13,179 matches
-
decît sociologii, au întreprins nenumărate anchete în care studiau minciuna și modul de detectare a acesteia, implicînd în special copii și desfășurîndu-se mai degrabă în laborator decît pe teren. Mai recent, antropologii sociali au publicat cîteva studii de valoare asupra minciunii din viața reală, concentrîndu-se mai mult asupra adulților decît a copiilor. Totuși, dacă ne interesează o analiză sociologică convingătoare asupra minciunii, trebuie să ne îndreptăm atenția spre lucrarea lui Georg Simmel, publicată pentru prima oarăacum optzeci de ani. El scrie
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
desfășurîndu-se mai degrabă în laborator decît pe teren. Mai recent, antropologii sociali au publicat cîteva studii de valoare asupra minciunii din viața reală, concentrîndu-se mai mult asupra adulților decît a copiilor. Totuși, dacă ne interesează o analiză sociologică convingătoare asupra minciunii, trebuie să ne îndreptăm atenția spre lucrarea lui Georg Simmel, publicată pentru prima oarăacum optzeci de ani. El scrie doar patru pagini care se referă explicit la minciună. Scurta sa dezbatere se leagă de subiectul secretivității și al circulației informațiilor
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
decît a copiilor. Totuși, dacă ne interesează o analiză sociologică convingătoare asupra minciunii, trebuie să ne îndreptăm atenția spre lucrarea lui Georg Simmel, publicată pentru prima oarăacum optzeci de ani. El scrie doar patru pagini care se referă explicit la minciună. Scurta sa dezbatere se leagă de subiectul secretivității și al circulației informațiilor, pe care l-a tratat pe larg. Simmel, mai mult decît contemporanii săi, pune accentul pe răspîndirea conflictului în viața socială, intitulîndu-și unul dintre eseuri "Cum poate exista
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
prin alternarea concesiei cu rezistența. Relațiile cu caracter intim, vehicolul formal a ceea ce este intimitatea psiho-fizică, își pierd farmecul și chiar conținutul dacă apropierea nu este alternativ înlocuită cu distanța și detașarea. Pentru a păstra "necunoașterea reciprocă", oamenii mint, cu toate că Minciuna este doar o formă rudimentară și deseori contradictorie, în care această necesitate se ridică la suprafață. A minți cu scopul de a împiedica pe cineva să știe mai multe este, după părerea lui Simmel, numai una din modalitățile posibile, tehnica
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
Există două aspecte în analiza lui Simmel asupra minciunii care merită subliniate. Primul este accentul pe care-l pune pe înșelătoria legată nu de lumea reală, ci de perspectiva mincinosului. El spune: Mincinosul își ascunde adevăratele gînduri. Natura specifică a minciunii nu se caracterizează prin faptul că persoana mințită are o părere greșită despre subiect sau obiect; acesta este un aspect pe care minciuna îl are în comun cu eroarea. Ceea ce este specific e faptul că păcălitul este înșelat cu privire la adevărata
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
de lumea reală, ci de perspectiva mincinosului. El spune: Mincinosul își ascunde adevăratele gînduri. Natura specifică a minciunii nu se caracterizează prin faptul că persoana mințită are o părere greșită despre subiect sau obiect; acesta este un aspect pe care minciuna îl are în comun cu eroarea. Ceea ce este specific e faptul că păcălitul este înșelat cu privire la adevărata viziune a mincinosului. (Simmel 1950:312) Al doilea aspect este contrastul pe care Simmel îl face între "omul primitiv, care trăiește în comunități
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
doilea aspect este contrastul pe care Simmel îl face între "omul primitiv, care trăiește în comunități restrînse" (1906:445 ) pe de o parte, și "viața modernă, civilizată", pe de alta. Scriind în 1908, el susține că în împrejurări foarte simple minciuna este adeseori inofensivă în ceea ce privește grupul, mai mult decît în situații complexe. Omul primitiv care trăiește într-un grup restrîns... își supraveghează și își controlează viața mai ușor și mai în detaliu decît omul aflat în medii culturale elevate... viața sa
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
mie de premize pe care un singur individ nu le poate explora pînă la capăt, ci este nevoit să apeleze la intuiție. Viața noastră modernă se bazează într-o mai mare măsură pe încrederea și sinceritatea reciprocă... În vremurile noastre, minciuna are, drept urmare, consecințe mai grave decît în trecut, ceea ce pune la îndoială chiar fundamentul vieții noastre... viața modernă este o "economie de credit" într-un sens mai larg decît cel propriu-zis. (Simmel 1950:313) Știm mult mai mult despre complexitatea
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
