13,179 matches
-
să-i manipuleze și nu mai au încredere deloc în el. De aceea, au o atitudine ostilă față de nesinceritate, chiar dacă și ei spun minciuni la rîndul lor. Oricare ar fi motivele pentru care talentul machiavelic este un avantaj, dezaprobarea față de minciună și nesinceritate în general constituie o încercare a comunității de a limita practicarea negativă a acestei abilități. Putem spune că toți oamenii beneficiază de avantajul de a trăi în sisteme sociale complexe, nefiind nevoiți să vîneze în savană. Revoluția agriculturii
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
și suprapopulate, nu putem trece cu vederea avantajele și realizările pe care le-au adus sistemele sociale complexe, în ultimii zece mii de ani. Chiar dacă abilitatea machiavelică este un avantaj pentru toți oamenii, agricultori sau muncitori, sclavi sau stăpîni, limitele impuse minciunii, pe care în general le considerăm în interesul general, nu aduc fiecăruia benefici egale. Cine beneficiază atunci și cine este dezavantajat de restricțiile impuse abilității machiavelice? Putem contrasta, pe de o parte, societăți caracterizate de sinceritate absolută, cu societăți dominate
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
care în general le considerăm în interesul general, nu aduc fiecăruia benefici egale. Cine beneficiază atunci și cine este dezavantajat de restricțiile impuse abilității machiavelice? Putem contrasta, pe de o parte, societăți caracterizate de sinceritate absolută, cu societăți dominate de minciună, pe de alta. În secțiunea următoare, vom analiza acest continuu încerca să identificăm un punct de pornire. ARANJAMENTE OPTIME În absența unor rezultate oficiale ale cercetărilor, nu putem decît să speculăm cu privire la avantajele și dezavantajele unui exces sau unei lipse
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
de alta. În secțiunea următoare, vom analiza acest continuu încerca să identificăm un punct de pornire. ARANJAMENTE OPTIME În absența unor rezultate oficiale ale cercetărilor, nu putem decît să speculăm cu privire la avantajele și dezavantajele unui exces sau unei lipse a minciunii în viața socială. Filosofii și sociologii par să fie de acord că dacă toată lumea ar minți permanent, viața socială ar fi un dezastru; într-adevăr, nici n-ar putea exista. Nu avem la dispoziție nici măcar date empirice în acest sens
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
ar fi un dezastru; într-adevăr, nici n-ar putea exista. Nu avem la dispoziție nici măcar date empirice în acest sens. Totuși, presupunerea pare îndeajuns de plauzibilă. Am putea eventual afirma că dacă tot ce s-ar spune ar fi minciună și dacă toate minciunile n-ar fi altceva decît adevăruri înșelătoare, ar fi ușor să le identificăm și să aflăm adevărul, ghicindu-l în opusul a ceea ce este spus sau scris. Însă, acest opus ne-ar pune în fața a numeroase
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
într-adevăr, nici n-ar putea exista. Nu avem la dispoziție nici măcar date empirice în acest sens. Totuși, presupunerea pare îndeajuns de plauzibilă. Am putea eventual afirma că dacă tot ce s-ar spune ar fi minciună și dacă toate minciunile n-ar fi altceva decît adevăruri înșelătoare, ar fi ușor să le identificăm și să aflăm adevărul, ghicindu-l în opusul a ceea ce este spus sau scris. Însă, acest opus ne-ar pune în fața a numeroase opțiuni. În plus, dacă
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
ar fi ușor să le identificăm și să aflăm adevărul, ghicindu-l în opusul a ceea ce este spus sau scris. Însă, acest opus ne-ar pune în fața a numeroase opțiuni. În plus, dacă am ști că interlocutorii vor lua drept minciuni tot ce afirmăm noi, i-am putea induce în eroare spunîndu-le pur și simplu adevărul, cu certitudinea că ei vor crede că adevărul este altul, după cum s-a văzut în capitolul 8. Presupunerile cu privire la ce s-ar întîmpla dacă nu
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
noi, i-am putea induce în eroare spunîndu-le pur și simplu adevărul, cu certitudinea că ei vor crede că adevărul este altul, după cum s-a văzut în capitolul 8. Presupunerile cu privire la ce s-ar întîmpla dacă nu ar exista deloc minciuni nu sînt decît speculații. Sociobiologul Richard Alexander (1987:73) afirmă că datorită diferențelor genetice existente între toți oamenii, cu excepția gemenilor, "aproape toate semnalele comunicative... ar trebui să implice un oarecare grad de nesinceritate" (cf. Trivers 1985:395, 420). Pe de
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
nu se aplică și altor activități, valori sau convingeri. Într-adevăr, dacă prietenii și persoanele cunoscute pe plajă înțeleg regulile jocului, nu se vor considera mințiți, ci doar dezinformați. Nesinceritatea care este previzibilă nu mai e decît pe jumătate o minciună. Industria sexului nu este singurul context în care înșelătoria și încrederea coexistă. Tăinuirea și ruda sa apropiată, minciuna, este o tehnică prin care se protejează reputația atît a unor instituții respectabile, cît și a saloanelor de masaj. În capitolul 3
