13,179 matches
-
adevăr. "Minciuna" spune ea (Bok 1978:30), "necesită explicații, pe cînd adevărul nu". De asemenea, există o asimetrie între minciună și secretivitate. Pentru că: "Minciunile fac parte din arsenalul folosit pentru a păzi și a invada secretele; iar secretele dau posibilitatea minciunilor să rămînă nedescoperite și să se extindă"; totuși: "Pe cînd orice minciună are nevoie de justificări, secretele nu au" (Bok 1984:XV). Astfel, deși Bok își asumă ceea ce am numi o poziție intermediară, ea înclină totuși mai mult spre dezaprobare
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
nu". De asemenea, există o asimetrie între minciună și secretivitate. Pentru că: "Minciunile fac parte din arsenalul folosit pentru a păzi și a invada secretele; iar secretele dau posibilitatea minciunilor să rămînă nedescoperite și să se extindă"; totuși: "Pe cînd orice minciună are nevoie de justificări, secretele nu au" (Bok 1984:XV). Astfel, deși Bok își asumă ceea ce am numi o poziție intermediară, ea înclină totuși mai mult spre dezaprobare. Ea își bazează filosofia morală pe ceea ce numește principiul autenticității și anume
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
nu au" (Bok 1984:XV). Astfel, deși Bok își asumă ceea ce am numi o poziție intermediară, ea înclină totuși mai mult spre dezaprobare. Ea își bazează filosofia morală pe ceea ce numește principiul autenticității și anume că "afirmațiile adevărate sînt preferabile minciunilor, în absența unor considerații speciale" (Bok 1978:30). În cartea sa ea dedică mult spațiu discuției referitoare la aceste considerații speciale și respinge numeroase variante propuse de alți scriitori. Ea este în special suspicioasă față de justificările lansate chiar de mincinoșii
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
speciale. În plus, dacă ținem cont de autenticitate, nu trebuie să scăpăm din vedere natura intenției. Cu aproape două sute de ani în urmă, William Blake (1982:491) le amintea cititorilor săi că: Un adevăr spus cu intenție rea Întrece toate minciunile ce le poți inventa. Cîțiva scriitori au adoptat o perspectivă mai pozitivă asupra minciunii, pledînd în favoarea importanței și inevitabilității acesteia. Mai devreme ne-am referit la părerea lui Nietzsche că religia este o "minciună sacră". Această acuzație este totuși o
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
natura intenției. Cu aproape două sute de ani în urmă, William Blake (1982:491) le amintea cititorilor săi că: Un adevăr spus cu intenție rea Întrece toate minciunile ce le poți inventa. Cîțiva scriitori au adoptat o perspectivă mai pozitivă asupra minciunii, pledînd în favoarea importanței și inevitabilității acesteia. Mai devreme ne-am referit la părerea lui Nietzsche că religia este o "minciună sacră". Această acuzație este totuși o afirmație neobișnuită pentru Nietzsche și nu se potrivește cu viziunea sa asupra minciunii în
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
spus cu intenție rea Întrece toate minciunile ce le poți inventa. Cîțiva scriitori au adoptat o perspectivă mai pozitivă asupra minciunii, pledînd în favoarea importanței și inevitabilității acesteia. Mai devreme ne-am referit la părerea lui Nietzsche că religia este o "minciună sacră". Această acuzație este totuși o afirmație neobișnuită pentru Nietzsche și nu se potrivește cu viziunea sa asupra minciunii în general, care e oarecum confuză. De exemplu, el spune (1968a:204): "Cei aflați la putere mint întotdeauna" și Avem nevoie
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
asupra minciunii, pledînd în favoarea importanței și inevitabilității acesteia. Mai devreme ne-am referit la părerea lui Nietzsche că religia este o "minciună sacră". Această acuzație este totuși o afirmație neobișnuită pentru Nietzsche și nu se potrivește cu viziunea sa asupra minciunii în general, care e oarecum confuză. De exemplu, el spune (1968a:204): "Cei aflați la putere mint întotdeauna" și Avem nevoie de minciuni pentru a cuceri această realitate, acest "adevăr", cu alte cuvinte, pentru a putea trăi. Faptul că minciunile
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
Această acuzație este totuși o afirmație neobișnuită pentru Nietzsche și nu se potrivește cu viziunea sa asupra minciunii în general, care e oarecum confuză. De exemplu, el spune (1968a:204): "Cei aflați la putere mint întotdeauna" și Avem nevoie de minciuni pentru a cuceri această realitate, acest "adevăr", cu alte cuvinte, pentru a putea trăi. Faptul că minciunile sînt necesare în viață face parte din aspectul înfricoșător și neclar al existenței. (Ibid.:451) În aceste afirmații, Nietzsche pare să spună că
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
