13,179 matches
-
tehnica nu aparține exclusiv celor maturi. "N-am mîncat biscuitulm" este o afirmație spusă cu voce tare, însă această minciună aparentă devine adevăr prin prezența unei alte afirmații care rămîne doar gîndită: "înainte de micul dejun". Variațiile în frecvența și subtilitatea minciunii nu sînt totuși determinate de capacitățile copilului. Răspîndirea minciunii e în strînsă legătură cu contextul social, după cum am văzut mai devreme în discuția despre domeniile diferite în care apare minciuna. Variații similare au fost demonstrate de studiile a 11 000
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
biscuitulm" este o afirmație spusă cu voce tare, însă această minciună aparentă devine adevăr prin prezența unei alte afirmații care rămîne doar gîndită: "înainte de micul dejun". Variațiile în frecvența și subtilitatea minciunii nu sînt totuși determinate de capacitățile copilului. Răspîndirea minciunii e în strînsă legătură cu contextul social, după cum am văzut mai devreme în discuția despre domeniile diferite în care apare minciuna. Variații similare au fost demonstrate de studiile a 11 000 de copii americani întreprinse de Hartshorne și May în
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
doar gîndită: "înainte de micul dejun". Variațiile în frecvența și subtilitatea minciunii nu sînt totuși determinate de capacitățile copilului. Răspîndirea minciunii e în strînsă legătură cu contextul social, după cum am văzut mai devreme în discuția despre domeniile diferite în care apare minciuna. Variații similare au fost demonstrate de studiile a 11 000 de copii americani întreprinse de Hartshorne și May în 1920. Copiii, cu vîrste cuprinse între opt și șaisprezece ani, au fost studiați în special cu privire la tendința lor de a înșela
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
Hartshorne și May în 1920. Copiii, cu vîrste cuprinse între opt și șaisprezece ani, au fost studiați în special cu privire la tendința lor de a înșela, însă două dintre teste măsurau mințitul. Datele (Hartshorne și May 1928:94-103) indică faptul că minciuna și alte acțiuni condamnabile din punct de vedere moral sînt specifice anumitor situații (cf. Burton 1976:174-176). Odată cu dezvoltarea acestor abilități vor surveni și unele schimbări în "afectele și atitudinile asociate minciunii". La început va apărea teama de a fi
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
Hartshorne și May 1928:94-103) indică faptul că minciuna și alte acțiuni condamnabile din punct de vedere moral sînt specifice anumitor situații (cf. Burton 1976:174-176). Odată cu dezvoltarea acestor abilități vor surveni și unele schimbări în "afectele și atitudinile asociate minciunii". La început va apărea teama de a fi descoperit, iar mai tîrziu vor urma sentimente de culpabilitate sau rușine sau ceea ce DePaulo și Jordan (1982:169) numesc "auto-evaluare". Scara Mach a caracteristicilor personalității a fost structurată în 1950 pentru a
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
experimentelor, fetițele care obținuseră un scor mare pe scara Mach aveau tendința de a minți prin omisiune, nedezvăluind informații sau eschivîndu-se de la a răspunde la întrebări, în timp ce băieții cu scor mare pe scara Mach mințeau de-a dreptul, falsificînd informațiile. Minciunile directe spuse de băieți aveau mai mult succes decît cele spuse de fete. O diferență similară în funcție de sex a fost observată și la adulți. Atunci cînd mint, femeile au tendința de a face afirmații pe ocolite, avînd o atitudine mai
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
joc și lumea obișnuită; de exemplu, jocurile sînt practicate împreună cu prietenii, în timp ce în afara acestui context nesinceritatea se poate îndrepta și asupra necunoscuților. O altă diferență este faptul că într-un joc toți participanții știu că e posibil să apară și minciuni, pe cînd în viața reală se pornește mai degrabă de la presupunerea că va exista sinceritate și autenticitate. O altă diferență observată de către DePaulo și Jordan (1982:169) este că "în majoritatea jocurilor este cunoscut scopul nesincerității". Prin aceasta ei vor
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
DePaulo și Jordan (1982:169) este că "în majoritatea jocurilor este cunoscut scopul nesincerității". Prin aceasta ei vor să spună că, de exemplu, în jocul cu nasturele, scopul nesincerității este de a descoperi unde se află nasturele; în alte jocuri minciuna se concentrează asupra descoperirii felului unei anumite cărți de joc. În viața reală, minciuna poate avea orice scop. Avînd în vedere aceste diferențe, putem presupune că îndemînarea în a trișa la joc nu echivalează cu abilitatea de a minți în
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
