13,615 matches
-
într-un mod socialmente acceptabil, în ciuda unui stres sau a unei adversități ce comportă, în mod normal, riscul grav al unei ieșiri negative. (Vanistendael, 1996) [Reziliența este] capacitatea unui subiect de a surmonta circumstanțe de dificultate deosebite, datorită calităților sale mentale, de comportament și de adaptare. (Kreisler, 1996) în definițiile rezilienței este întotdeauna prezentă „adversitatea sau situațiile stresante”, căci „reziliența nu înseamnă absența suferinței”(Duchet et al., 2006, p. 107). Aceiași autori citează o definiție largă dată rezilienței de Gianfrancesco (1999
VIOLENTA, TRAUMA, REZILIENTA by ANA MUNTEANU, ANCA MUNTEANU () [Corola-publishinghouse/Science/804_a_1761]
-
caracter destabilizator apărute, a condițiilor de viață dificile, a traumatismelor uneori severe; capacitatea de a se adapta rapid la nenorocirea ivită sau la adversitate și de a se recupera după astfel de situații; 2. rezultat ce constă în absența tulburărilor mentale în timpul și în urma unor situații recunocute ca având o mare putere de a genera astfel de tulburări; 3. proces ce implică o interacțiune între subiect și mediul său de viață; proces ce implică factori de protecție (individuali, familiali și de
VIOLENTA, TRAUMA, REZILIENTA by ANA MUNTEANU, ANCA MUNTEANU () [Corola-publishinghouse/Science/804_a_1761]
-
degrabă ca un proces continuu de dezvoltare a competențelor necesare pentru a forma, menține și beneficia de relații interpersonale de calitate, cu persoane care te sprijină”(Callishaw et al., 2007, p. 226). Reziliența presupune o viziune salutogenă (centrată pe sănătatea mentală, pe descifrarea mecanismelor care susțin sănătatea persoanei expusă riscurilor sau adversităților, traumelor, evidențiind factorii care previn dezvoltarea tulburărilor psihice) în locul patocentrismului, axat pe tulburările mentale, etiologia (cauzele), geneza (mecanisme declanșatoare), nosologia (descrierea caracteristicilor distinctive) și nosografia (clasificarea) lor (Ionescu, 2010
VIOLENTA, TRAUMA, REZILIENTA by ANA MUNTEANU, ANCA MUNTEANU () [Corola-publishinghouse/Science/804_a_1761]
-
sprijină”(Callishaw et al., 2007, p. 226). Reziliența presupune o viziune salutogenă (centrată pe sănătatea mentală, pe descifrarea mecanismelor care susțin sănătatea persoanei expusă riscurilor sau adversităților, traumelor, evidențiind factorii care previn dezvoltarea tulburărilor psihice) în locul patocentrismului, axat pe tulburările mentale, etiologia (cauzele), geneza (mecanisme declanșatoare), nosologia (descrierea caracteristicilor distinctive) și nosografia (clasificarea) lor (Ionescu, 2010). Din această perspectivă, recentul concept de reziliență asistată, lansat de Șerban Ionescu, își va dovedi în viitor cu siguranță valoarea, având ancore serioase în noua
VIOLENTA, TRAUMA, REZILIENTA by ANA MUNTEANU, ANCA MUNTEANU () [Corola-publishinghouse/Science/804_a_1761]
-
2004; Bowlby, 1989) subliniază importanța primelor legături dintre copil și persoanele în a căror protecție și îngrijire se află, în crearea rezilienței copilului. într-o cercetare asupra rezilienței copiilor maltratați, cu referire la capacitatea lor de a-și păstra sănătatea mentală la vârsta adultă, Collishaw și colaboratorii săi (2007, p. 213) afirmă că: Funcționarea rezilientă s-ar părea că se ivește din interacțiunea între factori ce țin de ereditate, caracteristici individuale, și factori ce țin de experiență în timp. Factorii genetici
VIOLENTA, TRAUMA, REZILIENTA by ANA MUNTEANU, ANCA MUNTEANU () [Corola-publishinghouse/Science/804_a_1761]
-
ca o imunitate psihică față de factorii stresori psihoemoționali ce reprezintă sau implică o violență față de individ sau grupul social. Imunitatea biologică a corpului are puncte de tangență cu reziliența. O persoană rezilientă depășește evenimentele nefavorabile păstrându și sănătatea fizică și mentală. Imunitatea crește printr-o expunere parțială la factorii agresori. Această caracteristică stă la baza utilizării vaccinurilor. Vaccinul reprezintă o expunere controlată la un anumit tip de agresor biologic, ceea ce conduce la sporirea imunității organismului față de acel agresor biologic prin dezvoltarea
