asupra legăturii dintre subordonare
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
subordonate. Însă există și mulți bărbați care fac același lucru. În acest capitol, am încercat să arăt că, pe lîngă diferențele care se ivesc din cauza presiunilor sociale specifice diverselor domenii și medii culturale, există și alte constrîngeri asupra tipurilor de minciună care își au rădăcinile în relațiile structurale dintre mincinos și păcălit. Într-o anumită măsură, aceste constrîngeri se leagă și de diferențele sociale și culturale, însă manifestarea lor depinde de acestea. De exemplu, minciuna poate fi pretutindeni o armă folosită
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
și alte constrîngeri asupra tipurilor de minciună care își au rădăcinile în relațiile structurale dintre mincinos și păcălit. Într-o anumită măsură, aceste constrîngeri se leagă și de diferențele sociale și culturale, însă manifestarea lor depinde de acestea. De exemplu, minciuna poate fi pretutindeni o armă folosită de către cei slabi, însă atașamentul celor puternici față de "neadevăruri... care să modereze antagonismul pe care îl provoacă dominația lor asupra celor slabi", după cum spune Bailey, depinde de contextul social și cultural. Există, totuși, o
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
analizată mai amănunțit. Mincinosul și păcălitul nu sînt neapărat două persoane diferite. Cînd aceste roluri sînt ocupate de unul și același individ, avem de-a face cu autoamăgirea. Acesta este subiectul principal în capitolul următor. 7 Auto-amăgirea și complicitatea la minciună AUTO-AMĂGIREA ȘI AUTO-ILUZIONAREA Adrienne Rich (1980:188) comentează că "atunci cînd îi mințim pe alții ajungem pînă la urmă să ne mințim pe noi înșine". Exemple de situații în care se întîmplă acest lucru au fost prezentate în capitolul 2
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
în capitolul 2. Însă autoamăgirea nu este întotdeauna o consecință a inducerii în eroare a altor persoane. Lytton (1852: 204) susține că "cel mai ușor este să ne înșelăm pe noi înșine", iar Nietzsche (1911:212) spune aproape același lucru: "Minciuna cel mai des întîlnită este cea spusă propriei persoane; a-i minți pe alții este un fapt relativ excepțional". Totuși, se ivesc probleme semantice grave atunci cînd vorbim de autoamăgire (cf. Trivers 1985:416). Grotius (1925:613) ia o poziție
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
autoamăgirea prezintă probleme dificile de definiție" și că dacă autoamăgirea este corect numită în acest fel "este un subiect dezbătut încă din vremea lui Platon" (cf. Chisholm și Feehan 1977:158-159; Paulhus 1988a; Sackeim 1988). Demos (1960: 588-589), susține că "minciuna adevărată" a lui Platon se referă la inducerea în eroare a propriei persoane. Unele dintre incidentele pe care în mod normal le numim autoamăgire sînt ușor de rezolvat. Cînd, de exemplu, eu descopăr că drumul care ar fi trebuit să
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
accept realitatea (cf. Trivers 1988:viii). Într-adevăr, noțiunea de autoamăgire implică posibilitatea unui dialog interior sau a unei conversații complexe, în care rolul mincinosului și cel al păcălitului sînt jucate de una și aceeași persoană; și în care unele minciuni sînt gîndite în tăcere mai degrabă decît spuse cu voce tare. Hartung (1988:172) scrie că numai eul uman "interacționează cu sine însuși, controlînd transferul informației de la conștient la subconștient, pentru a-și manipula propriul comportament...", iar Fingarette (1969:1
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
din punctul de vedere al psihanalistului, iar Becker (1973:51 ) consideră că psihanaliza se dedică ideii de autoamăgire. El spune: Ostilitatea față de psihanaliză în trecut, prezent și viitor va fi întotdeauna o ostilitate față de acceptarea faptului că omul trăiește prin minciunile pe care și le spune despre sine și despre lumea sa, precum și faptului că personalitatea lui... este o minciună vitală. Goleman (1985:16, 22), scriind dintr-un punct de vedere psihologic mai ortodox, afirmă aproape același lucru, susținînd că în