puțin plauzibil în ziua de azi. El nu aduce nici o dovadă pentru a-și susține afirmațiile cu privire la "omul primitiv" și de fapt nici pentru justificarea celor referitoare la "viața modernă, civilizată". El nu amintește de generalizările lui Herbert Spencer despre minciuna din societățile non-industrializate menionate mai sus. Totuși, Spencer (1902:219) susține teoria lui Simmel cînd afirmă că pe măsură ce sporesc colaborarea voluntară și "activitățile industriei", crește și preponderența sincerității. Totuși, din ceea ce știm în prezent despre societățile preindustriale moderne, cred că
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
teoria lui Simmel cînd afirmă că pe măsură ce sporesc colaborarea voluntară și "activitățile industriei", crește și preponderența sincerității. Totuși, din ceea ce știm în prezent despre societățile preindustriale moderne, cred că puține lucruri ar veni în sprijinul presupunerii că în aceste societăți minciunile ar fi inofensive, pe baza motivelor enumerate de Simmel. Rareori se întîmplă într-adevăr ca "omul primitiv" să-și supravegheze și să-și controleze viața mai ușor decît cel educat (Simmel 1906:445 ). Din contra, s-ar putea spune că
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
nici în societățile preindustriale, nici în cele industrializate, din secolul nostru. Simmel scria într-o perioadă în care oamenii de știință considerau societățile preindustriale mai echilibrate, mai unitare și mai stabile decît o arătau rezultatele cercetărilor empirice. În aceste societăți, minciunile pot fi numite inofensive numai în sensul că nu au drept consecință schimbări în forma organizării sociale; potențialul lor revoluționar este limitat. Însă cînd Simmel a afirmat că minciunile "afectau mai puțin stabilitatea grupului", cred că se gîndea nu numai
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
mai stabile decît o arătau rezultatele cercetărilor empirice. În aceste societăți, minciunile pot fi numite inofensive numai în sensul că nu au drept consecință schimbări în forma organizării sociale; potențialul lor revoluționar este limitat. Însă cînd Simmel a afirmat că minciunile "afectau mai puțin stabilitatea grupului", cred că se gîndea nu numai la continuitatea formei de organizare, ci și la continuarea grupului ca entitate închegată, cu o componență neschimbată. Datele etnografice, în special cele care se referă la popoarele invadatoare, indică
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
o componență neschimbată. Datele etnografice, în special cele care se referă la popoarele invadatoare, indică faptul că în general un grup se destramă mai ușor din cauza conflictelor interioare atunci cînd nivelul tehnologic este scăzut. Simmel (1950:314) sugerează totuși că minciunile spuse "în împrejurări primitive" pot provoca unele schimbări; ele au, după părerea sa, "o eficacitate pozitivă". Schimbarea socială, afirmă el, are loc "prin subordonarea celor slabi față de cei superiori din punct de vedere fizic și intelectual". Minciuna este una din
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
sugerează totuși că minciunile spuse "în împrejurări primitive" pot provoca unele schimbări; ele au, după părerea sa, "o eficacitate pozitivă". Schimbarea socială, afirmă el, are loc "prin subordonarea celor slabi față de cei superiori din punct de vedere fizic și intelectual". Minciuna este una din modalitățile prin care se ajunge la această subordonare. Totuși, obiectivele sociale pot fi atinse și prin mijloace care sînt mai acceptabile din punct de vedere etic decît minciuna; după părerea lui Simmel, acestea ar fi de preferat
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
cei superiori din punct de vedere fizic și intelectual". Minciuna este una din modalitățile prin care se ajunge la această subordonare. Totuși, obiectivele sociale pot fi atinse și prin mijloace care sînt mai acceptabile din punct de vedere etic decît minciuna; după părerea lui Simmel, acestea ar fi de preferat. El comentează că "din punct de vedere istoric, acest proces nu este niciodată încheiat". Pe baza acestui proces incomplet, Simmel trasează contrastul său îndoielnic între comerțul en gros și comerțul en
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
încheiat". Pe baza acestui proces incomplet, Simmel trasează contrastul său îndoielnic între comerțul en gros și comerțul en detail, cu referință la reclame, despre care s-a discutat în capitolul 3. Simmel se referă de asemenea la efectele diferite ale minciunii în funcție de distanța socială dintre mincinos și păcălit. El spune (1950:313-314): Cu cît ne sînt mai puțin cunoscuți anumiți indivizi, cu atît mai ușor le acceptăm nesinceritatea, în sens practic, dar și psihologic în timp ce, dacă sîntem mințiți de persoane apropiate
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
puțin cunoscuți anumiți indivizi, cu atît mai ușor le acceptăm nesinceritatea, în sens practic, dar și psihologic în timp ce, dacă sîntem mințiți de persoane apropiate, viața devine insuportabilă. Apoi, el generalizează această teorie spunînd: se vede că gradele de sinceritate și minciună care sînt compatibile cu existența anumitor condiții, constituie o scară pe care poate fi măsurată intensitatea acestor condiții. Eu găsesc acest pasaj oarecum obscur, însă cred că am înțeles ce vrea Simmel să spună. Unii oameni se necăjesc foarte tare
