3,436 matches
-
moarte relativ timpurie l-a afectat profund. (Vezi K. Vorländer, Op. cit., pp. 134-135.) 11. Pentru dezvoltări, vezi Michael Ruse, Taking Darwin Seriously. A Naturalistic Approach to Philosophy, Prometheus Books, New York, Amherst, 2000, îndeosebi p. 213 și p. 148. 12. Vezi Întemeierea metafizicii moravurilor, ed. cit., p. 8. Iată și răspunsul dat de Kant, îmtr-o notă de subsol a „Prefeței” sale la Crp, unui recenzent care îi reproșa că „nu a stabilit un principiu nou de moralitate, ci numai o nouă formulă
[Corola-publishinghouse/Science/2034_a_3359]
-
în genere”. (Op. cit., p. 94.) 13. Ibidem, pp. 21-23. 14. Ibidem, p. 23. 15. Vezi R.M. Hare, Op. cit., p. 148. 16. Vezi Ibidem, pp. 152-155. 17. Ibidem, p. 153. 18. Vezi Ibidem, p. 155. 19. Ibidem, p. 165. 20. Vezi Întemeierea metafizicii moravurilor, ed. cit., pp. 18-19. 21. Ibidem, p. 20. 22. Ibidem, pp. 25-26. Forța acestui argument este, totuși, discutabilă. Căci faptul că în această lume, o lume în care trăiesc doar ființe raționale imperfecte, nu ar exista un prieten
[Corola-publishinghouse/Science/2034_a_3359]
-
decât: Dacă vrei ca să fii ajutat la ananghie trebuie să-i ajuți tu însuți pe oamenii care sunt la ananghie! Kant nu ar fi putut avea în vedere acest lucru, în ciuda formulării sale neîndemânatice.” (R. Ludwig, Op. cit., pp. 83-84.) 31. Întemeierea metafizicii moravurilor, ed. cit., p. 21. 32. Ibidem. 33. Vezi M. Ruse, Op. cit., îndeosebi pp. 219-69. 34. Ibidem, p. 235. 35. Ibidem, îndeosebi pp. 238-242. 36. „Utilitarismul pretinde agentului să fie tot atât de imparțial precum un spectator dezinteresat și mărinimos atunci când
[Corola-publishinghouse/Science/2034_a_3359]
-
l-ar fi putut cu greu conduce să elaboreze o teorie morală care ar reduce judecata morală autonomă la o urmare stupidă a formulelor morale.” (Roger J. Sullivan, Immanuel Kant’s Moral Theory, Cambridge University Press, 1989, p. 75.) 39. Întemeierea metafizicii moravurilor, ed. cit., p. 22. 40. Vezi Reinhold Bernhard Jachmann, „Către Kant” (30 mai 1795), în Immanuel Kant, Briefwechsel, Bd.. II, Felix Meiner, Leipzig, 1924, p. 697. . 41. Kant împărtășea pe deplin opinia protectorului său, ministrul liberal al învățământului
[Corola-publishinghouse/Science/2034_a_3359]
-
îndatoriri față de sine însuși, cât și ca îndatoriri față de semeni. Se poate spune că această lucrare a fost gândită de autor drept o completare și o încheiere a filosofiei sale morale. Dacă Imm și Crp au fost consacrate formulării și întemeierii imperativului categoric, în calitate de criteriu suprem al moralității, în Pmtv Kant va urmări aplicarea acestui criteriu în vederea stabilirii și fundamentării principalelor îndatoriri morale ale omului. Pmtv oferă și o sistematizare a acestor îndatoriri. Îndatoririle sunt împărțite în perfecte și imperfecte. Cele
[Corola-publishinghouse/Science/2034_a_3359]
-
W. Baron, Kantian Ethics allmost without Apology, Cornell University Press, Ithaca and London, 1993. 6. „Cu plăcere îmi slujesc prietenii Dar din păcate o fac cu înclinație Si astfel mă roade adesea gândul Că nu sunt virtuos.” 7. Immanuel Kant, Întemeierea metafizicii moravurilor, ed. cit., p. 18. 8. Bunăoară un recenzent al lucrării, mai sus amintite, a Marciei W. Baron scrie: „Oricine respinge etica lui Kant drept iremediabil rigoristă și lipsită de sentimente trebuie mai întâi să citească lucrarea îngrijită a
[Corola-publishinghouse/Science/2034_a_3359]
-