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
spune: Ostilitatea față de psihanaliză în trecut, prezent și viitor va fi întotdeauna o ostilitate față de acceptarea faptului că omul trăiește prin minciunile pe care și le spune despre sine și despre lumea sa, precum și faptului că personalitatea lui... este o minciună vitală. Goleman (1985:16, 22), scriind dintr-un punct de vedere psihologic mai ortodox, afirmă aproape același lucru, susținînd că în cazul majorității oamenilor, "mintea se poate proteja împotriva stării de neliniște trecînd cu vederea anumite adevăruri" și apelînd la
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
vitală. Goleman (1985:16, 22), scriind dintr-un punct de vedere psihologic mai ortodox, afirmă aproape același lucru, susținînd că în cazul majorității oamenilor, "mintea se poate proteja împotriva stării de neliniște trecînd cu vederea anumite adevăruri" și apelînd la "minciuni vitale", "mitul de familie care ia locul unui adevăr mai puțin confortabil". De asemenea, Dr. Relling, în piesa lui Ibsen (1960:227) Rața sălbatică, afirmă: "Lipsește-l pe omul de rînd de minciunile vieții lui (livslo/gnen) și îl vei
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
cu vederea anumite adevăruri" și apelînd la "minciuni vitale", "mitul de familie care ia locul unui adevăr mai puțin confortabil". De asemenea, Dr. Relling, în piesa lui Ibsen (1960:227) Rața sălbatică, afirmă: "Lipsește-l pe omul de rînd de minciunile vieții lui (livslo/gnen) și îl vei lipsi de fericire". Între noi fie vorba, este reconfortant să întîlnești cazul rar al psihanalistului care admite în termeni uzuali că și-a mințit îndrumătorul. Farber (1974:132-133) descrie cum, pe timpul pregătirii sale
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
uzuali că și-a mințit îndrumătorul. Farber (1974:132-133) descrie cum, pe timpul pregătirii sale în psihanaliză, a pretins că este de acord cu sugestiile făcute de îndrumătorul său numai pentru a lăsa conversația să se desfășoare în voie. El spune: minciuna mea a fost intenționată și avantajoasă, avînd scopul de a ne face pe amîndoi să ne simțim în largul nostru, și a fost spusă cu certitudinea că va fi primită într-un mod nu doar grațios, ci și necritic. Aici
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
cu certitudinea că va fi primită într-un mod nu doar grațios, ci și necritic. Aici avem de-a face cu o înșelătorie sofisticată și, s-ar părea, fără consecințe negative, sau poate este vorba chiar de o complicitate la minciună, apărînd în contextul privilegiat al pregătirii psihanalistului. Însă, în timp ce teoria psihanalitică prevede apariția stresului și a conflictului, există puține sugestii că s-ar produce neapărat și un conflict în "procesul de negociere cu realitatea" amintit de C.R. Snyder (1989:130
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
interior, iar un segment al personalității induce în eroare un alt segment, partea care minte fiind conștientă de înșelătorie. Auto-iluzionarea pare un termen mai potrivit pentru situația în care un mincinos ajunge să creadă că ceea ce spune nu este o minciună, ci un adevăr. Procesul este descris de Prospero prin comentariul său la adresa "perfidului" său frate Antonio din piesa Furtuna lui Shakespeare: ...precum acela care, Din cuvinte născocind un adevăr, Și-a făcut mintea să păcătuiască Și să creadă propria minciună
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
minciună, ci un adevăr. Procesul este descris de Prospero prin comentariul său la adresa "perfidului" său frate Antonio din piesa Furtuna lui Shakespeare: ...precum acela care, Din cuvinte născocind un adevăr, Și-a făcut mintea să păcătuiască Și să creadă propria minciună, Că ar fi fost el ducele... (cf. Ewbank 1983:164). Noțiunea de reținere menționată de Taylor implică existența unui conflict interior ce caracterizează multe cazuri de autoamăgire, în special cînd e vorba de adulți perfect sănătoși din punct de vedere