VIOLENTA, TRAUMA, REZILIENTA by ANA MUNTEANU, ANCA MUNTEANU () [Corola-publishinghouse/Science/804_a_1761]
-
față. Termenul defensă apare pentru prima dată în psihanaliză, fiind lansat de Sigmund Freud în 1984, și reluat de Anna Freud în 1936, iar ulterior de Melanie Klein (Ionescu, 2010). Freud spune că mecanismele defensive sunt elemente fundamentale ale sănătății mentale a individului. Nu se poate spune cu precizie dacă sunt înnăscute sau învățate, dar, ținând seama de universalitatea lor, se poate presupune că au o componentă înnăscută, destinată confruntării cu adversitățile. O consistentă contribuție la înțelegerea modalităților de manifestare ale
VIOLENTA, TRAUMA, REZILIENTA by ANA MUNTEANU, ANCA MUNTEANU () [Corola-publishinghouse/Science/804_a_1761]
-
mecanisme de apărare și prezintă aceste mecanisme la mai multe nivele. Consideră că nivelul IV al mecanismelor apare mai târziu, după adolescență, în vreme ce primele trei nivele apar în copilărie. Când sunt deci folosite de copii sunt un semn de sănătate mentală, în vreme ce utilizarea lor la vârste mai avansate devine un semn al unor tulburări psihice (personalități psihotice, nevrotice, imature). în urma unui studiu amplu, Vaillant afirmă că mecanismele nivelului IV sunt utilizate de persoane mature care au succes în muncă și care
VIOLENTA, TRAUMA, REZILIENTA by ANA MUNTEANU, ANCA MUNTEANU () [Corola-publishinghouse/Science/804_a_1761]
-
resimte față de o persoană reală nu poate fi susținută și subiectul o redirecționează spre sine însuși); transformarea în contrariu (o pulsiune conflictuală este nu doar refulată, dar și transformată într-o pulsiune opusă, acceptabilă social). Mecanismele adaptative sunt expresia sănătății mentale a unui om. Dacă este o persoană adultă sănătoasă, comportamentul său va fi condensat, în marea majoritate a situațiilor problematice cu care se confruntă, în tipare ale mecanismelor defensive mature, adaptative. Mecanismele adaptative sunt instrumente de adaptare având rolul de
VIOLENTA, TRAUMA, REZILIENTA by ANA MUNTEANU, ANCA MUNTEANU () [Corola-publishinghouse/Science/804_a_1761]
-
sinelui cu situația provocatoare. Defensa presupune o formă de refuz de implicare în situația reală, în vreme ce coping-ul sau adaptarea înseamnă a face față situației în mod obiectiv și a găsi o soluție realistă pentru problemă. Am putea spune că sănătatea mentală e progresivă, gradată, ca și mecanismele ei de păstrare. Vaillant (1977) a întreprins un studiu longitudinal, pe generațiile admise la Universitatea Harvard între 1942 și 1944. Universitatea avea ca studenți atunci doar băieți. în studiul său, el a admis ca
VIOLENTA, TRAUMA, REZILIENTA by ANA MUNTEANU, ANCA MUNTEANU () [Corola-publishinghouse/Science/804_a_1761]
-
ca și mecanismele ei de păstrare. Vaillant (1977) a întreprins un studiu longitudinal, pe generațiile admise la Universitatea Harvard între 1942 și 1944. Universitatea avea ca studenți atunci doar băieți. în studiul său, el a admis ca definiție a sănătății mentale capacitatea individului de a rezolva probleme. El a considerat din start această populație ca fiind o populație de tineri „normali”. Vaillant i-a văzut la vârsta de 55 de ani, după o viață în care problemele nu i-au ocolit
VIOLENTA, TRAUMA, REZILIENTA by ANA MUNTEANU, ANCA MUNTEANU () [Corola-publishinghouse/Science/804_a_1761]
-
să mintă, așa cum fac copiii. Nu prea au prieteni și nu au programe de recreere și de amuzament și relaxare. Studiul lui Vaillant susține natura psihosomatică a numeroase boli fizice (boli de stres) și dovedește că oamenii cu o sănătate mentală bună au mai puține probleme de sănătate fizică. Haan (1977) a nuanțat termenii, arătând că defensa este o reacție cu nuanță negativă, de protecție împotriva evenimentului (retragere). Reacțiile de coping ar fi opusul pozitiv al defensei. Haan susține că există
VIOLENTA, TRAUMA, REZILIENTA by ANA MUNTEANU, ANCA MUNTEANU () [Corola-publishinghouse/Science/804_a_1761]
-
