13,179 matches
-
necondiționat, iar imaginarul nu a fost întotdeauna considerat inofensiv. În orice caz, conceptul de "ficțiune", binecunoscut în ziua de azi, are la rîndul său o lungă istorie non-ficțională. Bok (1978:207 n) simplifică foarte mult lucrurile afirmînd că "literatura și minciuna sînt două noțiuni complet diferite"... Ea spune în continuare: Confuzia între literatură și minciună are o lungă istorie". Aici Bok folosește termenul "literatură" cu un sens destul de restrîns. Steiner (1975:224), pe de altă parte, pare să folosească termenul "ficțiune
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
ficțiune", binecunoscut în ziua de azi, are la rîndul său o lungă istorie non-ficțională. Bok (1978:207 n) simplifică foarte mult lucrurile afirmînd că "literatura și minciuna sînt două noțiuni complet diferite"... Ea spune în continuare: Confuzia între literatură și minciună are o lungă istorie". Aici Bok folosește termenul "literatură" cu un sens destul de restrîns. Steiner (1975:224), pe de altă parte, pare să folosească termenul "ficțiune" cu un sens atît de larg încît include toate formele de înșelătorie verbală. Referindu
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
dezinforma, a nu spune întreg adevărul, era o necesitate vitală de detașare. Selecția naturală îl favorizează întotdeauna pe cel cu imaginație bogată. Însă cînd Steiner, cîteva paragrafe mai devreme, vorbește despre "creativitatea falsului" și sprijină viziunea lui Nietzsche asupra divinului minciunii, el riscă să fie criticat pentru stilul prețios, lucru pe care chiar îl face Max Black (1983:135). În orice caz, trecerea de la refugiul imaginar la, să zicem, Lilliput, este destul de greu de realizat. Totuși, afirmația lui Steiner este valabilă
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
gîndim la Loki, Odiseu sau Robin Hood și alte personaje din mituri și basme. Bok face referințe mai convenționale. Ea vorbește de Platon, care dezaprobă artiștii și dramaturgii, și continuă prin a menționa cazuri "de mijloc" în care ficțiunea și minciuna se intersectează. Faptul că ele se întîlnesc nu este surprinzător, deoarece succesul unui roman depinde, în parte, de capacitatea noastră ca cititori să ne transpunem în lumea imaginară construită de autor. Conceptul de ficțiune, ca tip de discurs, este în
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
marinarului scoțian Alexander Selkirk. În prefață, Defoe scrie: "Editorul consideră că ceea ce publică este istorie sau fapt real; nimic din această carte nu a fost inventat" (Defoe 1927:vii). La un an după apariția romanului, Defoe a fost acuzat de minciună de către Charles Gildon. El s-a apărat susținînd că opera era o alegorie a propriei sale vieți (Allen 1954:38), însă nu a prezentat acest lucru în numele său, ci în numele lui Robinson Crusoe. Adams (1990:34-35 ) spune, referitor la aceste
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
chiar dacă nu au văzut scrisoarea trimisă de către Richard Sympson editorului său, în care Swift spunea că "unele pasaje din roman pot fi considerate satirice" (Williams 1941:xxiv). Spre deosebire de Defoe, Swift nu a fost nevoit să se apere împotriva acuzației de minciună; și nici nu a scris pentru un public baptist, ca Bunyan. Privind în perspectivă, putem considera apariția romanului o cucerire, care a extins granițele libertății instaurate cu mai multe milenii în urmă, prin structurarea limbajului, o libertate oferită de capacitatea
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
sincer. Rousseau a adoptat un punct de vedere oarecum diferit asupra relației dintre ficțiune și nesinceritate. El pare să fi fost convins că descrierile de personaje imaginare care ne deformează principiile morale, cum este spre exemplu Mizantropul lui Molière, sînt minciuni (cf. Gourevitch 1980:94). Scriind în 1777, el a afirmat același lucru despre romanul lui Montesquieu, publicat anonim, Templul lui Gnidus, o lucrare pe care Rousseau o dezaprobă, din cauza "detaliilor sale licențioase", și pe care autorul a prezentat-o publicului
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
pe care autorul a prezentat-o publicului drept o traducere a unui manuscris grecesc. El susține că Dacă Templul lui Gnidus este o carte utilă, povestea cu manuscrisul grecesc nu e altceva decît o invenție inocentă; însă ea devine o minciună gravă dacă opera are efecte dăunătoare. (Rousseau 1979:73) Rousseau pare să se bazeze, în clasificarea sa, nu pe intenția de a păcăli ca diagnostic al minciunii, ci pe efectele negative ale lucrării. Astfel, el face o diferență între "publicul
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