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
înțeleg regulile jocului, nu se vor considera mințiți, ci doar dezinformați. Nesinceritatea care este previzibilă nu mai e decît pe jumătate o minciună. Industria sexului nu este singurul context în care înșelătoria și încrederea coexistă. Tăinuirea și ruda sa apropiată, minciuna, este o tehnică prin care se protejează reputația atît a unor instituții respectabile, cît și a saloanelor de masaj. În capitolul 3 am văzut că pînă și atunci cînd există o încredere absolută între avocați și soțiile lor, acestea din
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
reputația atît a unor instituții respectabile, cît și a saloanelor de masaj. În capitolul 3 am văzut că pînă și atunci cînd există o încredere absolută între avocați și soțiile lor, acestea din urmă se așteaptă să fie mințite, dacă minciuna este necesară pentru a proteja vreun aspect al vieții profesionale a avocaților. În aceeași situație se află și soțiile militarilor sau psihologilor; într-adevăr, acest lucru este valabil pentru toate situațiile în care se distinge clar între domeniul profesional și
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
a avocaților. În aceeași situație se află și soțiile militarilor sau psihologilor; într-adevăr, acest lucru este valabil pentru toate situațiile în care se distinge clar între domeniul profesional și cel casnic, fiecare avînd secretele sale specifice. În general, utilizarea minciunii ca mijloc de păstrare a confidențialității birocratice sau profesionale îi vizează pe toți cunoscuții persoanei în cauză și nu numai pe partenerii de viață. Ceea ce deosebește salonul de masaj de alte contexte este faptul că aici nesinceritatea este o consecință
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
alte contexte este faptul că aici nesinceritatea este o consecință a încrederii, nu o limitare a acesteia din urmă. Încrederea este de asemenea un aspect luat în considerație de cercetările sociologice. Bok (1978:182-202) are tendința de a condamna utilizarea minciunii în cadrul cercetărilor sociologice, însă este interesant că aprobă oarecum aceeași utilizare în contextele medicale prin prezența unor pseudo-pacienți, cercetători perfect sănătoși care se prefac a fi pacienți suferinzi. O'Connor și Barnes (1983) adoptă un punct de vedere opus, respingînd
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
este interesant că aprobă oarecum aceeași utilizare în contextele medicale prin prezența unor pseudo-pacienți, cercetători perfect sănătoși care se prefac a fi pacienți suferinzi. O'Connor și Barnes (1983) adoptă un punct de vedere opus, respingînd orice condamnare nediscriminatorie a minciunii, în laborator sau în anchete întreprinse pe teren; fiecare context trebuie examinat separat. Deoarece în majoritatea contextelor medicale există un nivel foarte ridicat de încredere pe care pacienții o acordă celor care îi tratează, adoptarea unor tehnici înșelătoare în scopul
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
în favoarea utilizării înșelătoriei, în unele situații: Un Murundi bine educat va muri de rușine în prezența adevărului gol-goluț și va încerca să construiască acele camuflări estetice cerute de sistemul de valori culturale. Cînd Lemuel Gulliver a vizitat țara Houyhnhnmilor, unde minciunile erau complet necunoscute, nu a găsit nici un infern, cum sugerează Eck că s-ar întîmpla, nici un paradis, cel puțin nu pentru nefericiții Yahoo (Swift 1941:203-280). Acei Houyhnhnmi obsesiv de cinstiți nu au vitalitatea locuitorilor din Lilliput și Brobdingnag și
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
1932:221), care a adoptat, la un moment dat, o atitudine declarat elitistă, aformînd că proletariatul avea nevoie de "iluzii necesare" care să-l ajute să-și păstreze încrederea în idealurile revoluționare. Aceasta poate fi considerată o versiune modernă a "minciunii nobile" a lui Platon, minciunile fiind generate nu numai de elita aflată la putere, ci și de inteligentsia revoluționară care încearcă să o răstoarne. Minciunile "nobile", în special acelea spuse în Statele Unite de către guvernul federal în ultimele cîteva decade, au
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
la un moment dat, o atitudine declarat elitistă, aformînd că proletariatul avea nevoie de "iluzii necesare" care să-l ajute să-și păstreze încrederea în idealurile revoluționare. Aceasta poate fi considerată o versiune modernă a "minciunii nobile" a lui Platon, minciunile fiind generate nu numai de elita aflată la putere, ci și de inteligentsia revoluționară care încearcă să o răstoarne. Minciunile "nobile", în special acelea spuse în Statele Unite de către guvernul federal în ultimele cîteva decade, au fost analizate în detaliu de