nu doar ca elemente de structură a rezilienței, dar și ca elemente de evaluare, de măsurare a rezilienței persoanei. Cum reziliența este văzută prin prisma competențelor psihosociale ale persoanei, care o fac pe aceasta capabilă de a și prezerva sănătatea mentală și de a manifesta comportamente adecvate vârstei, rolului și statului social, măsurarea rezilienței se poate realiza prin calitățile care susțin aceste manifestări. în societățile industrializate, de exemplu, în cazul adolescentului de vârstă școlară, el trebuie să aibă reușite școlare (competențe
VIOLENTA, TRAUMA, REZILIENTA by ANA MUNTEANU, ANCA MUNTEANU () [Corola-publishinghouse/Science/804_a_1761]
-
caracteristică a individului, în vreme ce factorii de risc sunt mai degrabă exteriori, aparținând mediului. în interacțiunile ființei vulnerabile cu factorii de risc și cei de protecție, aparținând microsistemului familiei, mezosistemului, exosistemului și macrosistemului unei societăți, se construiește continuu sănătatea fizică și mentală, subsumate conceptului de bunăstare a individului. Rolul experienței timpurii în construirea vulnerabilității. Vulnerabilitatea poate fi datorată specificului stadiului de dezvoltare a copilului sau a ființei umane și poate fi, în același timp, consecința unor evenimente adverse la care a fost
VIOLENTA, TRAUMA, REZILIENTA by ANA MUNTEANU, ANCA MUNTEANU () [Corola-publishinghouse/Science/804_a_1761]
-
de confruntare a individului cu acești factori. Această capacitate dă șanse copilului sau adultului expuși riscului, individual sau în grup, de a supraviețui, de a-și continua dezvoltarea sănătoasă, de a se adapta, păstrându-și o bună sănătate fizică și mentală. Factorii de risc sunt circumstanțiali și cumulativi. Efectul lor depinde de contextul în care se manifestă și în care există întotdeauna, simultan, și factori de protecție. Dacă în condițiile date se manifestă simultan mai mulți factori de risc, forța lor
VIOLENTA, TRAUMA, REZILIENTA by ANA MUNTEANU, ANCA MUNTEANU () [Corola-publishinghouse/Science/804_a_1761]
-
a fi fetiță, genul copilului, poate fi un factor de sporire a vulnerabilități sau de diminuare a ei, în anumite stadii ale dezvoltării, și față de anumite tipuri de violență. Au fost identificați câțiva factori de risc care construiesc vulnerabilitatea sănătății mentale a copilului și al căror efect este influențat de genul și vârsta acestuia: să crești într-o casă cu certuri și tensiuni; în cercetarea longitudinală condusă de Alain Stroufe (2005, p. 191), concluzia cu privire la a fi martor la astfel de
VIOLENTA, TRAUMA, REZILIENTA by ANA MUNTEANU, ANCA MUNTEANU () [Corola-publishinghouse/Science/804_a_1761]
-
le generează o vulnerabilitate sporită față de factorii de risc, ceea ce le accentuează handicapul obiectiv. Simultan cu preocuparea pentru prevenirea factorilor de risc, este necesară o preocupare specială pentru ameliorarea imaginii de sine a acestor copii, ca și a abilităților verbale, mentale și sociale. Așadar, construirea vulnerabilității persoanei se leagă strâns de expunerea la factorii de risc. Unele studii arată că expunerea copiilor, până la vârsta de 2 ani, la patru factori de risc sau mai mulți (cum ar fi: sărăcia în familie
VIOLENTA, TRAUMA, REZILIENTA by ANA MUNTEANU, ANCA MUNTEANU () [Corola-publishinghouse/Science/804_a_1761]
-
la factorii de risc. Unele studii arată că expunerea copiilor, până la vârsta de 2 ani, la patru factori de risc sau mai mulți (cum ar fi: sărăcia în familie, stresul la naștere, neînțelegeri între părinți, părinți cu probleme de sănătate mentală sau alcoolism etc.) conduce la dezvoltarea unor probleme de comportament și învățare, evidente în jurul vârstei de 10 ani, precum și la probleme de sănătate mentală și delincvență, la vârsta de 18 ani (Trudel et al., 2002). Așa cum am spus deja, când
VIOLENTA, TRAUMA, REZILIENTA by ANA MUNTEANU, ANCA MUNTEANU () [Corola-publishinghouse/Science/804_a_1761]
-
ar fi: sărăcia în familie, stresul la naștere, neînțelegeri între părinți, părinți cu probleme de sănătate mentală sau alcoolism etc.) conduce la dezvoltarea unor probleme de comportament și învățare, evidente în jurul vârstei de 10 ani, precum și la probleme de sănătate mentală și delincvență, la vârsta de 18 ani (Trudel et al., 2002). Așa cum am spus deja, când factorii de risc se cumulează, își sporesc efectul periculos. Există și posibilitatea apariției unor factori care să diminueze forța de acțiune a factorilor de