destul de generale și abstracte, a arăta că autorul care le-a formulat a trăit sau nu în acord cu ele ar fi, până la urmă, o chestiune de interpretare. Totuși, în cazul lui Kant lucrurile stau puțin altfel. După lucrările consacrate întemeierii principiului suprem al moralității, Kant a scris Metafizica moravurilor, o carte a cărei a doua parte conține o discuție aplicată asupra acelor îndatoriri ale omului care nu sunt impuse de norme exterioare, de legile juridice. Kant împarte aceste datorii în
[Corola-publishinghouse/Science/2034_a_3359]
-
de a publica cât mai repede rezultatele importante la care ajunsese în cercetările sale34. Puțini știu că marile coordonate ale filosofiei sale morale au căpătat contururi clare în mintea lui Kant cu mulți ani înaintea scrierilor sale în acest domeniu. Întemeierea metafizii moravurilor a fost publicată în 1785, iar Critica rațiunii practice în 1788. Corespodența lui Kant și alte mărturii ne semnalează că ideile expuse în aceste scrieri s-au decantat de-a lungul a două decenii. În studiul introductiv pe
[Corola-publishinghouse/Science/2034_a_3359]
-
de fiecare zi. NOTE 1. Immanuel Kant, Religia în limitele rațiunii pure, ed. cit., pp. 90-91. 2. Ibidem, p. 87. 3. Ibidem, p. 139. 4. Immanuel Kant, Metafizica moravurilor, ed. cit., pp. 228-229. 5. Ibidem, p. 293. 6. Immanuel Kant, Întemeierea metafizicii moravurilor, ed. cit., pp. 25-26. 7. „A căuta pentru sine bunăstarea nu este în mod direct o datorie; însă indirect poate foarte bine să fie: anume pentru a preveni sărăcia care tentează la viciu.” (Metafizica moravurilor, ed. cit., p.
[Corola-publishinghouse/Science/2034_a_3359]
-
foarte bine să fie: anume pentru a preveni sărăcia care tentează la viciu.” (Metafizica moravurilor, ed. cit., p. 216.) 8. Religia în limitele rațiunii pure, ed. cit., p. 64. 9. Imm. Kant, Critica rațiunii practice, ed. cit., p. 163. 10. Întemeierea metafizicii moravurilor, ed. cit., p. 14. 11 Religia în limitele rațiunii pure, ed. cit., p. 65. 12. Vezi Immanuel Kant, Über den Gemeinspruch: Das mag in der Theorie richtig sein, taugt aber nicht für die Praxis. 13. Vezi Metafizica moravurilor
[Corola-publishinghouse/Science/2034_a_3359]
-
ce judecă menirea omului în ansamblu.” (Op. cit., p. 227.) 15. Metafizica moravurilor, ed. cit., p. 232. 16. Religia în limitele rațiunii pure, ed. cit., pp. 47-48. 17. Metafizica moravurilor, ed. cit., p. 204. 18. Ibidem, ed. cit., pp. 207-208. 19. Întemeierea metafizicii moravurilor, ed. cit., p. 17. 20. Religia în limitele rațiunii pure, ed. cit., p. 102. Kant recunoaște că în referirile sale la creștinism el interpretează Biblia potrivit moralei, și nu morala conform Bibliei, precizând că o strădanie „de a
[Corola-publishinghouse/Science/2034_a_3359]
-
sale lucrări Istoria filosofiei contemporane, al cărei prim volum este consacrat lui Kant, Negulescu observa că există două tipuri de filosofie: o filosofie constructivă, care satisface în primul rând nevoia sufletească de a cunoaște absolutul și de a oferi o întemeiere teoretică valorilor pe care se sprijină tradițiile și instituțiile colectivităților, și o filosofie critică, care își propune, înainte de toate să determine condițiile de posibilitate, întinderea și limitele cunoașterii cu valoare obiectivă. Autorul afirmă conciliant și aparent neutru că ambele orientări
[Corola-publishinghouse/Science/2034_a_3359]
-
situează aici la nivelul literaturii internaționale. Iată doar câteva sumare indicații în acest sens. Pentru Florian resortul esențial al gândirii lui Kant îl rprezintă conflictul dintre fizica newtoniană și metafizica precritică. Ceea ce și-a propus Kant a fost reabilitarea metafizicii, întemeierea ei ca știință în acord cu ceea ce el aprecia drept lecția esențială a științei moderne. Unei formule ca „fără Hume nici Kant”, ar trebui, prin urmare, să-i fie opusă formula „fără Newton nici Kant”. Problema lui Kant a fost