manuscrisul grecesc nu e altceva decît o invenție inocentă; însă ea devine o minciună gravă dacă opera are efecte dăunătoare. (Rousseau 1979:73) Rousseau pare să se bazeze, în clasificarea sa, nu pe intenția de a păcăli ca diagnostic al minciunii, ci pe efectele negative ale lucrării. Astfel, el face o diferență între "publicul educat" care ar considera povestea cu traducerea manuscrisului grecesc drept "o copilărie nesăbuită", și numeroșii cititori creduli și needucați care au fost pe deplin înșelați de această
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
-i convinge pe cititori de adevărul spuselor sale". Pe de altă parte, dacă opera n-ar fi conținut atîtea "imagini lascive" și nu ar fi indus în eroare publicul neavizat, Rousseau (1979:72) ar fi considerat păcăleala una din acele "minciuni ocazionale lipsite de importanță", pe care ar fi tolerat-o. Mai tîrziu, în secolul al XVIII-lea, conceptul de "roman", ca gen recunoscut și acceptat al literaturii, a prins rădăcini (Watt 1957:10), ficțiunea în sine fiind un tip de
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
știe fără nici o urmă de îndoială care opere sînt și care nu sînt ficțiune, indiferent dacă există sau nu în introducere afirmația că "orice similaritate cu persoane reale este întîmplătoare". După cum spune Scheibe (1980:21): "Forma justifică natura conținutului. O minciună care se numește singură minciună nu mai este acest lucru, ci devine ficțiune". Romanele realiste trebuie să reflecte viața, însă fără a fi copii perfecte. Chiar atunci cînd conține o dezmințire, romanul care imită lumea reală poate fi o satiră
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
îndoială care opere sînt și care nu sînt ficțiune, indiferent dacă există sau nu în introducere afirmația că "orice similaritate cu persoane reale este întîmplătoare". După cum spune Scheibe (1980:21): "Forma justifică natura conținutului. O minciună care se numește singură minciună nu mai este acest lucru, ci devine ficțiune". Romanele realiste trebuie să reflecte viața, însă fără a fi copii perfecte. Chiar atunci cînd conține o dezmințire, romanul care imită lumea reală poate fi o satiră. Legile calomniei diferă semnificativ de la
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
a ofensei. Însă oricare ar fi criteriile legale, un proces pentru calomnie este o încercare de a nega statutul privilegiat de ficțiune al romanului. Principalul motiv care stă la baza majorității protestelor împotriva operelor literare este mai degrabă defăimarea decît minciuna, însă pot apărea și acuzații de nesinceritate, mai ales atunci cînd adevărul este arma de apărare. Astfel, într-un proces recent din Australia, s-a susținut că un personaj odios dintr-un roman a fost fără îndoială zugrăvit cu intenția
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
spune că "întreaga etnografie este ficțională" (sublinierea îi aparține), că "majoritatea monografiilor etnografice sînt ficțiuni", că pînă și "algebra transformării structurale" este substituită "pasajelor necunoscute din istorie", iar "trecutul devine o invenție a etnografului" (Leach 1987:11). Asocierea etnografiei cu minciuna a ajuns chiar să fie la modă, după cum arată și afirmația "Toți antropologii sînt mincinoși", din titlul unui articol de ziar, se pare, mai mult ca o retorică postmodernistă (Michaels 1987). Afirmația nu este detaliată de conținutul articolului (cf. Bailey
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
într-adevăr sau nu. Aceasta este o afirmație conform căreia nu putem cunoaște vreodată adevărul și drept urmare, nu avem cum să facem deosebirea între adevăr și falsitate; înșelătoria este o imposibilitate logică, deoarece, dacă veridicitatea nu înseamnă nimic, atunci nici minciuna nu are ce să însemne. Această teorie este, după părerea lui Harris, "o invitație la sinucidere intelectuală". Putem spune că este o convingere că toate informațiile sau cel puțin toate care se leagă de știința socială sînt nefondate și superficiale
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
la ficțiune ca la un text scris. Același contrast poate, totuși, să existe și în comunitățile pre-literate, între acele relatări orale care sînt luate drept adevărate și acelea care nu corespund vreunui aspect al realității. Nu e vorba de nici o minciună, decît în cazul acelor povestiri inventate care sînt prezentate drept adevărate. În toate comunitățile, fie ele literate sau pre-literate, oamenilor le plac fanteziile și le pot împărtăși semenilor lor fără a-i induce în eroare, cu condiția să nu pretindă
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
toate comunitățile, fie ele literate sau pre-literate, oamenilor le plac fanteziile și le pot împărtăși semenilor lor fără a-i induce în eroare, cu condiția să nu pretindă că rezultatele imaginației sînt de fapt realități. La granița dintre fantezie și minciună se află activitățile comicilor profesioniști care își amuză publicul, însă îi înșeală pe cei mai creduli și în special pe copii, cel puțin pentru moment (Macdonald 1990). Este o ironie că una dintre modalitățile cultural acceptate de a exprima fantezia