Prin aceasta ei vor să spună că, de exemplu, în jocul cu nasturele, scopul nesincerității este de a descoperi unde se află nasturele; în alte jocuri minciuna se concentrează asupra descoperirii felului unei anumite cărți de joc. În viața reală, minciuna poate avea orice scop. Avînd în vedere aceste diferențe, putem presupune că îndemînarea în a trișa la joc nu echivalează cu abilitatea de a minți în viața de toate zilele. De asemenea, ca o alternativă, jocurile pot constitui un exercițiu
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
avea orice scop. Avînd în vedere aceste diferențe, putem presupune că îndemînarea în a trișa la joc nu echivalează cu abilitatea de a minți în viața de toate zilele. De asemenea, ca o alternativă, jocurile pot constitui un exercițiu pentru minciuna din viața reală. DePaulo și Jordan sînt în favoarea acestui punct de vedere, și identifică în principiu locul pe care l-ar ocupa jocurile într-un program ipotetic pentru deprinderea capacității de a minți. Modul prin care mincinosul poate încerca să
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
ocupa jocurile într-un program ipotetic pentru deprinderea capacității de a minți. Modul prin care mincinosul poate încerca să reducă șansele de a fi demascat și sentimentele proprii de culpabilitate este de a spune ceea ce Max Black (1983:133-134) numește "minciuna virtuală". Aceasta e o afirmație care, privită superficial, poate fi adevărată. Însă este înșelătoare prin latura sa subînțeleasă pe care o implică, în termenii lui Grice (1989:24-26), și despre care mincinosul presupune că va fi sesizată de interlocutorii săi
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
un comunicat că în urma unui atac, nava germană de luptă Tirpitz a părăsit locul acțiunii "într-un nor gros de fum". În acest context, implicația comunicatului este limpede: nava fusese atinsă de torpile și era în flăcări. Comunicatul este o minciună virtuală, din moment ce nici o torpilă nu și-a atins de fapt ținta. De asemenea, cu altă ocazie, Marina a anunțat că un convoi mediteranean, după ce fusese atacat de avioane germane și italiene, ajunsese cu bine în Malta. Afirmația era adevărată, însă
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
două treimi din navele aflate în convoi fuseseră scufundate, lucru știut de inamic. Cel mai sigur mod de a evita pericolul de a fi descoperit este totuși de a lăsa pe cineva naiv sau care nu cunoaște adevărul, să spună minciuna. Acesta este actul de a minți prin intermediul altcuiva. Un exemplu ilustrativ l-a oferit viceamiralul Poindexter (Washington Post 1987) în mărturia sa către comitetul Senatului Statelor Unite care a investigat afacerea Irangate: M-am hotărît să nu-i cer părerea președintelui
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
că ar fi fost în afara problemei ar fi fost adevărată, însă implicația era accentuată de convingerea lui Poindexter și a multor altora, că dacă Reagan auzise de un asemenea plan, l-ar fi aprobat. Astfel, "posibilitatea de a nega" facilitează minciuna spusă prin intermediul altcuiva. În termeni birocratici, este vorba de o repartizare a sarcinilor care implică o repartizare inegală a responsabilităților morale. Dar dacă Reagan avea o idee vagă asupra inițierii unui asemenea plan de către angajații săi, deși nu știa dacă
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
public afirmației sale. Însă această presupunere implică faptul că Reagan nu trebuia crezut, indiferent ce ar fi spus. Contrastul dintre Reagan, Washington și Nixon, menționat în capitolul 2, ar fi în acest caz confirmat. Experiența generală asupra situațiilor în care minciunile sînt de așteptat, deși uneori putem face greșeala de a considera minciună o afirmație care nu are intenția de a induce în eroare, constituie o parte a culturii unei comunități și este acumulată prin procesul socializării. Copiii sînt încîntați de
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
crezut, indiferent ce ar fi spus. Contrastul dintre Reagan, Washington și Nixon, menționat în capitolul 2, ar fi în acest caz confirmat. Experiența generală asupra situațiilor în care minciunile sînt de așteptat, deși uneori putem face greșeala de a considera minciună o afirmație care nu are intenția de a induce în eroare, constituie o parte a culturii unei comunități și este acumulată prin procesul socializării. Copiii sînt încîntați de jocurile care le cer să se păcălească între ei; uneori se ceartă
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