[Corola-publishinghouse/Science/2034_a_3359]
-
acord cu ceea ce el aprecia drept lecția esențială a științei moderne. Unei formule ca „fără Hume nici Kant”, ar trebui, prin urmare, să-i fie opusă formula „fără Newton nici Kant”. Problema lui Kant a fost de a da o întemeiere metafizică științei matematice a naturii și, cu deosebire, de a construi o metafizică în acord cu acel fapt care este existența acestei științe 46. Caracterizănd poziția lui Kant, Florian susține că el a fost un gânditor raționalist. Opunându-se raționaliștilor
[Corola-publishinghouse/Science/2034_a_3359]
-
găsi împlinirea decât atunci când aspirațiile spre perfecționare individuală și solidaritate umană vor fi întemeiate printr-o cunoaștere cu valoare obiectivă. Cunoașterea metafizică ne este neapărat necesară și e de neînlocuit deoarece ea reprezintă acea cunoaștere care ar face posibilă o întemeiere obiectivă a valorilor. Insuficiența filosofiei kantiene este, în ochii lui Motru, una dublă. Pe de o parte, metafizica în înțelegerea ei kantiană refuză filosofiei calitatea de cunoaștere despre lume izolând-o astfel de știință. Pe de altă parte, Motru credea
[Corola-publishinghouse/Science/2034_a_3359]
-
viața organică a corpului, cu a cărui unitate se aseamănă și unitatea conștiinței. Cu alte cuvinte, deodată cu tăgăduirea identității numerice a eului, se zdruncină și teoria unității sintetice a priori, teoria centrală a întregului sistem kantian.63 Rezultă că întemeierea posibilității unei cunoașteri cu valoare universală și necesară pe identitatea conștiinței a rămas o problemă deschisă. Motru ajunge astfel la ceea ce constituie punctul de plecare al propriei sale construcții. „Constituirea științei se face, la el, (la Kant - n.m., M.F.) numai
[Corola-publishinghouse/Science/2034_a_3359]
-
clar că lui Ionescu critica posibilității cunoașterii transcendentului a lui Kant i se înfățișa drept o poziție definitorie pentru atitudinea spirituală a modernității occidentale, o poziție cu totul străină Răsăritului ortodox. Spre deosebire de Kant, filosoful român gândea teoria cunoașterii drept o întemeiere a acelui mod de a concepe metafizica pe care cel dintâi îl califica drept „precritic” sau „dogmatic”. „Vasăzică oricât ar fi teoria cunoștinței o disciplină deosebită de metafizică, și oricât ar face parte ea din propedeutica metafizicii, nu este mai
[Corola-publishinghouse/Science/2034_a_3359]
-
practice a gânditorului din Königsberg. Pentru Ionescu, această filosofie era expresia cea mai netă a spiritului protestantismului, care subordonează religia moralității. Și aceasta într-o opoziție fățișă cu înțelegerea creștină tradițională a moralității. Tocmai tema kantiană a autonomiei morale, a întemeierii ei prin rațiunea practică va fi una din țintele de atac ale lui Ionescu și, totodată, fundalul contrastant pe care își va afirma propriul său punct de vedere: Nu există nici o religie pe lume care să se reducă, pur și
[Corola-publishinghouse/Science/2034_a_3359]
-
lui Kant era expresia exemplară a unei figuri fundamentale de gândire a modernității, raționalismul universalist de orientare critic-luministă. Este orientarea care instituie rațiunea, înțeleasă ca determinare definitorie a unei naturi umane presupusă a fi invariabilă, atemporală, drept instanță supremă în întemeierea și evaluarea cunoașterii, precum și a valorilor. Din perspectiva raționalismului normativ al lui Kant, istoria universală ni se înfățișează drept procesul progresiv al emancipării omului prin asumarea și deprinderea exercițiului critic al rațiunii. Sensul istoriei este dat de ceea ce Kant numește