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
cînd e vorba de adulți perfect sănătoși din punct de vedere mental (cf. Paulhus 1988b). Această tensiune este ilustrată perfect prin diferența pe care o facem în limbajul uzual între motive și scuze. Durandin (1972:298) comentează că în special "minciunile care justifică" iau forma unui dialog interior. Ne putem inventa scuze pentru acțiunile proprii; de asemenea, uneori sîntem nevoiți să ne scuzăm și față de alții. Snyder și Higgins (1990:216-217) subliniază faptul că atitudinea noastră este diferită în cele două
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
început să mint cînd m-am gîndit: "Nu-l iubesc pe acest bărbat. Nu pot să-l suport", și am ignorat acest fapt, am negat complet realitatea. Dacă minți în legătură cu ceva, în cele din urmă trebuie să crezi în acea minciună, pentru a rămîne împăcat cu tine însuți. D4 și-a dat seama într-un tîrziu nu numai de faptul că soțul ei ajunsese să-i sesizeze nesinceritatea, ci și de faptul că el nu voia să admită că era mințit
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
să admită că era mințit. În această situație soțul și soția, în ciuda divergenței intereselor, se înțeleg în mod tacit să trateze drept sinceră așa-zisa ei afecțiune, deși amîndoi sînt conștienți de adevărata stare a lucrurilor; este aceasta complicitate la minciună? Mulți ar spune că da. Ekman (1985:20) afirmă, cu privire la complicitatea la minciună în general: Dacă trece cu vederea semnele evidente ale infidelității soției, un bărbat poate cel puțin să amîne umilința de a fi considerat încornorat și posibilitatea divorțului
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
intereselor, se înțeleg în mod tacit să trateze drept sinceră așa-zisa ei afecțiune, deși amîndoi sînt conștienți de adevărata stare a lucrurilor; este aceasta complicitate la minciună? Mulți ar spune că da. Ekman (1985:20) afirmă, cu privire la complicitatea la minciună în general: Dacă trece cu vederea semnele evidente ale infidelității soției, un bărbat poate cel puțin să amîne umilința de a fi considerat încornorat și posibilitatea divorțului. Chiar dacă el recunoaște în sinea lui că este înșelat, ar putea prefera să
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
trece cu vederea semnele evidente ale infidelității soției, un bărbat poate cel puțin să amîne umilința de a fi considerat încornorat și posibilitatea divorțului. Chiar dacă el recunoaște în sinea lui că este înșelat, ar putea prefera să ia parte la minciună pentru a salva aparențele sau pentru a evita să fie obligat să admită adevărul și față de ea. În acest context, Ekman se referă la cel păcălit spunînd că acesta "îl ajută în mod complice" pe mincinos să mențină aparențele înșelătoare
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
obligat să admită adevărul și față de ea. În acest context, Ekman se referă la cel păcălit spunînd că acesta "îl ajută în mod complice" pe mincinos să mențină aparențele înșelătoare, iar Bailey (1991) își intitulează unul dintre capitole " Complicitatea la minciună" (cf. Kovar 1974:148-149). Totuși, eu consider că termenul "complicitate" este nepotrivit; situațiile discutate de obicei de Bailey și alții nu sînt exemple de complicitate în sensul propriu-zis, ca atunci cînd vorbim despre "colaborarea dintre soț și soție pentru a
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
care să afecteze o a treia persoană sau care să inducă tribunalul în eroare. (Bird 1983:78) În situațiile semnalate de Ekman și în cazul descris de Werth și Flaherty, nu există o a treia parte care să fie ținta minciunii, alta decît, probabil, publicul larg. Este vorba, cel puțin la început, de un acord tacit, prin care X îl înșeală pe Y, iar Y îl înșeală pe X pretinzînd că nu și-a dat seama de minciuna lui X, în
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]