viața ta", semnalul care indica ce cod era utilizat. În terminologia lui Tarski (1956:167; cf. Jakobson 1981: 25) semnalele de acest gen aparțin unui metalimbaj folosit pentru a indica ce cod este utilizat. Cînd există mai multe coduri disponibile, minciuna poate lua forma unei afirmații care, conform unuia dintre coduri, este autentică, însă care este spusă cu speranța că va fi interpretată conform unui alt cod, situație în care mesajul ar fi diferit. În cazul lui Gilsenan, avem un exemplu
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
coduri, este autentică, însă care este spusă cu speranța că va fi interpretată conform unui alt cod, situație în care mesajul ar fi diferit. În cazul lui Gilsenan, avem un exemplu particular, o insulă de veridicitate într-un ocean de minciuni, definit lingvistic. Semnalele verbale înlocuiesc indicatorii spațiali, cum ar fi cei patru pereți ai parlamentului sau tribunalelor, sau indicatorii temporali, cum ar fi zilele în care se desfășoară campania electorală sau 1 aprilie. Într-o societate în care predomină nesinceritatea
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
indicatorii spațiali, cum ar fi cei patru pereți ai parlamentului sau tribunalelor, sau indicatorii temporali, cum ar fi zilele în care se desfășoară campania electorală sau 1 aprilie. Într-o societate în care predomină nesinceritatea, a spune adevărul este o minciună. De exemplu, un bărbat A îl întreabă pe alt bărbat, B, unde urmează să se ducă în ziua care vine. B dorește într-adevăr să-l inducă în eroare pe A; însă el știe că A se așteaptă la o
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
De exemplu, un bărbat A îl întreabă pe alt bărbat, B, unde urmează să se ducă în ziua care vine. B dorește într-adevăr să-l inducă în eroare pe A; însă el știe că A se așteaptă la o minciună, și profită de acest lucru, dîndu-i un răspuns adevărat lui A. El spune: "Mă duc la X", fiind convins că A va interpreta greșit mesajul, dîndu-i înțelesul: "Nu mă duc la X; vreau doar să te păcălesc spunîndu-ți că mă
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
complexe de metaînșelătorie pot fi găsite în numeroase romane polițiste și de spionaj. În aceste situații, forma veridică a mesajului nu indică sigur nici dacă vorbitorul are intenția de a păcăli, nici dacă ascultătorul va interpreta afirmația ca fiind o minciună. Pe de altă parte, în situațiile în care oamenii se așteaptă să fie mințiți, intenția de a păcăli poate fi absentă chiar atunci cînd se fac afirmații false. Douglas (1976:67) descrie cum "în orice scenă cu caracter sexual, cum
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
profesează prostituatele", se minte enorm în privința numelui de familie, ocupației și adresei. Însă sînt acestea într-adevăr minciuni? Participanții sau persoanele implicate au, după părerea lui Douglas, "scopul comun de a-și ascunde identitatea" și drept urmare "își susțin unul celuilalt minciunile", făcînd chiar glume cu privire la ele. Astfel, se pare că în asemenea contexte este de așteptat să nu se spună adevărul referitor la identitatea fiecăruia, încît nimeni nu este de fapt păcălit; orice intenție de a induce în eroare, în cazul
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
a induce în eroare, în cazul în care există, este în mod sigur foarte străvezie. O altă problemă apare atunci cînd comunitatea nu este omogenă sau cînd vin în vizită turiști străini. Dacă nu există aceeași percepție a sincerității sau minciunii, vor apărea acuzații de rea intenție și de încercări de a păcăli. Aceste neînțelegeri sînt un risc al contactului cu altă cultură, exemplificat de experiența lui Bailey în India, menționată în capitolul 5. Asemenea probleme nu apar numai în calea
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
nu-și țin promisiunile, pe care aceștia din urmă nu le-au făcut cu intenția reală de a le respecta. Herbert Passin, un antropolog american care a lucrat în mijlocul unui grup de indieni mexicani în 1940, a notat în detaliu minciunile care i-au fost spuse. El spune că oamenii negau sistematic faptul că ar fi deținut bunuri materiale de valoare și totuși, în alte contexte, el a întîlnit și exagerări cu privire la averea unei persoane. Ca multe alte societăți, grupul pe
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
comentează că putem înțelege atitudinile respective gîndindu-ne ce reacții am provoca unor persoane aparținînd aceleiași culturi ca și noi, dacă le-am întrebat: "Pe cine urăști? Cine te urăște? Pe cine ți-ar plăcea să ucizi?" El menționează de asemenea minciunile care i s-au spus cu privire la activitățile administrației mexicane, considerate ilegale, însă pe care comunitatea locală indiană le trata drept juste și corecte; din nou putem găsi analogii în alte culturi (Passin 1942). Posibilitățile care se deschid minciunii sînt într-
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]