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
activitățile comicilor profesioniști care își amuză publicul, însă îi înșeală pe cei mai creduli și în special pe copii, cel puțin pentru moment (Macdonald 1990). Este o ironie că una dintre modalitățile cultural acceptate de a exprima fantezia este considerată minciună. Minciuna, spusă nu în serios, ci pentru amuzament, poate fi promovată în mod cooperant, ca în activitățile cluburilor de mincinoși sau în mod competitiv, ca în concursurile în care cîștigă cel care spune minciuna cea mai gogonată (Ludwig 1965:19-20
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
comicilor profesioniști care își amuză publicul, însă îi înșeală pe cei mai creduli și în special pe copii, cel puțin pentru moment (Macdonald 1990). Este o ironie că una dintre modalitățile cultural acceptate de a exprima fantezia este considerată minciună. Minciuna, spusă nu în serios, ci pentru amuzament, poate fi promovată în mod cooperant, ca în activitățile cluburilor de mincinoși sau în mod competitiv, ca în concursurile în care cîștigă cel care spune minciuna cea mai gogonată (Ludwig 1965:19-20). Constituirea
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
de a exprima fantezia este considerată minciună. Minciuna, spusă nu în serios, ci pentru amuzament, poate fi promovată în mod cooperant, ca în activitățile cluburilor de mincinoși sau în mod competitiv, ca în concursurile în care cîștigă cel care spune minciuna cea mai gogonată (Ludwig 1965:19-20). Constituirea unei societăți a mincinoșilor politici a fost propusă satiric de către Arbuthnot (1712:17-18; vezi, de asemenea, Pollard 1897: 118-120), însă ideile lui au fost puse în practică într-o formă mai rudimentară. De
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
care să fi fost dat afară. Labouchere pretindea că atunci cînd i se propusese să devină membru al clubului, fusese respins în urma testului de promovare (Thorold 1913:107). Însă de unde să știm dacă nu cumva și această afirmație este o minciună? Și în zilele noastre, cum ne putem da seama dacă relatările prietenilor noștri pescari cu privire la ceea ce au prins sînt minciuni sau fabulări? Într-adevăr, o recentă colecție australiană de "povestiri trase de păr", pe care autorul le consideră "foarte adevărate
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
respins în urma testului de promovare (Thorold 1913:107). Însă de unde să știm dacă nu cumva și această afirmație este o minciună? Și în zilele noastre, cum ne putem da seama dacă relatările prietenilor noștri pescari cu privire la ceea ce au prins sînt minciuni sau fabulări? Într-adevăr, o recentă colecție australiană de "povestiri trase de păr", pe care autorul le consideră "foarte adevărate" (Egan 1991), îi pune cititorului următoarea întrebare, care constituie chiar titlul cărții: Te-aș minți eu pe tine?. Informațiile pe
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
cititorului următoarea întrebare, care constituie chiar titlul cărții: Te-aș minți eu pe tine?. Informațiile pe care le prezintă acest capitol ar trebui să fie suficiente pentru a demonstra nu numai că, la fel cum afirmațiile adevărate pot fi uneori minciuni, și afirmațiile neadevărate pot fi făcute fără intenția de a înșela pe cineva. Mai mult, informațiile istorice arată că un discurs în care falsitatea se detașează de legătura sa cu minciuna, este recunoscut doar ca un rezultat al procesului istoric
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
că, la fel cum afirmațiile adevărate pot fi uneori minciuni, și afirmațiile neadevărate pot fi făcute fără intenția de a înșela pe cineva. Mai mult, informațiile istorice arată că un discurs în care falsitatea se detașează de legătura sa cu minciuna, este recunoscut doar ca un rezultat al procesului istoric. Scriitorii inovează, iar publicul învață, însă numai odată cu trecerea timpului. În plus, separarea minciunii de falsitate nu rămîne niciodată pe deplin necontestată. Acest lucru este dovedit de permanentele amenințări și intentări
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
Mai mult, informațiile istorice arată că un discurs în care falsitatea se detașează de legătura sa cu minciuna, este recunoscut doar ca un rezultat al procesului istoric. Scriitorii inovează, iar publicul învață, însă numai odată cu trecerea timpului. În plus, separarea minciunii de falsitate nu rămîne niciodată pe deplin necontestată. Acest lucru este dovedit de permanentele amenințări și intentări de procese pentru calomnie, pornind de la opere literare care urmează prea îndeaproape principiul lui Horațiu. Unii autori au fost pedepsiți de guverne care
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]