[Corola-publishinghouse/Science/2034_a_3359]
-
de natura rațiunii însăși, la care însă nu poate răspunde, fiindcă depășesc întreaga capacitate a rațiunii omenești.” (Ibidem, p. 21.) 29. Blaga, cel puțin, o spune explicit: „Toată filosofia noastră se reduce în fond la o justificare și la o întemeiere pe mai multe planuri a stării permanent «creatoareă a omului.” („Ființa istorică”, p. 498.) 30. Progresul în această direcție este numit, astăzi, globalizare. 31. În Cuvântul înainte al scrierii sale, intitulată atât de semnificativ „Prolegomene la orice metafizică viitoare care
[Corola-publishinghouse/Science/2034_a_3359]
-
vremii considerau drept ceva de la sine înțeles, și anume că rațiunea teoretică este îndreptățită să ofere un răspuns la ultimele două întrebări în aceeași măsură în care ea este îndreptățită să răspundă la prima dintre ele. În opoziție deopotrivă cu întemeieri încărcate de prestigiu ale moralității și religiei prin rațiunea speculativă sau prin sentiment, Kant și-a construit sistemul etic și filosofia religiei prin raportare la ceea ce a socotit a fi o facultate distinctivă a ființei omenești, facultatea pentru care a
[Corola-publishinghouse/Science/2034_a_3359]
-
al operei sale de deplină maturitate, pe care o inaugurează Critica rațiunii pure, ar putea fi formulat astfel: critica în sensul originar al termenului (grecescul krinen semnifică a distinge, a judeca, a supune judecății), reprezintă unica sursă și instanță de întemeiere a unei judecăți legitime. Dacă însă orice examen critic constituie un exercițiu al rațiunii, înseamnă că primul pas al criticii va trebui să fie examenul critic al organului criticii, adică al rațiunii înseși. Este tocmai sarcina pe care și-a
[Corola-publishinghouse/Science/2034_a_3359]
-
ei sunt principiile supreme ale evaluării, ale judecății critice, atât în sfera cunoașterii, cât și în cea a moralității. Critica rațiunii teoretice pure și critica rațiunii practice pure - nucleul operei filosofice a lui Kant - vor putea fi caracterizate, așadar, drept întemeierea sau justificarea pretenției rațiunii de a constitui tribunalul suprem, o instanță ale cărei sentințe sunt definitive, în sensul că o instanță de apel situată deasupra rațiunii pure nu mai este, în genere, posibilă. Nici un alt proiect de întemeiere a autorității
[Corola-publishinghouse/Science/2034_a_3359]
-
așadar, drept întemeierea sau justificarea pretenției rațiunii de a constitui tribunalul suprem, o instanță ale cărei sentințe sunt definitive, în sensul că o instanță de apel situată deasupra rațiunii pure nu mai este, în genere, posibilă. Nici un alt proiect de întemeiere a autorității rațiunii nu a avut o amploare și ambiții comparabile cu cele ale criticii kantiene a rațiunii pure. Cum devine posibilă luminarea ca eliberare de sub tutelă Orientarea generală a gândirii lui Kant, cântărită cu măsura epocii sale, pare să
[Corola-publishinghouse/Science/2034_a_3359]
-
adusă autorității legii și ordinii publice a fost una extremă. El nu ar fi aprobat mișcările de nesupunere civică din vremuri mai apropiate. Poziția lui ne îndeamnă să reflectăm, considerând balanța pierderi-câștiguri și în lumina experiențelor mai noi, asupra bunei întemeieri raționale a acelor acțiuni și mișcări care își propun să forțeze infăptuirea unor schimbări și îmbunătățiri socotite necesare prin încălcarea legii. Kant nu a fost, totodată, un conservator, cel puțin în sensul curent al termenului. Există o tensiune evidentă între
[Corola-publishinghouse/Science/2034_a_3359]