minciunii în general, care e oarecum confuză. De exemplu, el spune (1968a:204): "Cei aflați la putere mint întotdeauna" și Avem nevoie de minciuni pentru a cuceri această realitate, acest "adevăr", cu alte cuvinte, pentru a putea trăi. Faptul că minciunile sînt necesare în viață face parte din aspectul înfricoșător și neclar al existenței. (Ibid.:451) În aceste afirmații, Nietzsche pare să spună că minciuna este inevitabilă dacă vrem să evităm depresiunile nervoase sau dacă vrem să rămînem sănătoși la cap
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
pentru a cuceri această realitate, acest "adevăr", cu alte cuvinte, pentru a putea trăi. Faptul că minciunile sînt necesare în viață face parte din aspectul înfricoșător și neclar al existenței. (Ibid.:451) În aceste afirmații, Nietzsche pare să spună că minciuna este inevitabilă dacă vrem să evităm depresiunile nervoase sau dacă vrem să rămînem sănătoși la cap. El spune că numai cu ajutorul minciunilor "putem avea încredere în viață". Încă cînd face portretul "omului măreț", el favorizează în mod clar minciunile: Un
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
parte din aspectul înfricoșător și neclar al existenței. (Ibid.:451) În aceste afirmații, Nietzsche pare să spună că minciuna este inevitabilă dacă vrem să evităm depresiunile nervoase sau dacă vrem să rămînem sănătoși la cap. El spune că numai cu ajutorul minciunilor "putem avea încredere în viață". Încă cînd face portretul "omului măreț", el favorizează în mod clar minciunile: Un om măreț un om în care natura a investit din plin ce este el?... El mai degrabă minte decît să spună adevărul
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
că minciuna este inevitabilă dacă vrem să evităm depresiunile nervoase sau dacă vrem să rămînem sănătoși la cap. El spune că numai cu ajutorul minciunilor "putem avea încredere în viață". Încă cînd face portretul "omului măreț", el favorizează în mod clar minciunile: Un om măreț un om în care natura a investit din plin ce este el?... El mai degrabă minte decît să spună adevărul; acest lucru cere istețime și voință. (Ibid.:505) În același stil este și reproșul său din Genealogia
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
lucru cere istețime și voință. (Ibid.:505) În același stil este și reproșul său din Genealogia moralei: Oamenii educați din ziua de azi, "oamenii de elită", nu spun minciuni este adevărat; însă, acest lucru nu e spre lauda lor! O minciună veritabilă, completă, hotărîtă, "cinstită" (în privința valorii căreia trebuie consultat Platon) ar fi o realizare de care ei nu sînt capabili: Ei nu pot spune decît minciuni necinstite... (Nietzsche 1968b:573) Afirmații de acest gen par să semnaleze o dihotomie simplă
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
nu spun minciuni este adevărat; însă, acest lucru nu e spre lauda lor! O minciună veritabilă, completă, hotărîtă, "cinstită" (în privința valorii căreia trebuie consultat Platon) ar fi o realizare de care ei nu sînt capabili: Ei nu pot spune decît minciuni necinstite... (Nietzsche 1968b:573) Afirmații de acest gen par să semnaleze o dihotomie simplă: minciuna e de admirat dacă e spusă de oameni măreți, însă e de condamnat dacă e spusă de preoți și filosofi. Însă există numeroase alte referințe
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
veritabilă, completă, hotărîtă, "cinstită" (în privința valorii căreia trebuie consultat Platon) ar fi o realizare de care ei nu sînt capabili: Ei nu pot spune decît minciuni necinstite... (Nietzsche 1968b:573) Afirmații de acest gen par să semnaleze o dihotomie simplă: minciuna e de admirat dacă e spusă de oameni măreți, însă e de condamnat dacă e spusă de preoți și filosofi. Însă există numeroase alte referințe la minciună în textele lui Nietzsche care nu ilustrează această dihotomie. O tratare mai detaliată
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
Nietzsche 1968b:573) Afirmații de acest gen par să semnaleze o dihotomie simplă: minciuna e de admirat dacă e spusă de oameni măreți, însă e de condamnat dacă e spusă de preoți și filosofi. Însă există numeroase alte referințe la minciună în textele lui Nietzsche care nu ilustrează această dihotomie. O tratare mai detaliată a subiectului se găsește în eseul său neterminat, publicat postum: "Despre adevăr și minciună într-un sens non-moral". Aici el descrie mincinosul ca pe o persoană care
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
dacă e spusă de preoți și filosofi. Însă există numeroase alte referințe la minciună în textele lui Nietzsche care nu ilustrează această dihotomie. O tratare mai detaliată a subiectului se găsește în eseul său neterminat, publicat postum: "Despre adevăr și minciună într-un sens non-moral". Aici el descrie mincinosul ca pe o persoană care folosește cuvintele "pentru a face un lucru ireal să pară real". El vorbește despre om ca avînd "o înclinație invincibilă spre a se lăsa înșelat" și despre