VIOLENTA, TRAUMA, REZILIENTA by ANA MUNTEANU, ANCA MUNTEANU () [Corola-publishinghouse/Science/804_a_1761]
-
a întâmplat? Ai avut vreo relație cu un prieten/ă care s-a terminat? Cum s-a sfârșit? (întrebare pentru tineri) Lista factorilor de risc la copii, prezentată mai sus, nu este exhaustivă. Un factor de risc major pentru sănătatea mentală a tânărului, pentru dezvoltarea unor comportamente antisociale și a consumului de droguri, îl reprezintă afilierea la bande de tineri care au astfel de practici. în vreme ce o astfel de afiliere este un risc major, consecințele afilierii trec prin vulnerabilitatea tânărului și
VIOLENTA, TRAUMA, REZILIENTA by ANA MUNTEANU, ANCA MUNTEANU () [Corola-publishinghouse/Science/804_a_1761]
-
de viață Am prezentat aceste două chestionare pentru a atrage atenția asupra unor factori de risc prezenți în viața copiilor sau a adulților și care adeseori trec neobservați, neluați în seamă de persoana însăși sau/și în cadrul serviciilor de sănătate mentală, fizică, socială unde se prezintă persoana pentru a cere ajutor. Acești factori au o circumscriere culturală, dar impactul lor asupra dezvoltării și a funcționării umane este determinat de reziliența persoanei, precum și de modul lor de manifestare privind cumularea, durata și
VIOLENTA, TRAUMA, REZILIENTA by ANA MUNTEANU, ANCA MUNTEANU () [Corola-publishinghouse/Science/804_a_1761]
-
care a definit criza ca fiind generată de pierdere, Caplan (1964), relevă și caracteristica importantă a crizei de a fi o perioadă de tranziție, reprezentând atât o ocazie de dezvoltare ca personalitate, cât și pericolul dezvoltării unei vulnerabilități la bolile mentale. Așadar, ieșirea din criză poate fi benefică sau nu pentru persoana expusă crizei. Ieșirea pozitivă are loc atunci când persoana prelucrează și acceptă evenimentul, îl internalizează (face parte din istoria sa personală) și revine la viața sa dinainte. în această etapă
VIOLENTA, TRAUMA, REZILIENTA by ANA MUNTEANU, ANCA MUNTEANU () [Corola-publishinghouse/Science/804_a_1761]
-
pur și simplu în plimbările prin sat. Există experiențe și observații făcute în cursul unor evenimente traumatice care arată că în situații extreme, catastrofale, grija pentru celălalt, manifestată în chiar timpul catastrofei este un ideal moral care poate salva sănătatea mentală a victimei. Capacitatea de a face planuri de viață, de scurtă durată (pentru mâine, pentru o săptămână) sau de lungă durată (peste un an, peste cinci ani) reprezintă o șansă de păstrare a sănătățiii mentale, în situații disperate, precum și un
VIOLENTA, TRAUMA, REZILIENTA by ANA MUNTEANU, ANCA MUNTEANU () [Corola-publishinghouse/Science/804_a_1761]
-
moral care poate salva sănătatea mentală a victimei. Capacitatea de a face planuri de viață, de scurtă durată (pentru mâine, pentru o săptămână) sau de lungă durată (peste un an, peste cinci ani) reprezintă o șansă de păstrare a sănătățiii mentale, în situații disperate, precum și un semn al vindecării. Renumitul profesor Nicolae Mărgineanu povestea cum, în închisoare, o modalitate de a-și păstra sănătatea mentală era aceea de a se angaja în pregătirea unor prezentări pe anumite teme, prelegeri scurte, pe
VIOLENTA, TRAUMA, REZILIENTA by ANA MUNTEANU, ANCA MUNTEANU () [Corola-publishinghouse/Science/804_a_1761]
-
de lungă durată (peste un an, peste cinci ani) reprezintă o șansă de păstrare a sănătățiii mentale, în situații disperate, precum și un semn al vindecării. Renumitul profesor Nicolae Mărgineanu povestea cum, în închisoare, o modalitate de a-și păstra sănătatea mentală era aceea de a se angaja în pregătirea unor prezentări pe anumite teme, prelegeri scurte, pe care le ținea celorlalți deținuți în momentele când erau împreună. La aceste prezentări se angajau toți deținuții cu o pregătire într-un anumit domeniu
VIOLENTA, TRAUMA, REZILIENTA by ANA MUNTEANU, ANCA MUNTEANU () [Corola-publishinghouse/Science/804_a_1761]