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
îngăduitori sau iertători față de persoane apropiate decît față de cele necunoscute. De asemenea, numeroși oameni refuză să aibă încredere în politicienii pe care nu i-au cunoscut personal. Simmel (1950:312-313) are dreptate cînd afirmă că "structurile sociale diferă profund, în funcție de minciunile practicate în interiorul lor". Simmel (1950:316) își încheie discuția asupra minciunii spunînd că deși minciunile au o valoare etică negativă, ele au și "o semnificație sociologică destul de pozitivă, privind formarea anumitor relații concrete". Sper că am reușit să ilustrez măcar
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
asemenea, numeroși oameni refuză să aibă încredere în politicienii pe care nu i-au cunoscut personal. Simmel (1950:312-313) are dreptate cînd afirmă că "structurile sociale diferă profund, în funcție de minciunile practicate în interiorul lor". Simmel (1950:316) își încheie discuția asupra minciunii spunînd că deși minciunile au o valoare etică negativă, ele au și "o semnificație sociologică destul de pozitivă, privind formarea anumitor relații concrete". Sper că am reușit să ilustrez măcar puțin din această semnificație pozitivă, chiar dacă relațiile concrete la care se
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
să aibă încredere în politicienii pe care nu i-au cunoscut personal. Simmel (1950:312-313) are dreptate cînd afirmă că "structurile sociale diferă profund, în funcție de minciunile practicate în interiorul lor". Simmel (1950:316) își încheie discuția asupra minciunii spunînd că deși minciunile au o valoare etică negativă, ele au și "o semnificație sociologică destul de pozitivă, privind formarea anumitor relații concrete". Sper că am reușit să ilustrez măcar puțin din această semnificație pozitivă, chiar dacă relațiile concrete la care se gîndea Simmel nu coincid
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
În discuția lui asupra mincinoșilor, el pare să se refere la relațiile bivalente care se construiesc treptat, în timp ce relațiile pe deplin instituționalizate pe care le analizează sînt, după părerea lui, adeseori susținute de secretivitate și mascare și mai puțin de minciuni pozitive. Cu toate acestea, eu sînt întru totul de acord cu Gilsenan (1976:191) care spune, în comentariul său la adresa teoriei lui Simmel: Minciuna este o tehnică destinată să limiteze răspîndirea informațiilor în plan social și drept urmare, este înrădăcinată în
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
le analizează sînt, după părerea lui, adeseori susținute de secretivitate și mascare și mai puțin de minciuni pozitive. Cu toate acestea, eu sînt întru totul de acord cu Gilsenan (1976:191) care spune, în comentariul său la adresa teoriei lui Simmel: Minciuna este o tehnică destinată să limiteze răspîndirea informațiilor în plan social și drept urmare, este înrădăcinată în sistemul de conducere al societății. Cred că și lt.-col. Oliver North ar fi de acord cu această afirmație. Unii cercetători susțin că studiile
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
social și drept urmare, este înrădăcinată în sistemul de conducere al societății. Cred că și lt.-col. Oliver North ar fi de acord cu această afirmație. Unii cercetători susțin că studiile care aplică teoria jocurilor în analiza conflictelor armate subliniază necesitatea minciunii și a tăinuirii în relațiile internaționale pentru ca în cazul unui război nici una dintre tabere să nu cunoască adevărata dotare a inamicului. În lipsa minciunii, spune Alexander (1987: 239-240) "ar exista momente (nu neapărat previzibile) cînd adversarul mai puternic s-ar folosi
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
această afirmație. Unii cercetători susțin că studiile care aplică teoria jocurilor în analiza conflictelor armate subliniază necesitatea minciunii și a tăinuirii în relațiile internaționale pentru ca în cazul unui război nici una dintre tabere să nu cunoască adevărata dotare a inamicului. În lipsa minciunii, spune Alexander (1987: 239-240) "ar exista momente (nu neapărat previzibile) cînd adversarul mai puternic s-ar folosi de avantajele sale". Avînd în vedere capacitatea omului de a se auto-amăgi, precum și pe nenumărații politicieni ai secolului al XX-lea care s-
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
care vizează alte persoane decît cea proprie. Totuși, chiar dacă Simmel ar fi preferat moduri de interacțiune acceptabile din punct de vedere etic, cred că ar fi fost de acord că, în încercarea de a amîna sau a evita un război, minciuna are uneori o "semnificație destul de pozitivă". Se poate spune atunci că, în general, Simmel a atras atenția asupra unui aspect important al vieții sociale pe care puțini autori înaintea lui l-au analizat din perspectivă sociologică și pe care generațiile
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]