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
într-un sens non-moral". Aici el descrie mincinosul ca pe o persoană care folosește cuvintele "pentru a face un lucru ireal să pară real". El vorbește despre om ca avînd "o înclinație invincibilă spre a se lăsa înșelat" și despre minciună ca fiind "o plăcere artistică". Tendința de a minți, spune el, este "fundamentală" (Nietzsche 1979:81, 89, 96, 97). Bok (1978:7, 29) nu aprobă părerile lui Nietzsche. Ea îl consideră pe el și pe Machiavelli avocați ai înșelătoriei și
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
un caracter diferit și era însoțită de un accent pus pe slăbiciunea muritorilor de rînd și pe tendința lor de a se lăsa păcăliți. Atitudinea lui ambivalentă este bine ilustrată de unul din "principiile" sale: Există o anume ură față de minciuni și disimulare, care este rezultatul unui delicat simț al umorului; există de asemenea o ură similară care este însă rezultatul lașității, provenind din aceea că falsul este interzis de legea divină. Prea laș pentru a minți... (Nietzsche 1911:6) În comparație cu
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
umorului; există de asemenea o ură similară care este însă rezultatul lașității, provenind din aceea că falsul este interzis de legea divină. Prea laș pentru a minți... (Nietzsche 1911:6) În comparație cu ceea ce s-a scris despre conceptul de adevăr, despre minciună s-a scris mai puțin din punct de vedere moral și filosofic, iar din punct de vedere sociologic nu s-a scris aproape deloc. Rousseau (1973:86) a fost unul dintre primii scriitori care au sugerat o explicație sociologică a
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
a scris mai puțin din punct de vedere moral și filosofic, iar din punct de vedere sociologic nu s-a scris aproape deloc. Rousseau (1973:86) a fost unul dintre primii scriitori care au sugerat o explicație sociologică a răspîndirii minciunii, deosebind, pe de o parte, societățile arhaice unde nu exista surplus și deci nici dușmănie, și pe de altă parte societățile în care se întîlnea o concurență pentru superioritate relativă: Interesul oamenilor se îndreaptă acum spre a se arăta altfel
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
sincer atunci cînd a adoptat un mod de viață stabil. Spencer afirmă că nu există nici o legătură între cruzime și nesinceritate, iar concluzia sa cea mai fermă este că "prezența sau absența unui regim despotic este ceea ce conduce la preponderența minciunii sau a adevărului" (Forrester 1989:153; Koyré 1943:100-101). Spencer își încheie studiul prin contrastul făcut între "trădarea universală și mîrșavă" a oamenilor de stat din Anglia elizabetană "cînd puterea monarhiei era stabilă însă necalificată" și "sinceritatea oamenilor politici din
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
din Anglia secolului al XIX-lea. Cred că el nu ar mai fi fost la fel de sigur de afirmațiile sale dacă s-ar fi născut cu o sută de ani mai tîrziu. Interesul său se concentrează asupra dovezilor care arată preponderența minciunii sau a adevărului și mai puțin asupra existenței unor sancțiuni împotriva nesincerității. De exemplu, el nu discută despre faptul că populația Inca pedepsea minciuna prin închisoare (Guáman Poma 1980:286; cf. Ackerman 1990:1). În secolul al XX-lea, psihologii
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
cu o sută de ani mai tîrziu. Interesul său se concentrează asupra dovezilor care arată preponderența minciunii sau a adevărului și mai puțin asupra existenței unor sancțiuni împotriva nesincerității. De exemplu, el nu discută despre faptul că populația Inca pedepsea minciuna prin închisoare (Guáman Poma 1980:286; cf. Ackerman 1990:1). În secolul al XX-lea, psihologii, mai mult decît sociologii, au întreprins nenumărate anchete în care studiau minciuna și modul de detectare a acesteia, implicînd în special copii și desfășurîndu-se
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
nesincerității. De exemplu, el nu discută despre faptul că populația Inca pedepsea minciuna prin închisoare (Guáman Poma 1980:286; cf. Ackerman 1990:1). În secolul al XX-lea, psihologii, mai mult decît sociologii, au întreprins nenumărate anchete în care studiau minciuna și modul de detectare a acesteia, implicînd în special copii și desfășurîndu-se mai degrabă în laborator decît pe teren. Mai recent, antropologii sociali au publicat cîteva studii de valoare asupra minciunii din viața reală, concentrîndu-se mai mult asupra adulților decît
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]