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
să-și păstreze încrederea în idealurile revoluționare. Aceasta poate fi considerată o versiune modernă a "minciunii nobile" a lui Platon, minciunile fiind generate nu numai de elita aflată la putere, ci și de inteligentsia revoluționară care încearcă să o răstoarne. Minciunile "nobile", în special acelea spuse în Statele Unite de către guvernul federal în ultimele cîteva decade, au fost analizate în detaliu de Chomsky (1989). Evenimentele recente din Golf au arătat că guvernele aflate de ambele părți ale conflictului s-au angajat activ
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
reportajele despre luptele din Insulele Falkland, însă chiar în lipsa acestora, viziunile contradictorii prezentate de cele două tabere adverse ar fi provocat scepticism asupra adevăratei stări a lucrurilor. Poate că odată cu războiul din Golf s-a ajuns la punctul în care minciuna a devenit neproductivă. Unii consideră că acest stadiu fusese deja atins, pe timpul mandatului prezidențial al lui Reagan în Statele Unite. În 1986, Bernard Kalb, secretar de stat adjunct pentru afaceri publice, și-a dat demisia "din cauza îngrijorării pe care i-o
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
Statele Unite. În 1986, Bernard Kalb, secretar de stat adjunct pentru afaceri publice, și-a dat demisia "din cauza îngrijorării pe care i-o provoca impactul programului de dezinformare [împotriva lui Moammar Gadaffi] asupra credibilității Statelor Unite" (Ottaway 1986). Eșecul datorat excesului de minciună a fost absent, probabil, din societatea primitivă umanoidă, după cum susține Carrithers, însă, în epoca istorică, comentatorii tacticilor din arena politică au observat imediat dezavantajele excesului și avantajele modernizării minciunii. Conform lui Diogenes Laertius (1959:461), Aristotel a remarcat că mincinoșii
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
Moammar Gadaffi] asupra credibilității Statelor Unite" (Ottaway 1986). Eșecul datorat excesului de minciună a fost absent, probabil, din societatea primitivă umanoidă, după cum susține Carrithers, însă, în epoca istorică, comentatorii tacticilor din arena politică au observat imediat dezavantajele excesului și avantajele modernizării minciunii. Conform lui Diogenes Laertius (1959:461), Aristotel a remarcat că mincinoșii cunoscuți nu sînt crezuți cînd spun adevărul. În secolul al XVI-lea Francesco Guicciardini (1965: 28), scria că el l-ar lăuda pe omul care în viața sa de
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
esențiale disimularea aduce un profit maxim, cu atît mai mult cu cît persoana în cauză are o reputație de om cinstit, fiind astfel mai ușor de crezut. (cf. Barzini 1964:164) În secolul al XVIII-lea, pericolele unui exces de minciună au fost semnalate de Arbuthnot (1712:16; cf. Pollard 1897:117), care explica ultimele înfrîngeri ale partidului Whig prin aceea că ei umpluseră piața și vînduseră prea multe rele dintr-o dată: e greu să prinzi pește cînd pui în undiță
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
aceeași observație în paginile ziarului Spectator; în capitolul 2 am întîlnit un avertisment similar, repetat în vremurile noastre, într-un limbaj, din păcate, mai puțin elegant. Ceea ce este clar este faptul că în ultimii cincizeci de ani a crescut incidența minciunilor publice. Descoperirile tehnologice din mass media au facilitat proliferarea minciunilor spuse de cei aflați la conducere, iar televiziunea le-a accentuat eficiența. Hannah Arendt (1968:252) spune că minciuna organizată a guvernelor, adresată publicului larg, este "un fenomen relativ recent
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
întîlnit un avertisment similar, repetat în vremurile noastre, într-un limbaj, din păcate, mai puțin elegant. Ceea ce este clar este faptul că în ultimii cincizeci de ani a crescut incidența minciunilor publice. Descoperirile tehnologice din mass media au facilitat proliferarea minciunilor spuse de cei aflați la conducere, iar televiziunea le-a accentuat eficiența. Hannah Arendt (1968:252) spune că minciuna organizată a guvernelor, adresată publicului larg, este "un fenomen relativ recent", prin care cred că ea se referă la secolul al
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
este faptul că în ultimii cincizeci de ani a crescut incidența minciunilor publice. Descoperirile tehnologice din mass media au facilitat proliferarea minciunilor spuse de cei aflați la conducere, iar televiziunea le-a accentuat eficiența. Hannah Arendt (1968:252) spune că minciuna organizată a guvernelor, adresată publicului larg, este "un fenomen relativ recent", prin care cred că ea se referă la secolul al XX-lea. Însă, în timp ce minciuna organizată a înflorit în acest secol, începutul său trebuie căutat mult înainte de anul 1900
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]